Wase 13

Na Vakayacori ni Noda iTavi ena Wasei ni Kosipeli

E vuqa sara na sala eda rawa ni vakaitavitaki keda kina ena cakacaka cecere oqo ni kena wasei na kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito.

Na Bula nei George Albert Smith

Me ikuri ni nona veiqaravi tu mai me vaka e dua na Vakaitutu Raraba ka volekata ni 48 na yabaki, a veiqaravi talega o George Albert Smith ena tolu na gauna ni nona kaulotu tudei ena Lotu, oka kina e rua na yabaki ni nona peresitedi ni Kaulotu e Iurope. A vakayaloqaqataki ira na lewe ni Lotu me ra vakarautaki ira vakayalo me baleta na veiqaravi ni kaulotu ka me ra ciqoma na veikacivi vakaoqo ni ra yaco mai. Ia a vakavulica talega vei ira ni sega sara ni gadrevi me ra ciqoma e dua na veikacivi vakaivola me ra laki vunautaka kina na kosipeli. E daukaulotu ena nona bula taucoko o George Albert Smith, ka dau vakavotuya tikoga vei ira na lewe ni Lotu ni vuqa tu na madigi me ra laki wasea yani kina na kosipeli vei ira na wekadra kei na itokani ka vakayaloqaqataki ira me ra ivakaraitaki vinaka ni tisaipeli i Karisito.

A tekivu na veiqaravi nei Peresitedi Smith ena Tabana ni Kaulotu e Iurope ni oti toka ga na iMatai ni iValu Levu. Ena vuku ni ivalu, a lailai sobu sara kina na iwiliwili ni daukaulotu ena tabana ni kaulotu o ya, ka vakaleqai na sasaga me vakalevutaki na iwiliwili baleta ni sa sega ni vakadonui na nodra ivolatara ni curuvanua (visa) na daukaulotu. Me kena ikuri, era sa vakatetea tiko na meca ni Lotu na itukutuku lasu baleti ira na Yalododonu Edaidai, ka vakavurea tiko na itukutuku vakatani ka dredre sara me vorati. Se cava ga na vakalatilati oqo, a yalonuidei tikoga o Peresitedi Smith ni na toso ga ki liu na cakacaka oqo baleta na ivakaraitaki era sa vakaraitaka tiko na Yalododonu Edaidai yalodina. E raica o koya ni kena sa kilai tiko mai vakalevu na Lotu, “era dokai na lewenilotu ena nodra bula dodonu,” ka ra totolo sara “o ira na dauveivakacacani ena vakadewataki ni nodra itukutuku vakatani, ka ra laki sotavi ira tiko vakadodonu na Yalododonu Edaidai ena veisiga ni nodra bula. … Era sa qai vakaraica tiko na vua ni neimami cakacaka, mai na vakadidigo ni tamata yadudua, mai na itukutuku vakaoqo, ni ra sa wasea yani, a yaco ga kina e dua na ka, a vinaka sara vei keimami.”¹

Ni se qai tekivu walega me peresitedi ni kaulotu, a volavola sara vei ira na lewe ni Lotu e Iurope, ka vakavotuya tale vei ira na nodra ilesilesi me ra laki wasea na kosipeli ka vukea me toso na cakacaka:

“Ena noda nuitaka tiko vakatabakidua na Turaga me na muataka na yalodra na tamata bula kilikili kecega ki na kosipeli ena gauna era sa kila vakavinaka kina, meda sa qai duavata ena soli keda ki na veimadigi oqo ni kena cakacaka ni se soli tu na kena gauna. Meda sa kaburaka yani na itukutuku ni iVakavuvuli baleta na veivakabulai, na ka vakayago ka vakayalo, baleti ira na tamata vinaka kei Peritania kei na veimatanitu tale eso ena tabana ni kaulotu e Iurope.”²

Ni oti e vica na vula a vola vakaoqo: “E dodonu ki na lewe ni Lotu yadua me taleitaka na vakavulica na ka dina. E dodonu vei keda yadua meda vakayacora e dua na ka ena veisiga me kau yani kina na rarama vei ira na noda. Era sa ka vakamareqeti ena mata ni Tamada Vakalomalagi, ka na saumi keda vakavinaka o koya ni da vakararamataki ira. Ena sega ni rawa me laki vakataqari na noda ilesilesi oqo kivei ira tale eso.”³

Ni sa lesu mai Iurope ena 1921, a laki soli ripote sara o George Albert Smith ena koniferedi raraba, “Na itukutuku vakatani sa dau saqati keimami tiko mai liu sa mai vakamalumalumutaki vakalevu sara ka drau vakaudolu na turaga kei na marama era sa mai kila na cakacaka keimami sa cakava tiko.” Sa qai vakamasuti ira na Yalododonu me ra vakasaqara tikoga na sala me ra wasea kina na kosipeli vei ira na tamata: “Sa qai neimami icolacola me keimami vakasaqara e dua na sala me keimami vakatakila rawa vei ira na tamata kecega na kosipeli ni noda Turaga. Sa neimami icolacola, ena veivuke vakalou me keimami kunea e dua na sala me wali kina. Sa qai neimami ilesilesi me keimami kila rawa kevaka sa tiko eso na sala me vakalevutaki cake kina na neimami cakacaka mai na kena sa caka oti, kevaka me keimami na vakayacora na gagadre nei Tamada Vakalomalagi.”⁴ [Raica na vakatutu 1 ena tabana e 157.]

iVakavuvuli nei George Albert Smith

Sa ilesilesi ni lewe ni Lotu yadua me wasea na kosipeli.

Au marautaka vakalevu na noqu madigi ena loma ni Lotu i Jisu Karisito, na noqu veitokani vata kei ira na turaga kei na marama ni Lotu oqo kei na veimatalotu tale eso. Au vakavinavinakataka ni vuqa sara na noqu itokani ena veimatalotu e vuravura, mai na veivanua kecega. Au sa vakavinavinakataka na veitokani oqori, ia au na sega sara ni yalo vakacegu me yacova niu sa wasea vei ira eso na ka era se bera tiko ni ciqoma.⁵

Eda sa vakauti ira yani na daukaulotu kei na veimatanitu e vuravura me ra laki kaburaka na Kosipeli ni sa vakatakilai mai ena iotioti ni gauna oqo. Ia oqori e sega taucoko ni noda itavi. Ena yasa ni noda katuba, era tiko kina e drau ka udolu, o ira na luvena tagane kei na yalewa digitaki ni Tamada Vakalomalagi. Era bula tiko ena keda maliwa, eda sa veitokani tiko, ia eda guce tikoga meda vakavulica vei ira ena kena eda rawata rawa, na veika ni Kosipeli eda sa kila tiko ni sa kaukauwa ni Kalou ki na veivakabulai. Eratou sa cakava tiko na Mataveiliutaki ni Lotu na veika e tiko ena nodratou kaukauwa; eratou yalodinataka na nodratou gauna ena dua na siga, ka yacova sara na lomaloma ni bogi, ena vuku ga ni Lotu. O ira na veitacini era veimaliwai kei ira oqo era solia wale na nodra gauna, era lako yani ka vakavulici ira na Yalododonu Edaidai ka kauta yani na Kosipeli kivei ira na luvena na Tamada. Era cakacaka vagumatua o ira na peresitedi ni iteki, lewe ni matabose e cake, bisopi ni tabanalevu, kei ira na nodra ivukevuke, me ra vakalougatataki ira na tamata, ka ra na saumi kina vakaidina. Ia eda sa cakava tiko na noda igu, ni gauna eda sa na laki tu ena mata ni veilewai nei Tamada Vakalomalagi ena qai kaya o Koya ni da sa cakava taucoko na noda itavi vei ira na wekada, sai ira na Luvena?⁶

E dua vei ira na imatai ni ivakatakila … ena Vunau kei na Veiyalayalati, e volai kina:

“Raica sa voleka ni vakayacori e dua na cakacaka e veivakurabuitaki vei ira na luve ni tamata; …

“Ia mo dou gadreva sara mo dou qarava na Kalou, dou qai lesi ki na nona cakacaka.” [V&V 4:1, 3]

E sega sara ni gadrevi vei iko mo kacivi mo qai laki kaulotu ki na vanua ni kaulotu mo kaburaka kina na dina. Tekivu mada ga vei koya e toka tikivi iko ena nomu vakauqeti koya ena yalonuidei, nomu vakauqeti loloma vua me taleitaki iko ni ko sa ivalavala dodonu tiko, ka sa tekivu kina na nomu cakacaka ni kaulotu,

“Raica sa matua na were ka sa gauna ni tatamusuki.” [V&V 4:4.]⁷

Na kena vakatetei yani na dina e sega ni nona itavi e duatani tale, ia sa nomu itavi ka noqu me daru raica ni sa vakavulici yani na kosipeli i Jisu Karisito ena kena savasava vei ira na luve ni tamata. Ena sega beka ni o vakavinavinaka kina?⁸

Era sa tu na veimadigi cecere me baleti keda yadua. Au gadreva meu vakabibitaka na noda dui cakacaka ni kaulotu yadudua ena kedra maliwa na wekada. Eda na kurabui, kevaka meda cakava na noda vinaka duadua, e vuqa era na taleitaka, ka sega walega ni ra vakavinavinaka vei keda baleta na noda kauta vei ira na dina, ka dolava na matadra ki na lagilagi kei na veivakalougatataki sa vakarautaka tu na Tamada Vakalomalagi, ia era na lomani keda ka vakavinavinaka vei keda ki na veitabayabaki ni gauna tawamudu.

E vuqa na veika sa vakatikora tu vei keda na Turaga ka ra se bera tu ni ciqoma o ira tale eso. Sa dina sara meda qai kakua ni kocokoco kina. E dodonu me tiko e lomada e dua na gagadre meda wasea ki na tamata yadua eso ena kena yawa duadua na dina marautaki ni kosipeli i Jisu Karisito.⁹

Ni da sa qai toso yani ki liu, oi keda yadua, eda sa vakayarayarataki ira rawa na wekada kei na itokani, meda sa qai kakua ni yalolailai sara. E sega ni dodonu meda vakacudrui ira na tamata, ia meda cakava me ra vakila ka kila vakavinaka ni da sa taleitaka, sega ni noda cakava me ra mai lewena na Lotu, ia meda kauti ira mai ki na Lotu me rawa ni ra marautaka na veivakalougatataki vata ga eda sa marautaka tiko.¹⁰ [Raica na vakatutu 2 ena tabana e 157.]

Kevaka eda sa bulataka tiko e dua na bula ivakaraitaki vinaka, sa rawa meda veivakayarayarataki ka vakayaloqaqataki ira tale eso me ra vulica na kosipeli.

Me nanumi tiko, eda sa vakailesilesi taucoko tiko. Eda na sega beka ni kacivi ki na dua na itavi tudei, ia ena veiitikotiko raraba yadua sa tiko kina vei keda yadua na madigi meda laki matanataka kina e dua na yalo ni vakacegu kei na loloma kei na marau me na rawa ni ra kila vakavinaka kina na tamata na kosipeli ka vakasokumuni mai ki na loma ni bai.¹¹

Ena vica walega na siga sa oti, e dua vei ira na noda marama, a veisiko yani ki na tokalau, ka rau veivosaki kina kei na dua na turaga vuku, ka kaya mai na turaga oqo, “Au na sega ni vakabauta rawa me vakataki kemuni ia au diva meu vakabauta vakakina. Sa totoka dina.” Sa vakakina vei ira e vuqa na luvena na Tamada, sa dau raica tiko mai na ituvaki ni cakacaka oqo, ka wanonova tiko na nodra cakacaka na turaga kei na marama era sa ciqoma na dina, era sa vakasinaiti ena qoroya na veika sa vakayacori rawa, kei na vakacegu kei na marau sa dau muri ira sa vakabauta vakaidina, ka ra diva tu me ra a vakaitavi kina; ka a rawa vei ira ke ra a vakabauta.¹²

Au sa dau raica vakawasoma, kau vakabauta ni vuqa vei kemuni ko ni sa kaulotu oti ko ni na vakadinadinataka, ni sega ni dua na turaga se marama vinaka e vakauqeti rawa mai vei ira na lewenilotu yalodina ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, me qai sega ni vosa vinakataki ira baleta na veika era sa raica ni ra tiko vata kei keda. Ni ra sa biuti keda, eso na gauna e dau duidui, ia ena gauna e dau yaco kina vei ira na veivakayarayarataki o ya e lako mai vua na Turaga, ka sa tiko vei ira na Nona italai, era qaravi koya tiko, era sa dau taleitaka me ra vosa vinakataka na veika era sa raica ka vakila.¹³

Sa dau vakayagataka o meca na kaukauwa taucoko ni nona sasaga me tarova na kena vakatetei yani na dina ni kosipeli. Ka sa nomu itavi ka noqu talega, ena maqosa kei na loloma ni veitacini kei na vakabauta, me daru valuta kina na itukutuku vakatani sa teivaka tu o meca ena lomadra na luvena na Tamada, me valuti rawa kina na ivakaraitaki lasu e tiko ena so na vanua ena nodra vakasama mada ga na turaga kei na marama vinaka, ka vakavulica vei ira na kosipeli ni Turaga, ni sai koya oqo na kaukauwa ni Kalou ki na veivakabulai vei ira kece era sa vakabauta ka talairawarawa kina.¹⁴

Au vakabauta ni isoqosoqo vakaitamera oqo eda sa mai lewena kina e dodonu me tuvanaka e dua na ivakaraitaki me rawa kina vei ira na tamata era tiko volekati keda, era sega ni lewe ni Lotu, ni ra raica na noda cakacaka vinaka, era na cikeva me ra vakacaucautaka na yaca ni Tamada Vakalomalagi. Oqori na noqu nanuma baleta na ka oqori. Na ka ga meda cakava o ya meda tuvanaka e dua na ivakaraitaki, ni turaga ka marama vinaka, era na qai raica vakaidina. Sa na qai rawa beka me ra solia vei keda na madigi meda vakavulica vei ira na veika era sega tu ni kila.¹⁵

Kevaka eda na maroroya tiko oi keda na lewe ni Lotu na ivakaro ni Kalou, kevaka meda qai suluma na dina ena kena cecere duadua, ka salavata tu na noda bula ki na kena totoka ni kena ivakavuvuli, me rawa kina vei ira na wekada, ni ra vakadigova na noda ivakarau, era na cikeva me ra vakasaqara na dina, eda sa na cakava tiko kina na cakacaka ni kaulotu e totoka dina.¹⁶ [Raica na vakatutu 3 ena tabana e 157.]

Eda vakaitavi ena cakacaka ni kaulotu ena noda vakarautaki ira me ra na laki kaulotu kei na noda tokoni ira ena nodra kaulotu.

E sega walega ni noda ilesilesi meda vakavulica na Kosipeli i Jisu Karisito ka bulataka tiko, ia sa noda ilesilesi meda vakauti ira yani na luveda tagane kei na yalewa ki vuravura ni ra sa kacivi mai ena kena gauna yadua me ra vakaitavi ena cakacaka ni Lotu. Ni ra sa biubiu sa dodonu me ra sa vuli vakavinaka sara me ra na vorata rawa na veitemaki nei meca; ka dodonu me ra sa savasava tu ka bula dodonu ka kilikili tu na nodra bula ena kena itagede e rawati rawa, sa qai yaco me veivakayarayarataki na kedra ituvaki mai vei ira era sota kaya. Ena sega ni tiko na Yalo ni Kalou ena vale sa dukadukali, ia ena dau tiko na Yalona vei ira era sa dau vakasavasavataki ira ka dau yalovinaka.

O koya gona, meda sa qai [susugi] ira cake na noda gonetagane kei na goneyalewa ena veivakayarayarataki ni Yalo ni Kalou.¹⁷

Kakua ni laiva me ra tubucake na luvemuni ka sega ni vakavulica vei ira na ivakavuvuli ni kosipeli i Jisu Karisito. Mo kakua ni vakauti ira ki na buturara ni kaulotu me ra qai laki vulica kina na cava na kosipeli. Au nanuma sara na gauna au a se tiko kina mai na Ceva [niu se kaulotu tiko] o ya ena limasagavulu ka lima ki na onosagavulu na yabaki sa oti, a kaya kina e dua na turaga mai na dua na matavuvale levu, “Au sa sega ni kila na cava meu tukuna. Au sa sega ni kila na ka meu tukuna vei ira oqo.”

“Oi,” a kaya e dua vei ira na veitacini, “vakavulica vei ira na iVolatabu. Lako laki kauta mai na nomu iVolatabu ka wilika na iVakatekivu.” A kaya, “Au sega ni kila na vanua e tiko kina na iVakatekivu ena iVolatabu,” ia o koya a gole mai na dua na … itikotiko ni Yalododonu Edaidai me kauta yani na itukutuku ni bula kei na veivakabulai kivei ira na tamata ena Ceva. Ia, a sega ni dede ni oti o ya sa laki veisau na nona vakasama. Sa ciqoma o koya e dua na ivakadinadina ni dina ena vuli kei na masumasu, ka sa kila o koya ni sa tiko eke na kosipeli, ka sa rawa vua me tucake vakataki koya ka wasea ga na nona ivakadinadina ni kosipeli i Jisu Karisito sa ikoya na ka dina.¹⁸

Au qoroya vakalevu na vakavakarau ki na cakacaka oqo. E sega walega ni se rauta na nona vakaraitaka o gonetagane na nona gagadre, baleta ni sa yalonuidei tiko vei rau na nona itubutbu, me cakava na ka rau vinakata vua me vakayacora, me gole yani ki vuravura ka vunautaka na kosipeli; ka sega ni rauta na nona sa vakaio ki na veikacivi sa dau vakayacora na Tamada Vakalomalagi ena kena gauna donu mai vei ira na nona italai me baleta na veiqaravi ni kaulotu; ia sa ka yaga talega me kilikili kaya kei na cakacaka oqo, vakasaqara na ivolanikalou, ka vulica na veika e gadreva na Turaga me kila. Sa ka bibi me ra tauyavutaki ira ena nodra vakabauta o ira na luveda tagane kei na yalewa ka kila me vakataki ira na nodra itubutubu, ni oqo na cakacaka nei Tamada. …

Sa yaga vakalevu cake e dua na daseni na tamata era sa kilikili kaya ki na cakacaka oqo mai na dua na drau era sa vakawalena na dina ka me ra vakavulici mada ni bera ni ra laki rawa ni vakamacalataka vei ira na tamata.

Oqo na cakacaka nei Tamada ka sega ni dodonu me vakawaleni. Sa ka bibi dina sara vei keda. Meda sa … qai saga meda tauyavutaka na vakabauta vei ira na luveda, me rawa kina ni ra vakaio ki na veikacivi kecega, ka vakila ena utodra mai loma ka ra kaya, “Au sa tu vakarau meu gole ki na vanua cava ga sa gadreva na Tamaqu Vakalomalagi meu gole kina.”¹⁹ [Raica na vakatutu 4 ena tabana e 145.]

Sa vakayacori e dua na kerekere … meda vakauti ira na luveda tagane kei na yalewa ki na buturara ni kaulotu. … E ka ni reki vei au meu raici ira na turaga kei na marama me ra vakabula ilavo ka tuvatuva me rawa ni ra gole yani na luvedra ki vuravura. Ena loma ni vica na macawa sa oti a gole kina e dua na cauravou … ki na buturara ni kaulotu, ka rau sa vakauta yani vua … na ganena e dua na tiki ni ilavo ni kedrau isau lailai me rawa ni laki marautaka na veivakalougatataki ni kaulotu. Sa isevu tiko o koya ni dua na matavuvale levu ni gone me gole ki na kaulotu me laki vakatetea na dina. … Au kila ni reki ena lako mai ki na lomadrau na marama totoka oqo sa tu vei rau na vakabauta me rau solia na nodrau ilavo vei ganedrau me rawa kina ni laki qarava na Turaga ena buturara o ya. Rau na ciqoma na veivakalougatataki e lako mai na kena vakavulici na Kosipeli, ki na kena e yawa duadua me rau ciqoma ni rau sega ni vakaitavi kina.²⁰

Au sa vakasamataki ira tiko … era matataki keda tiko ena buturara ni kaulotu, era veituyaki ena duidui wase ni vanua oqo kei na kena mai vanua tani. Kemuni na taciqu kei na ganequ, ni masulaki ira. Era sa gadreva dina na veivuke ni Turaga ka ra gadreva na noda vakabauta kei na veimasulaki. Volavola vei ira ka vakayaloqaqataki ira, ni gauna era na ciqoma kina e dua na ivola mai vale era na kila kina ni ra sa daunanumi tiko ena veigauna.²¹

Eda vakaitavi ena cakacaka ni kaulotu ni da vakarautaki keda meda laki kaulotu vakai keda.

Ena sega ni balavu na gauna era sa na gadrevi mai kina vakalewe levu na turaga kei na marama gugumatua ena Lotu oqo me ra laki vakavulica na dina ena veiyasai vuravura eda a sega taumada ni okati kina: kevaka meda qai laki reki tawamudu ena matanitu nei Tamada vata kei ira sa vakalougatataka vata kei keda eke, meda sa qai kakua ni kocokoco ena noda bula: meda sa vakavakarau ki na kena cakacaka, ka lako yani ki vuravura ka vunautaka na dina, ni yaco na kena madigi, ni da sa kena iyaragi ena ligai Tamada meda kauti ira lesu na luvena vua ena noda vakavulica vei ira na totoka ni nona kosipeli.²²

Ena vica walega na yabaki sa oti e vuqa vei ira na noqu itokani era vutuniyau, e tu vei ira na ka kecega ni bula oqo, ka vuqa na iyaya sau lelevu, ni gauna sa tukuni kina me ra gole ki na buturara ni kaulotu eso vei ira era kaya: “E sega ni rawa meu biuta na noqu bisinisi, au na sega ni rawata kevaka meu na lako ka biuta tu mai na veika au taukena.” Ia sa gole na nodra bisinisi ka sa biuti ira. Na veika era nanuma ni ra na sega ni biuta rawa sa cawadru mai vei ira, ka vuqa vei ira na turaga oqo nikua era na marau kevaka me ra lesu tale ki na tini na yabaki sa oti, ka me ra na rawa ni kacivi ki na veiqaravi ni Turaga, era na rawa ni kaya: “Au na moica mada na noqu cakacaka, au marautaka na madigi sa soli mai vei au meu italatala ni bula kei na veivakabulai.”

… Vakasamataka mada na noda madigi kei na gauna talei, meda rawa ni dabe vata ena nodra vale na turaga dokai kei vuravura ka vakavulica vei ira na Kosipeli i Jisu Karisito; vakasamataka mada na veika ena kauta mai meda dabe vata kei ira na turaga e sega tu vei na lewa vakalou, ka vakavulica vei ira na yavu ni veivakabulai ka vakamacalataka vei ira na ivakarau sa rawa talega me ra marautaka kina na veivakalougatataki ni lewa vakalou ko sa rekitaka tiko o iko.

Au kila ni so vei keda e kocokoco tiko. Eda sa marau vakalevu ni da sa rekitaka tiko na noda kalougata, eda sa marautaka meda vakavolivoliti tu ena vakacegu ni bula oqo kei na noda veimaliwai kei ira na turaga kei na marama sa uasivi sara era tiko ena vuravura oqo, ka da sa guilecava na noda ilesilesi vei ira tale eso. Eda na qai marau vakalevu kevaka meda na saga meda kaukauwa ena caka vinaka ena vuravura oqo ena noda qaravi ira era se bera tu ni kila vakavinaka na Kosipeli ni noda Turaga.

E vuqa vei keda era sivia yani na yabaki ni bula e loma, ka vuqa vei keda sa cava tiko mai na noda cakacaka. Na Lotu sa gadrevi ira tu na daukaulotu ena kena buturara. O ira na turaga era kila vakavinaka tu na kosipeli ka ra sa via solibula kina ke gadrevi vakakina, niu tukuna tiko eda sa gadrevi ira na daukaulotu au tukuna tiko ni o vuravura e gadrevi ira tiko.²³

Sa tu e matada na buturara ni kaulotu. Era gadrevi keda o ira na luvena tagane kei na yalewa na Tamada. … Era tiko ena Lotu oqo e udolu na turaga kei na marama era na gumatua ni vakavulica na kosipeli ka ra rawa ni gumatua cake me ra cakava na nodra itavi ena buturara ni kaulotu. Era na vakalougatataki ena iyaragi, e rauti ira me ra laki vakayacora kina na cakacaka sa gadreva vei keda na Turaga meda vakayacora.²⁴

Ia ni sa voleka mai na gauna me sa talaraki sobu kina na ilati ka valuti rawa na veivakataotaki ka vakaduri cake me vakataotaka na vakatetei ni kosipeli, ni sa lako mai vei iko na rorogo ni domo ni Turaga, mai vei ira na nona italai, “Vakarautaki iko mo lako yani ki vuravura ka vunautaka na kosipeli,” mo kakua ni cakava na ka a vakayacora o Jona, kakua ni tovolea mo vunitaki iko se dro mai na nomu itavi; kakua ni soli iulubale ni sega vei iko na iyaragi mo gole rawa kina; kakua ni vakasamataka na veika lialia e matamu me na vakatabogotaka na nomu raica na bula tawamudu ena mata ni itikotiko nei Tamada Vakalomalagi, ni na dau yaco walega mai ena vuku ni vakabauta kei na yalodina ena nona ituvatuva. Na tamata yadua me tuvanaka vakavinaka na nona vale; me tuvanaki koya vakavinaka, na tamata yadua sa lewena tiko na matabete, ni qai yaco mai na veikacivi mai vei ira na italai ni Turaga, ka tukuna vua me lako yani ki vuravura me vakavulica na dina, me laki vakaroti ira na luve ni tamata, ni sa gadreva na Tamada me ra sa vakaroti vakakina, me qai kakua ni dua e vunitaki koya e daku ni dua na ka lialia, me tilomi koya e dua na ika levu, mai na veika lialia ni vuravura oqo. [Raica na Jona 1:1–17.]²⁵

E sega ni cakacaka rawarawa; e sega ni ka marautaki, meda kacivi ka lako yani ki vuravura, ka biuti ira na noda daulomani, ia meu tukuna vei iko ena kauta mai vei ira sa yalodina, vei ira era cakava na ilesilesi o ya ni sa gadrevi vakakina, na vakacegu kei na marau e sega ni vakamacalataki rawa, ka na vakarautaki ira, ni yaco na gauna, ni sa mai cava na cakacaka ni bula oqo, era na laki tu ena mata ni nodra Dauniveibuli, ka ciqomi ira o Koya baleta na veika era sa cakava mai.²⁶

Sa noqu masu me na dau tiko na nona Yalotabu ena loma taucoko [ni Lotu], ka me tiko e lomada na nodra loloma na luvedra na Tamada, ka meda vakila sara na bibi ni noda kaulotu e vuravura, ena gauna eda ququmi tiko kina ena veika e sega ni noda, ka ni sa soli ga vakadinau vei keda meda kena ivakatawa, meda kakua kina ni guilecava na isolisoli cecere duadua, na madigi cecere duadua, eda rawa ni taura, ni kena vakavulici na kosipeli ka vakabulai na yalodra na luve ni tamata.²⁷ [Raica na vakatutu 5 e ra.]

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko vulica na iwase oqo se ni ko vakavakarau mo veivakavulici. Me ikuri ni veivuke, raica na tabana e viii–x.

Vakasamataka mada na vosa nei Peresitedi Smith ena “Na Bula nei George Albert Smith” (tabana e 145–147). Na cava sa rui maqusa kina o koya ena cakacaka ni kaulotu e Iurope veitalia ga na veisaqasaqa a sotava? Ena vukei iko vakacava na nona ivakaraitaki kevaka era besetaka o ira na lewe ni nomu matavuvale se itokani ni ko veisureti me ra vulica na kosipeli?
Taleva na imatai ni iwase ni ivakavuvuli (tabana e 148–149). Na sala cava o sa raica ena mana sara kina na nomu sasaga mo wasea na kosipeli vei ira na wekamu se itokani?
Ni o wilika na iwase ka tekivu ena tabana e 149, vakasamataka mada e dua na gauna o a kila kina ni ivakaraitaki ni dua na lewe ni Lotu e rawa kina vua e dua me vulica cake vakalevu na veika e baleta na Lotu. Na cava eso tale na vuna ni kena bulataki na ivakatagedegede ni Lotu e bibi sara ki na cakacaka ni kaulotu?
Ena tabana e 152, vakaraica kina na veika era na gadreva na laki kaulotu me ra vakarautaki ira vakayalo kina me baleta na nodra kaulotu (raica talega na V&V 4). Na cava e rawa ni ra cakava na itubutubu me ra vukei ira kina na luvedra tagane kei na yalewa me ra vakavakarau kina? E rawa vakacava me ra veivuke mai kina na kuoramu ni matabete kei na marama ni iSoqosoqo ni Veivukei?
Taleva na iotioti ni iwasewase ni ivakavuvuli (tabana e 154). Na cava eso na “veika lialia” ena rawa me tarovi keda meda laki kaulotu? Na cava eso na veivakalougatataki e lako mai ena nodra veiqaravi na daukaulotu qase? Vakananuma mada na veika o gadreva mo cakava mo vakarautaki iko mo laki qarava na kaulotu.

iVolanikalou Veisemati: Maciu 5:14–16; Marika 16:15–16; 1 Timoci 4:12; Alama 17:2–3; Vunau kei na Veiyalayalati 31:1–8; 38:40–41

Veivuke ni Veivakavulici: “Ni o vakarautaka na veimataqali ivakarau ni veivakavulici, era na kila vakavinaka kina o ira na vuli tiko na ivakavuvuli ni kosipeli, ena kasa vinaka talega vei ira. Na veimataqali ivakarau ni veivakavulici ena vakamatatataka kina vakavinaka na ivakavuvuli, ka da na nanuma tikoga ena veigauna” (Veituberi, Me iLutua ni Noda Bula, 106).

A veiqaravi tu o George Albert Smith vaka-peresitedi ni Kaulotu e Iurope mai na 1919 ki na 1921.

“Ena veiitikotiko raraba yadua sa tiko kina vei keda yadua na madigi meda laki matanataka kina e dua na yalo ni vakacegu kei na loloma kei na marau.”

“Era tiko ena Lotu oqo e udolu na turaga kei na marama era na gumatua ni vakavulica na kosipeli ka ra rawa ni gumatua cake me ra cakava na nodra itavi ena buturara ni kaulotu.”