Three teenage young women smiling and laughing together.
Ang mga pulong nga atong isulti adunay gahom. Makahunahuna ka ba og mga kasinatian sa imong kinabuhi diin ikaw nakabati sa gahom sa mga pulong, sa maayo o sa dili? Sa iyang epistola, gitudlo ni Santiago ang importansiya sa pagkontrol sa atong pamulong. Kini nga leksiyon gituyo aron matabangan ka sa pagtimbang-timbang sa mga pulong nga imong gipanulti ug sa unsang paagi ang imong mga pulong makaapekto sa imong mga paningkamot sa pagkahimong mas sama sa Manluluwas.
Pagpalambo sa abilidad sa paghisgot sa mga tinuohan sa ebanghelyo ngadto sa uban. Hatagi ang mga estudyante og mga kahigayonan sa pagpasabot sa ebanghelyo sa ilang kaugalingong mga pulong ug sa pagpakigbahin ug pagpamatuod sa unsay ilang nahibaloan ug nabati. Kini makatabang aron motuhop ang ebanghelyo sa kinahiladman sa ilang mga kasingkasing.
Pagpangandam sa estudyante: Dapita ang mga estudyante sa pagmatikod giunsa sa pinulongan nga atong gigamit pag-apekto kanato ug sa uban. Awhaga sila sa pagtambong nga andam sa pagpaambit sa unsay ilang namatikdan.
Posible nga mga Kalihokan sa Pagkat-on
Ang gahom sa mga pulong
Tan-awa ang mga hulagway sa ubos ug handurawa ang panag-istoryahanay nga lagmit nahitabo sa mga indibidwal. Paghunahuna mahitungod sa epekto sa mga pulong nga atong nadungog ug gigamit.
Mahimong ipakita ang duha ka mga hulagway nga nagpakita og lainlain nga klase sa mga panag-istoryahanay. Pananglitan, sa usa ka hulagway ang tingale anaay duha ka tawo nga nagsumpaki ug sa laing hulagway duha ka mga tawo nga naglig-on sa usag usa gamit ang ilang mga pulong, sama sa mosunod:
Imahe
A mother argues with her teenage son while they stand in their kitchen.
Imahe
A young woman and her mother using a tablet and scriptures probably study and having a conversation.
Unsa ang kataposang butang nga imong mahinumdoman nga gisulti sa usa ka tawo diha kanimo nga nahimong nakatabang o nakapasakit nimo?
Unsa ang kataposan nimong gisulti sa usa ka tawo nga nakapalig-on o nakapadasig kanila?
Mahimong dapiton ang mga estudyante sa pagpaambit sa ilang mga tubag kon gibati nila ang kakomportable ug kon kini angay alang sa gitakda sa klase.
Ikonsiderar kon aduna kay bisan unsa nga nasulti bag-o lang nga tingali adunay negatibong epekto ngadto sa usa ka tawo. Diha sa imong pagtuon sa mga pagtulon-an ni Santiago, pangita og mga kamatuoran nga mahimong makatabang kanimo aron mas makasabot sa gahom sa mga pulong. Hatagig pagtagad ang mga pagbati, mga hunahuna, ug mga impresyon nga nagdasig kanimo aron mas mamulong sama sa Manluluwas.
Ang dila sama sa …
Gihatagan ug gibug-aton [emphasized] ni Santiago ang gahom sa mga pulong nga atong nadungog ug gisulti ug gitandi ang dila ngadto sa nagkalainlaing mga butang. Basaha ang Santiago 3:2–12 , nga mangita kon sa unsa gikompara ni Santiago kini. Pagdrowing og usa ka yanong bersiyon sa usa o duha sa mga pagtandi ni Santiago diha sa imong journal sa pagtuon, nga mamalandong sa unsang paagi ang atong mga pulong mahimong sama sa unsa ang imong gidrowing.
Ikonsiderar ang pagtugot sa mga estudyante nga magbuhat nga magkapares o sa gagmay nga mga grupo samtang nagtuon sila sa mga pagtandi ni Santiago. Isip usa ka alternatibo, hatagi ang mga estudyante sa mosunod nga lista sa mga pagtandi ug dapita sila sa pagtuon sa pipila kanila, nga mamalandong sa unsang paagi ang atong mga pulong mahimong sama sa mga butang nga nalista.
Basaha ang mosunod nga lista aron makita kon imong naila ang susamang mga pagtandi.
Usa ka bukado. Santiago 3:2–3, 5 .Ang usa ka bukado (tan-awa ang bersikulo 3) mao ang usa ka gamay nga metal nga gibutang sa baba sa kabayo nga sumpay sa mga rinda, nagtugot sa kutsero sa pagdumala sa kabayo.
Usa ka timon. Santiago 3:4–5 .Ang usa ka timon (tan-awa ang bersikulo 4) nagkontrol sa bansalan sa barko, nga mao ang nagpadagan o nagpaliko sa barko.
Usa ka kalayo. Santiago 3:5–6 .Ang “lasang” nagpasabot sa usa ka kakahoyan (tan-awa ang bersikulo 5, footnote b).
Sa unsang paagi nga kining mga pagtandi makatabang kanato nga mas makasabot sa gahom sa mga pulong nga atong nadungog ug gisulti?
Unsa pay laing mga pagtandi ang lagmit nimong madugang aron sa paghulagway sa epekto sa mga pulong nga atong gipamulong?
Nagtumong sa gamhanang mga pagtulun-an ni Santiago, si Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mipaambit sa mosunod:
Imahe
Official Portrait of Elder Jeffrey R. Holland. Photographed January 2018.
Tin-aw kaayo nga si Santiago wala magpasabot nga ang atong mga dila kanunayng makasala, ni ang tanan nga atong masulti “puno sa makamatay nga hilo.” Apan tin-aw kaayo niyang gipasabot nga bisag unsaon may mga butang nga atong masulti nga makadaot, gani makapahilo—ug kini makapakurog nga tulisok alang sa usa ka Santos sa Ulahing Adlaw! Ang tingog nga mihatag og matinud-anon nga pagpamatuod, militok og mainiton nga mga pag-ampo, ug miawit sa mga himno sa Zion mahimo nga maora nga tingoga nga mangasaba ug manaway, mopakaulaw ug makapaubos, makapasakit ug makadaot sa espiritu sa kaugalingon ug sa uban nga ingon niini. …
… [Maninguha unta kita] nga mahimong “hingpit” nga mga lalaki ug mga babaye bisan sa ingon lang nga paagi karon—nga dili mopahiubos pinaagi sa pulong, o sa labing maayo, sa pagpamulong sa bag-o nga pinulongan, sa mga anghel. Ang atong mga pulong, sama sa atong mga binuhatan, kinahanglang pun-an og hugot nga pagtuo ug paglaom ug gugma nga putli, … gikinahanglan kaayo sa kalibotan karon. Pinaagi sa maong mga pulong, nga ipamulong ubos sa paggiya sa Espiritu, ang mga luha mangauga, mga kasingkasing mangaayo, mga kinabuhi may pag-uswag, paglaum mahibalik, ang kamasaligon mopatigbabaw.
(Jeffrey R. Holland, “Ang Pinulongan sa mga Anghel,” Liahona, Mayo 2007, 16, 18)
Unsa ang imong nakat-onan gikan sa mga pagtandi ni Santiago ug sa pamahayag ni Elder Holland?
Usa ka kamatuoran nga atong makat-onan mao nga ang mga sumusunod sa Dios naningkamot nga mogamit sa ilang pinulongan sa matarong nga mga katuyoan, dili sa pagpakatap sa daotan.
Pamalandongi sa makadiyot kon giunsa nimo pagkakita sa pinulongan nga gigamit sa parehong maayo ug daotan sa mosunod nga mga sitwasyon:
diha sa pag-text o sa social media
sa simbahan matag Dominggo
sa tulunghaan kauban ang imong mga higala
diha sa usa ka koponan [team] o grupo [club]
sa panimalay kauban ang imong pamilya
Unsa nga mga kasinatian nga aduna ka nga naghulagway sa gamhanang epekto sa mga pulong ngadto sa mga tawo, alang sa maayo o alang sa daotan?
Si Jesukristo usa ka “ hingpit nga [tawo]” ( Santiago 3:2) ug ang atong ehemplo sa tanang mga butang, lakip na ang mga pulong nga Iyang gipamulong. Diha sa paghinumdom unsa ang imong nahibaloan mahitungod Kaniya, handurawa unsaon lagmit paggamit sa Manluluwas sa Iyang mga pulong kon Siya anaa sa mga sitwasyon nga nalista sa unahan.
Unsang mga kalahian ang tingali imong mamatikdan tali sa imong mahanduraw kon giunsa tingale sa Manluluwas paggamit ang mga pulong ug sa unsay imong komon nga makita ug madungog niini nga mga kahimtang karon?
Ang pinulongan nga atong madungog ug gigamit
Pinaagi sa Iyang mga propeta, ang Ginoo nagtudlo kanato unsa ang angay ug dili angay natong isulti.
Kon makaayo sa mga estudyante ang mosunod nga pagtimbang-timbang sa kaugalingon, hatagi sila sa mosunod nga handout. Ang mga estudyante mahimong makasusi sa ilang pinulongan sa kinatibuk-an o sa pihong mga dapit sa ilang kinabuhi, sama sa panimalay, simbahan, ug uban pa.
Pamalandongi ang imong pagpakigsulti (sa bisan unsang porma: pag-text, social media, pakig-istorya sa uban, ug uban pa) samtang imong basahon ang mosunod nga 10 ka mga pamahayag nga gipahiangay gikan sa Alang sa Kalig-on sa mga Kabatan-onan ([booklet, 2011], 20–21). Timbang-timbanga ang imong pinulongan gamit ang sukdanan nga 1 hangtod sa 5, diin ang 1 nagkahulugan og “Nagkinahanglan ako og dakong tabang” ug 5 nga nagkahulugan og “Maayo kaayo ako.”
1. Ako naningkamot nga mogamit og limpyo ug intelihente nga pinulongan.
2. Naggamit ako og makapadasig, makapaawhag, ug makatabang sa uban nga pinulongan.
3. Ako nagsulti sa mabination ug positibo nga paagi bahin sa uban.
4. Dili ako manginsulto sa uban o motamay kanila, bisan sa pangomedya.
5. Naningkamot ako sa paglikay sa bisan unsang matang sa pagpanglibak ug paglikay sa pagsulti kon nasuko.
6. Kon gitintal sa pagsulti og bati o makapasakit nga mga butang, dili na lang nako kini isulti.
7. Akong gigamit ang mga ngalan sa Dios ug ni Jesukristo nga may balaang pagtahod ug pagtamod.
8. Akong gitawag ang Amahan sa Langit gamit ang balaang pagtahod ug matinahuron nga pinulongan.
9. Wala ko mogamit og pagpasipala, hilas, o bastos nga pinulongan o linihokan.
10. Dili ko mosulti og mga komedya o mga istorya bahin sa imoral nga mga linihokan.
Paghunahuna mahitungod sa pinulongan nga imong gipili nga gamiton, ug pamalandong unsa ang mas maayo nimong mahimo.
Unsa ang usa o duha ka mga butang nga mahimong makatabang kanimo aron mas maayong makapili og mga pulong nga imong masulti ug madungog?
Sa unsang mga sitwasyon ang hilabihang ganahan ka nga molambo?
Unsa nga mga estratehiya ang lagmit makatabang?
Sa unsang paagi tingale ang imong mga paningkamot makatabang kanimo aron mahimong mas susama sa Manluluwas?
Komentaryo ug Background nga Impormasyon
Sa unsang paagi nga ang atong mga pulong nagpakita kon kinsa kita isip mga inbididwal?
Si Elder Robert S. Wood sa Kapitoan mitudlo sa mosunod:
Imahe
Final official portrait of Elder Robert S. Wood of the Second Quorum of the Seventy, 1999. Called as president of the Boston Massachusetts Temple, 2009. Released from Second Quorum of the Seventy October 3, 2009 at general conference.
Ang atong mga pulong ug makita nga mga pagpahayag dili nyutral, tungod kay kini nagpakita kon kinsa kita ug nag-impluwensiya kon kinsa kita unya mamahimo. …
Unsay atong gisulti ug giunsa nato pagpahayag ang atong kaugalingon wala lamang nagluib sa atong kahiladman nga pagkatawo apan usab naghulma niana nga tawo, niadtong naa sa atong palibot, ug sa kataposan sa tibuok natong katilingban. Matag adlaw ang matag usa nato naapil sa pag-ali sa kahayag o sa pag-abog sa kangitngit. Gitawag kita sa pagdapit sa kahayag ug mahimong usa ka kahayag, sa pagbalaan sa atong kaugalingon ug sa paghatag og kaayohan sa uban. …
Sa higayon nga mosulti ug molihok kita, kinahanglan kitang mangutana kon ang atong mga pulong ug mga pagpahayag tuyo bang nagdapit sa mga gahom sa langit nganhi sa atong mga kinabuhi ug sa pagdapit sa tanan nga moduol ngadto kang Kristo. Kinahanglan natong tagdon ang sagrado nga mga butang uban ang balaan nga pagtahod. Kinahanglan natong wagtangon gikan sa atong mga sinultihan ang mga hilisgotan mahitungod sa mga butang nga dili maligdong, dili angay, mapintas, mahulgaon, mainsultuhon o bakak. Sama sa gisulat ni Apostol Pedro, “Apan maingon nga balaan man siya nga nagtawag kaninyo, kinahanglan kamo usab magmabalaanon sa tanan ninyong paggawi” [ 1 Pedro 1:15 ]. Ang pagpahayag sa pakighinabi nga gihisgotan dinhi dili lamang sa pakigpulong kon dili sa tibuok natong pamatasan.
(Robert S. Wood, “The Tongue of Angels,” Ensign, Nob. 1999, 83–84)
Sa unsang paagi kaha kita positibong makapabag-o sa pinulongan nga atong gigamit ug nadungog?
Dugang nga mga Kalihokan sa Pagkat-on
Alternatibo nga pasiuna sa leksiyon
Mahimong ipaambit sa imong mga estudyante ang mga ehemplo sa Manluluwas nga namulong ngadto sa uban sa lainlain nga mga sitwasyon, sama diha sa Juan 8:1–11 ; Marcos 9:14–27 ; ug Lucas 23:32–34 . Timan-i nga ang Hubad ni Joseph Smith sa Lucas 23:34 (diha sa Giya ngadto sa mga Kasulatan, Lucas 23:35) nagpatin-aw nga si Jesukristo naghangyo sa Amahan aron pasayloon ang kadtong mga milansang Kaniya, pasabot ang mga Romanhong sundalo. Dapita sila sa pagpaambit unsa ang mipatigbabaw ngadto kanila mahitungod sa giingon o wala giingon sa Manluluwas niini nga mga sitwasyon. Dayon dapita ang mga estudyante sa pagkonsiderar sa pinulongan nga ilang gigamit ug nadungog gikan sa uban ug ang epektong dala niini.
Posible nga pagdapit
Mahimo nimong tabangan ang mga estudyante sa paggamit sa baroganan niini nga leksiyon pinaagi sa paghagit kanila sa pagpuyo og 24 ka oras nga dili mosulti og bisan unsang negatibo. Dasiga sila sa pagrekord diha sa ilang journal sa pagtuon sa epekto niini nga hagit ngadto kanila ug ngadto sa mga tawo nga ilang nahimamat.
Dugang nga mga pagtulun-an gikan ni Santiago
Aron matabangan ang mga estudyante nga mas magtuon sa mga pagtulun-an ni Santiago, mahimong ipakita ang mosunod nga mga pakisayran sa kasulatan (nga walay mga pagpasabot sulod sa mga parenthesis). Dapita ang mga estudyante sa pagsiksik sa pipila niini nga mga bersikulo ug sa pagpangandam sa pagpaambit unsa ang ilang nakat-onan ug unsaon kini paggamit karon. Ang mga estudyante mahimong mopili dayon og usa ka pakisayran sa kasulatan aron tun-an nga mas detalyado ug mangandam og tulo-hangtod sa-lima ka minutong leksiyon niana nga hilisgotan. Kon itugot sa panahon, mahimo kang modapit og usa o duha ka mga estudyante aron mopaambit sa klase unsa ang ilang giandam.
Santiago 1:12–16 (Kita gipanalanginan tungod sa atong paglikay sa tintasyon.)
Santiago 1:27 (Ang putli nga relihiyon mao ang pag-atiman sa uban ug pagkalimpyo sa espirituwal.)
Santiago 2:8–9 (Higugmaa ang uban sama sa imong kaugalingon)
Santiago 4:6–10 (Magmapainubsanon, sukli si Satanas, ug paduol sa Dios.)
Santiago 4:17 (Kon nasayod kita sa pagbuhat sa maayo apan mopili nga dili mobuhat niini, nakasala kita.)
Santiago 5:14–15 (Ang masakiton mahimong mamaayo pinaagi sa pag-ampo o pinaagi sa pagpandong sa mga kamot ug pagdihog sa lana sa ngalan ni Kristo.)
