WASE 13

iVolaniveisiga: “Ka Levu Cake mai na Koula”

Na noda ivolaniveisiga era sa ka vakamareqeti sara vei keda vakayadua, ka rawa talega ni ra kauta mai na veivakalougatataki ki na noda matavuvale kei na veitabatamata sa bera mai.

Na Bula nei Wilford Woodruff

Ena 1835 e a tekivutaka kina o Wilford Woodruff na imatai ni nona ivolaniveisiga, “ena vakabauta ni na qai yaga me na railesuvi kina na noda bula eda sa lako sivita ka sega walega ni noda galala ia sa noda itavi talega me da maroroya tu e dua na itukutuku dodonu ni veika eda cakava.” A vola kina, “Ena vuku ni inaki oqo au sa na segata kina me tekivu oqo ka lako yani meu maroroya e dua na ivolaniveisiga ni noqu veilakoyaki, ena gauna ena gadrevi kina ena rawa meu solia e dua na itukutuku ni noqu veiqaravi.”¹ E a maroroya tu e dua na ivolaniveisiga ena 63 na yabaki ka tarava, na iotioti ni ka e vola a volai ena ika 31 ni Okosita, 1898, ena rua na siga ni bera ni mate. E biuta koto ena nona ivolaniveisiga e dua na itukutuku dodonu ka dina ni nona bula, e vakaraitaka na nona lomana na nona matavuvale, na nona taleitaka na veika e tu vakavolivoliti koya, na nona gumatua ena qaravi itavi ena veisiga yadua, na nona vakabauta ena gauna e vakatovolei kina, kei na nona ivakadinadina kei na kila me baleta na kosipeli. E laurai talega ena ivolaniveisiga na nodra bula na lewe ni Lotu tale eso ena gauna o ya.

Me ikuri ni nona vola na veika e baleta na nona bula kei na nona veiqaravi vakalotu, e a maroroya sara toka vakavinaka o Wilford Woodruff e dua na ivolatukutuku ni itukutuku makawa ni Lotu. E vakamacalataka kina o koya: “Au sa vakauqeti ka yavalati meu maroroya tiko e dua na ivolaniveisiga ka vola na veika e vakayacora tiko na Lotu ena kena levu au rawata. Au sega ni kila rawa se cava e sa rui vakatovolei kina vakalevu na noqu nanuma ena veitabagauna taumada ni Lotu oqo, ia au sa qai kila oqo. E voleka ni veigauna kece au dau rogoci Baraca Josefa se o iratou na Le Tinikarua ni ratou vunautaka se vakavuvulica e dua na ivakavuvuli, e vaka meu dau logaloga ca me vaka na ika ena vanua mamaca me yacova na gauna au sa vola kina. Au sa qai logaloga vinaka. Au rawa ni vola ena veivosa yadua a cavuti kina, e dua na vunau nei Josefa ni oti e dua na macawa mai na gauna a vunautaki kina, ia ni sa volai oti, sa qai tauri mai vei au se mai na noqu vakasama. Oqo na isolisoli ni Kalou vei au.”²

Me vaka ni tiki ni nona sasaga me tuva vakagauna na itukutuku makawa ni Lotu, e a vola toka kina o Peresitedi Woodruff na itukutuku bibi matailalai mai na veibose eso e dau tiko kina. Ena dua na bose, e a vakavulica kina e dua na ivakavuvuli ka rawa ni vakayagataki kina na ivolaniveisiga ka vakatalega kina na ivolatukutuku kilai ni Lotu: “Ni da lako tiko ena dua na uciwai kui ena sega ni rawa ni da butuka vakarua e dua na wai. E sega talega ni rawa ni da vakayagataka vakarua e dua na gauna. Ni da curuma yani na katuba o ya, sa na tasogo vakadua vei keda na cakacaka ni bose oqo. Eda na sega ni rawa ni vakayagataka tale na gauna oqo ena yakavi nikua. Me da na kakua beka ni maroroya tu e dua na ivolatukutuku ni noda cakacaka, ivakavuvuli, kei na veivakasalataki eda sa solia ena bose oqo? E dodonu vei keda.”³

Mai na nona ivolaniveisiga e a solia kina o Peresitedi Woodruff e dua na isolisoli uasivi ki vei ira na nona kawa ka vakakina vei ira kece na lewe ni Lotu. E dikeva kina o Matthias F. Cowley e dua ka dau vola na kedra itukutuku na tamata: “E sinai ena veika vakasakiti na bula nei Wilford Woodruff. E bula rawarawa ka vakatakila kina vakarawarawa na yalona kei na nona inaki. Na rawarawa ni nona dau vakamacala, na nona dau kauwaitaka me vakamatatataka na veika kece, kei na nona dau kauwaitaka e vu ni yalona na dina, sa yaco kina, e rairai, me dau ni vakaitabagaunataki itukutuku makawa ni Lotu vinaka duadua.”⁴ E vola kina o Elder B. H. Roberts, e dua na lewe ni iMatai ni Matabose ni Vitusagavulu ka dua na daunitukutuku makawa kilai ni Lotu: “E a solia e dua na veiqaravi bibi ena lotu o Peresitedi Woodruf. Na nona ivolaniveisiga ka dau vakaleweni vakamatau, maqosa ka dregati vakavinaka, … e lewena na itukutuku buta katakata ka iyau makawa sega ni voli rawa ena ilavo. Sa vakavinavinaka kina vakalevu na lotu ki na iVolaniveisiga oqo ena vuku ni ivolatukutuku nuitaki ni ivakavuvuli kei na nona vosa na Parofita ni iTabagauna Vou oqo—ko Josefa Simici–kevaka me a sega o koya ke a sa yali vakadua. Sa vakakina ena ivakavuvuli kei na vosa nei Brigham Young, kei ira tale eso na italatala qase liu ni lotu; [kei na] itukutuku ni veisoqoni, na lewa e tau, na vakatulewa, na lawatu bibi, kei na ivalavala vakaveiliutaki eso, kevaka era a sega ke na sega beka ni dodonu na nona raica e vuqa na tikina o koya e vola—ena vuku ni veika kece oqo sa vakasakiti kina na yaga ni iVolaniveisiga nei Peresitedi Woodruff.”⁵

E vuqa na itukutuku ena iwase oqo e tauri mai na nona ivolatukutuku ni vunau a vunautaka ena soqoni ni matabete eso ko Peresitedi Woodruff. E dina ena vuqa na gauna oqo e a vosa tiko kina vei ira na italatala qase, na nona ivakavuvuli e yaga vakalevu sara vei ira na lewe ni Lotu.

iVakavuvuli nei Wilford Woodruff

Ni da volaitukutukutaka na itukutuku ni noda bula, ena yaga vei keda, vei ira na noda kawa, kei na Lotu.

Ena vinakati ena dua na gauna mai muri na ivolatukutuku kei na itukutuku makawa ni Lotu oqo. E sega tale ni dua na itabagauna e vuravura me taleitaki vakalevu cake kina na veika e vakayacori me vaka na itabagauna eda bula donuya. …

E dina ni a maroroya tu ko Josefa Simici e dua na itukutuku makawa ni nona bula kei na veika era semati yani vua ena veisala eso. Sa mate ko koya, ia na nona bula kei na ivakadinadina sa qai mai tabaki ki vuravura ena gauna oqo. … E vakakina o Peresitedi Young [a dua na nona] dauvolavola ka dau [vola] na nona cakacaka kei na nona bula e veisiga, oqori e vinaka ka dodonu. Ia sa na volaitukutukutaki beka kina na itukutuku ni nodra bula kei na nodra cakacaka vua na Kalou na vica vata na udolu na iApositolo kei na italatala qase ka ra sa tu se era na qai tu ena veimatanitu ena ruku i lomalagi? Sega, e sega dina. O koya gona, sa yaga kina vei kemuni na italatala qase kece e Isireli mo ni vola na kemuni itukutuku kei na cakacaka kece ni Kalou vata kei kemuni ena vuravura taucoko me na yaga vei kemuni ka vakakina vei ira na nomuni kawa, me yaga ki na mataqali i Isireli, me yaga vei ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani, me yaga vei ira na itabatamata sa bera mai.⁶

Eso beka era na nanuma ni sega soti ni bibi me da vola se maroroya e dua na ivolatukutuku ni noda cakacaka se na cakacaka ni Kalou, ia au vakabauta ni sa bibi vakaidina. Kevaka a sega ke ra a sega ni vakauqeti na parofita me ra vakasalataki keda me da yalodina ena vuku ni iulutaga oqo. Sa tukuna vei keda na Turaga ni veika eda na vauca e vuravura ena vauci mai lomalagi kei na veika eda volaitukutukutaka e vuravura ena volaitukutukutaki mai lomalagi, kei na veika ena sega ni vauci se volaitukutukutaki e vuravura ena sega ni vauci se volaitukutukutaki mai lomalagi [raica V&V 128:7–8]. Sai koya e kena irairai kina ni sa rui bibi me da maroroya ena yalodina e dua na ivolatukutuku dina ni veika kecega.⁷

Eso beka era na kaya ni [maroroi ivolaniveisiga] ena vakatubu leqa vakalevu. E sega ni dodonu me da vakatoka ni leqa e dua na ka e kauta mai na vinaka. Au nanuma ni sa vakayagataki vakavinaka dina na tiki ni noqu bula o ya ka vakayagataki ena maroroi ivolaniveisiga.⁸

Kevaka a sega tale ni dua na kena inaki, me rawa ga kina ni da na dau wilika lesu na noda ivolaniveisiga ka me ra wilika talega na luveda, sa na sauma na gauna eda vakayagataka me da volavola kina.⁹

Sa dodonu me da volaitukutukutaka na veivakalougatataki ni Kalou vei keda kei na noda cakacaka kilai ena Lotu.

E dodonu vua na tamata yadua me vola e dua na itukutuku makawa lekaleka ni nona bula: nona itubutubu, nona sucu, nona lotu, na gauna e papitaiso kina ka vakakina o koya e papitaisotaki koya, na gauna e tabaki kina, ena cava, o cei e tabaki koya—me solia vakalekaleka na italanoa ni nona kaulotu kei na nona veiqaravi kece vata kei na Kalou e kilai vakalotu. Ia kevaka ena mate ka ra qai via vola na dau ni itukutuku makawa e dua na ka me baleti koya, sa na tiko e dua na ka me ra cakacaka mai kina. E vuqa era na nanuma ni dua na ulutaga tawayaga oqo ka sega ni bibi, ia vei au e sega ni vakakina.¹⁰

Au na vakasalataki kemuni mo ni vola na nomuni veivakalougatataki kece sara ka maroroya. … au gadreva meu vakasalataki kemuni mo ni volaitukutukutaka na veicakacaka kece sara vakalotu kilai ko ni cakava ena nomuni bula. Kevaka o ni papitaisotaka, vakadeitaka, tabaka se vakalougatataka e dua na tamata se veiqaravi vei ira na tauvimate, vola e dua na kena itukutuku. Kevaka ena vakayacora na ka oqo na tamata kece, ena rawa ni vola e dua na kena itukutuku dodonu na Lotu. … Kevaka ena vakaraitaki na kaukauwa kei na veivakalougatataki ni Kalou ena nomuni taqomaki mai na veika rerevaki, … sa dodonu mo ni na cakava e dua na kena ivolatukutuku. Maroroya toka e dua na itukutuku ni nona cakacaka vata kei kemuni na Kalou ena veisiga yadua. Au sa dau vola tiko na veivakalougatataki kece sara au sa ciqoma, kau na sega sara ni volitaka.¹¹

E sega beka ni dodonu me da dau vakarokorokotaka na Kalou ena noda volaitukutukutaka na veivakalougatataki sa sovaraka tiko mai vei keda o Koya kei na cakacaka kilai vakalotu eda vakayacora ena Yacana e dela i vuravura? Au nanuma ni dodonu me vakakina.¹²

Na Mataveiliutaki ni Lotu ka sa liutaki keda tiko ena gauna oqo… era maroroya tu e dua na itukutuku makawa ni nodratou cakacaka vata kei na Kalou ka vakakina na tamata… ka ra na taleitaka e vica na milioni ena itabatamata sa bera mai. Ia sa na rawa beka ni ra vakaiulubale kina ena vuku ni tikina oqo o ira na vica vata na udolu na italatala qase kei na bete levu kei na iApositolo era sa dau veilakoyaki voli ena vica vata na yabaki ka tara cake na Lotu kei na matanitu ka sa tu vata kina kei ira na Yalo Tabu ka ra taukena tu na kaukauwa me ra vakabula na tauvimate ka vakasava tani na tevoro, dolava na matadra na mataboko, dolava na daligadra na didivara, vakavuna me ra rika na lokiloki…, ka vakarota na tevoro ka ra muria, ka vakarautaki ira na agilosi me ra taqomaki ira ka maroroi ira mai na leqa kei na mate? Au kaya tiko, me ra na vakalougatataki beka ena veika oqo na italatala qase ka sega ni wilika ni dodonu me volaitukutukutaki? Sega mada ga ni dua na maka ni peni me maroroi kina na itukutuku ena ivola me ra qai wilika na nodra kawa kei na itabatamata ena veigauna mai muri? Au kaya ni dodonu me ra vakayacora vakakina. Au nanuma ni gadreva na Turaga na veika oqo mai ligada, ka sa dua na isolisoli vutuniyau ka savasava ka sa ganiti ira vakavinaka na noda kawa.¹³

Sa dodonu me da volaitukutukutaka na veika e yaco ena gauna sara ga era yaco kina.

Sa lesi keda na Kalou me da tauyavutaka na Nona matanitu ena dela i vuravura, tarai Saioni cake, ka vakarautaka na sala me baleta na nona lako mai o Jisu Karisito. E sega beka ni dodonu me da maroroya vata toka [kei keda] e dua na ivolaniveisiga, na ivolatukutuku, kei na itukutuku makawa ni nona cakacaka na Kalou ni ra yaco tiko ena veisiga e matada? E dodonu me da vakayacora vakakina. …

… Me da kakua ni vakaweleweletaka na taba ni noda cakacaka oqo, na tamata kece sara e rawata, me maroroya toka e dua na ivolaniveisiga kei na ivolatukutuku ni veika e dau yaco ka da raica ena veisiga yadua. Oqori e dua na isolisoli uasivi vei ira na luveda ka na yaga sara vakalevu vei ira na itabatamata mai muri ni soli kina vei ira e dua na itukutuku makawa dodonu me baleta na kena tubu kei na toso ni Lotu kei na matanitu ni Kalou e dela i vuravura ena iotioti ni itabagauna oqo, mai na noda biuta tu vei ira na keda meca me ra vola e dua na itukutuku lasu ni Lotu dina i Karisito.¹⁴

E sega ni veiganiti me da vakasamataka na bibi ni veika e yaco vei keda, ia eda na vakila na kena bibi e muri. Eda bula donuya tiko e dua na itabatamata bibi e sa qai bau bula kina na tamata e vuravura, ka sa dodonu kina vei keda me da vola na veika bibi e yaco tiko e matada me vakayacori kina na parofisai kei na ivakatakila ni Kalou. Sa yaco tiko ena noda gauna oqo na waluvu levu ni kena vakayacori na ivakatakila, ni da raica tiko na kena yaco eda na vinakata me ra volaitukutukutaki.¹⁵

Sa dodonu me ra tekivu totolo na gone ena maroroi ni ivolaniveisiga.

Au vinakata meu tukuna vei ira na noqu itokani gone ni na yaco me dua na veivakalougatataki levu vei ira, ka vakakina vei ira na luvedra era qai muri mai, kevaka era na vola tiko e dua na ivolaniveisiga me baleta na veika e yaco tiko vei ira ka vakakina na veika e yaco vakavolivoliti ira. Me ra rawata na goneyalewa kei na gonetagane lalai e dua na ivolalailai, ka vola eso na ka lalai ena veisiga kece.

Ko na taroga “Na cava beka meu vola?” Vola e dua ga na ka e dodonu me maroroi, se na ka vinaka duadua e tiko vei iko; ia kevaka o tekivutaka oqo ni o se gone, ena rawarawa cake vei iko ni o sa qase mai. Ena vakaevei na kena talei vei iko, vei ira na luvemu, ena tolusagavulu, limasagavulu, se walusagavulu na yabaki mai oqo, mo ni dabe ka wilika na veika a vakavolivoliti kemuni ena nomuni gauna ni gone kei na gauna ni itabagone! O ni sega beka ni vinakata mo ni kila na veika a yaco vei tamada, kei tinada, kei na tubuda, ena gauna era se gone kina kei na nodra bula? Ia na kena inaki e sega walega ni baleta mo ni maroroya e dua na ivolaniveisiga ena gauna ni gone, ia mo ni rawa ni tomana tiko ena gauna o ni sa uabula kina, se ena gauna taucoko ni nomuni bula. Ena gadrevi sara vakalevu oqo ena itabatamata o ni bula donuya, ni ko ni bula donuya tiko e dua na itabatamata bibi duadua era se qai bau raica na luve ni tamata, ka sa bibi cake sara mo ni tekivutaka totolo na nomuni maroroya e dua na ivolaniveisiga ka qai tomana tiko na ivalavala oqori ena nomuni bula, ka me ra kitaka vakatalega kina na veitabatamata tale eso.

Oi kemuni na gone e Saioni, ka ra sa kacivi mai vua na Kalou na nomuni itubutubu me ra tara cake na Lotu i Karisito kei na Matanitu ni Kalou e vuravura ena iotioti ni gauna, ena dua na gauna lekaleka era sa na mate yani na nomuni itubutubu, mo ni sa na sosomitaki ira. Ena yaco mo ni tama ka tina, kei kemuni na gonetagane lalai… ena yaco mo ni parofita, iapositolo ka italatala qase, ka o ni na bula mo ni veilakoyaki ka vunautaka na kosipeli, ka o ni na bula mo ni ciqoma na vosa ni Turaga. Sa na qai gadrevi sara vakalevu mo ni maroroya e dua na ivolaniveisiga ka vola e dua na itukutuku ni nona cakacaka vei kemuni na Turaga. …

… Sa dua na ka taleitaki vei au kei na noqu matavuvale ena gauna oqo me keitou dabe ka wilika e dua na itukutuku ni neitou veilakoyaki, na vanua keitou sa taleva mai, kei na veika keitou sa cakava, kei na cakacaka ni Kalou vata kei keitou, kei na veigauna vinaka keitou sa wasea vata kei ira na neitou itokani. Au rawa ni wilika ena noqu ivolaniveisiga na veivakavuvuli vivinaka au a rogoca mai vei Peresitedi Josefa Simici, Brigham Young, Heber C. Kimball, o iratou na iApositolo Le Tinikarua, kei ira e vuqa tale na italatala qase, kei na veigauna vivinaka keimami sa wasea vata. Kevaka era sa tekivuna oqo na noqu itokani gone ka qai tomana tiko, ena yaco me yaga vakalevu cake sara mai na koula, ena dua na gauna mai muri.¹⁶

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni o ni vulica na kena iwase oqo se o ni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e vi–x, me ikuri ni veivuke.

Na cava na vuna era sa ka bibi kina ki na Lotu na iVolaniveisiga nei Peresitedi Woodruff? (Raica na tabana e 141, 143.) Na cava beka ena kaya o Peresitedi Woodruff vei ira na tamata era nanuma ni sega ni dua na duidui ni nona ivolaniveisiga mai na nodra na tamata kecega?
Na cava beka eso na ka sa yaco ena Lotu ena nomuni gauna ni bula? Na sala cava beka e rawa ni vukei ira kina na luvemuni kei na makubumuni na ivolatukutuku ni veika oqori?
Raica lesu na imatai ni parakaravu ena tabana e 143. Ena yaga beka vakacava ki na maroroi ivolaniveisiga na vosa nei Peresitedi Woodruff ena parakaravu oqo? Vakasamataka na revurevu ni kena yali na itukutuku ni veika bibi eso ki na itabatamata oqo kei na veitabatamata sa bera mai.
Vakadikeva na iwase, ka vakaraica na itukutuku duidui eso e dodonu me da okata ena noda ivolaniveisiga. Ena yaga vakacava vei keda na ivolatukutuku oqori? Na sala cava beka era na yaga kina ki na noda matavuvale?
Na cava beka o ni na vinakata mo ni kila me baleta na nodra bula na nomuni qase? Na cava e vakatura me baleta na veika e rawa mo ni vola ena nomuni ivolaniveisiga?
Na cava e rui bibi kina me volai na veika e yaco ni se qai yaco oti ga? (Raica na tabana e 136.) Na cava e rawa ni da cakava me da kunea kina na gauna ni volavola ena ivolaniveisiga?
Cega na tabana e 136–38 ka raica lesu na ivakasala nei Peresitedi Woodruff vei ira na gone kei na ira na itabagone. Na sala cava e rawa ni ra wasea kina na itubutubu kei ira na tubuni gone na vakasama oqo vata kei ira na luvedra kei ira na makubudra. Na sala cava beka o ni na raica kina na vakasama oqo ena lotu vakamatavuvale kei na matabose ni matavuvale?

iVolanikalou Veisemati: 1 Nifai 1:1; Omanai 1:17; Mosaia 1:1–6; Alama 37:1–9; Mosese 6:5–6

Wilford Woodruff’s journal — Ena drau ni nona ivolaniveisiga oqo, e a vola kina o Wilford Woodruff na nona nanuma me baleta na nona bula vakawati vata kei Phoebe Whittemore Carter.

mother and daughter with journal — “Me ra rawata na goneyalewa kei na gonetagane lalai e dua na ivolalailai, ka vola eso na ka lalai ena veisiga kece.”