Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021
27 Sepitema–3 ʻOkatopa. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110: “Ko Ho Falé Ia, Ko Ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní”


“27 Sepitema—3 ʻOkatopa. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110: ‘Ko Ho Falé Ia, Ko Ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 2021 (2020)

“27 Sepitema—3 ʻOkatopa. Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–110,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí: 2021

ʻĪmisi
Temipale Ketilaní

Temipale Ketilaní, tā fakatātaaʻi ʻe Jon McNaughton

27 Sepitema–3 ʻOkatopa

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109-110

“Ko Ho Falé Ia, Ko Ha Potu ʻo Hoʻo Māʻoniʻoní”

Ke maʻu ha ngaahi aʻusia fakalaumālie hono ako e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–10 mo e fānau ʻi hoʻo kalasí, tomuʻa fekumi ke maʻu ha ngaahi aʻusia fakalaumālie ʻi hono ako e ngaahi veesi folofola ko ʻení ʻiate koe pē.

Lekooti Hoʻo Ngaahi Ongó

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e feʻinasiʻakí

Fakaafeʻi e Feʻinasiʻakí

Fakaʻaliʻali ha ngaahi fakatātā ʻe lava ʻo tokoni ke manatuʻi ʻe he fānaú mo nau vahevahe ha meʻa kuo nau ako fekauʻaki mo e ngaahi tefitoʻi mooni pe meʻa ne hoko ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109–10. Hangē ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaliʻali ha fakatātā mei he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Iiki Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:12–13; 110:1–7

Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí.

Fakalaulauloto ki he founga te ke tokoniʻi ai e fānaú ke nau ongoʻi ʻapasia ki he fale ʻo e ʻEikí mo ʻamanaki atu ki he ʻaho te nau lava ai ʻo hū ki he “potu ʻo [Hono] Māʻoniʻoní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:13).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Kole ki he fānaú ke nau talaatu ha meʻa ʻoku nau saiʻia ai ʻi honau ngaahi ʻapí. Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha fakatātā ʻo e Temipale Ketilaní, pea fakaʻaongaʻi e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:12–13; 110:1–7 ke fakamatala kiate kinautolu fekauʻaki mo e ʻaho naʻe fakatapui ai e temipalé pea hoko ko e fale ʻo e ʻEikí (vakai foki, “Vahe 39: Ko Hono Fakatapui ‘o e Temipale ‘i Ketilaní,” Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 154). Ke fakahaaʻi ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí, lau e konga ko ʻeni mei he lotu fakatapui naʻe fai ʻe Siosefa Sāmitá: “Ko ho falé ia, ko ha potu ʻo hoʻo māʻoniʻoní” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:13). Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau saiʻia ai fekauʻaki mo e temipalé.

  • ʻOange ki he fānau takitaha ha fakatātā ʻo ha temipale, pe fakaafeʻi kinautolu ke nau tā ha temipale. Hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo e temipalé, hangē ko e “Fie Siofia ha Temipale” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 99). Fakaafeʻi e fānaú ke puke hake ʻenau ngaahi fakatātaá he taimi kotoa pē ʻoku nau hivaʻi ai e foʻi lea “temipalé.” Fakamahinoʻi ange kiate kinautolu e ngaahi foʻi lea kehe ʻi he hivá ʻokú ne akoʻi mai ha meʻa mahuʻinga fekauʻaki mo e temipalé. Talaange ki he fānaú e ongo ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e temipalé mo e founga ʻokú ke ʻilo ai ko e fale ia ʻo e ʻEikí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110

ʻOku ʻi he Siasí he ʻahó ni e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia ne fie maʻu ki hono fakakakato e ngāue ʻa e ʻOtuá.

ʻOku mahuʻinga e Temipale Ketilaní ʻi he hisitōlia ʻo e Siasí. Naʻe hā ai ʻa Sīsū Kalaisi, fakataha mo ha kau palōfita mei he kuonga muʻá. Naʻe foaki ʻe he kau palōfita ko ʻení e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí kia Siosefa Sāmita ʻa ia ʻoku fie maʻu ki hono fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá he ngaahi ʻaho kimui ní.

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní pe “Vahe 40: Ngaahi Meʻa-hā-mai ʻi he Temipale Ketilaní” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá, 155–57) ke fakamatalaʻi ki he fānaú e kakai fakalangi ne ʻaʻahi mai ki he temipalé. Vahevahe ha ngaahi kupuʻi lea mei he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110 ʻoku tokoni ke mahino kiate koe mo e fānaú e toputapu ʻo e ngaahi meʻa ko ʻeni ne hokó.

  • Fakaʻaliʻali ki he fānaú ha ngaahi foʻi kī, pea fakamatala fekauʻaki mo e meʻa ʻoku fai ʻe he ngaahi kií. Tuku ke taufetongi e fānaú hono puke e ngaahi kií mo fakatātaaʻi ʻo pehē ʻoku nau fakaava ha matapā. ʻI heʻenau fai iá, fakamatalaʻi ange naʻe maʻu ʻe Siosefa Sāmita e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻi he Temipale Ketilaní. ʻOku fakaava ʻe he ngaahi kī ko ʻení ha mālohi mo ha ngaahi tāpuaki koeʻuhí ke tau lava ʻo fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá ʻi Hono Siasí, hangē ko hono vahevahe ʻo e ongoongoleleí mo hono fakahoko e ngāue fakatemipalé.

  • Ke tokoni ke mahino ki he fānaú e ngaahi kī naʻe foaki ʻe ʻIlaisiā kia Siosefa Sāmitá, hivaʻi fakataha ha foʻi hiva fekauʻaki mo ʻIlaisiā pe hisitōlia fakafāmilí. Fakamatala fekauʻaki mo ha aʻusia naʻe tokoni ke liliu ai ho lotó ki hoʻo ngaahi kuí. Kole ki he fānaú ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau ʻilo fekauʻaki mo haʻanau kui pe ngaahi kui kehe.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akoʻí

Akoʻi e Tokāteliné: Fānau Lalahi Angé

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109; 110:1–10

Ko e temipalé ko e fale ia ʻo e ʻEikí.

Te ke vahevahe fēfē mo e fānaú hoʻo ʻofa he fale ʻo e ʻEikí? Fakakaukau ki he founga te ke ueʻi ai kinautolu ke nau tali e pole ʻa ʻEletā Kuenitini L. Kuki “ke tau takitaha fakakaukau kiate kitautolu ʻi he loto temipalé, ko e fē pē ha potu ʻoku [tau] nofo ai” (“Sio Kiate Koe ʻi he Loto Temipalé,” Ensign pe Liahona, Mē 2016, 98).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fili ha ngaahi veesi mei he vahe 109 pe 110 ʻokú ke ongoʻi ʻokú ne fakamamafaʻi e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé (ʻoku fokotuʻu atu ha niʻihi ʻi he fokotuʻutuʻu ki he uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí). Lisi e ngaahi tāpuaki ko ʻení ʻi he palakipoé, pea fakaafeʻi e fānaú ke nau kumi ʻi he ngaahi veesi naʻá ke filí ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá. Te tau fakamatalaʻi fēfē nai ki ha taha ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai e temipalé kiate kitautolú?

  • Kole ki he fānaú ke nau lau fakalongolongo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:1–10, pea fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ha meʻa ʻoku nau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi pe ko e temipalé mei he ngaahi veesi ko ʻení. Fakaafeʻi e fānaú ke nau tā ha fakatātā ʻo kinautolu mo e Fakamoʻuí ʻi he temipalé.

  • Kole ki he fānaú ke nau fakakaukauloto ʻoku feinga hanau kaungāmeʻa ke kumi honau ʻapí. Te tau tokoniʻi fēfē hotau kaungāmeʻá ke ne ʻilo pe ko e fē hotau falé? ʻOku tau ʻilo fēfē ko e temipalé ko e fale ʻo e ʻEikí? Lau mo e fānaú e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 109:12–13, pea fakamatalaʻi ange e founga ʻokú ke ʻilo ai ko e temipalé ko e fale ʻo e ʻEikí. Fakaʻaliʻali ha ngaahi tā ʻo e temipalé, pea tuku ke vahevahe ʻe he fānaú ʻenau ngaahi ongo fekauʻaki mo e fale ʻo e ʻEikí.

  • Hivaʻi mo e fānaú e “Ko e Laumālie ʻo e ʻOtuá” (Ngaahi Himi, fika 2), peá ke talaange naʻe hivaʻi ia ʻi hono fakatapui ʻo e Temipale Ketilaní—pea ʻi he ngaahi fakatapui ʻo e temipale he ʻaho ní. Ko e hā ne hoko ai ʻeni ko ha foʻi hiva lelei ki hono fakatapui ʻo e Temipale Ketilaní.

    ʻĪmisi
    Loto Temipale Ketilaní

    ʻOku ʻi he ngataʻanga kotoa ʻo e Tempale Ketilaní ha ngaahi tuʻunga malanga maʻá e kau taki lakanga fakataulaʻeikí.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16

ʻOku ʻi he Siasí he ʻahó ni e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻa ia ne fie maʻu ki hono fakahoko e ngāue ʻa e ʻOtuá.

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Keuli E. Sitīvenisoni, “[Kuo] lokaʻi foki ai e fānau kotoa pē ʻa e Tamai Hēvaní mei he ngaahi ouau faifakamoʻui ʻo e ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí—kae ʻoua ke ʻaonga e fakafoki fakalangi naʻe fai ʻe [Mōsese, ʻIlaiase mo ʻIlaisiaá]” (“ ʻOku ʻi Fē ʻa e Ngaahi Kī mo e Mafai ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí?Ensign pe Liahona, Mē 2016, 30).

Ngaahi ʻEkitivitī ʻe Ala Fakahokó

  • Fakaafeʻi e fānaú ke nau fekumi ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 110:11–16 ke maʻu e ngaahi hingoa ʻo e kau palōfita ʻe toko tolu ʻo e kuongamuʻá ne hā ʻi he Temipale Ketilaní. Tokoni leva kiate kinautolu ke kumi e ngaahi lea ʻi he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku nau fakamatalaʻi e meʻa naʻe “foaki” pe ʻoange ʻe he palōfita takitaha kia Siosefa Sāmita mo ʻŌliva Kautelé. Te ke lava ʻo maʻu ha fakamatala ʻaonga ʻi he “Vahe 40: Ngaahi Meʻa-hā-mai ʻi he Temipale Ketilaní” (Ngaahi Talanoa ʻo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava, 155–57).

  • Vahevahe e fakamatala ko ʻeni ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ki he ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí: “Mahalo ʻoku ʻi ho kató ha kī ki ho ʻapí pe kaá. Ka ko e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ʻoku ʻikai lava ʻo sio pe ala ki ai. ʻOku nau ‘fakamoʻui’ e mafai ʻo e lakanga fakataulaʻeikí” (“Personal Priesthood Responsibility,” Ensign pe Liahona, Nov. 2003, 45–46). Ke fakatātaaʻi e mahuʻinga ʻo e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, aleaʻi mo e fānaú e ngaahi palopalema ʻi he mole ha kī ki ha fale pe kā. ʻOku faitatau fēfē nai ʻeni mo e ngaahi paloplema ʻi he mole ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí? Tokoni ke mahino ki he fānaú ko hai ʻokú ne maʻu e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí he ʻaho ní pea mo e founga ʻoku fakaʻaongaʻi ai e ngaahi kī ko ʻení ke fakaava mai e ngaahi tāpuakí ki he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá “Ngaahi Kī ʻo e Lakanga Fakataulaʻeikí,” Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí, 94–99).

  •  XXXXXX Aleaʻi e meʻa te tau lava ʻo fai ke kau ʻi he ngāue naʻe fakaʻatā mai ʻe he ngaahi kī ʻa ʻIlaisiaá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga akó

Poupouʻi e Ako ʻi ʻApí

Fakaafeʻi e fānaú ke nau fakaʻaongaʻi e peesi ʻekitivitī ʻo e uike ní pe ha fakatātā ne nau tā lolotonga e kalasí ke akoʻi honau fāmilí fekauʻaki mo ha meʻa ne nau ako he ʻahó ni kau ki he ngaahi temipalé pe ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Fakatupu ha ʻātakai ʻofa mo ʻapasia. “ʻOku maʻu ʻe hoʻo tā sīpingá ha ivi tākiekina mālohi ki he tōʻonga fakakaukau e [fānaú]. … Fakaʻaongaʻi hoʻo ngaahi leá mo e tōʻongá ke fakahaaʻi kiate kinautolu hoʻo ʻofa ʻi he ongoongoleleí pea ʻokú ke tokanga moʻoni ki heʻenau tupulaki fakalaumālié” (Ko e Faiako ‘i he Founga ‘a e Fakamoʻuí, 15).

Paaki