Seminelí
Luke 17:11–19


Luke 17:11–19

“Kuo Fakamoʻui Koe ʻE Hoʻo Tuí”

ʻĪmisi
Two leperous men kneeling before Christ. The men are extending their arms and beseeching the Lord to heal them. Christ, with His arm raised, stands before them. A crowd of several men are approaching from behind Christ.

Lolotonga e fononga ʻa Sīsū mei Kāleli ki Selusalemá, naʻá Ne fakamoʻui ha kau kilia ʻe toko hongofulu. Ko e toko taha pē ʻo kinautolu naʻe fakamoʻuí naʻe toe foki ʻo fakamālō kia Sīsuú. ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he lēsoni ko ʻení ke ke ongoʻi mo fakahaaʻi hoʻo houngaʻia ki he Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, mo e niʻihi kehé.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau fakalelei. ʻE lava ke tokoni hono lau fakalelei ʻe he kau akó ke nau ʻiloʻi e ngaahi fakaikiiki mahuʻingá mo fakakaukauloto ki he meʻa ʻoku hokó. ʻE lava ke tokoni ʻeni ki he kau akó ke fakatupulaki ʻenau mahino tefito ki he ngaahi folofolá, ʻiloʻi lelei ange ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoní, pea fakafekauʻaki ʻa e ngaahi folofolá ki heʻenau moʻuí.

Teuteu ʻa e tokotaha akó: Fakaafeʻi e kau akó ke nau haʻu mateuteu ke vahevahe ha aʻusia kimuí ni ʻi he taimi ne nau ongoʻi houngaʻia ai ki he Tamai Hēvaní pe ko Sīsū Kalaisí. Ka ʻikai, ʻe lava ke faʻu ʻe he kau akó ha lisi ʻo fakamatalaʻi e meʻa kuo fai ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi maʻanautolú.

Ngaahi ʻEkitiviti Ako ʻOku Ala Fakahokó

Ko hoʻo ngaahi ongo lolotonga fekauʻaki mo e loto-houngaʻiá

ʻI he ʻekitivitī ko ʻení, fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia ʻo e ongoʻi houngaʻiá kimuʻa pea fakakakato e sivisiviʻi pē kitá. Mahalo ʻe tokoni ke fakaʻaliʻali ʻa e sivisiviʻi pē kitá ke vakaiʻi mo fakalaulauloto ki ai ʻa e kau akó.

Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea “angamaheni ʻaki,” “taimi ʻe niʻihi,” pe “ʻikai ʻaupito,” ke ke fakafuofuaʻi ʻaki koe ʻi he ngaahi fakamatala ko ʻení:

  • ʻOku ou ongoʻi houngaʻia ʻi he Tamai Hēvaní, Sīsū Kalaisi, mo e niʻihi kehé.

  • ʻOku ou fakahā ʻeku ngaahi ongo ʻo e loto houngaʻiá.

  • ʻOku ʻi ai ‘a e lelei ʻi heʻeku moʻuí ʻi hono fakahaaʻi ʻa e loto-houngaʻiá.

ʻI he hoko atu hoʻo akó, fekumi ki he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoni atu ke ke ʻiloʻi e founga ʻe lava ke faitāpuekina ai hoʻo moʻuí ʻi hono fakahaaʻi hoʻo loto-houngaʻiá.

Kiliá

  • Ko e hā hoʻo ʻilo fekauʻaki mo e mahaki ko e kiliá?

Fakafanongo fakalelei ki he tali ʻa e kau akó, pea tānaki atu ha taha ʻo e ngaahi fakamatala ko ʻení ke fakamahino pe tānaki atu ki he meʻa ʻoku lea ʻaki ʻe he kau akó.

Ko e kiliá, ʻa ia naʻe angamaheni ange ke hoko ia ʻi he kuonga muʻá kae ʻikai ko e kuonga ní, ko ha mahaki kili ʻe lava ke iku ki he liliu fakaesinó mo e maté. ʻI he kuonga ʻo e Tohi Tapú, naʻe fakamavaheʻi ʻa e kakai naʻe kiliá mei he toenga ʻo e sōsaietí pea naʻe fie maʻu ke nau kalanga “Taʻemaʻa!” ke fakatokanga ki ha taha ʻoku fakaofi atu kiate kinautolu (vakai, Bible Dictionary, “ Leper,” “ Kilia ”).

  • Ko e hā nai ʻa e ngaahi ongo mo e aʻusia fakaʻaho ʻa ha tokotaha naʻe moʻua ʻi he mahaki kiliá ʻi he kuonga ʻo e Tohi Tapú?

  • Ko e hā ha ngaahi ʻuhinga ʻe niʻihi ʻe ala aʻusia ai ʻe he toʻu tupú ha ngaahi ongo tatau ʻi hotau kuongá ni?

Lau ʻa e Luke 17:11–14, ʻo fakakaukauloto fakalelei ki he meʻa naʻá ke laú. ʻE lava ke iku hono lau fakalelei, tokanga ki he ngaahi fakaikiikí, mo e fakakaukauloto ki he meʻa ʻokú ke laú ki ha ngaahi aʻusia mahuʻingamālie ange ʻi hono ako ʻa e ngaahi folofolá.Hili hono lau e ngaahi veesi ko ʻení, feinga ke tali ‘aki ‘a e lahi taha te ke ala lavá ‘i he ngaahi fehuʻi ʻe nima ka hokó fekauʻaki mo e ngaahi fakaikiiki ʻi he Luke 17:11–14 ‘o ‘ikai toe vakai ki he folofolá.

Fakakaukau ke fakaʻaliʻali ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení pe ʻoange ʻa e laʻipepa tufa ko ʻení. Fakaafeʻi e kau akó ke nau ngāue tautau toko ua pe fakakulupu iiki ke aleaʻi e ngaahi fakaikiiki ʻoku nau manatuʻí.

ʻĪmisi
Read carefully and visualize

Lau fakalelei, ʻo tokanga ki he fakaikiikí

  1. Naʻe ofi fēfē nai ʻa e kau kiliá ki he Fakamoʻuí?

  2. Ko e hā naʻe kole ʻe he kau kiliá ki he Fakamoʻuí?

  3. Ko e hā ne folofola ange ‘e he Fakamoʻuí kiate kinautolú?

  4. Ko e toko fiha nai ʻo e kau kiliá naʻa nau maʻu ʻa e tui ke fai e meʻa naʻe kole ange ʻe he Fakamoʻuí?

  5. Ko e hā naʻe fai ʻe he kau kiliá ʻi he taimi naʻe fakamoʻui ai kinautolú?

Fakakaukauloto ki he meʻa naʻá ke laú

Fakakaukauloto angé ko e taha koe ʻo e kau kilia naʻe fakamaʻá.

  • Naʻe mei fēfē nai hano fakamoʻui koe mei he kiliá? Ko e hā e meʻa naʻá ke mei ongoʻí?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā naʻe hoko ai e fakamoʻui ʻi he fakamatala ko ʻení “ʻi heʻenau ʻalú”? ( veesi 14).

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e meʻa naʻá ke mei faí ʻi he taimi naʻá ke fakatokangaʻi ai kuo fakamaʻa koe ‘e he Fakamoʻuí mei he kiliá?

Lau fakalelei ʻa e Luke 17:15–19, ʻo hokohoko atu ke akoako fakakaukauloto ki he meʻa naʻá ke laú mo kumi e ngaahi fakaikiiki mahuʻingá.

  • Ko e hā ha ngaahi fakaikiiki mei he ngaahi veesi ko ʻení ʻoku ngali mahuʻinga taha kiate koé?

  • Ko e hā naʻá ke ako fekauʻaki mo hono fakahaaʻi ʻo e loto-houngaʻiá mo e ngaahi tāpuaki ʻe lava ke ne ʻomí?

  • Ko e hā ʻoku tau ako fekauʻaki mo Sīsū Kalaisi mei Heʻene tali ki he tokotaha naʻe foki maí?

ʻOku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ke tāpuekina kitautolu pea ‘okú Ne fai ia ʻi he ngaahi founga lahi. Naʻá Ne fekauʻi mai foki ʻa e Fakamoʻui ko Sīsū Kalaisí mo tāpuakiʻi ʻEne fānaú ʻo fakafou ʻi he Fakamoʻuí. Ko e moʻoni ʻe taha ʻoku tau ako mei he fakamatalá ni ko e taimi ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu mei he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, ʻe lava ke fakamoʻui kitautolu.

Mahalo ʻe tokoni ke ʻilo kapau naʻe fakamoʻui ʻa e kau kiliá mei he kiliá, naʻe fie maʻu kinautolu, ʻi he malumalu ʻo e fono ʻa Mōsesé, ke fakahā kinautolu ki he taulaʻeikí kae lava ke fakahā ko kinautolú kuo nau maʻa pea foki ki honau ngaahi ʻapí mo e sōsaietí (vakai, Levitiko 14). ʻOku ʻikai ke tau ʻilo ʻa e ngaahi ʻuhinga naʻe ʻikai foki mai ai ʻa e kau tangata ʻe toko hiva kehé ke fakamāloó. Naʻa nau fakahā ʻenau tui ki he Fakamoʻuí, naʻa nau talangofua, pea naʻe fakamoʻui kinautolu, ka naʻe fakahā ʻe he Fakamoʻuí ki he tokotaha naʻe foki ʻo fakamāloó, ʻa ia ko ha Samēlia, kuo hanga ʻe heʻene tuí ʻo “fakamoʻui” ia ( Luke 17:19).

  • Ko e hā nai ʻa e faikehekehe ʻi hono fakamoʻui mei he kiliá mo hono fakamoʻui kitá?

  • Ko e hā naʻá ke ako mei he fakamatala ko ʻení ʻe lava ke ne uesia ho vā fetuʻutaki mo e Fakamoʻuí?

  • Naʻe kaunga fēfē ki hoʻo aʻusia fakaakó ʻa e laukonga fakaleleí, fakatokangaʻi e ngaahi fakaikiikí, mo e fakakaukauloto ki he ngaahi veesi ko ʻení?

Lau ʻa e ngaahi lea fakaepalōfita ko ʻení, ʻo fakakaukau ki he founga ʻoku ʻaonga ai e ngaahi akonaki ko ʻeni fekauʻaki mo e loto-houngaʻiá ki he tangata kilia ʻe tahá pea ki hoʻo moʻuí.Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Tōmasi S. Monisoni:

ʻĪmisi
Official portrait of President Thomas S. Monson, 2008.

ʻOku ʻikai ngata pē ʻi he tokoni ʻetau fakamāloó ke tau ʻiloʻi hotau ngaahi tāpuakí, ka ʻokú ne fakaava foki e ngaahi matapā ʻo e langí ʻo tau ongoʻi e ʻofa ʻa e ʻOtuá.

(Thomas S. Monson, “Ko e Meʻa-foaki Fakalangi ʻo e Loto-houngaʻiá,” Ensign pe Liahona, Nōvema 2010, 87)

Naʻe fakamamafaʻi ‘e Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻa e mahuʻinga ʻo e ongoʻi loto-houngaʻia ki he ʻEikí.  

ʻĪmisi
Official portrait of President Russell M. Nelson taken January 2018

ʻI he taʻu ʻe hivangofulu tupu ʻo ʻeku moʻuí, kuó u fakapapauʻi ai ʻoku lelei lahi ange ʻa e lau hotau ngaahi tāpuakí ʻi hono fakalau ʻetau ngaahi palopalemá. Tatau ai pē pe ko e hā hotau tūkungá, ko e fakahaaʻi ko ia ʻo e loto-houngaʻia ʻi hotau ngaahi faingamālié, ko ha faitoʻo ngāue vave ia mo tolonga fakalaumālie.

ʻOku fakahaofi ʻapē kitautolu ʻe he loto-houngaʻiá mei he taʻe-fiemālilé, loto-mamahí, mo e mamahí? ʻIkai, ka ʻokú ne fakanonga hotau lotó. ʻOkú ne ʻomi ha fakakaukau lelei ange ki he tefitoʻi taumuʻa mo e fiefia ʻo e moʻuí.

(“President Russell M. Nelson on the Healing Power of Gratitude,” ChurchofJesusChrist.org)

Ke tokoni ke ʻiloʻi mo fakaleleiʻi hoʻo fakahaaʻi ʻo e loto-houngaʻia ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí, hiki tatau ʻa e saati ko ʻení ʻi hoʻo tohinoa akó.

Ngaahi tāpuaki kuó u maʻu mei he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisí:

Ngaahi founga te u lava ai ʻo fakahā ʻeku houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki ko ʻení:

Kuo fai tāpuekina koe ʻe he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ʻi ha ngaahi founga mahuʻingamālie mo fakataautaha. Fakalaulauloto fakalelei ki he ngaahi tāpuaki ko ʻení, pea hiki kinautolu ʻi he kōlomu ʻuluakí. Mahalo ʻe tokoni ke fai ha lotu fakalongolongo ʻo kole ki he Tamai Hēvaní ke tokoniʻi koe ke ke fakatokangaʻi ʻa e ngaahi founga lahi kuó Ne fai tāpuekina ai koé. Pea hiki ha ngaahi founga ʻe niʻihi ʻi he kōlomu hono uá te ke lava ʻo fakahā ai hoʻo loto-houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki ko ʻení. ʻE ala tokoni atu ʻa e ngaahi veesi ko ʻení ke ke fakatupu ha ngaahi fakakaukau: Mōsaia 2:20–22 ; Mātiu 25:40 ; Filipai 1:1–3 ; 1 Fakamatala Meʻa Hokohoko 16:29 .

  • Naʻe kaunga fēfē nai kiate koe hoʻo tuku ha taimi ke fakalaulauloto fakataautaha ai ki he ngaahi tāpuaki ko ʻení?

  • Vakaiʻi hoʻo lisi ʻo e ngaahi founga ke fakahā ʻaki hoʻo loto-houngaʻiá, ko e fē meʻa te ke fie fakaleleiʻí pe kamata hono fakahokó? Ko e hā hono ʻuhingá? Te ke kamata fēfē nai?

Tokoniʻi e kau akó ke vahevahe ʻenau ngaahi aʻusia mei he ʻilo mo e ako he ʻaho ní. Fakakaukau ke fakaʻatā kinautolu ke nau feakoʻiʻaki ʻi hono vahevahe ʻenau lisi ʻo e ngaahi tāpuakí, ngaahi founga ke fakahā ai ʻenau loto-houngaʻiá, mo ʻenau ngaahi taumuʻa ki he fakalakalaká mo hono fakaʻaongaʻí. Fakamoʻoni, pe fakaafeʻi ha tokotaha ako ke fakamoʻoni, ki he mālohi ʻo hono fakahaaʻi ʻo e loto-houngaʻiá.

Fakamatala Fakamahinó mo e Puipuituʻá

Luke 17:14 . ʻOku mahuʻinga nai ko e tangata kilia naʻe foki maí ko ha Samēlia?

Ko e kakai Samēliá ʻa kinautolu naʻa nau nofo ʻi Samēlia ʻa ia ko ʻenau “tui fakalotú naʻe tuifio ai ʻa e ngaahi tui mo e ngaahi founga ngāue ʻa e lotu faka-Siú mo e lotu fakahītení” (vakai, Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá, “ Samēliá, Kakaí ”). Naʻe faʻa siolalo kia kinautolu ʻa e tokolahi taha ʻo e kau Siú. Fakakaukau ki he ʻuhinga naʻe pehē ai ʻe Luke ko e tangata kilia loto-houngaʻiá ko ha Samēliá. Ko e hā ʻoku fakalahi mai ʻe he fakamatala fakaikiiki ko ʻení ki heʻetau mahino ki he fakamatala ko ʻení? Ko e hā ha meʻa ‘okú ne akoʻi mai kiate koe ‘o kau ki he Fakamoʻuí?

ʻOku kehe fēfē ʻa e loto-houngaʻiá mei he lea fakamāloó?

Naʻe akoʻi ‘e Tēvita O. Makei ʻa e loto-houngaʻiá mo e loto-fakafetaʻí:

ʻĪmisi
Crop of portrait of President David O. McKay wearing a dark blue suit and seated in a chair with his hands are clasped.

ʻOku loloto ange ʻa e loto-houngaʻiá ʻi he loto-fakafetaʻí. Ko e loto-fakafetaʻí ko e kamataʻanga ia ʻo e loto-houngaʻiá. Ko e loto-houngaʻiá ko e kakato ia ʻo e loto-fakafetaʻí. ʻE lava ke hoko ʻa e loto-fakafetaʻí ko ha ngaahi lea pē. ʻOku fakahaaʻi ʻa e loto-houngaʻiá ʻi he ngaahi ngāué.

(David O. McKay, “The Meaning of Thanksgiving,” Improvement Era, Nov. 1964, 914)

ʻE lava fēfē ʻe he loto-houngaʻiá ʻo uesia ʻeku moʻuí?

ʻOku fakatātā ʻe he ngaahi vitiō ko ʻení ʻa e ola ʻo e loto-houngaʻiá.

Ngaahi ʻEkitivitī Fakalahi ki he Akó

Fakafehoanaki mo fakafaikehekehe‘í

Ke tokoni ke ako lahi ange ʻa e kau akó fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí, fakaafeʻi kinautolu ke nau vakaiʻi ʻa e ngaahi faitatau mo e ngaahi faikehekehe mei he ngaahi fakamoʻui ʻi he Luke 5:12–15 mo e Luke 17:11–19 . Ko e hā ʻoku fakaʻilongaʻi mo akoʻi ʻe he ngaahi fakamatala kehekehe ko ʻení fekauʻaki mo Sīsū Kalaisí?

Ngaahi fakahaaʻi ʻo e loto-houngaʻiá

Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke fai ha tohi ki he Tamai Hēvaní ʻo fakahaaʻi ʻenau houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki kuó Ne foaki ange maʻanautolú, tautautefito ʻi Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. Ko e hā ʻe ʻaonga taha ke fakakau ʻi he tohí ni? Ko e hā ha liliu ʻe hoko ʻi hono fakahoko ʻo e tohí ni? Ko hai mo ha toe taha ʻe finangalo ʻe he ʻEikí ke ke ala atu ki ai ʻo fakahā hoʻo loto-houngaʻiá ki aí?

Paaki