Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
10–16 ʻAokosi. ʻAlamā 53–63: “Fakahaofi ʻa Kinautolu ʻi Hono Māfimafi Fakaofó”


“10–16 ʻAokosi. ʻAlamā 53–63: ‘Fakahaofi ʻa Kinautolu ʻi Hono Māfimafi Fakaofó,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tohi ʻa Molomoná 2020 (2020)

“10–16 ʻAokosi. ʻAlamā 53–63,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2020

ʻĪmisi
kau tau kei talavou ʻe toko ua afé

Kau Tau Kei Talavou ʻe Toko Ua Afé, tā ʻe Arnold Friberg

10–16 ʻAokosi

ʻAlamā 53–63

“Fakahaofi ʻa Kinautolu ʻi Hono Māfimafi Fakaofó”

ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 53–63, fakakaukau ki he founga te ke lava ai ʻo tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻa e ngaahi talanoa ko ʻení pea tokoniʻi kinautolu ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi talanoá.

Lekooti ʻa e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
fakaʻilonga vahevahé

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

Ke tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau ako mei he ʻAlamā 53–63, fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau manatuʻi kau ki he kau ʻAnitai-Nīfai-Līhaí (vakai ki he ʻAlamā 23–24). Fakaʻaliʻali ha fakatātā naʻá ke fakaʻaongaʻi ke akoʻi ʻaki ʻa e talanoá, ke tokoni pe fakamanatu kiate kinautolu ha ʻekitivitī ne nau fai ʻi he kalasí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

ʻAlamā 53:20–21; 56:27, 47–48

Te u lava ʻo moʻui angatonu ki he ʻOtuá ʻo hangē ko e kau tau kei talavoú.

ʻE lava ke hoko ʻa e kau tau kei talavou (ʻuhingá naʻa nau kei “taʻu siʻi”) ʻa Hilamaní ko ha sīpinga lelei maʻá e fānau ʻi hoʻo kalasí. Poupouʻi ʻa e fānaú ke nau feinga ke nau hangē ko kinautolú.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ha kiʻi tamasiʻi ke ne puke hake ʻa e fakatātā ʻi he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí lolotonga hoʻo fakamatala nounouʻi ʻa e talanoa ki he kau tau kei talavou ʻa Hilamaní. Te ke lava foki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e “Vahe 34: Ko Hilamani mo e Kau Talavou ʻe Toko Ua Afé” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 93–94, pe ko e vitiō kaunga ki ai ʻi he ChurchofJesusChrist.org). Tuku ki he fānaú ke nau vahevahe e meʻa ʻoku nau ʻilo mo saiʻia fekauʻaki mo e talanoa ʻo e kau tau kei talavou ʻe toko 2,000.

  • Fakaafeʻi ha kiʻi taʻahine pe tamasiʻi ke ne fakafofongaʻi ʻa e ngaahi faʻē mo e ngaahi tamai ʻo e kau tau kei talavoú. ʻI hoʻo lau ʻa e ʻAlamā 56:27 mo e 47–48, ʻoange ki he ongo tamaiki ko ʻení ha meʻa ʻokú ne fakafofongaʻi e tokoni ʻa e ngaahi faʻeé mo e ngaahi tamaí ki he kau taú ke na puke, hangē ko ha kofukofu meʻakai ke fakafofongaʻi ʻa e ngaahi “meʻakai” naʻe ʻave ʻe he ngaahi tamaí, pea mo e folofola ke ne fakafofongaʻi ʻa e ngaahi akonaki ʻa e ngaahi faʻeé. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻoange pe akoʻi ange ʻe heʻenau ngaahi mātuʻá.

  • Lau ʻa e ʻAlamā 53:20–21, pea tokoniʻi ʻa e fānaú ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ʻo e ngaahi lea hangē ko e loto toʻa, sino mālohi, mo e faivelenga. Fakamatalaʻi ange ʻa e founga naʻe fakahaaʻi ai ʻe he kau tau kei talavoú ʻa e ngaahi ʻulungāanga ko ʻení. Faʻu ha ngaahi pine hingoa faingofua ke lava ʻa e fānaú ʻo lau, “ʻI heʻeku , ʻOku ou hangē ai ko e kau tau kei talavoú!” Tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau fakafonu ʻa e konga ʻataá ʻaki ha ʻulungāanga lelei ʻoku nau fili mei he ʻAlamā 53:20–21.

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakakakato ʻa e peesi ʻekitivitī ki he uike ní. Tokoniʻi kinautolu ke nau fakakaukau ki ha ngaahi founga te nau lava ai ʻo hangē ko e kau tau ʻa Hilamaní. Hiva fakataha ʻa e “ ʻOmi ki Māmani ʻEne Moʻoní (Kau Tau ʻa Hilamaní)” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 172–73).

ʻAlamā 58:32–41

Te u lava ʻo falala ki he ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku ou loto hohaʻa aí.

Naʻe falala ʻa Hilamani ki he ʻEikí ʻi he taimi naʻá ne fehangahangai ai mo ʻene kau taú mo ha ngaahi taimi faingataʻa. Ko e hā ʻe lava ʻo ako ʻe he fānau ʻokú ke akoʻí mei heʻene sīpingá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Tā ha fofonga mamahi ʻi he palakipoé, pea talanoa ki he taimi naʻe loto hohaʻa ai ʻa Hilamani ʻi he ʻikai ke lahi feʻunga ʻa e meʻatokoni ʻene kau taú pe ʻikai ha kau tangata feʻunga ke hoko atu ʻi he taú (vakai ki he ʻAlamā 58:32–41). Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ki ha ngaahi taimi ne nau loto hohaʻa ai. Lau ʻa e ʻAlamā 58:37 (pe tokoniʻi ha kiʻi tamasiʻi pe taʻahine ke ne lau), pea tokoniʻi ʻa e fānaú ke nau liliu ʻa e fofonga ʻi he palakipoé ki ha fofonga malimali ke fakahaaʻi ʻa e ongo naʻe maʻu ʻe Hilamani koeʻuhi ko ʻene falala ki he ʻOtuá. Ko e hā te tau lava ʻo fai ʻi he taimi ʻoku tau loto hohaʻa aí? Hivaʻi fakataha e “Malimali” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 128).

  • Hikiʻi ʻi ha ngaahi laʻipepa ha meʻa ʻe niʻihi ʻe ala hohaʻa ki ai ʻa e fānaú. Tuku ki he fānaú ke nau taufetongi ʻi hono fili ha laʻipepa ke ke lau, pea fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻa e ngaahi meʻa kotoa ʻoku nau hohaʻa ki aí. Vahevahe ha aʻusia ʻa ia naʻe tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ʻi haʻo loto hohaʻa.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻi

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

ʻAlamā 56:45–48; 57:21, 25–27; 58:39–40

Te u lava ʻo moʻui angatonu ki he ʻOtuá ʻo hangē ko e kau tau kei talavoú.

Ko e hā ha ngaahi moʻoni mei he talanoa ʻo e kau tau kei talavou ʻa Hilamaní ʻe lava ʻo tokoni ki he fānaú ʻi he ngaahi faingataʻa ʻoku nau fehangahangai mo iá?

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiloʻi fekauʻaki mo e kau tau kei talavoú. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e “Vahe 34: Ko Hilamani mo e Kau Talavou ʻe Toko Ua Afé” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 93–94, pe ko e vitiō kaunga ki ai ʻi he ChurchofJesusChrist.org). Tuku ki he fānaú ke nau vahevahe ʻa e meʻa ʻoku nau saiʻia ai ʻi he kau tau kei talavoú.

  • Lau fakataha ʻa e ʻAlamā 56:45–48; 57:21, 25–27; mo e 58:39–40. Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau kumi ha ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e kau tau kei talavoú. Ko e hā e ʻuhinga ʻo e ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení? Te tau lava fēfē ʻo hangē ko e kau tau kei talavoú?

  • Lau ʻa e ʻAlamā 56:46–48 ki he fānaú, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau fakafanongo ki he ngaahi meʻa naʻe akonaki ʻaki ʻe he ngaahi faʻē ʻa e kau tau kei talavoú ki heʻenau fānaú fekauʻaki mo e tuí. ʻOku tokoni fēfē nai ʻa e ngaahi mātuʻa ʻi he kuonga ní ke maʻu ʻe heʻenau fānaú ʻa e tuí? Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he fānaú ke nau muimui “pau matematē” ki he ngaahi akonaki māʻoniʻoni ʻenau mātuʻá mo e kau taki ʻo e Siasí? ( ʻAlamā 57:21).

ʻĪmisi
akoʻi ʻe he faʻē ʻene tama

Tengaʻi ʻAkau ʻo e Tuí, tā ʻe Jay Ward

ʻAlamā 53:10–17; 56:27

Te u lava ʻo tauhi ʻeku ngaahi fuakavá.

Naʻe fai ʻe he kau tau kei talavoú mo ʻenau ngaahi mātuʻá ʻa e fuakava naʻa nau fakahoko ʻi he angatonu. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e talanoa ko ʻení ke akoʻi ʻaki ʻa e fānaú kau ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi fuakavá.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Vahevaheʻi ʻa e fānaú ki ha ngaahi kulupu ʻe tolu: ko e taha ke ne fakafofongaʻi ʻa Hilamani, ko e taha ke ne fakafofongaʻi ʻa e kakai ʻo ʻĀmoní, pea ko hono fika tolú ke fakafofongaʻi ʻa e ngaahi foha ʻo e kakai ʻo ʻĀmoní. Lau fakataha ʻa e ʻAlamā 53:10–17, pea tuku ki he ngaahi kulupú ke nau vahevahe ʻa e founga naʻe fai ai ʻe he kakai ʻoku nau fakafofongaʻí ʻa e ngaahi fuakavá mo tauhi iá. Vahevahe hoʻo fakamoʻoni ʻoku tāpuekina kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau tauhi ai ʻetau ngaahi fuakavá.

  • Hiki ʻi he palakipoé ʻa e ngaahi kupuʻi lea mei he Mōsaia 18:8–10 pe Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 20:37 ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fuakava ke fai ʻi he taimi ʻoku tau papitaiso aí. Hiki foki mo ha ngaahi kupuʻi lea kehe ʻoku ʻikai fekauʻaki mo e ngaahi fuakavá. Kole ki he fānaú ke nau siakaleʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fuakava ke faí (tuku ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e folofolá ʻo ka fie maʻu). ʻOku faitāpuekina fēfē kitautolu ʻi he taimi ʻoku tau tauhi ai ʻetau ngaahi fuakavá? Poupouʻi ʻa e fānaú ke nau hiki hifo ʻa e meʻa kuo nau fuakava mo e ʻOtuá ke nau faí pea tuku ʻenau lisí ʻi ha feituʻu te nau lava ʻo sio maʻu pē ki ai.

  • Fakaafeʻi ha taha ʻi he fānaú ke ne lau ʻa e ʻAlamā 56:27. Naʻe tokoniʻi fēfē ʻe he ngaahi tamaí ʻa honau ngaahi fohá taʻe te nau maumauʻi ʻenau fuakava he ʻikai ke nau taú? Ko hai ʻokú ne tokoniʻi kitautolu ke tau tauhi ʻetau ngaahi fuakavá?

ʻAlamā 61:3–14

Te u lava ʻo fili ke ʻoua te u loto ʻita.

Naʻe tukuakiʻi hala ʻe Molonai ʻa Peiholani, ka naʻe ʻikai ke ʻita ʻa Peiholani ka naʻá ne pehē, “ʻoku ou … fiefia ʻi he toʻa ʻa ho lotó” ( ʻAlamā 61:9).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau fakakaukau ki ha taimi naʻe tukuakiʻi hala ai kinautolu ʻi ha meʻa naʻe ʻikai ke nau fai. Talanoa kiate kinautolu kau ki he meʻa ko ʻeni naʻe hoko kia Peiholaní (vakai ki he ʻAlamā 60–61). Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e “Vahe 35: Ko e ʻEikitau ko Molonaí mo Peiholani” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tohi ʻa Molomoná, 95–97, pe ko e vitiō kaunga ki ai ʻi he ChurchofJesusChrist.org). Ke ako ki he tali ʻa Peiholaní, taufetongi ʻi hono lau ʻa e ngaahi veesi mei he ʻAlamā 61:3–14. Ko e hā naʻe fai ʻe Peiholani ʻi he taimi naʻe tukuakiʻi ai ia ʻe Molonaí? Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo e fakamolemolé mei he sīpinga ʻa Peiholaní? Te tau lava fēfē ʻo hangē ko iá?

  • Hikiʻi ʻi he palakipoé Ko e hā ʻoku totonu ke u fai ʻi he taimi ʻoku ʻita mai ai ha taha kiate aú? Fakaafeʻi ʻa e fānaú ke nau taufetongi ʻi hono hiki ha ngaahi tali ʻi he palakipoé. Ne mei tali fēfē nai ʻe Peiholani ʻa e fehuʻi ko ʻení? Kole ki he fānaú ke nau hiki ʻa e ngaahi tali ko ʻení ʻi ha tohi kiate kinautolu ʻa ia te nau lava ʻo lau ʻi he taimi ʻoku ʻita ange ai ha taha kiate kinautolú.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ako

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Poupouʻi ʻa e fānaú ke nau vahevahe mo honau ngaahi fāmilí ha founga ʻe taha ʻoku nau fie hoko ai ʻo hangē ko e kau tau kei talavoú. Te nau lava foki ʻo fakamālō ki heʻenau mātuʻá ʻi hono akoʻi kinautolu ʻo hangē ko ia naʻe fai ʻe he ngaahi faʻē ʻo e kau tau kei talavoú.

Fakatupulaki ʻEtau Akoʻí

Fakakau mai e fānaú ʻi he fealēleaʻaki ʻi he ongoongoleleí. ʻE lava ke tokoni ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻa hono fokotuʻutuʻu foʻou ʻo e lokiakó, ke kau lelei ange ai ʻa e fānaú ki he ngaahi fealeaʻaki ki he ongoongoleleí. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaafeʻi ha taimi ʻe niʻihi ke tangutu fuopotopoto ʻa e fānaú ʻi he falíkí kae ʻikai ʻi honau seá.

Paaki