1. Nagpalambo og Kalig-on samtang Nagsinati og Kaugtas

Kini nga seksyon naglangkub og kinatibuk-ang mga sugyot alang sa pagpugong og naghingapin nga kaugtas ug sa pagsagubang og makaugtas nga mga panahon kon kini mahitabo. Kini nga mga sugyot makatabang sa tanang mga misyonaryo.

A. Positibong Pagtubag sa Kaugtas

• Pag-ampo sa kinasingkasing nga paagi ug sa kanunay. Sultihi ang Ginoo mahitungod sa imong mga pagbati, mga kasinatian, mga plano, ug mga kabalaka. Hangyoa ang Espiritu nga mag-uban kanimo diha sa tanan nga mga butang. Isulat ang mga panghunahuna nga imong nadawat samtang ikaw nag-ampo ug nagtuon sa mga kasulatan. Pagmabinantayon sa espirituhanong paggiya nga mahimo nimong madawat sa tibuok adlaw. Patalinghug ngadto sa tingog sa Espiritu. Samtang imong gibuhat ang mao, ikaw magpadayon sa pagdawat og paggiya, kahupay, ug panabang. “Kay tan-awa, pag-usab ako moingon nganha kaninyo nga kon kamo mosulod pinaagi sa agianan, ug modawat sa Espiritu Santo, kini mopakita nganha kaninyo sa tanan nga mga butang nga kinahanglan inyong buhaton” (2 Nephi 32:5). Hangyoa ang Ginoo sa pagtabang kanimo sa pag-ila ug pagsunod sa mga espiritwal nga mga pag-aghat.

• Paghilom. Ang pagkahilom wala lamang magpasabut nga maghilom sa pisikal nga paagi, bisan og kini sa tinuod makaapil niana. Ang paghilom usa ka kinaiya nga dili makita. Kini usa ka kahimtang sa pagkahupay sa sulod nga nagdapit sa presensya sa Dios. “Humilom kamo, ug ilhon ninyo nga ako mao ang Dios” (Salmo 46:10). Pagkat-on sa paghilom. Niana ikaw mas mabination ngadto sa mga pag-aghat sa Espiritu. Mas labaw ka nga makahimo sa pagbuhat sa mga panginahanglan sa imong misyon. Bisan kanus-a nga gibati nimo ang hilabihang kaugtas, makabansay ka og paghilom. Kay sa maghatag ka og importansya sa imong mga hunahuna, hatagi og pagtagad ang mga pagbati diha sa imong lawas. Obserbahi kon ang imo bang mga kaugatan nangurog o kalma, ug pagpakabana sa mga tingog ug mga baho sa imong palibut. Ilabing makatabang kini ang paghatag og pagtagad sa imong pagginhawa (tan-awa ang Ehersisyo sa Pagginhawa). Wala ka maninguha sa pagsumpo sa bisan unsa nga hunahuna o sa dili paghunahuna. Ikaw nagbalhin lamang sa imong pagtagad palayo sa mga kaguol ug mga kahadlok. Kini naghatag og daghan pang luna alang sa Espiritu diha sa imong hunahuna. Kini makatabang usab kanimo nga mas mobati og kalinaw.

Kaninyo ibilin Ko ang kalinaw, kaninyo ihatag Ko ang akong kalinaw: hatagan Ko kamo niini dili sama sa hinatagan sa kalibutan. Kinahanglan dili magkaguol ang inyong kasingkasing, ni magtalaw.

Juan 14:27

• Ilha ang impluwensya sa Ginoo diha sa tanang mga butang. Ikaw adunay pribilehiyo sa pag-apil sa milagrosong buhat sa Dios sa pagpanalangin sa Iyang mga anak. Pagbansay matag adlaw sa paghatag og importansya diha sa mga panalangin nga ikaw mapasalamaton. Ilha ang impluwensya sa Espiritu diha sa imong kinabuhi, ug pagsulat mahitungod niini diha sa imong journal (tan-awa sa Moroni 10:3).

• Pagserbisyo gikan sa imong mga kalig-on ug mga talento. Paghimo og lista sa imong mga kalig-on, mga talento, ug mga gasa nga espirituhanon. Ang imong kalig-on kabahin sa balay tipiganan sa Ginoo. Nagkuha Siya niini sa pagpanalangin sa Iyang mga anak ug sa pagtukod sa Iyang gingharian. Ang mahinungdanong bahin sa imong misyon mao ang pag-ugmad sa imong mga gasa. Gamita ang imong mga kalig-on sa Kristohanong paagi sa pagtabang sa uban. Hunahunaa unsa ang gihunghong sa Espiritu ngadto sa usa ka misyonaryo: “Wala Ako motawag kanimo tungod sa imong mga kahuyang. Ako mitawag kanimo tungod sa imong mga kalig-on.” Mas tutoki ang unsay imong mabuhat og maayo kay sa unsay nabuhat nimo nga sayop. Pagplano og mga paagi matag semana sa pagpalambo ug paggamit sa imong mga gasa sa pagserbisyo ug pagpanalangin sa uban. (Tan-awa ang Doktrina ug mga Pakigsaad 82:18–19.)

• Ilha ug sag-uloha ang makahupay nga mga kasulatan. Samtang ikaw nagtuon sa mga kasulatan, ilista ang mga bersikulo nga naglig-on ug naghupay kanimo. Mahimo kang mobasa, maminaw, o mosag-ulo niini.

• Tutoki ang mga panginahanglan niadtong imong giserbisyohan. Paghunahuna mahitungod sa unsay imong mahimo sa pagpanalangin niadtong imong giserbisyohan. Tinguhaa ang inspirasyon nga mahibalo kon sa unsa nga paagi ikaw mas makaserbisyo og maayo kanila. Paningkamot sa paglig-on sa ilang hugot nga pagtuo.

• Pakigtambayayong sa imong buhat ngadto sa mga tawo nga imong kaila. Paghunahuna mahitungod kon sa unsa nga paagi ang imong serbisyo nagtabang sa mga tawo nga imong nailhan nga may tinuod nga mga problema. Diha sa imong journal, pagrekord og mga ehemplo kon giunsa sa imong serbisyo paghimo og kalainan alang sa uban.

  

• Susiha ang imong mga gilauman. Ang imong pangserbisyo nga misyon dili sa kanunay mahimong unsay imong gipaabot. Usahay ang mga butang dili mahitabo sa paagi nga imong gilauman. Ang imong buluhaton mahimong dili sa kanunay mahagiton o magantihon. Ug mahimong dili nimo mabuhat ang tanan sa hingpit nga paagi. Apan hinumdumi ang tambag sa Ginoo ngadto ni Joseph Smith sa Bilanggoan sa Liberty: “Kining tanan nga mga butang makahatag kanimo og kasinatian, ug alang sa imong kaayohan. … Busa, padayon sa imong pamaagi” (Doktrina ug mga Pakigsaad 122:7, 9).

• Pananghid nga mopahulay gikan sa bisan unsay imong gibuhat. Tingali ikaw dili dayon mahatagan og pahulay. Kon mao, sultihi ang imong kaugalingon, “Ako makahulat hangtud sa panahon sa tingpahulay.”

• Ehersisyo. Ang kanunay nga ehersisyo usa ka epektibo nga paagi sa pagdumala sa kaugtas. Sulayi ang pag-apil diha sa nagkalain-laing mga kalihokan nga makalingaw ug mahagiton sa pisikal nga paagi. Samtang ikaw nagtutok diha niini nga mga kalihokan, mahimong makaplagan nimo ang imong kaugalingon nga naabtik. Makahimo ka sa pagkalimot sa mga kaguol nianang adlawa. Bisan unsa nga ehersisyo makatabang sa pagdugang sa imong kalig-on ug kapasidad sa pagserbisyo sa Ginoo. Pangita og paagi sa pagganti sa imong kaugalingon tungod sa pagkakaplag og mga paagi sa pagdugang sa imong ehersisyo.

• Ayaw paninguhaa ang pagpugong sa mga butang nga dili nimo mapugngan. Ang mga resulta sa imong matarung nga mga paninguha mahimong mag-agad diha sa kabubut-on sa uban. Dili ka makapugong sa mga tawo o makapugos kanila sa pagbuhat og mga butang. “Walay gahum o impluwensya nga makahimo o angay gayud nga magpadayon pinaagi sa hiyas sa pagkapari, gawas lamang sa pagdani, sa pagka-mainantuson, sa kalumo ug kaaghup, ug sa tiunay nga paghigugma” (Doktrina ug mga Pakigsaad 121:41). “Busa, minahal ug hinigugma nga mga kaigsoonan, kita magmalipayon sa pagbuhat sa tanan nga mga butang nga ubos sa atong gahum; ug unya kita magmalinawon, uban ang labing dako nga kasiguroan, nga makasaksi sa kaluwasan sa Dios, ug sa iyang mga bukton nga ipadayag” (Doktrina ug mga Pakigsaad 123:17).

• Pagpraktis og pagkamahunahunaon. Ang pagkamahunahunaon usa ka paagi sa pagdumala sa kaugtas. Kini naglakip sa paghatag og pagtagad ngadto sa mga kasinatian sa karon nga higayon. Gamita kini kon imong gibati ang hilabihan nga pagkaugtas ug pagkahadlok. Paningkamuti ang pagtutok sa imong pagkaamgo sa unsay nahitabo sa imong palibut. Tutoki ang karon dayon ug karon dinhi, dili ang umaabut. Bantayi kon giunsa sa imong hunahuna pagtubag ngadto niini nga pagkaamgo.

  • Ginhawa og lawom, piyonga ang imong mga mata kon kinahanglan, ug paningkamuti nga marelaks.

  • Lakaw og kadiyot kon kana makatabang.

  • Obserbahi, sama nga walay labut, mahitungod sa unsay imong gikagul-an. Unsa ang imong gibati mahitungod niini?

  • Tuguti nga molabay ang bisan unsay naghasol kanimo. Tutoki ang unsay imong mahimo o kinahanglan nga himoon sa sunod nga pipila ka mga minuto.

  • Kon ang sitwasyon dili molambo, pahibaloa ang imong lider sa pangserbisyo nga misyon.

Ehersisyo sa Pagginhawa

• Lingkod sa usa ka komportable nga posisyon o barug nga hilom.

• Ginhawa og pipila ka lawom, hinay nga mga ginhawa pinaagi sa imong ilong, mohunong og kadiyot human sa kada ginhawa.

• Ipagaan ang imong mga abaga ug sulayi sa pagginhawa nga ang imong tiyan molihok, dili ang imong mga abaga.

• Sulayi sa pagtutok sa imong pagginhawa. Kon ang imong mga hunahuna nasalaag, sa hinay balika kini ngadto sa imong pagginhawa.

• Padayon sa pagginhawa sa hinay ug kalma nga paagi sulod sa lima ka minuto o hangtud nga ang imong gibati nga mga kaguol mogaan.

• Pakighigala sa imong mga kauban sa trabaho ug sa ubang mga misyonaryo. Pakigbahin og mga ideya, pagserbisyo sa usag usa, pagtinabangay, ug pagpinasayloay.

  

• Paggamit og musika. Hinumdumi ang mga pulong sa pipila ka mga awit o mga kasulatan nga imong nagustohan. Kon imong gibati ang kaugtas o nawad-an og kadasig, hinumdumi ang mga pulong. Pangutana kon makagamit ka ba og gamay nga earphone diha sa imong pangserbisyo nga buluhaton. Paminaw og makahupay nga musika kon kini dili makabalda sa imong buluhaton. Hunahunaa ang paggamit sa “Calm” o susama nga app diha sa imong smartphone.

• Hinumdumi kon unsa ang imong nakat-unan. Ikaw kanunay nga nag-atubang og kausaban ug kalisud sa imong tibuok nga kinabuhi. Ilista kon unsa ang imong nakat-unan gikan sa milabay nga mga panahon sa grabe nga kaugtas (pagbalhin, nawad-an, o bag-ong eskwelahan o trabaho). Unsaon nimo paggamit kini nga mga kahanas karon?

B. Pagtubag ngadto sa usa ka “Emerhensiya sa Kaugtas”

Ang usa ka emerhensiya sa kaugtas mahitabo kon ikaw sa kalit mobalhin ngadto sa kahil [orange] o pula nga mga dapit sa kaugtas. Kon ikaw anaa sa pisikal o emosyonal nga kakuyaw, tawga dayon ang imong mga ginikanan o lider sa pangserbisyo nga misyon. Alang sa ubang mga sitwasyon, sulayi ang mosunod nga mga sugyot:

• Pahulay og kadiyot. Kon imong gibati ang hilabihang kaguol o nasobrahan sa kaugtas, pahulay og kadiyot. Paghimo og daghang hinay, lawom nga mga pagginhawa; huyatid; ug pahulay sa pisikal nga paagi. Kon ang imong lawas ug hunahuna mokalma og balik, makahunahuna ka og mas klaro. Lakaw, o kaon o inom. O lingkod lamang ug paghilom sulod sa pipila ka minuto. Ang pagsulti lamang kon unsay imong gibati (sama pananglit, akong gibati nga nahigawad o gisalikway) makatabang sa imong utok sa pagsugod og trabaho diha sa problema.

• Pagmabination sa imong kaugalingon. Istoryahi ang imong kaugalingon uban sa samang mabination, makahupay nga mga pulong nga imong gamiton ngadto sa laing tawo. Ang tanan mahigawad o usahay masayop. Hibaloi nga ang Ginoo nakasabut. Hunahunaa Siya nga naglingkod sikit kanimo, naminaw ug nagtanyag og suporta. Hinumdumi, ang mga hunahuna sa pagkawalay mahimo, pagkawalay paglaum, o mapintas nga panghimaraut dili gikan sa Ginoo.

• Tutoki og balik ang kamapasalamaton. Tan-awa kon unsa ang anaa sa imong palibut. Tutoki ang unsay matarung, maayo, ug positibo mahitungod sa imong kaugalingon ug sa kalibutan. Paghatag og usa ka pasalamat nga pag-ampo alang sa dili mominos sa lima ka piho nga mga butang. Sultihi ang imong kaugalingon, “Ako usa ka tinun-an ni Jesukristo, ang Anak sa Dios. Ako tinawag kaniya sa pagpahayag sa iyang pulong diha sa iyang mga katawhan” (3 Nephi 5:13).

• Lihok sa paagi nga molampos sa hinayhinay. Sutaa ang problema nga kinahanglang lihokon dayon, og lihoka sa paagi nga masulbad sa hinay-hinay. Pahinumdumi ang imong kaugalingon, “Ang kinahanglan kong buhaton karon dayon mao ang .”

• Tabangi ang laing tawo. Itutok pag-usab ang imong kusog pinaagi sa pagserbisyo og laing tawo. Pahiyom sa mga tawo, tabangi sila, ug tanyag og serbisyo. Sugdi ang usa ka panag-istoryahanay uban sa usa ka tawo aron sa pagdala sa imong mga hunahuna balik sa karon.

• Tubag-tubaga ang negatibong hunahuna. Karon dayon, o sa dili pa matulog karong gabii, ilista diha sa papel ang negatibong mga hunahuna karong adlawa. Unya isulat pag-usab kini nga mahimong mas malaumon, matinuoron, ug maawhagon (tan-awa ang mosunod nga ehemplo).

Nagtubag-tubag sa Negatibong Hunahuna

AKONG MGA HUNAHUNA	AKONG GIUSAB PAGSULAT
AKONG MGA HUNAHUNA Dili ako makahimo niini nga buluhaton.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Kini nga buluhaton malisud sa pagkakaron. Apan makat-unan ko kini.
AKONG MGA HUNAHUNA Gilaayan ako niini nga buhat.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Mangita ako og paagi nga mahimo kini nga buhat nga mas makadani kanako.
AKONG MGA HUNAHUNA Dili ako manumbaling kon unsay gihunahuna sa akong superbisor; gibuhat ko kini sa akong paagi.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Ako may pagtagad, nahigawad lamang ako. Maninguha ako sa pagpaminaw og mas maayo ug mangutana og mas daghang mga pangutana. Niana masabtan ko nganong ang akong superbisor nagtan-aw niini sa lahi nga paagi.
AKONG MGA HUNAHUNA Ako gihukman sa kanunay.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Nahibalo ako nga naghimo ako og maayong buhat; ang Ginoo nahibalo usab niini. Sa pagkakaron ang tanan kong mahimo mao ang pagtutok diha sa akong paningkamot.
AKONG MGA HUNAHUNA Kanunay akong hilabihan ka nagkayamukat.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Usahay ako nagkayamukat, ug usahay ako mas husay. Makapili ako og usa ka butang ug mahimong mas maayo nga mohusay niini.
AKONG MGA HUNAHUNA Dili gayud ako makalahutay niining adlawa.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Ako nakalahutay kada adlaw kutob karon, ug ako molahutay niining adlawa. Ang kinahanglan ko lamang nga buhaton sa pagkakaron mao ang unsay anaa sa akong atubangan, lihokon sa paagi nga molambo sa hinayhinay. Mopahulay ako sulod sa lima ka minuto sa pagkalma.
AKONG MGA HUNAHUNA Kinahanglan akong makahibalo sa akong buluhaton karon.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Kinsa ang nag-ingon nga ako nang buhaton? Nagtrabaho ako og maayo. Ang Ginoo ug ang uban motabang kanako sa paghuman sa akong buluhaton.
AKONG MGA HUNAHUNA Ang akong mga kauban sa trabaho mga samokan.	AKONG GIUSAB PAGSULAT Nasayud ako nga ang Dios nahigugma sa tanan Niyang mga anak. Motabang Siya kanako sa paghigugma usab kanila.

C. Nagtabang sa Uban Kinsa Nasobrahan sa Kaugtas

• Tan-awa ang uban kinsa nanlimbasog. Pahibaloa sila nga ikaw nakasabut. Tanyag og tabang. Paggahin og panahon sa pagpaminaw sa ilang kaguol. Isugyot nga sila mopahulay og kadiyot.

• Hunahunaa ang imong pakigsaad sa bunyag. Kita misaad sa “pagtambayayong sa usag usa nga mga alantuson, nga sila mahimong magaan; … sa pagbangutan uban niadto nga nagbangutan; oo, ug sa paghupay niadto nga nagkinahanglan sa kahupayan, ug mobarug ingon nga mga saksi sa Dios sa tanan nga mga panahon ug diha sa tanan nga mga butang” (Mosiah 18:8–9). Gamita kini nga pakigsaad pinaagi sa (1) pagpakigbahin sa usag usa nga alantuson, (2) pagtanyag sa pagsabot ug paghupay, ug (3) pagpamatuod sa gugma sa Dios.

• Pangutana og pipila ka mga pangutana, apan ayaw pugsa ang tawo sa pagsulti. Sulayi ang pag-ingon, “Ingon og may kaguol ka. Unsa ang nahitabo?” o “Gusto ka ba nga mosulti kanako mahitungod niini?” Ang ubang maayo nga mga komentaryo mahimong maglakip sa:

  • “Wala ako mahibalo kon unsa ang isulti sa pagkakaron, apan ako nalipay kaayo nga imo akong gisultihan.”

  • “Sultihi ako mahitungod sa imong gibati sa pagkakaron.”

  • “Ako adunay pagtagad kanimo.”

  • “Ania ako alang kanimo.”

  • “Ok ra nga mobati niini nga paagi. Wala ka mapakyas.”

• Pahinumdumi ang lain nga tawo sa unsay iyang gibuhat nga maayo. Sama pananglit, ikaw makasulti, “Sa tinuod ako nagdayeg sa imong kaligdong ug sa imong tinguha sa pagserbisyo sa Dios.”

• Paminaw aron makasabut, ug tanyag og suporta ug pag-awhag. Hangtud ang tawo mobati nga nasabtan, ang pagtanyag og tambag ug pagsugyot og mga solusyon sa kasagaran dili makatabang. Pangutana ug tabangi ang tawo sa pagpangita sa iyang kaugalingon nga mga tubag. Kinahanglan nga ikaw dili mohimo sa tahas sa magtatambag ngadto sa uban. Apan makahimo ka nga usa ka maloloy-on nga tigpaminaw kinsa motabang ug mosuporta kanila.

• Pagpamatuod. Ipakigbahin ang imong lig-on nga pagtuo sa gugma sa Dios ug sa kaandam nga motabang.

• Pagmaalamon samtang ikaw nangalagad ngadto sa uban. Ang imong tawag balaan. Himoa nga masaligan ka ug makatago og mga sekreto.

  

• Tutoki ang unsay mga kinahanglan nga pagadesisyonan karon dayon. Tabangi ang nasobrahan sa pagkaugtas nga mga indibidwal sa pagpadaplin sa dagko nga mga isyu ug sa pagtutok diha sa nagkinahanglan dayon og mga desisyon nga pagahimoon. Pagtanyag og tabang kanila. Awhaga sila sa pagbalik ngadto sa dagko nga problema kon ang mga sitwasyon nakalma na. Dayon tabangi sila sa pagpangita og mga solusyon. Pahinumdumi sila nga ang Ginoo makatabang og mga solusyon sa hinay-hinay. Kinahanglan atong buhaton unsay atong mahimo ug ihatag nato ang atong mga problema ngadto Kaniya.

Si Presidente Spencer W. Kimball mitudlo: “Ang Dios nakakita kanato, ug siya nagbantay kanato. Apan sa kasagaran pinaagi sa ubang tawo nga iyang ihatag ang atong mga panginahanglan. … Diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad atong mabasa ang mahitungod kon unsa ka importante ang ‘… pagtabang sa maluyahon, ipataas ang mga kamot sa nawad-an og paglaum, ug paglig-on sa mga tuhod nga mahuyang’ [Doktrina ug mga Pakigsaad 81:5]. Kasagaran, ang atong binuhatan sa pagserbisyo naglangkob sa yano nga pagdasig o sa paghatag og kalibutanon nga tabang uban sa kalibutanon nga mga tahas, apan unsa ka mahimayaon nga mga sangputanan ang mahitabo gumikan sa kalibotanon nga mga buhat ug gikan sa gamay apan kinabubut-on nga mga buhat!”

Mga Pagtulun-an sa mga Presidente sa Simbahan: Spencer W. Kimball (2006), 103

D. Pagdumala sa Personal nga Hagit

Ikaw usa ka talagsaon nga tawo nga adunay talagsaon nga mga kalig-on ug mga kahuyang. Kon ikaw adunay personal nga hagit nga gusto nimo nga sulbaron, isulat kini dinhi:

Paghimo og lista sa mga butang nga imo nang nakat-unan nga nagtabang kanimo sa pagsugakod niini:

Ilista usab ang bag-o nga mga butang nga pagasulayan. Makakat-on ka gikan sa mga tawo nga nagpalibut kanimo, mga propesyonal, o personal nga pagsiksik. Paghunahuna og pisikal, emosyonal, sosyal, intelektwal, o espiritwal nga mga paagi nga mahimong makatabang. Hinumdumi nga ikaw tingali kinahanglan nga mobansay og usa ka bag-ong pamaagi sulod sa daghang mga semana. Niana imong mahibaloan kon unsa ka epektibo kini.

Pagpraktis sa pagpasabut sa imong hagit ngadto sa uban ug sa pagpangayo og tabang sa pagdumala niini. Pagpraktis uban sa imong mga ginikanan o mga lider sa pangserbisyo nga misyon.

Si Elder Jeffrey R. Holland mitambag: “Bisan unsa ang inyong panlimbasug, akong mga kaigsoonan––mental o emosyonal o pisikal o sa laing paagi … salig sa Dios. Hupti ang Iyang gugma. … Bisan tuod mobati kita nga ‘sama sa usa ka sudlanan nga nabuak,’ sama sa giingon sa Salmista [Salmo 31:12], kinahanglan gayud nga atong hinumduman, nga ang sudlanan anaa sa mga kamot sa balaanong tiglalang sa sudlanan. Ang problema sa pangisip mamaayo sama nga mamaayo usab ang nabali nga mga bukog ug nagmasulub-ong mga kasingkasing.”

“Sama sa usa ka Sudlanan nga Nabuak,” Liahona, Nob. 2013, 42