Seminelí
Ngāue 1


Ngāue 1

Talateu ki he Tohi ʻa Molomoná.

ʻĪmisi
The eleven apostles of Jesus Christ (all except Judas Iscariot) gathered together in Galilee. Two angels (dressed in white) are standing with the apostles and pointing to the heavens. The apostles are looking upward. The painting depicts the ascension of the resurrected Jesus Christ into the heavens. Christ is not depicted in the picture. (Mark 16:19-20) (Luke 24:50-53) (Acts 1:9-11)

Naʻe tokangaʻi ʻe Sīsū Kalaisi ʻEne kau ākongá ʻi ha ʻaho ʻe 40 hili ʻEne Toetuʻú. Lolotonga e taimi ko ʻení, naʻá Ne teuteuʻi ʻEne Kau ʻAposetoló ke tataki Hono Siasí hili ʻEne Hāʻele Hake ki he langí. Hangē ko ia naʻe fakahoko ʻe Sīsū Kalaisi ʻi he kuonga muʻá, ʻokú Ne kei hokohoko atu pē hono tataki ʻo Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene Kau ʻAposetolo kuo fili he ʻaho ní. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ongoʻi hono mahuʻinga ke tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá.

Fakatokangaʻi e ngaahi tokoni ʻa e kau akó. ʻOku maʻu ʻe he tokotaha ako takitaha ha puipuituʻa makehe, ngaahi meʻa ʻoku manako ai, ngaahi ʻamanaki lelei, mo ha ngaahi faingataʻa. ʻI he taimi ʻoku vahevahe ai ʻe he kau akó ʻa e ngaahi aʻusiá mo e ngaahi fakakaukaú ʻi he kalasí, ʻe faʻa tākiekina kinautolu ʻe honau ngaahi tūkunga makehe ʻi he moʻuí. ʻE lava ke tāpuekina e kau ako kehé ʻe he ngaahi aʻusia mo e ngaahi fakakaukau ko ʻení pea lava ke tokoni ki he faiakó ke fakafuofuaʻi e ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó pea akoʻi ʻo fakatatau ki ai.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau haʻu mateuteu ke vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻoku nau fakahaaʻi hono tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻi he ngaahi ʻaho kimui ní.

Ngaahi ʻEkitivitī Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko e Hāʻele Hake ʻa Kalaisi ki he langí

Fakakaukau ke liliu ʻa e tūkunga ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi fiemaʻu ʻa e kau akó. ʻE lava ke fakafaivaʻi ʻe he kau akó pea nau taufetongi ʻi hono tali ki he kaungāmeʻa ʻi he tūkunga ko ʻení.

Fakakaukauloto ʻoku fehuʻi atu ho kaungāmeʻá, ʻa ia ʻoku ʻikai ko ha mēmipa ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, “Ko hai naʻá ne kamataʻi e siasi ʻokú ke kau ki aí, pea ko hai ʻokú ne tataki ia he ʻaho ní?”

  • Ko e hā haʻo tali? Ko e hā hono ʻuhingá?

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he tohi ʻa Ngāué ʻa e ngaahi aʻusia ʻa e Kau ʻAposetoló hili e Hāʻele Hake ʻa Sīsū Kalaisi ki he langí. ʻOku pau pē ko ha ngāue faingataʻa ki he kau taki ʻo e Siasí ke fakatupulaki ki muʻa ʻa e Siasi ʻo e Fakamoʻuí ʻi he taimi naʻe ʻikai ke Ne kei feohi fakaesino maʻu ai pē mo kinautolú. Ka naʻe ʻikai tuenoa ʻa e kau ʻAposetoló ʻi heʻenau ngaahi feingá. ʻOku fakahaaʻi ʻe he ngaahi aʻusia ʻa e kau ʻAposetoló ʻoku lekooti ʻi he tohi ʻa Ngāué ʻa e moʻoni ko ia ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá.

Fakakaukau ki hoʻo ngaahi ongo fekauʻaki mo hono tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí. Tali ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi hoʻo tohinoa akó:

  1. Ko e hā ʻe mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí?

  2. Ko e hā te ke ʻamanaki ke mamata ki ai ʻi ha siasi ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi?

  3. Fakaʻaongaʻi e meʻafua ko ʻení ke fakapapauʻi e lahi hoʻo tui ki he fakamatala ko ʻení: “ʻOku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí he ʻahó ni ʻo fakafou ʻi he kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá.” Fakamatalaʻi hoʻo talí.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manual- 2023

ʻI hoʻo ako e lēsoni ko ʻení, tokanga ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié ʻe lava ʻo tokoni atu ke ke ongoʻi naʻe tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí hili ʻEne hāʻele hake ki he langí pea ʻoku hokohoko atu ʻEne tataki Hono Siasí he ʻahó ni.

ʻOku hokohoko atu hono tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí hili ʻEne Hāʻele Hake ki he langí

Faʻu ha tohinoa ʻoku ui ko e “Ngaahi Sīpinga ʻa Sīsū Kalaisi ki hono tataki Hono Siasí.” ʻI he lēsoni ko ʻení, tānaki atu ha ngaahi sīpinga ki hoʻo tohinoá pea fakalaulauloto ki he founga ʻoku nau fakamālohia ai hoʻo fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo Hono Siasí.

Lau ʻa e ngaahi potufolofola ko ʻeni mei he Ngāue 1–5 , ʻo kumi ki he founga naʻe hokohoko atu ai e tokoni ʻa Sīsū Kalaisi ki Heʻene Kau ʻAposetoló hili ʻEne Hāʻele Haké. Fakakaukau ki he founga ʻoku fakahaaʻi ai ʻe he ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó naʻe tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí. Tānaki atu hoʻo ngaahi fakakaukaú ki hoʻo tohinoá.

ʻOange ki he kau akó ʻa e kiʻi tohi tufa ko ʻení: Fakakaukau ke fokotuʻu kinautolu ʻi ha ngaahi kulupu tautau toko fā. ʻE lava ke ako ʻe he tokotaha kotoa pē ʻi he kulupú ha fakamatala ʻe taha pea kumi ha fakamoʻoni ʻo hono tataki ʻe Sīsū Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he Kau ʻAposetoló. Hili ia pea te nau takitaha vahevahe ʻenau ngaahi talí mo e niʻihi kehe ʻi heʻenau kulupú.

ʻĪmisi
New Testament Seminary Teacher Manual - 2023

Ngaahi veesi ke akó

Ngaahi fakaikiiki ʻoku fie maʻu ke ke ʻilo kimuʻa pea ako e ngaahi veesi ko ʻení

Ngāue 1:23–26

Naʻe fakataha mai ʻa e Kau ʻAposetoló mo e kau muimui kehe ʻo Kalaisí ke aleaʻi pe ko hai te ne fetongi ʻa Siutasi ʻIsikaliote ko e taha ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá.

Ngāue 2:37–43

Lolotonga e fakatahataha mai ʻa e Kau ʻAposetoló ki Selusalema hili pē ha taimi nounou mei he Hāʻele Hake ʻa Kalaisi ki he langí, naʻe hoko mai ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolu takitaha ʻi ha founga mālohi (vakai, Ngāue 2:1–8). ʻI he fonu ʻa Pita ʻi he Laumālié, naʻá ne fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi (vakai, Ngāue 2:14–36). ʻOku fakamatalaʻi ʻe he potufolofola ko ʻení ʻa e ola ʻo e taumalingi fakalaumālie hifo ko ʻení ʻi ha tokolahi naʻa nau fakamoʻoni ki ai.

Ngāue 3:1–8 ; 4:8–10

Naʻe feʻiloaki ʻa Pita mo Sione mo ha tangata pipiki ʻi he temipale ʻi Selusalemá.

Ngāue 5:12–16

Naʻe ʻosi fakatokanga ki he Kau ʻAposetoló kimuʻa ʻe he kau taki ʻo e kau Siú ke ʻoua te nau toe lea kau kia Sīsū Kalaisi (vakai Ngāue 4:13–18).

Ngāue 5:17–25

Naʻe tuku pōpula ʻa Pita mo Sione hili ʻena hokohoko atu ke fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi mo fakahoko ha ngaahi mana ʻi Hono huafá.

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻokú ne tākiekina hoʻo tui mo e falala kiate Iá?

  • ʻOku fakahaaʻi fēfē ʻe he ngaahi meʻa ko ʻeni naʻe hokó naʻe tataki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí ʻo fakafou ʻi Heʻene kau ʻAposetoló?

ʻOku hokohoko atu hono tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí he ʻahó ni

ʻĪmisi
All the members of the First Presidency and the Quorum of the Twelve Apostles are seated or standing with the Christus Statue and statues of the Original Twelve at the Visitors’ Center in Rome, Italy. Front Left to Right: Dieter F. Uchtdorf, Jeffrey R. Holland, M. Russell Ballard, Dallin H. Oaks, Russell M. Nelson, Henry B. Eyring, David A. Bednar, Quentin L. Cook, D. Todd Christofferson, Gary E. Stevenson, Ronald A. Rasband, Neil L. Andersen, Dale G. Renlund, Gerrit W. Gong, Ulisses Soares

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni fekauʻaki mo e founga ʻoku hokohoko atu ai hono tataki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí he ʻaho ní.

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

Ka ʻoku tau ʻiloʻi ʻe kitautolu ko e kāingalotu ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí ko hai ʻoku takí: ko Sīsū Kalaisi Tonu pē. …

ʻI heʻene peheé, ko e hā ʻoku ʻi ha hingoa? ʻI heʻene fekauʻaki mo e hingoa ʻo e Siasi ʻo e ʻEikí, ko e talí ko e “Meʻa Kotoa Pē!” Naʻe fakahinohinoʻi ʻe Sīsū Kalaisi kitautolu ke tau ui ʻa e Siasí ʻaki Hono huafá koeʻuhí he ko Hono Siasi, kuo fakafonu ʻaki Hono mālohí.

ʻOku ou ʻilo ʻoku moʻui e ʻOtuá. Ko Sīsū ʻa e Kalaisí. ʻOkú Ne tataki Hono Siasí he ʻahó ni.

Vakai, Russell M. Nelson, “Ko e Hingoa Totonu ʻo e Siasí,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2018, 87–90

  • ʻE tākiekina fēfē nai hoʻo moʻuí ʻi hono ʻiloʻi ʻoku tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí he ʻahó ni?

Fakamanatu ki he kau akó ke fakaʻaongaʻi ʻenau teuteu ki he kalasí ʻi heʻenau tali e fehuʻi ko ʻení. Kapau ʻoku fie maʻu ʻe he kau akó ha tokoni ke tali, fakakaukau ke vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻe niʻihi, hangē ko e tupulaki ʻa e Siasí, ko hono ʻomi mo liliu ʻo e Tohi ʻa Molomoná, ko e fakahā ʻoku ʻoatu ai e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki he kakai tangata moʻui taau kotoa pē, ngaahi mana ʻoku hoko ʻi he moʻui ʻa e kāingalotu ʻo e Siasí, pe ko ha ngaahi sīpinga kehe.

  • Ko e hā ha ngaahi sīpinga mei hoʻo moʻuí pe mei he hisitōlia ʻo e Siasí ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke ʻilo ʻoku hokohoko atu hono tataki ʻe Sīsū Kalaisi Hono Siasí he ʻahó ni? (Manatuʻi ke tānaki atu e ngaahi sīpinga ko ʻení ki hoʻo tohinoá.)

Kapau ʻoku fie maʻu ke ke sio ki ha ngaahi sīpinga ke tokoni atu ke ke fakakaukau ai ki he ngaahi tali ki he fehuʻi ko ʻení, mamata ʻi he “Ko Hotau Kuongá ʻEni!” mei he taimi 3:34 ki he 5:12 pe “Tānaki Fakataha ʻa e Meʻa Kotoa Pē ʻIa Kalaisi” mei he taimi 10:09 ki he 13:58, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

  • Ko e hā ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he ngaahi sīpinga ko ʻeni ʻo hono tataki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí ke mahino kiate koe fekauʻaki mo ʻEne ngaahi ongo kiate kitautolú?

Fakalaulauloto

Toe vakaiʻi e lisi ʻo e ngaahi sīpinga hono tataki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí naʻá ke faʻu he ʻaho ní. Fakakaukau ke tānaki atu ki he fakamatala ko ʻení ʻi he hokohoko atu hoʻo ako ʻa e Tohi Ngāué mo maʻu ha toe ngaahi aʻusia ke ako fekauʻaki mo e Fakamoʻuí mo Hono Siasí. Fakakaukau ke tānaki atu hoʻo fakamoʻoni ki he moʻoni ko ʻení ki hoʻo tohinoá.

Fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú. Fakakaukau ke fai ha fakamoʻoni fakatāutaha ki he founga ʻoku tataki ai ʻe he Fakamoʻuí ʻa e Siasí he ʻaho ní, pea fakaafeʻi ʻa e kau ako loto fiemālie ke fai ʻenau fakamoʻoní foki.

Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

Ko hai naʻá ne hiki e tohi ʻa Ngāué?

Ko Luke naʻá ne tohi ʻa e Ngāue ʻa e Kau ʻAposetoló “ko e tohi ia hono ua ʻo ha tohi konga ua. … ʻOku ui ʻa e konga ʻuluakí ko e Kosipelí ʻi hono tohi ʻe Luké” (Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, Ngaahi Ngāue ʻa e Kau ʻAposetoló,” scriptures.lds.org; vakai foki, Luke 1:1–4 ; Ngāue 1:1).

Ko e hā e meʻa ʻoku fakamatala ki ai e vahe ko ʻení?

ʻOku fakafehokotaki ʻe he Ngaahi Ngāue ʻa e Kau ʻAposetoló ʻa e lekooti ʻo e moʻui ʻa Sīsū Kalaisí mo e ngaahi akonaki ʻi he Kosipeli ʻe Faá pea mo e ngaahi tohi mo e ngāue ʻa ʻEne Kau ʻAposetoló. ʻOku hā ʻi he tohi ʻa Ngāué ʻa e hokohoko atu hono tataki ʻe he Fakamoʻuí ʻa Hono Siasí ʻo fakafou ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní kiate kinautolu naʻa nau maʻu ʻa e ngaahi kī ʻo e lakanga fakataulaʻeikí. Naʻe fakahā ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e moʻoní ki he Kau ʻAposetoló, pea nau tataki leva mo akoʻi ʻa e Siasí. Naʻe toe fakahoko foki ʻe he Kau ʻAposetoló ha ngaahi mana ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí.

Naʻe fakamatala ʻa ʻEletā Jeffrey R. Holland ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Official Portrait of Elder Jeffrey R. Holland. Photographed January 2018.

Mei he veesi ʻuluaki [ʻo e tohi ʻa Ngāué], ʻoku fakahā ai ʻe kei hokohoko atu pē hono tataki fakalangi ʻo e Siasí, kae ʻikai tataki ʻe ha tangata. … Ko e moʻoni, ko ha hingoa ʻoku toe kakato mo taau ange maʻá e tohi ʻa Ngāué ko e “Ko e Ngāue ʻa e Kalaisi kuo Toetuʻú ʻi he Moʻui mo e Ngāue Fakafaifekau ʻa ʻEne Kau ʻAposetolo kuo Fakanofó ʻo fakafou ʻi he Laumālie Māʻoniʻoní.” …

“ʻOku tatau pē ʻa hono tataki ʻo e Siasí. Kuo liliu ʻa e feituʻu ʻoku ʻi ai e Fakamoʻuí, ka ko e fakahinohino mo e tataki ʻo e Siasí ʻoku tatau tofu pē.”

(“Ko ia, Ko e hā leva?” [lea naʻe fai ʻi he konifelenisi ʻa e Potungāue Ako ʻa e Siasí ʻi he Fuakava Foʻoú, 8 ʻAokosi 2000], 6, si.ChurchofJesusChrist.org)

Ko e hā ʻa e ʻAposetolo?

Ke ako lahi ange fekauʻaki mo e Kau ʻAposetoló, sio ʻi he foʻi vitiō “What Is an Apostle?” (6:25), maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org.

ʻOku tataki fēfē nai ʻe he ʻEikí Hono Siasí he ʻaho nÍ?

Naʻe pehē ʻe ʻEletā Kuenitini L. Kuki ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
Official portrait of Elder Quentin L. Cook. Called to the Quorum of the Twelve Apostles on 6 October 2007.

Ko hono aofangatukú, kātaki ka mou fiemālie ʻi he ʻilo ʻoku maʻu ha tokoni fakalangi ʻe he kau taki māʻolunga ʻo e Siasí ʻoku nau tokangaʻi e ngaahi taumuʻa fakalangi ʻo e Siasí. ʻOku maʻu e fakahinohino ko ʻení mei he Laumālié pea faʻa maʻu fakahangatonu ʻi he taimi ʻe niʻihi mei he Fakamoʻuí. ʻOku foaki mai e ongo fakahinohino fakalaumālié ni fakatouʻosi. ʻOku ou houngaʻia heʻeku maʻu ha tokoni pehē. Ka ʻoku fai mai ʻa e fakahinohinó ʻi he taimi ʻa e ʻEikí, ʻi he ʻotu lea ki he ʻotu lea mo e akonaki ki he akonaki [vakai, 2 Nīfai 28:30 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 98:12 ; 128:21 ], ʻi he taimi “ʻoku fili ai ha ʻEiki ʻoku tokaimaʻananga ʻo fakataumuʻa ke akoʻi kitautolu” [Neal A. Maxwell, All These Things Shall Give Thee Experience (2007), 31]. Ko ʻEne palōfitá pē taha ʻokú ne maʻu ʻa e fakahinohino maʻá e Siasí fakakātoa.

(Quentin L. Cook, “Teuteu ke Feʻiloaki mo e ʻOtuá,” Ensign pe Liahona, Mē 2018, 117)

Mamataʻi e “Siasi ʻo Sīsū Kalaisí” (1:27) pe “ʻOku Tau Fie Maʻu ha Kau Palōfita Moʻui” (2:44), maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ke vakai ki ha ngaahi sīpinga kehe.

ʻOku uiuiʻi fēfē ʻa e kau ʻaposetolo mo e kau palōfita ʻo onopōní?

Mamata ʻi he “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí” mei he taimi 9:41 ki he 11:49 pe “Ko e Loto ʻo ha Palōfita” mei he taimi 4:08 ki he 6:40, ʻoku maʻu ʻi he ChurchofJesusChrist.org, ke mamata ki ha ngaahi sīpinga.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Kau fakamoʻoni ʻo Kalaisi ʻi he kuonga muʻá mo onopōní

Ko e sīpinga ʻe taha ʻo e founga ʻoku tataki ʻaki ʻe he Fakamoʻuí Hono Siasí ko ʻEne ʻomi ha kau fakamoʻoni kiate Iá. ʻE lava ke ako ʻe he kau akó ʻa e founga naʻe fakamoʻoni ai ʻa Pita mo Sione kia Sīsū Kalaisi ʻo hangē ko hono lekooti ʻi he Ngāue 2:32 ; 3:10–16 ; mo e 5:32 . E lava ke nau fakatauhoa ʻa e ngaahi fakamoʻoni ko ʻení mo kinautolu ʻoku lekooti ʻi he 2 Pita 1:16; 1 Sione 1:1 ; mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 76:22–24 pea mo e ngaahi fakamoʻoni ʻoku lekooti ʻi he taha pe lahi ange ʻo e ngaahi vitiō “Kau Fakamoʻoni Makehe ʻo Kalaisi” ʻoku maʻu ʻi he https://www.churchofjesuschrist.org/media/collection/special-witnesses-of-christ-video-collection.

ʻE hāʻele hifo ʻa e Fakamoʻuí mei he langí ʻi he nāunau, ʻi Heʻene Hāʻele ʻAnga Ua Maí.

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e ʻekitivitī ko ʻení kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi fehuʻi ʻa e kau akó fekauʻaki mo e founga ʻe hāʻele mai ai ʻa e Fakamoʻuí. Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ʻa e moʻoni ʻi ʻolungá ʻi he Ngāue 1:1–12 . Fakamahino ange naʻe hoko e Hāʻele Hake ʻa e Fakamoʻuí ʻi he Moʻunga ʻo e ʻŌlivé (vakai, veesi 12). ʻE ʻi ai ʻa e taimi ʻe hāʻele hifo ai ʻa e Fakamoʻuí ʻo tuʻu ʻi he Moʻunga ʻŌlivé ʻi he taha ʻo e ngaahi taimi ʻe hā mai ai ʻi Heʻene toe hāʻele maí, (vakai, Sakalaia 14:4 ; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 45:47–53 ; 133:19–20). ʻE hoko ʻeni kimuʻa ʻi Heʻene hā mai ki he māmaní, ʻa ia “ʻe mamata kiate [Ia] ʻa e kakai kotoa pē” ( ʻĪsaia 40:5)). ʻE lava ke aleaʻi ʻe he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke ʻiloʻi ʻe fuʻu mahino mo hā mahino ʻa e Hāʻele ʻAnga Ua Mai ʻa e Fakamoʻuí ki he māmaní kotoa. ʻOku fakahaaʻi fēfē nai ʻeni ʻa ʻEne ʻofa kiate kitautolú?

Paaki