“Lesona 150: mpamaky lay any amin’ny tany rehetra: Fanomanana ny lalana ho an’ny hafa,” Fotopampianarana sy Fanekempihavanana: Boky torolalana ho an’ny mpampianatra seminera (2025)
“mpamaky lay any amin’ny tany rehetra,” Fotopampianarana sy Fanekempihavanana: Boky torolalana ho an’ny mpampianatra seminera
Lesona 150: Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 135–136
Mpamaky lay tany amin’ny tany rehetra
Fanomanana ny lalana ho an’ny hafa
Nanomboka tamin’ny 1847 ka hatramin’ny 1868, dia naneho finoana lehibe an’i Jesoa Kristy ireo mpamaky lay an’arivony rehefa nandeha tamin’ny sarety mitafoa sarety tarihin-tanana mba hiangona miaraka amin’ireo Olomasina tao amin’ny Lohasahan’i Salt Lake. Ankehitriny, ireo mpamaky lay manerana izao tontolo izao dia manohy maneho finoana lehibe rehefa miangona miaraka amin’ireo Olomasina na aiza na aiza misy azy ireo. Ity lesona ity dia afaka manampy ireo mpianatra hahatsapa faniriana ny ho mpamaky lay amin’ny alalan’ny fanomanana ny lalana ho an’ny hafa hanara-dia an’i Jesoa Kristy.
Sahanasa fianarana azo atao
mpamaky lay
Fanamarihana: Mety hahomby ny fitadiavana ohatra amin’ireo mpamaky lay ao amin’ny tsatòka, paroasy na ny firenena misy anao ary miomana hizara ny tantaran’izy ireo ao anatin’ny lesona. Raha mety, dia azonao atao mihitsy aza ny manasa azy ireo hanatrika ny fotoam-pianarana mba hiresahan’izy ireo ny traikefany.
Hevero ny hampiseho ity sahanasa manaraka ity mba hanampiana ireo mpianatra hahatakatra ny famaritana ny atao hoe mpamaky lay. Afaka mizara ny ny famaritana izay heveriny fa mety amin’ny kilasy na amin’ny vondrona kely ny mpianatra. Azonao atao ny manamboatra ity sahanasa ity mba hampidirana ireo mpamaky lay izay nisy fiantraikany tamin’ny olona teo amin’ny faritra misy anao ny fiainany.
Ampifandraiso amin’ny zava-bitany ny olona tsirairay.
|
Olona |
Zava-bita |
|---|---|
Olona 1. Johnnes Gutenberg | Zava-bita A. Filohan’ny Fikambanana Ifanampiana voalohany tany Taiwan |
Olona 2. Elizabeth Jackson | Zava-bita B. Vehivavy voalohany nahazo ny loka Nobel, nomena noho ny fikarohana nataony momba ny radiation |
Olona 3. Chen Lin Shu-liang | Zava-bita D. Namorona ny milina fanontana pirinty |
Olona 4. Edmund Hillary sy Tenzing Norgay | Zava-bita E. Voalohany nihanika hatreny an-tampon’ny Tendrombohitra Everest |
Olona 5. Marie Curie | Zava-bita F. Nandeha sarety tarihin-tanana nankany amin’ny Lohasahan’i Salt Lake |
Rehefa avy maminavina ny mpianatra dia omeo ny valiny marina (1-D, 2-F, 3-A, 4-E, 5-B).
-
Inona no itovizan’ireo olona ireo?
Ampio ny mpianatra hahatakatra fa isan’ny zavatra nitovizan’ireo olona ireo ny naha-mpamaky lay azy ireo. Ny mpamaky lay dia azo faritana ho toy ny olona izay mandeha eo aloha ary manomana ny lalana harahin’ny hafa. Azonao atao koa ny mijery ny “Je suis un pionnier” (1:16), hita ao amin’ny ChurchofJesusChrist.org.
2:3 -
Ahoana no nahafahan’ny zava-bitan’ireo mpamaky lay ireo nanomana lalana mba harahin’ny hafa?
Ny ohatra nasehon’i Jesoa Kristy
Ny Filoha M. Russell Ballard tao amin’ny Kôlejin’ny Apôstôly Roambinifolo dia nizara izao manaraka izao momba an’i Jesoa Kristy:
I Jesoa Kristy Mpamonjy antsika no mpamaky lay voalohany indrindra nanomanana ny lalana. Izy tokoa no “lalana” hahatanterahan’ny drafitry ny famonjena mba hahafahantsika mibebaka sy miverina any amin’ny Raintsika any An-danitra amin’ny alalan’ny finoana Azy. (M. Russell Ballard, “Manara-dia an’i Jesoa Kristy miaraka amin’ny dingana feno finoana,” Liahona, nôv. 2022, 35)
Mba hanampiana ireo mpianatra hamakafaka io teny nambara io, dia hevero ny hanasa azy ireo hamantatra soratra masina izay maneho ny naha-mpamaky lay an’i Jesoa Kristy. Raha mila fanampiana izy ireo dia azonao atao ny manome ireto andalan-tsoratra manaraka ireto na ireo andinin-tsoratra masina hafa safidinao.
Vakio ny sasany amin’ireto andinin-tsoratra masina ireto: Jaona 13:15; 14:2–6; 2 Nefia 31:5–12; ary Môzià 16:7. Tadiavo ny fomba azo iheverana an’i Jesoa Kristy ho mpamaky lay.
-
Inona no hitanao?
-
Tamin’ny fomba ahoana no lasa fitahiana teo amin’ny fiainanao ny asa nataon’ny Mpamonjy tamin’ny fanomanana lalana iray ho anao?
Hazavao amin’ny mpianatra fa misy fomba maro maha-mpamaky lay ny Mpamonjy izay Izy irery ihany no afaka manao izany. Na izany aza, dia misy fomba ahafahantsika manaraka ny “fianarana … nome[ny] … [ary manao] araka izay natao[ny]” (Jaona 13:15) isika mba ho mpamaky lay ho an’ny hafa. Asao ny mpianatra hanoratra izao manaraka izao ho lohateny ao amin’ny diary fandalinany: “Tahaka ny Mpamonjy dia afaka ny ho mpamaky lay aho amin’ny alalan’ny fanehoana amim-pahatokiana amin’ny hafa ny lalana tokony harahiny.”
Asehoy ireto fanontaniana manaraka ireto ary asao ny mpianatra hamaly izany eo ambanin’ny lohateny etsy ambony ao anatin’ny diary fandalinany:
-
Mahatsiaro ho toy ny mamela ohatra tianao harahin’ny hafa ve ianao?
-
Inona no mampientanentana anao amin’izany maha-mpamaky lay izany? Inona no mampitebiteby anao?
-
Ahoana no ahafahan’i Jesoa Kristy manampy anao ho tonga mpamaky lay ho an’ny hafa raha ny fahatsapanao azy?
Asao mandritra ny ambin’ity lesona ity ny fitaoman’ny Fanahy Masina mba hampitombo ny fanirianao ho lasa mpamaky lay tahaka ny an’i Kristy mba harahin’ny hafa.
mpamaky lay nandeha sarety notarihin-tanana
Asao ny mpianatra hizara ny zavatra tsaroany fa nianarany momba ilay dia niankandrefana sy ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 136. Avereno jerena ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 136:6–7 mba hanehoana ny fomba iray nangatahana ireo Olomasina voalohany handeha hiankandrefana mba ho mpamaky lay.
Asehoy ny sarin’ny sarety tarihin-tanana iray ary fintino ireto fampahalalana manaraka ireto.
Taorian’ny nandehanan’ny andiany maro nankany Salt Lake City tamin’ny sarety mitafo, izay matetika notarihin’omby, dia namporisika ny Olomasina hampiasa sarety tarihin-tanana i Brigham Young. Nisintona sarety tarihin-tanana ny mpamaky lay mba hahatonga ny dia tsy handany vola be loatra sy ho haingana kokoa. Tamin’ireo andiany mpifindra monina maherin’ny 350 dia 10 monja no nandeha tamin’ny sarety tarihin-tanana. Na dia tsy nanana olana lehibe aza ny ankamaroan’ireo andian-tsarety tarihin-tanana tamin’ny famitana ilay dia, dia voasakan’ny tafio-drivotry ny ririnina ireo andian-tsarety tarihin-tanana an’i Willie sy Martin teny an-dalana teny tamin’ny taona 1856. Maro no namoy ny ainy noho ny hanoanana sy ny hafanana tafahoatra. Ny ezaka fanavotana nataon’ireo mpikamban’ny Fiangonana tao Utah dia nanome ireo fitaovana nilaina ary nanampy ireo mpandeha hamita ny dian’izy ireo, nanavotra aina maherin’ny 1 200 (jereo ny Church History Topics, “Handcart Companies,” ChurchofJesusChrist.org/study/history/topics).
Hevero ny hizara tantara na fijoroana ho vavolombelona avy amin’ny mpamaky lay iray nandeha sarety tarihin-tanana toy izao manaraka izao. Asao ny mpianatra hitady fomba ahafahan’izy ireo mampihatra ny ohatry ny mpamaky lay eo amin’ny fiainany.
Ny Loholona Quentin L. Cook ao amin’ny Kôlejin’ny Apôstôly Roambinifolo dia nizara ity tantara manaraka ity momba ny mpamaky lay iray nandeha sarety tarihin-tanana.
Nampihetsi-po ahy ny tantaran’i Elizabeth Jackson, izay namoy an’i Aaron vadiny izay maty taorian’ny niampitana ny Renirano Platte niaraka tamin’ny andian-tsarety tarihin-tanan-dry Martin. Nanoratra izy hoe:
“Tsy hivalampatra aho hitantara ny zavatra tsapako tamin’ny nahatonga ahy ho vady mananotena miaraka amin’ny zaza telo eo anatrehan’ny toe-javatra toy izany. … Mino aho … fa ny fijaliako noho ny fitiavana ny filazantsara dia horaisina ho toy ny asa masina mba hahasoa ahy. …
“Izaho dia [niantso] ny Tompo, … Ilay nampanantena fa ho vadin’izay mananotena ary ho rain’izay tsy manan-dray. Niantso Azy aho ary tonga nanampy ahy Izy.”
Nilaza i Elizabeth fa nanoratra izany tantara izany amin’ny anaran’ireo izay niaina toe-javatra toy izany, ka manantena izy fa ireo taranaka hoavy dia ho vonona ny hijaly sy hahafoy ny zavatra rehetra ho an’ny Fanjakan’Andriamanitra. (Quentin L. Cook, “Mahatalanjona ireo vehivavy Olomasin’ny Andro Farany!,” Liahona, mey 2011, 18)
-
Inona no nijoroan’i Elizabeth ho vavolombelona momba ny Tompo?
-
Inona no nantenainy fa hianaran’ny hafa avy amin’ny ohatra nasehony?
Asao ny mpianatra hamantatra ireo andalan-tsoratra masina fifehezana fotopampianarana na soratra masina hafa izay maneho ny fomba nahafahan’i Elizabeth nahazo hery avy tamin’ny Mpamonjy. Azo atao ohatra sasantsasany amin’izany ny Matio 11:28–30; Almà 7:11–13; na ny Fotopampianarana sy Fanekempihavanana 6:36.
Anontanio ny fomba ahafahan’ireo andinin-tsoratra masina ireo manampy amin’ny faniriantsika ho mpamaky lay ho an’ny hafa.
Ohatra ana mpamaky lay
Hazavao fa tsy angatahina hiangona ao amin’ny Lohasahan’i Salt Lake intsony ny Olomasina. Asaina izy ireo mba ho tonga mpamaky lay amin’ny alalan’ny fiangonana ao amin’ny tsatòkan’i Ziona na aiza na aiza ipetrahany ary manomana ny lalana ho an’ny hafa hanara-dia an’i Jesoa Kristy. Ireo ohatra nasehon’ireo mpamaky lay manerana izao tontolo izao dia afaka manampy antsika hanara-dia an’i Jesoa Kristy sy ho mpamaky lay na aiza na aiza misy antsika.
Ho an’ity asa atao manaraka ity dia omeo ny mpianatra ilay taratasy zaraina “Mpamaky lay manerana izao tontolo izao,” izay mirakitra tantara nalaina tao amin’ny Global Histories (Tantara maneran-tany) izay hita ao amin’ny ChurchofJesusChrist.org.
Ho solon’izany dia azonao atao ny manasa ireo mpianatra hamaky ny tantaran’ireo razambeny ao amin’ny FamilySearch.org na misaintsaina ireo izay hitan’izy ireo raha toa ka nahavita ilay asa fanomanana ny mpianatra izy ireo.
Vitao ity sahanasa manaraka ity, ka tadiavo ny fomba ahafahan’ireo ohatry ny mpamaky lay manerana an’izao tontolo izao manampy anao amin’ny ezaka ataonao mba ho mpamaky lay.
-
Vakio ny tantaran’ny mpamaky lay iray na maromaro.
-
Fantaro hoe ahoana no naha mpamaky lay azy ireo.
-
Mitadiava fomba nanampian’ny Ray any An-danitra sy i Jesoa Kristy azy ireo.
-
Soraty ao anatin’ny diary fandalinanao ny fomba ahafahan’ny ohatra tahaka ny an’i Kristy mitaona anao ho mpamaky lay ho an’ny hafa.
Mpamaky lay maneran-tany
Samoa américaines
“Hoy Andriamanitra hoe eny”
Niaina tao anatin’ny olana ara-pahasalamana mafy i Leva ‘aia Levao. Tamin’ny taona 2015 dia nisy vay teo amin’ny masony. Sitrana ireo vay rehefa avy nanome tsodranon’ny fisoronana azy ireo misiônera. Nanomboka namaky ny Bokin’i Môrmôna niaraka taminy izy ireo.
Tsy faly ny olona sasany tao amin’ny vondrom-piarahamonina kely tao amin’ilay nosy nahita an’i Levao nanome lanja fivavahana vaovao. Naneso ny ezaka nataony izy ireo ary nanambany azy. Na izany aza, dia tsy nivadika mihitsy izy, ary tsy ela dia natao batisa. Tsy ela dia nanaraka azy niditra ho mpikamban’ny Fiangonana i Tui vadiny sy ireo zanany telo, ary taty aoriana dia lasa filohan’ny Fikambanana Ifanampiana tao amin’ny sampana nisy azy i Levao. Nahita ny ohatry ny fanoloran-tenany ny hafa, dia niantso azy hoe andry iankinan’ny Fiangonana tao Olosega.
Corée du Sud
“Tsy hangatsiaka be intsony mihitsy aho”
Mpitandrina Presbiteriana i Choi Dong Sull izay nahatsapa fa andraikiny ny miaro ireo mpikambana ao amin’ny fiangonany amin’ Ny Fiangonan’i Jesoa Kristy ho an’ny Olomasin’ny Andro Farany. Nanomboka nihaona tamin’ireo misiônera anefa izy ary nahita mazava ireo olana ara-potopampianarana izay nanelingelina azy. Fantany fa ny faharesen-dahatra vaovao nananany dia hitaky fiovàna amin’ny asa fivelomany ary hanimba ny fifandraisany amin’ny rainy, izay filohan’ny Fiangonana Presbyteriana tany Korea tamin’izany fotoana izany.
Nisafidy ny hatao batisa tao amin’ny Renirano Han i Dong Sull. “Tiako ho toy ny zavatra niainan’i Jesoa Kristy araka izay azo natao ny batisako,” hoy izy. Tamin’ilay maraina feno zavona tamin’ny 5 septambra 1981, dia nangatsiaka ny ranon’ny Renirano Han, saingy rehefa nivoaka avy tao anaty rano Dong Sull, dia nilaza fa nahatsapa hafanana anaty. “Ankehitriny aho dia isan’ny mpikambana ao amin’ny Fiangonana marin’ Andriamanitra marina,” hoy izy. “Tsy hangatsiaka be intsony mihitsy aho.” Roa herinandro tatỳ aoriana, dia natao batisa koa ny vadiny sy ny zanany roa lahy—tamin’ity indray mitoraka ity dia tao anaty trano fivoriana mafana. Ny fidirana ho mpikamban’ny Fiangonana dia tsy nanamora ny fiainan’i Dong Sull sy ny fianakaviany, saingy nahafahana nahazo fitahiana vaovao izany. “Ny fanenjehana sy ny fijaliana … taorian’ny batisako dia mihoatra noho izay azoko lazaina,” hoy i Dong Sull. “Namoy zavatra maro izahay tao anatin’ny dingan’ny [fidirana ho mpikamban’ny Fiangonana], kanefa dia nahazo zavatra betsaka mihoatra noho izay nonofinofisinay hatrizay.”
Côte d’Ivoire
“Ireo varavarana ho amin’ny fiainana sy ny fahasambarana”
I Lydie Zebo Bahie no zanaka farany tamin’ny fianakaviany nipetraka tao an-trano rehefa maty ny ray aman-dreniny. Niteraka fahaketrahana mafy izany famoizana izany. I Faet Nadege, zanak’anadahiny, no nampahafantatra azy Ny Fiangonan’i Jesoa Kristy ho an’ny Olomasin’ny Andro Farany.
Rehefa nandeha tany am-piangonana voalohany i Lydie dia nahatsapa fitiavana lehibe avy tamin’ireo rahavavy tao amin’ny rafitry ny Fikambanana Ifanampiana sy ny an’ny Zatovovavy. Na dia nijanona tsy namaky teny aza izy nandritra ny vanim-potoanan’ny fahaketrahany, dia hitany fa afaka nifantoka indray izy rehefa nandalina ny Bokin’i Môrmôna. Natao batisa izy tamin’ny 18 Novambra 1995.
Fotoana fohy taorian’ny batisany dia nahazo fahafahana hamerina ilay fitiavana naseho taminy tamin’ny alalan’ny fanompoana tao amin’ny rafitry ny Fikambanana Ifanampiana sy ny an’ny Zatovovavy izy. Misiôneran’ny sampana ihany koa izy, ary nanasa ny hafa mba hahatsapa ilay finamanana sy fiadanana izay azony vao haingana. “Ireo antso rehetra ireo dia nampahery ahy ary nanampy ahy hivoatra, na ara-panahy na ara-tsaina,” hoy i Lydie.
Lasa iray amin’ireo rahavavy misiônera voalohany nanompo tany amin’ny Misiôna Repoblika Demôkratikan’i Congo Kinshasa i Lydie.
Rehefa vitan’ny mpianatra ny fandalinana, dia aampiaraho ao anaty vondrona kely izy ireo mba hizara ny zavatra nianarany.
Asao ny mpianatra hanoratra ny zavatra nianarany na nohalalininy androany izay manampy amin’ny fampitomboana ny fanirian’izy ireo ho mpamaky lay. Azon’izy ireo atao ihany koa ny manoratra ireo fomba mety tiany hanarahana ny ohatry ny Mpamonjy sy hahatongavana ho mpamaky lay ho an’ny hafa sy ny antony.