Wase 12

iYau Talei ena iVolanikalou

Ni da vakasaqara na ivolanikalou ena Yalo vata era soli mai kina, eda na rawata me da kila vakalevu cake na loma ni Kalou.

Na Bula nei Wilford Woodruff

Ena ika 1 ni Maji, 1845, e a ciqoma kina e dua na ivola o Elder Wilford Woodruff, ka a veiqaravi tiko vakailiuliu ni Lotu e Peritania mai vua e dua na nona itokani e Amerika. E a tiko vata mai kei na ivola na ilavelave ni dua tale na ivola, ka tukuna tiko mai kina e dua na tamata na nona inaki me tabaka na Vunau kei na Veiyalayalati e Igiladi ka me rawata kina me nona na dodonu ni lavelavetaki. Na veika a via cakava na tamata oqori e a rawa me tarova na nona tabaka na Lotu na ivola oqori e Igiladi. E a vola kina vakaoqo o Elder Woodruff ena nona ivolaniveisiga: “Oqo e dua na cakacaka vakadoudou, me ra segata eso era sa vuki tani me ra tabaka na cakacaka ni Lotu ka me ra qai butakoca. Au raica, ni sega tale ni dua na ka, ia na loloma cecere ga ni Kalou ena kena biu e ligaqu meu kila na veika oqo. Au a vakadikeva tiko na lawa ena siga ko ya meu kila na veika eso me baleta na kena rawati na dodonu ni lavelavetaki.”¹ A sauma e dua na dau tabaivola me vakarautaka ka tabaka e 3,000 na ilavelave ni ivola.² Ni sa kila na lawa ni dodonu ni lavelavetaki e Peritania, sa mani vola na dodonu ni lavelavetaki ena yacana ena ika 7 ni June, 1845, “ena loma ni vasagavulu kawalu na auwa mai na gauna e tauri kina mai na misini ni tabaivola na iotioti ni draunipepa.”³ E vakaoqori na nona taqomaka na dodonu vakalawa ni Lotu me tabaki na ivola mai Igiladi.

E sega ni kena imatai ni gauna oqo me cakacakataka kina o Wilford Woodruff na kena soli ki ligadra na Yalododonu Edaidai na ivolanikalou. Ni se bera mada ga ni bau tabaki na Vunau kei na Veiyalayalati, e a vola sara ga e ligana e vuqa na ivakatakila ka qai kauta voli ena nona ilakolako ni kaulotu. Ni veiqaravi voli ena imatai ni nona kaulotu e Igiladi, mai na Janueri ni 1840 ki na Epereli ni 1841, e a cakacaka vata kei Peresitedi Brigham Young kei ira tale eso ena kena tabaki na imatai ni itabataba ni iVola i Momani ena taudaku kei Amerika. E muri a qai veivuke vua na Parofita o Josefa Simici e Nauvoo, Illinois, ena kena taipataki na niusipepa ni Lotu ka yacana na Times and Seasons. Ena maliwa ni ika 1 ni Maji, 1842, kei na 16 ni Janueri, 1843, e a basika kina ena Times and Seasons na itukutuku oqo, ni vo e vica vata na yabaki me ra qai tabaki ena Mataniciva Talei: na ivola i Eparaama; Josefa Simici—Ai Tukutuku; na ivola nei Wentworth, ka lewena na Yavu ni Vakabauta; kei na dua na iwase ni iVola i Mosese.

Ni sa veivuke oti vei ira na Yalododonu me ra rawata na ivolanikalou, sa qai veivakauqeti vei ira ko Peresitedi Woodruff me ra “vakotora e yalodra.”⁴ E kaya kina: “Sa dodonu me da bulataka na noda lotu. Sa dodonu me da vakatovotovotaka na veika eda vunautaka. Sa dodonu me da vakamareqeta cake na vosa ni bula. E dodonu me da vakasaqara na itukutuku ni dina vakalou. Sa dodonu me da kila na siga kei na itabagauna eda bula donuya. Sai koya oqo na ivakarau ni noqu raica na veika eda sotava tu ena gauna oqo. Au sega ni raica na ivakatakila ka volai tu ena ivola oqo, me baleta na itabagauna ni taucoko ni gauna, ni dua na ka ena takali yani ka sega ni vakataucokotaki.”⁵

iVakavuvuli nei Wilford Woodruff

Me da vulica na dina ena ivolanikalou, me da vakamareqeta e yaloda, ka vakatovotovotaka ena noda bula.

Wilika na iVolatabu, na iVola i Momani, na Vunau kei na Veiyalayalati kei na ivolatukutuku eso sa solia vei keda na Turaga, ka maroroya na ivakatakila eso oqo ka raica se cava e sa yalataka vei keda na Turaga. Eda sa maroroya tiko kina e dua na ka e yaga vei keda.⁶

Sa noda itavi … me vaka ni da Yalododonu Edaidai me da vakasamataka, me da railesuva, me da wilika na vosa ni Kalou, ka tovolea me da kila na keda ituvaki, na noda itutu, kei na noda itavi vua na Turaga.⁷

Sa yawa sara mai vua na Turaga na vuravura. O keda sara mada ga eda sa yawa mai vua na Turaga. Sa dodonu me da toro voleka yani vua na Turaga, ka cakacaka me da rawata na Yalo Tabu, me rawa kina, ena noda wilika na ivakatakila ni Kalou, me da wilika ena Yalo vata ga era a soli mai kina. Sa na qai rawa ni da kila na kena [ibalebale] ena gauna e soli kina vei ira na luve ni tamata.⁸

Sa lako voli e vuravura na tevoro, ka na vakarusa na tamata kecega e rawata. Vakasaqara na ivolanikalou sa lako vakadodonu mai vei keda, ka vakatalega kina na kena era tu ena iVolatabu, ka vulica mo ni kila na vakasama kei na loma ni Kalou, ka da na rawa ni wilika ni tu e lomada na rarama ni Yalo Tabu, ka da vakarautaki keda kina ena veika ena yaco mai ena bula.⁹

Era dina na veika oqo [na ivakavuvuli ka vakavuvulitaki ena ivolanikalou]. E dodonu me da vulici ira; karoni ira ki yaloda, ka vakatovotovotaki ira ena noda bula.¹⁰

Era sa biuta tu o ira na Parofita, na iApositolo kei na Peteriaki ena kena ivolatukutuku na nodra volavola veivakauqeti me da vakayagataka ka me yaga vei keda, ka da na tarogi ena noda vakayagataka na noda galala ena ivalavala eda raica kina na Vosa ni Kalou ka sa yaco mai vei keda.¹¹

Erau cokovata na iVolatabu kei na iVola i Momani me rau tukuna na taucoko ni kosipeli.

Au sega ni maduataka na noqu tukuna ni o au e dua ka vakabauta tudei na kena vakataucokotaki na iVolatabu, ka vakakina na nona veivosaki kece sara kei na tamata na Kalou. … Au vakabauta ni o ira na tamata yalosavasava ena veigauna e liu era a vosa ka volavola ni ra vakauqeti mai na Yalo Tabu, ka ni ra kila na ka era dau tukuna, ka tukuna na veika era kila, ka … “ni sega na parofisai ena iVolatabu e ka vakatamata.” [raica 2 Pita 1:20–21.]¹²

Au vakadinadinataka ni a tuberi cake ko Josefa Simici mai vua na Kalou sa Cecere Sara me Parofita ni iotioti ni itabagauna kei na taucoko ni gauna; ni a kauta mai na iVola i Momani ka vakadewataka ena isolisoli kei na kaukauwa ni Kalou me vinaka kina ko vuravura ena gauna oqo. Au kila ni dina na iVola i Momani ka ivolatukutuku veivakauqeti vakalou.¹³

Sa tu vei keda na iVolatabu —na ititoko i Juta—ka lewena tu na lawa ni Kalou mai vei Mosese kei ira na parofita kei na peteriaki ni gauna makawa. E soli mai vei keda ena loma ni udolu na veiyabaki sa sivi ka oti yani. Ni ra sa rusa yani na valenivola, me vaka na valenivola nei Alexandria …, sa maroroi tu vei keda na iVolatabu, ka sa tu me da wilika. E solia vei keda na lawa ni Kalou ka a soli vei ira ena gauna e liu. Ia e se sega ni dua na veisau ena lawa o ya, ena vuku ni kosipeli, mai na gauna o ya me yacova mai oqo. Na iVolatabu—na Veiyalayalati Makawa kei na Veiyalayalati Vou —e solia vei keda na lawa me da vakataucokotaki kina ka lesu tale ki na Nona iserau na Kalou ka tiko vata kei Koya me tawamudu. E solia vei keda na sala me da na segata me da rawata e dua na ivotavota ni imatai ni tucaketale, me rawa kina ni da tucake mai ka vakaisulu ena lagilagi, na tawamate rawa, kei na bula tawamudu. E solia talega vei keda na itukutuku makawa, sega walega ni baleta na veika e sa yaco oti vei ira na Jiu, ia na veika ena qai mai yaco. Oti sa qai mai tu na iVola i Momani—na ititoko i Josefa ena ligai Ifereimi —oqo e a volai ena vanua [ko Amerika] mai vei ira na iapositolo kei na parofita. E lewena tu, ena maliwa ni veika tale eso, na ivakavuvuli i Jisu Karisito ena nona rairai mai, ni oti na nona tucaketale, ena yagona tawamate rawa ka sa vakalagilagi, ka mai vakavuvulitaka na kosipeli eke. Na ivakatakila eso oqori e lewena tu e vuqa sara na ivakavuvuli. Era vakaraitaka vei keda na iotioti ni veisiga e vuravura, na ituvaki kei Papiloni levu kei na veilewai ena qai yaco mai ena iotioti ni gauna ni bera na nona lako mai na Luve ni Tamata.¹⁴

E kaya ko Isikeli ni na biu vata na ititoko nei Josefa ena ligai Ifereimi kei na ititoko nei Juta ena iotioti ni gauna, ena matadra na veimatanitu ena ligana na Turaga, me baleta e dua na inaki digitaki —me vakasoqoni vata na mataqali i Isireli ena iotioti ni gauna [raica Isikeli 37:15–28]. Na ivolatukutuku e rua oqo me na vakayagataki ena kena vunautaki na taucoko ni kosipeli tawamudu ki vei ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani; ka ra na qai tu me ra lewai ira na itabatamata era bula tiko e vuravura ena gauna era lako mai kina.¹⁵

Sai koya oqo na iVolatabu, na kedra ivolatukutuku na Jiu, ka a soli ena veivakauqeti ni Turaga vei Mosese kei ira na peteriaki kei na parofita ni gauna makawa. E ka lasu beka, me vaka era kaya na tawa vakabauta, na cakacaka ni tamata? E sega, e sega na nona kaukauwa e dua na tamata sa mai bula oti me cakava e dua na ivola vakaoqo ka sega kina na veivakauqeti nei Koya sa Cecere Sara. Sa vakakina ena iVola i Momani—na nodra maqosa na tamata taucoko e vuravura ena sega ni rawa ni bulia ka vakaraitaka ki vuravura e dua na ivola me vaka na iVola i Momani. Na kena ivakavuvuli era vakalou—era sa mai vua na Kalou. Era na sega ni basika rawa mai na nona vakasama e dua na tamata lawaki, se ena nona vakasama e dua na tamata ka vola tiko e dua na ivola ni wilivola. Baleta na cava? Baleta ni yalayala kei na parofisai era tu kina e vakataucokotaki ena matai vuravura taucoko.¹⁶

E duatani beka na kosipeli e tu ena iVola i Momani mai na kena e tu ena iVolatabu? E sega. E tukuna na kedra itukutuku na tamata era a mai tawana ena gauna e liu [na vanua ko Amerika], e tukuna na vanua era cavutu mai kina kei na sala era lako mai kina, e tukuna na nona cakacaka vei ira na Kalou, kei na tauyavu ni Lotu i Karisito ena kedra maliwa. E a sikovi ira ko Jisu ni oti na Nona tucaketale. O koya gona e a kaya kina “Eso tani tale na noqu sipi, era sa sega ni tiko ena bai oqo: sa kilikili meu kauti ira talega mai; a ra na rogoca na domoqu; ena qai dua bau na qele ni sipi, ka dua bau na ivakatawa.” [ Joni 10:16.] … E tautauvata ga na kosipeli e tiko ena ivola ruarua oqo. E duabau ga na kosipeli ka na sega tale ni dua ena vakatakilai ki na kawatamata.¹⁷

Na Vunau kei na Veiyalayalati e noda veiyalayalati ni gauna oqo.

E tu talega vei keda na iVola ni Vunau kei na Veiyalayalati, ka sa tu ena nomuni veivale ka rawa mo ni wilika. Na ivakatakila oqo e a soli mai na gusuna na Parofita o Josefa Simici, ena Urimi kei na Cumimi kei na veisala tale eso. Na ivola o ya e tu kina eso na ivakatakila lagilagi ka vakasakiti duadua sa bau solia mai na Kalou vua na tamata. E vakaraitaka vei keda na veika e tu e matada, na veika e waraka tu na matanitu oqo kei na veimatanitu ni vuravura, kei na veika sa tu e mata ni nodra katuba na lewei vuravura. Era matata na veika oqo, era vakadodonu, era kaukauwa, ka sai ira na ivakatakila ni Kalou, ka ra na vakayacori, se ra vakabauta na tamata se sega.¹⁸

Au taura tu e ligaqu na Vunau kei na Veiyalayalati, ka tu kina na ivakatakila ka soli mai vua na Parofita o Josefa Simici ena nona bula vakayago. Wilika na ivakatakila oqori, mai na ivakatekivu ki na iotioti era duavata kei na itabagauna kecega sa biuta mai ki vuravura na Kalou.¹⁹

Au nanuma ni Vunau kei na Veiyalayalati, na noda Veiyalayalati, e lewena na ivunau bibi ka va-Kalou e qai bau soli ki na kawatamata. Au taura mada ga na “Raivotu” [ena wase 76], e dua na ivakatakila ka vakavotui kina e levu cake na rarama, na dina kei na ivakavuvuli mai na ivakatakila kecega ka volai tu ena ivola kecega eda sa bau wilika. E vakamatatataka ki na noda vakasama na keda ituvaki ena gauna oqo, na vanua eda lako mai kina, na cava eda mai tiko kina eke, kei na vanua eda lako tiko kina. Ena rawa ni kila mai na ivakatakila oqori na tamata kecega se ena vakacava na nona tikina kei na kena ituvaki. Ni ra kila tu na tamata kecega na lawa era dau muria, ni lawa era muria eke ena vakatau kina na nodra itutu ni oti eke, era na taqomaki ena lawa oqori ka ciqoma na veivakalougatataki e nodra.²⁰

Na Vunau kei na Veiyalayalati [sai koya] e dua na ivola ni ivakatakila ka solia na Turaga vei Josefa Simici. Na ivola oqo e lewena eso na ivakatakila lagilagi duadua beka me baleta na ivunau, me baleta na ivakavuvuli, me baleta na veiliutaki, me baleta na matanitu ni Kalou kei na duidui ni kena lagilagi, ka vakakina me baleta na veika tale e vuqa ka na yacova yani na veivuravura tawamudu.²¹

Na Mataniciva Talei e lewena na dina lagilagi eso ka a vakatakilai vua na Parofita o Josefa Simici.

Me kilai: E a sega ni se vakatokai me ivola tudei ni Lotu na Mataniciva Talei, donumaka na iwase levu cake ni nona gauna ni bula o Wilford Woodruff. Ia, era sa dau wilika tu vakalevu na Yalododonu na kena ivakavuvuli, ka sa dau taba eso na tikina ena veiniusipepa ni Lotu eso. Ena ika 10 ni Okotova, 1880, sa yaco kina me ivola tudei ni Lotu na Mataniciva Talei ena nodratou cakacaka na Mataveiliutaki Taumada kei na laveliga ni veitokoni ena konferedi raraba.

Ena veitiki ni nona ivolaniveisiga oqo, e vakaraitaka kina o Elder Woodruff na nona ivakadinadina me baleta na ivola nei Eparaama, ka a vakadewataka na Parofita o Josefa Simici ena kaukauwa ni Kalou ka okati e muri ena Mataniciva Talei.

Sa vakalougatataki Josefa na Turaga ena kaukauwa me vakatakila na veika vuni ni matanitu ni Kalou, me vakadewataka na… ivolatukutuku makawa eso kei na volavola makawa vaka-Ijipita ka tautauvata kei na yabaki ni bula nei Eparaama se ko Atama, ka dau vakavuna na raragi ni yaloda me da raica ni tadola e matada na kedra dina lagilagi. Sa vakaraitaka vei keda o Josefa na Daurairai eso na ivola nei Eparaama, ka volai sara ga ena ligai [Eparaama] ia a vunitaki me kakua ni kila na tamata ena loma ni va na udolu na yabaki ia sa qai vakaraitaki mai oqo ena vuku ni nona loloma cecere na Kalou.²²

E veilaveti, cecere, ka lagilagi na dina ni ivola i Eparaama, ka dua vei ira na iyau talei e qai vakatakilai vei keda ena iotioti ni gauna oqo.²³

Na veiparofisai ena ivolanikalou e rawa ni vukei keda me da vakavakarau ki na veika ena yaco ena iotioti ni gauna.

Kemuni na taciqu kei na ganequ, me da wilika vakataki keda na ivakatakila ni Kalou, ia ni da sa wilika, me da vakabauta, ka segata me da bula ena dua na ivalavala me da na vakarau tu kina ki na itabagauna cava ga e vakarautaka vei keda na Turaga, ka me rawa ni da vakadinadinataka na ligana me vakataki Jope, ka sega ni kunea e dua na cala vua ena vuku ni nona veivakarautaki vei keda. Kevaka eda sega ni rawa ni kilai ira ena gauna oqo, ena rawa ni da rawata ena dua na gauna lekaleka.²⁴

“Ko cei koi au, sa kaya na Turaga: meu veivakaroti ka qai sega ni muri? Ko cei koi au, sa kaya na Turaga, Io meu yalayala tu ka qai sega ni vakayacora?” [Raica V&V 58:30–32.] … Eda sa tukuna, ena veigauna, kei na veiyabaki, ni da sa bula ena dua na gauna matalia, na itabatamata kei na itabagauna, e dina oqo. Sa toso tiko na gauna, ka kauta vata tiko kei na veika ena yaco kina, ka na vakayacora na ivakatakila ni Kalou, vakabibi vei keda. Eda sa bula ena dua na gauna sa roboti vuravura taucoko tu kina na butobuto; tawa vakabauta kei na sega ni dina ena bula vakawati. … Era na kurabui na Yalododonu Edaidai me ra raica na levu ni butobuto kei na sega ni dina ena bula vakawati sa tu e vuravura. Ia me vaka ni da Yalododonu Edaidai, au vakabauta ni gadrevi kina vei keda me levu cake na noda yalodina ena noda bulataka na noda vakabauta, ka vakakina ena ivakatakila duidui eso ni Kalou ka tu ena iVolatabu, iVola i Momani kei na iVola ni Vunau kei na Veiyalayalati.

Eda sa raica e matada, ena dua na yabaki ki na dua tale, na ivakatakilakila ni lomalagi kei vuravura, kei na vakataucokotaki ni parofisai, ia sa vakaevei na levu ni kena tubu tiko na noda vakabauta na Kalou me vaka e dua na matatamata? Eda sa tubu tiko ena tikina oqori me veiraurau kei na tubu tiko ni sega ni yalodina ki na bula vakawati? Au sega beka ni turaganilewa, ia e kena irairai ga vei au ni da sega ni kila. Na cakacaka eda vakaitavi kina, kei na iVolatabu, na iVola i Momani kei na iVola ni Vunau kei na Veiyalayalati era dina tu nikua me vaka na kedra a dina tu ena ruasagavulu, tolusagavulu, se vasagavulu na yabaki sa oti. … au kaya tiko ni se dina tikoga na cakacaka oqo ena gauna oqo me vaka ga na kena a dina tu ena gauna o ya, ka vakakina na ivosavosa au na cavuta —“Ko cei koi au, sa kaya na Turaga: meu veivakaroti ka qai sega ni muri? Ko cei koi au, sa kaya na Turaga, Io meu yalayala tu ka qai sega ni vakayacora?” Au vakabauta ni na vakayacora na Turaga na veika e tukuna; Au vakabauta ni na vakayacora na nona yalayala vei ira na Yalododonu Edaidai ka vakakina ki vuravura, ki Saioni kei Papiloni; kevaka e vakadina kina sa tu e katuba e dua na ka, e dua na ka me baleti keda, me vaka ni da Yalododonu Edaidai, me da cakava.²⁵

Au via kaya vei ira na Yalododonu Edaidai: Vakatovotovotaka na vakabauta na Kalou, ka vakatovotovotaka na vakabauta na Nona ivakatakila, ka wilika ka vakasamataka, ka masu vagumatua mo kila na dodonu ni veika kece sa vakatakila mai na Kalou, me rawa kina ni o ni tubu ena rarama kei na kila ka ni Kalou, ka raica na bibi ni bulataka na nomuni vakabauta kei na noda bula vakadodonu Vua.²⁶

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni o ni vulica na kena iwase oqo se ni ko ni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e vi–x, me ikuri ni veivuke.

Na cava o ni nanuma e ibalebale ni wilika na ivolanikalou “ena Yalo vata ga era a soli mai kina”? (tabana e 132).
Raica lesu na imatai ni parakaravu ena tabana e 132. Na sala cava e veitaqomaki kina na ivolanikalou mai na veivakauqeti ni tevoro?
Ena ikarua ni parakaravu ena tabana e 132, e vakasalataki keda kina o Peresitedi Woodruff me da cakava e tolu na ka ena ivolanikalou. Na cava na vuna era bibi kina na veika oqori?
Na cava na vuna e bibi kina me da vulica ruarua na iVolatabu kei na iVola i Momani? (Raica na tabana e 132–34; raica talega na 1 Nifai 3:40; 2 Nifai 3:12.)
Na cava e vakauqeti kemuni me baleta na nona ivakadinadina ni Vunau kei na Veiyalayalati o Persitedi Woodruff? (Raica tabana e 134–36.) Ena sala cava soti beka sa “noda Veiyalayalati” kina na Vunau kei na Veiyalayalati?
E kaya o Wilford Woodruff ni dina era tu ena ivola i Eparaama era “iyau talei” (tabana e 136). Na iyau cava o ni sa kunea ena Mataniciva Talei?
Na sala cava e vukei keda kina na ivolanikalou me da vakavakarau ki na “ena qai yaco mai ena bula oqo”? (Raica na tabana e 132, 137–38.)
Na cava o ni sa bau cakava me vakaibalebale kina na nomuni vulica na ivolanikalou? Na ivolanikalou cava sa vukei kemuni vakalevu? Na sala cava soti era sa vukei kemuni kina na ivolanikalou oqori?
Na sala cava e rawa ni ra veivuke kina na itubutubu, tutu kei bubu, kei ira na qasenivuli vei ira na gonelalai kei na itabagone me ra vulica na ivolanikalou ka bulataka ena nodra bula?

iVolanikalou Veisemati: 1 Timoci 4:13–16; 2 Timoci 3:16; 1 Nifai 15:24; Ilamani 3:29–30; Moronai 10:3–5

woman studying scriptures — “Sa dodonu me da vakamareqeta cake na vosa ni bula. E dodonu me da vakasaqara na itukutuku ni dina vakalou.”

Wilford Woodruff’s signature in the Book of Commandments — Na iVola ni iVakaro, e dua na kena a biuti vata taumada kina na ivakatakila ka a soli vei Josefa Simici. Na kena ilavelave oqo e koto kina na saini nei Wilford Woodruff.