Moʻui Fakafalala a Pē Kiate Kitá
Akó—Taimi Lōloa Tahá: Miniti ʻe 45


Akó—Taimi Lōloa Tahá: Miniti ʻe 45

Fealēleaʻaki ki he ʻAho Ní:

3 Fakangata ʻa e Fakamoʻuá

ʻĪmisi
graphic of house

Mape Lavameʻa ʻi he Fatongia Tauhi ʻo e Ngaahi Meʻa Fakapaʻangá

1. Fakamahino ʻo e Moʻuá

Lau:Ko e fakamoʻuá ʻa e kole ha paʻanga ʻoku ʻikai ʻaʻau. ʻOku angamaheni ke ʻi ai hano totongi ʻoku ʻiloa ko e totongi tupú. Ko e totongi tupú ko ha pēseti ia hoʻo moʻua ke totongí. Te ke iku totongi ha paʻanga lahi ange ʻi he paʻanga naʻá ke kolé, pea ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku fuʻu lahi ʻaupito. ʻOku haʻu fakataha ʻa e fakamoʻuá mo ha ngaahi totongi ʻoku fie maʻu, pea mo ha fakatetuʻa fakalūkufua te ke totongi fakafoki ʻa e paʻanga kotoa naʻá ke noó, fakataha mo e totongi tupú.

Aleaʻi:Ko e hā ʻoku nō paʻanga ai ʻa e kakaí?

Lau:Kuo faleʻi mai maʻu pē kitautolu ʻe he kau palōfitá ke tau fakaʻehiʻehi mei he fakamoʻuá. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Heber J. Grant,, “Kapau ʻoku ʻi ai ha meʻa te ne lava ke ʻomi ʻa e nongá mo e fiemālié ki he loto ʻo e tangatá, pea ki he lotoʻi fāmilí, ko e moʻui ko ia ʻo fakatatau mo e meʻa ʻoku tau maʻú. Pea kapau ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku vivili mo fakatupu loto siʻi pea mo taʻefakafiemālie, ko ʻete moʻua pe ʻi ai hato ngafa ʻoku ʻikai ke te lava ʻo feau” (Gospel Standards: Sermons and Writings of Heber J. Grant, comp. G. Homer Durham [1941], 111).

Te ke ako ʻi he ongo vahe ka hokó, ke muimui ki he faleʻi ʻa e kau palōfitá ke tuku ʻa e fakamoʻuá.

Fakalaulauloto:Tuku ha miniti ʻe ua ke ke fakakaukau ai ki ha ngaahi fili fakapaʻanga ne ke fai naʻe kovi. Ko e hā e ngaahi nunuʻá? Ko e hā hano fuoloa hoʻo ongoʻi e ngaahi nunuʻá? Naʻe fēfē ʻene uesia koé, hoʻo nofomalí pe fāmilí, pea mo hoʻo malava ke tokoniʻi e niʻihi kehé?

Fakaʻehiʻehi mei he Fakamoʻuá.

Lau:Kuo ʻosi naʻinaʻi ʻe he kau palōfitá, ʻoku siʻi pē ha ngaahi ʻuhinga ke hūfanga ai ha fakamoʻua pea ko e taimi pē te ke fakamoʻua aí, ʻoku totonu ke ke totongi ʻosi ia ʻi he faingamālie vave tahá. Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Gordon B. Hinckley ʻoku “ʻuhinga lelei pē ke fakamoʻua koeʻuhí ke fakatau ha ʻapi ʻoku maʻamaʻa feʻungá pea mahalo mo ha fanga kiʻi meʻa makehe pē kae mahuʻingá. Ka ʻi heʻeku fakakaukaú, ʻoku mahino lelei kiate au ʻa e ngaahi fakamamahi fakalilifu ʻa ha niʻihi tokolahi kuo nau nō taʻe-fakapotopoto ki ha ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke nau fuʻu fie maʻu” (“I Believe,” Ensign, Aug. 1992, 6).

ʻE lava pē ke tali ʻa e fakamoʻuá ki he ngaahi fakamole ko ʻení ʻo makatuʻunga ʻi he ngaahi tūkungá.

  • Ko ha ʻapi feʻunga pē mo maʻamaʻa

  • Fakamole fakaako ʻe iku ai ki ha ngāue lelei ange

  • Meʻalele maʻamaʻa, mo feʻunga (kapau pē ʻe fie maʻu)

ʻOku totonu ke ke fakaʻehiʻehi mei he fakamoʻua ki ha ngaahi meʻa makehe mei heni. Ka ke tātānaki ki he ngaahi fakamolé.

Fakalaulauloto:Tuku ha miniti ʻe ua ke ke fakakaukau ai ki he fehuʻi ko ʻení pea hiki hoʻo fakakaukaú: Te u ongoʻi fēfē nai kapau ʻe ʻikai haʻaku moʻua?

Fakangata ʻa e Fakamoʻuá

Lau:Te ke lava ʻo mavahe mei he fakamoʻuá! ʻE fie maʻu ha feilaulau kāfakafa ki hono fakamaatoatoʻi e totongi ʻosi e moʻuá, ka te ke lava pē ʻo fai ia. Ko ha ngaahi tefitoʻi moʻoni mahuʻinga ʻeni ʻe nima ke ke mavahe ai mei he moʻuá. Te tau fakamatala ki he ʻuluaki tefitoʻi moʻoni ʻe tolú ʻi he vahe ko ʻení.

  1. Maʻu ha mahino ki he tūkunga moʻoni ho moʻuá

  2. Maʻu ha holi ke fakangata ʻa e fakamoʻuá

  3. Ikunaʻi e ngaahi natula ʻo e tangata fakakakanó ʻa ia ʻoku fakahehema ki he fakamoʻuá

  4. Tuku ʻa e fakamoʻuá

  5. Totongi ʻosi hoʻo ngaahi moʻuá

Aleaʻi:Ko e hā ha ngaahi fakakaukau pe ngaahi ongo ʻokú ke maʻu mei hono lau ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe nima ko ʻení?

2. Fakamahino e Tūkunga Moʻoni HOʻO Moʻuá

Lau:Ko e hā e lahi ho moʻuá? Ko e hā e lahi ʻa e totongi tupú? Ko e hā e lahi ʻo e paʻanga ʻe totongi fakafokí? Ko e hā hono fuoloa peá ke toki totongi ʻosi ho moʻuá, pea ʻe fiha hoʻo totongi tupú? ʻOku mahuʻinga ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení ʻi hoʻo feinga ke mavahe mei he fakamoʻuá. Ke fai ʻení te ke faʻu ha ʻinivenitoli hoʻo moʻuá. ʻOku hā atu ʻi lalo ha sīpinga ʻo ha tēpile ʻinivenitoli ki he fakamoʻuá.

Fakamatalá

Palanisí

Totongi Tupú

Totongi Fakamāhiná

Kaati fakamoʻua #1

4,000

17%

97

Kaati fakamoʻua #2

6,500

19%

168

Meʻalele

5,000

3.00%

145

Nō ʻa e tokotaha akó

18,000

5.50%

300

Mōkisí

170,000

4.50%

1,050

Te mou faʻu ha tēpile peheni ʻi hoʻomou fakataha alēlea fakafāmili he uike ní. Fakapapauʻi ʻoku fakafonu kotoa ʻa e fakamatala ki he moʻua takitaha.

3. Maʻu ha Holi ke Fakangata ʻa e Fakamoʻuá

Lau:Kuo pau ke mālohi ange hoʻo holí ʻi he ngaahi meʻa fakatūkiaʻangá ka ke lava ʻo fai ha meʻa ʻoku faingataʻa, kau ai ʻa e fakangata ʻa e fakamoʻuá. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Tālini H. ʻOakesi, “ʻI heʻetau maʻu ha vīsione ʻo e meʻa te tau lava ʻo aʻusiá, ʻe lahi fau leva ʻa ʻetau holi mo e mālohi ke ngāué” (“Holi ʻo e Lotó,” Ensign pe Liahona, Mē 2011, 44). Koeʻuhí ke ke ikuna, tokanga pē ki hoʻo taumuʻa ke fakangata ʻa e fakamoʻuá pea sioloto ki ha tuʻunga te ke aʻusia ho moʻuí ʻi he taimi te ke tauʻatāina ai mei he mafasia ʻo e fakamoʻuá. Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuale, “Ko e meʻa ʻoku tau holi kikihi ki ai ʻi ha vahaʻa taimí, ko e meʻa ia te tau iku hokosiá” (“According to the Desire of [Our] Hearts,” Ensign, Nov. 1996, 21).

Aleaʻi:Ko e hā e ʻuhinga ʻokú ke loto ai ke ke tauʻatāina mei he moʻuá? Ko e hā te ke lava ʻo fai ʻoku ʻikai ke ke lava ʻo fai he taimí ni?

4. Ikunaʻi ʻa e “Tangata Fakakakanó”

Lau:Naʻe akoʻi ʻe he Tuʻi ko Penisimaní ʻi he Tohi ʻa Molomoná, “He ko e tangata fakakakanó ko e fili ia ki he ʻOtuá, pea kuo pehē ai pē ia talu mei he hinga ʻa ʻĀtamá, pea ʻe pehe ai pē, ʻo taʻengata pea taʻengata, kae ʻoua kuó ne talangofua ki he ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní, pea liʻaki ʻa e tangata fakakakanó kae hoko ko ha tangata māʻoniʻoni ʻi he Fakalelei ʻa Kalaisi ko e ʻEikí, pea hoko ʻo anga tatau mo ha tamasiʻi siʻi, [ʻo] angavaivai, angamalū, loto-fakatōkilalo, faʻa kātaki, fonu ʻi he ʻofa” (Mōsaia 3:19). Ke liʻaki ʻa e tangata fakakakanó, kuo pau ke tau manatuʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻa tau ako mei he vahe 4 fekauʻaki mo e pukepuke ʻo ha fakakaukau tāumamaʻó. ʻO hangē ko e fānau ʻi he fakatotolo ʻo e lole marshmallow, ʻoku fie maʻu ke tau ako ke fakatoloi ʻa e ngaahi meʻa fakafiefia taimi nounoú kae lava ke tau lavaʻi ʻa e ngaahi taumuʻa ki he kahaʻu lōloá.

ʻOku kau ʻi he ngaahi natula ʻo e “tangata fakakakanó” ʻa e:

  • Fakamole fakahōhōlotó.

  • Tukunoaʻi pe taʻetokanga ki heʻetau tuʻunga fakapaʻanga totonú.

  • Mānumanu mo e fakafehoanaki kitautolu mo e niʻihi kehé.

ʻOku angamaheni ke tataki kitautolu ʻe he moʻulaloa ki he tangata fakakakanó ke tau haʻisia ki he moʻuá mo e mafasia fakapaʻangá. ʻI he tafaʻaki ʻe tahá, ko e taimi ʻoku tau feinga ai ke muimui ki he “ngaahi fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní,” ʻe fakaivia kitautolu ʻe he mālohi ʻo e Fakaleleí ke tau hoko ʻo mālohi ʻi he mata ʻo e filí.

Aleaʻi:ʻOku ʻuhinga ki he hā ke liʻaki ʻa e tangata fakakakanó?

Lau:Tau vakai lelei ange ki ha niʻihi ʻo e ngaahi natula ʻa e tangata fakakakanó ʻi he puipuituʻa ʻo e moʻui fakafalala pē kiate kitá.

Fakamole Fakahōhōlotó

Fakalaulauloto:Tuku ha kiʻi taimi ke fakakaukau ai ki he ngaahi fehuʻi ko ʻení pea hiki hoʻo talí ʻi lalo: Ko e fē nai e taimi fakamuimui taha ne ke fakahoko ai ha fakatau mamafa mo noaʻia? Ko e hā e meʻa ko iá? Naʻá ke mei fakaʻaongaʻi fēfē ʻa e paʻanga ko iá ki ha meʻa ʻoku ʻaonga angé?

Lau:Kuo tau mei fakahoko kotoa pē ha fakatau noaʻia pe fakahōhōloto. ʻOku tau fakamoleki ha paʻanga he taimi ʻe niʻihi ʻi haʻatau ongoʻi loto-foʻi pe ʻita. Taimi ʻe niʻihi ʻoku tau fakamoleki ha paʻanga koeʻuhí ʻoku tau pehē ʻoku ʻi ai ʻetau totonu ke fakapaleʻi kitautolu. ʻOku fakataueleʻi kitautolu he taimi ʻe niʻihi ʻe ha fakamaʻamaʻa pe tuʻuaki, ke tau tui ʻoku tau fie maʻu ha meʻa ka ko hono moʻoní ʻoku ʻikai. ʻOku lahi e ngaahi ʻuhinga ʻoku tau fakamoleki ai ha paʻanga ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau fuʻu fie maʻu moʻoní kae ʻikai totongi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga tahá. ʻE tokoni ʻa e ʻekitivitī ko ʻení ke mahino kiate kitautolu ʻa e ʻuhinga ʻoku tau fakahoko ai ha ngaahi fakatau noaʻiá.

Aleaʻi:Te tau lava fēfē ke ikunaʻi ʻa e ngaahi fakahehema ke fai ha ngaahi fakatau fakahōhōloto noaʻiá? Ko e hā kuó ke fai ʻi he kuohilí ke ikunaʻi ai ʻa e ngaahi ongo peheé?

Tukunoaʻi pe Taʻetokanga ki Hotau Tuʻunga Fakapaʻanga Totonú

Lau:ʻOku valokiʻi ʻe Nīfai ʻa Leimana mo Lemiuela ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻi he ʻikai te na “lava ʻo ongoʻi” e ngāue ʻa e Laumālié ʻiate kinauá (vakai, 1 Nīfai 17:45). ʻE lava ke fakafefeka heʻetau ngaahi filí hotau lotó, ʻo faingataʻa leva ke tau ongoʻi e ueʻi ʻa e Laumālié ʻi he taimi kuo pau ai ke tau liliú. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻe ala fakatupu ʻe he ʻikai “lava ʻo ongoʻí” ke tau fili ai ke tukunoaʻi hotau tūkunga moʻoní. Mahalo te tau fie fakaʻehiʻehi mei hono muimuiʻi ʻetau ngaahi fakamolé pe sio ki heʻetau ngaahi ʻakauni pangikeé. Kapau ʻoku tau fakaʻaongaʻi ha kaati fakamoʻua pe faʻahinga fakamoʻua kehe, ʻe iku vave haʻatau haʻisia ki he moʻuá ʻi he faʻahinga taʻetokanga pehení.

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻe fakavalevale ai e fakamole ha taha pe lōua e ongomeʻa malí, ʻo pehē pē ko e fatongia ia ʻo e tokotaha ko ʻeé ʻa e ngaahi meʻa fakapaʻanga ʻa e fāmilí. Manatuʻi, ʻoku fakatou fatongiaʻaki ʻe he ongomātuʻá ʻa e meʻa fakapaʻanga hona fāmilí, pea ʻi hono tukunoaʻi pe fetūkuaki ʻo e fatongiá, te ne teke kitautolu ke tau tō ki ha faingataʻaʻia fakapaʻanga.

Aleaʻi:Ko e hā ʻoku fakahehema ai ha niʻihi ke tukunoaʻi e tuʻunga totonu ʻo ʻenau tūkunga fakapaʻangá? Te ke lava fēfē ke ikunaʻi hoʻo “ongo ke tukunoaʻi” hoʻo ngaahi tūkunga fakapaʻangá, kapau ko ho lotó ia?

Mānumanú mo e Fakafehoanaki Kitautolu mo e Niʻihi Kehé

Lau:Ko e anga fakanatula pē ʻa hono fakafehoanaki ʻe he kakaí kinautolu ki he niʻihi kehé, pea ʻoku taulōfuʻu mai kiate kitautolu e ngaahi pōpoaki mo e tuʻuaki ʻoku nau fakaʻaiʻai ke tau fakatau e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau fie maʻú. ʻOku tau ongoʻi he taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻi ai ʻetau totonu ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo fakataú pe ʻikai ke tau fuʻu fie maʻú. ʻE lava heʻetau tukulolo ki he mānumanú ʻo taki kitautolu ke tau fai ha ngaahi fakatau fakavalevale.

Aleaʻi:Te tau lava fēfē ke ʻikunaʻi ʻa e fakahehema ke fakafehoanaki kitautolu mo e niʻihi kehé?

Aleaʻi ʻa e Ngaahi Taumuʻa Fakapaʻanga Mahuʻingá ʻi Hoʻomou Fakataha Alēlea Fakafāmilí

Lau:Te mou aleaʻi ʻi hoʻomou fakataha alēlea fakafāmili he uike ní ha ngaahi founga te mou lava ai ʻo ikunaʻi mo maluʻi kimoutolu mei he ngaahi natula ʻo e “tangata fakakakanó.” Aleaʻi fakataha homou ngaahi moʻua lolotongá pea fokotuʻu ha “lisi ʻinivenitoli ʻo e moʻuá” (vakai ki he ʻinivenitoli moʻua ʻoku teʻeki fakafonú, ʻi he peesi 123). Te mou lava ʻo fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ʻa e “Sīpinga ʻo e Fealēleaʻaki ʻi he Fakataha Alēlea Fakafāmili” ʻi laló ke ne tataki hoʻomou fakataha alēleá. ʻI hoʻomou ʻiloʻi kotoa homou ngaahi moʻuá, pea ʻi hoʻomou fokotuʻu ha ngaahi founga ke ikunaʻi ai e ngaahi natula ʻo e “tangata fakakakanó,” te mou maʻu leva e tokoni ʻa e ʻEikí ke fakangata hoʻomou ngaahi moʻuá.

Sīpinga ʻo e Fealēleaʻaki ʻi he Fakataha Alēlea Fakafāmilí

Fakapapauʻi ke kamata mo fakaʻosi ʻaki ha lotu ke fakaafeʻi ʻa e Laumālié.

Konga 1: Toe Vakaiʻi

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻokú ke fakahā ai e ngaahi fakahehema ʻa e tangata fakakakanó?

  • Ko e fē nai e taimi fakamuimui taha hoʻo fakamole noaʻia mo lahí? Ko e hā ha meʻa kehe naʻá ke mei lava ʻo fakaʻaongaʻi ki ai e paʻanga ko iá?

  • Ko e taimi te ke tauʻatāina ai mei he fakamoʻuá, ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ʻoku ʻikai ke ke lava ʻo fai he taimí ni?

Konga 2: Palani

  • Fakatahatahaʻi ha ʻinivenitoli ʻo e ngaahi moʻuá ʻo fakaʻaongaʻi e tēpile ʻi he peesi 123.

  • Fehuʻi pē kiate koe:

    • Ko e hā te ke lava ʻo liliu kae fakangata ho ngaahi moʻuá?

    • Ko e hā ha ngaahi angafai te ke lava ʻo fakahoko ke ikunaʻi mo taʻofi ai e ngaahi natula ʻo e tangata fakakakanó?

    • Te ke fakakau fēfē ʻa e ʻEikí ke tokoni atu ke siʻaki ʻa e tangata fakakakanó?

Paaki