Wase 7

Na Veisorovaki i Jisu Karisito

Na Veisorovaki i Jisu Karisito sai koya na ivakavuvuli bibi duadua ni nodra vakabulai ka sa iusutu ni inuinui ni kawatamata.

Na Bula nei Wilford Woodruff

Ena gauna sa tekivutaka kina o Elder Wilford Woodruff na nona cakacaka vaka-iApositolo, e a veiqaravi kei iratou na nona itokani mai Amerika kei Igiladi ena kedra maliwa na tamata era vakarokotokotaki Jisu Karisito ni sa Luve ni Kalou ka Dauveivueti ni kawatamata. Ena nodratou sa kila rawa tiko ni ko ira na tamata oqo era sa vakabauta dina sara na Veisorovaki i Jisu Karisito, eratou sa qai vagolea na nodratou veivakavulici ena ulutaga me vakataka na nona digitaki o Parofita Josefa Simici, na kena vakatakilai mai na iVola i Momani, kei na vakalesui mai ni matabete.¹ Ia, ena gauna era sa bolea kina o ira na tamata na ivakavuvuli ni Veisorovaki, e a qai vakadodonutaki ira o Elder Woodruff ena kaukauwa kei na dodonu. E a vakadinadinataka ni “inaki ni nona veiqaravi o Karisito e vuravura me soli Koya me imadrali me ra vakabulai kina na kawatamata mai na mate tawamudu.”²

Ena 1845 e a tabaka kina vakaivola e dua na lewe ni Lotu mai na Yatuyanuyanu vaka-Peritania e dua na tikidua me tovolea me vakadinadinataka kina ni a sega ni gadrevi vei Jisu Karisito me vakararawataki ka mate me ra vakabulai kina na kawatamata. Ena gauna o ya e a veiqaravi tiko kina o Elder Woodruff vakailiuliu ni Lotu mai na Yatuyanuyanu vaka-Peritania, ka a vakadodonutaka kina na irogorogo o ya ena nona vola e dua na ivola ka vakatokai “Rationality of the Atonement.” Ena nona tabaka na ivola oqo, a nuitaka kina o koya “me na kilai vakamatata sara vei ira na tamata na ivakavuvuli ni Lotu me baleta na ulutaga oqo, ka rawa me ra vakarautaki na Yalododonu ni Kalou me ra vorata rawa kina na meca levu ni veivakabulai, kei na kena saumi vakadodonu na taro oqo ena nodra vakasama na tamata era vakabauta na ivakatakila ni Kalou.”³ Na nona vosa ka vakadiloya kina na ivakavuvuli lasu oqo ka vakalagilagia kina na iVakabula, sa vakaraitaka kina o koya na nona lomana vakaidina na Turaga kei na nona vakavinavinaka cecere me baleta na yavu ni veivakabulai.

E a lomabibitaka o koya na tamata ka a vola na tikidua o ya “ka a vakatara na nona vakasama me rawai sara ena kaukauwa ni butobuto, ka laki kuitaki tani mai na dodonu kei na vakasala ni matanitu ni Kalou.” E kaya o koya, “Ena vinaka cake vua e dua na tamata me kakua ni dua na nona taledi, ka ca ni vakayagataka ena nona tovolea me vakadinadinataka na kena sega ni yaga na veisorovaki i Karisito, ka valuta na ivakavuvuli bibi ni veivakabulai me vaka sa vakayacora oqo.”⁴

E a vakatabakiduataka ena nona ivola o Elder Woodruff na veitikina mai na ivolanikalou, ka umani kina e “vuqa sara na nodra ivakadinadina” na parofita ena gauna makawa ka vakakina mai vua sara ga na Turaga.⁵ A kaya o koya ni ivakavuvuli ni Veisorovaki “e sega walega ni dua na ulutaga era taleitaka na parofita ni gauna makawa kei na italai ni Kalou me ra dau vunautaka, ia sai koya na ivakavuvuli bibi duadua ni nodra inuinui taucoko, ka sa ivurevure era taura mai kina na nodra kaukauwa kei na nodra tokoni.”⁶

iVakavuvuli nei Wilford Woodruff

Me vaka na inaki Nei Tamana, e a tadu mai kina ki vuravura o Jisu Karisito me mai vakabulai keda mai na ca ni Lutu.

Au vakabauta ni sa kila tu mai liu o koya sa Cecere Sara na cava me na vakayacora ki na vuravura oqo ni bera ni bulia. E a kila vinaka tu o Koya na veimataqali yalo cava me ra na mai tawana, kei na mataqali cakacaka cava me na vakayacori me rawa ni ra vakabulai kina o ira na luvena tagane kei na yalewa e dodonu me ra tadu mai ki vuravura. Na noda kila talega na ivolatukutuku ni nona cakacaka na Kalou vei ira na tamata, mai na ivakatekivu kei vuravura ka yacova mai na itabagauna oqo, eda raica kina na nona cakacaka na Tamada me vakalougatataki ira na luvena tagane kei na yalewa. E a solia kina na Luvena e duabauga me mai mate me vakabulai ko vuravura—oqo e dua na solibula ka na rawa ga ni solia na Kalou. Sa mai tekivuna kina o Koya na iotioti ni gauna oqo na kena tuvanaki na iotioti ka cecere ni itabagauna—na itabagauna cecere duadua vei ira taucoko na itabagauna.⁷

Na Turaga sara ga sa mai vakasalataki keda ena inaki sa vakasamataka tu o Tamana ena nona lako mai ki vuravura. “Ni sa lomani ira na kai vuravura vakaoqo na Kalou, me solia kina na Luvena e duabauga sa vakatubura, me kakua ni rusa ko ira yadua sa vakabauti koya me ra rawata ga na bula tawamudu; ni sa sega ni tala mai na Luvena ki vuravura na Kalou me cudruvi ira na kai vuravura; me bula ga ko ira na kai vuravura ena vukuna.” [Joni 3:16–17.]

Na veivakatakila e a solia na Kalou vua na tamata, sa ivakadinadina levu ni Kalou kei na veivuravura tawamudu era maroroi ena dua na lawa vakasilesitieli; kei na kena gadrevi vua na tamata me vosota na lagilagi vata oqo kei koya, sa dodonu vakakina me maroroya na tamata na lawa o ya, “ni ko ira sa muria na vunau era sa taqomaki kina; io era sa vakasavasavataki ka vakatabui talega kina.” [V&V 88:34.] Ia na tamata, ni voroka na lawa ni Kalou, sa solegi koya ga ena ivotavota ni talaidredre, ka na sega ni rawa me vakabulai koya mai kina, ka sega tale ni dua na kena e lailai sobu mai na isoro sa vakalou me baleta na nona lutu.

Na isau ni nona talaidredre, sa kilai levu tu, o ya na mate, ia na cudruvi oqo e dewa sobu mai vei ira kece sara na kawa i Atama. Me kila vakavinaka tiko na tamata, ni vakayacori vua na itotogi oqo, e sega vua na kaukauwa e taukeni, vakaikoya ga, e tiko vua me rawata kina na nona tucaketale kei na vakalesui ki na mata ni Kalou kei na nona lagilagi. Sa lewai tu o koya ena kaukauwa kei na matanitu ni mate, kei na kena valuti rawa ka mate sa dodonu kina vua e dua e savasava ka dodonu cake sara mai ka cala oqo me curuma yani na nona matanitu, me rawa kina vua me vakarusa na matanitu o ya; vakavo ga ni vakayacori oqo, na lewa e taura tu o mate vei ira na kawatamata e dodonu me tawamudu. Ena dau yaco na veisaqasaqa eso me vakadinadinataka kina na Luve ni Kalou, ena sala taucoko, ni sa rawa vua me vakayacora na cakacaka oqo, ni sa savasava, vakalou, ka tawacala; ka sai koya ga sa lesi me vakayacora na ka oqo, ka tokona sara vakabibi na ivakadinadina i Joni me baleti koya—“Raica na Lami ni Kalou, ko koya sa kauta tani na noda ivalavala ca na kai vuravura” [raica Joni 1:29]—o ya “Ni sa qai mate kecega ena vuku i Atama, ena vakabulai kece talega ena vuku i Karisito.” [1 Korinica 15:22.]…

… [E sa] vakadeitaka sara vakavinaka ena taudaku ni veilecayaki, mai na vuqa sara na ivakadinadina … mai na ivakatakila ni Kalou, ka soli mai ena duidui na veitabagauna kei na veiyabaki kei vuravura, kei na veimataqali yasai vuravura, o ya na inaki ni nona ilesilesi e vuravura na Karisito sai koya me soli koya me isoro me vakabulai kina na kawatamata mai na mate tawamudu, ka sa dodonu vakavinaka tu kei na inaki ni Tamada ni sa dodonu ga me vakayacori e dua na isoro me vakaoqo. E a vakamuria vakadodonu sara ga na inaki nei Tamana ena veika taucoko mai na ivakatekivu ka gunu mai na bilo sa soli vua. Ia sa rawati kina na rarama, lagilagi, na vakarokoroko, na tawamate rawa, kei na bula tawamudu, kei na loloma cecere sa uasivi sara mai na vakabauta se na inuinui, ka sa vakayacora na Lami ni Kalou vua na tamata na ka oqo ka sega ni rawa vua na [tamata] me rawata vakataki koya.⁸

Sa rawa me da ciqoma na isolisoli ni bula vakalou ena sala ga ni Veisorovaki i Jisu Karisito kei na noda talairawarawa ki na lawa kei na cakacaka tabu ni kosipeli.

E dodonu, me vaka e dua na matatamata, me da kila vakavinaka tiko ni Tamada mai Lomalagi sa vakayacora kece sara na veika me vakabulai kina na matavuvale ni kawatamata. Sa vakatakila mai o Koya na lawa me taurivaki ena nona bula vakalou kei na lagilagi ni tamata ka vakayacora kece sara na ituvatuva me vakayacori kina. … Sa mai mate o Jisu me vakabulai na tamata yadua; ia ena kena gadrevi me mana vei ira na Nona mate, ka savati ira ena Nona dra mai na ivalavala ca ena bula oqo, e dodonu me ra muria na lawa ni kosipeli. Sa vakabulai keda na dra i Karisito, mai na ivalavala ca i Atama; kei na kena gadrevi me da vakabulai e dodonu me da talairawarawa ka yalodina ki na ivakavuvuli ni kosipeli.⁹

Kevaka au na rawata na taucoko ni veivakabulai sa baleta na noqu maroroya na ivakaro ni Kalou.¹⁰

Sa dodonu sara na lewa a tau ena imatai ni gauna, ka sa vakadeitaki kina na vosa ni Kalou— “Ni ko na mate vakaidina ena siga ko na kana kina.” [Raica na iVakatekivu 2:17.] Io, ena dua tale na yasana, sa vakatetei yani na loloma vakalou, ka sa vakaraitaki na loloma ni Kalou ena nona sereka na ivau ni mate, ena qai yaco kina me ra cokotivata tale na yalodra kei na yagodra na tamata. Ko ira na yalo sa dodonu era na bula vakalou ena itikotiko ni Kalou kei na Lami—ena vale vata ga [yago vakayago] ka ra a cakacaka vakabibi voli kina, veiqaravi, ka rarawa kina e vuravura, kevaka me sega na vakacokotivata oqo sa dravusakulukulu kina vei ira na yalo ni tamata me ra rawata e dua na taucoko ni lagilagi. E semati tiko e dua na lagilagi ki na ka oqo, o ya e dua na ivurevure tawamudu ni marau, vei ira yadua na lewe ni matanitu vakasilesitieli. O ira na yalo ena yasana ka dua, oqo o ira era besetaka na Kosipeli i Jisu Karisito ka ra vakalialia na Nona loloma vakalou, era na lesu vakaidina ki na yagodra ena iotioti ni tucaketale me ra ciqoma kina na kedra itotogi e taucoko ena vale vata ga o ya era a tiko kina ena gauna era a valuta tiko kina na Kalou. O koya gona keimami sa vakasalataki ira na tamata taucoko era na rogoca rawa na voqa ni vosa oqo, me ra veivutunitaka na nodra ivalavala ca ka talairawarawa ki na Kosipeli ni Luve ni Kalou.¹¹

Na cava beka na kosipeli ka a vakavulica sara ga o Jisu? Na imatai sara ga ni ivakavuvuli o ya na vakabauta na Mesaia; oqo na isevu ni ivakavuvuli ka se vakavulici kina na tamata. Ena gauna sa cemuri kina o Atama mai na were o Iteni, e a gole sara yani ki na vanua o Atama-onitai-Amani me laki vakacaboisoro kina, ka a tarogi koya na agilosi ni Turaga na cava na vuna a vakayacora vakakina. E a sauma o Atama ni a sega ni kila, ia e a vakaroti koya na Turaga me vakayacora. E a qai tukuni vua ni dodonu me vakadavei ena cabocabo ni isoro na dra ni bulumakau kei na me, kei na sipi tagane kei na lami me sa ivakatakilakila ni isoro cecere ka kena iotioti ka dodonu me vakacabori me baleta na ivalavala ca kei vuravura, [Raica Mosese 5:4–7.] O koya gona ni a isevu ni ivakavuvuli me a vakavulici vei Tamada o Atama o ya na vakabauta na Mesaia, ka a dodonu me lako mai ena ivakatekivu ni gauna me mai solia na nona bula me baleta na vakabulai ni tamata. Na ikarua ni ivakavuvuli o ya na veivutuni. Ia na cava na veivutuni? Na biu laivi ni ivalavala ca. Na tamata e sa veivutuni, ke a dauvosavosa ca, sa sega tale ni vosavosa ca; se dua e daubutako, sa sega tale ni butako; sa vakanadakuya na ivalavala ca e a dau vakayacora tu e liu ka sega tale ni vakayacora. Na veivutuni e sega ni kaya, au sa veivutuni nikua, ka qai butako tale ni mataka; oqori na veivutuni vakavuravura, ka sa sega ni vinaka e mata ni Kalou. Na veivutuni sa ikarua ni ivakavuvuli.

Au rogoca ni ra kaya e vuqa sara na tamata ni sa sega ni gadrevi na cakacaka tabu, ka me vakabauti ga na Turaga o Jisu Karisito sa rawa kina na veivakabulai. Au se sega mada ga ni vulica na ka oqo mai na dua na ivakatakila ni Kalou vua na tamata, ena gauna makawa se nikua. Ia e sega, na vakabauta na Karisito, na veivutuni, kei na papitaiso me baleta na vakabokoci ni ivalavala ca era a vakavulica na peteriaki kei na parofita ka vakakina o Jisu Karisito kei ira Nona iapositolo. Na papitaiso ni vakabokoci ni ivalavala ca e dua na cakacaka tabu ni kosipeli. E dua a kaya, ni sega ni bibi ki na veivakabulai na papitaiso. E a sega walega ni vakavulica o Jisu na ka oqo, ia e a talairawarawa kina, ka sega ni baleta ni a papitaisotaki me bokoci na ivalavala ca—ia, me vaka a kaya, “me da vakabauta vakaoqo na ivalavala dodonu,” ni sa kena oqo, kei na veika taucoko e sa vakaraitaka ki na tamata taucoko me muria [raica Maciu 3:15]. Ena gauna sa vakamuri kina na ivakavuvuli oqo ni kosipeli, sa qai yaco kina me vakadonui e dua na tamata me ciqoma na Yalo Tabu; ka sa dau vakatikori na isolisoli tabu oqo nikua me vaka ena gauna makawa, ena nodra veitabaki ni liga na tagane era taura tu na lewa ni kena qaravi na cakacaka tabu ni kosipeli. Oqori na isevu ni ivakavuvuli ni kosipeli eda vakabauta ka vakavulica na Yalododonu Edaidai vei ira na wekada.¹²

Ena gauna era sa kacivi kina na tamata me ra veivutunitaka na nodra ivalavala ca, na veikacivi oqo sa baleta tiko na nodra dui ivalavala ca ga, ka sega ni baleta na ivalavala ca i Atama. Na ka e vakatokai me isevu ni ivalavala ca sa sorovaki oti ena nona mate o Karisito se cava ga na veika e cakava na tamata; ka sa sorovaki talega na ivalavala ca ni tamata yadua ena isoro vata ga o ya, ia sa gadrevi kina na nona talairawarawa ki na kosipeli ni yavu ni veivakabulai ni kaburaki ena gauna ni nona vakarorogo.¹³

O ira taucoko na luve ni tamata [era sa yacova] na yabaki ni yalomatua era sa ivalavala ca, ka sa rawa ni ra kitaka na veika butobuto me vaka ga na lidi ni buka. Era a vakamamasu na tamata, “A cava me keimami kitaka” ni ra sa rogoca na vunau nei Pita ena siga ni Penitiko [raica na Cakacaka 2:37], ka sa rawa ni tukuni na ka vata ga oqo kivei ira na tamata kecega ena itabagauna yadua. Na isau ni taro o ya, me vakamuria na lawa ni Kosipeli. Oqo na sala vinaka duadua e soli me vakabulai kina na matavuvale ni kawatamata.¹⁴

Au vakabauta ni sa dodonu vei keda na tamata me da marau; ka dodonu me da maroroya na isolisoli kei na veivakalougatataki sa solia ki ligada na Kalou, ka sa dodonu me da gumatuataka na noda ilesilesi, ka sa dodonu me da vakacavara taucoko na inaki ni Tamada mai Lomalagi, kei na nodra nanamaki tiko mai o ira sa mate.

… Na Kosipeli i Karisito sa dua vei ira na veivakalougatataki cecere duadua e sa bau vakatikori vua na tamata. E kaya na Turaga ni bula tawamudu sai koya na isolisoli cecere duadua ni Kalou [raica V&V 14:7]. Eda na rawata walega oqori ena talairawarawa ki na Kosipeli, oi kemuni na taciqu kei na ganequ, sa noda kalougata.¹⁵

Sa noqu masu ena yalodina o ya me na yaco vei keda ena gauna oqo na veivakalougatataki ni noda Kalou, kei na gauna eda na mate kina ka curu yani ki tai kadua ni ilati, eda sa na vakayacora taucoko na veika e dodonu me da a vakayacora, ka vakavakarau me da bula kei ira sa bula vakalou ka ra vakasavasavataki ena dra ni Lami.¹⁶

Eda rawa ni vakasavasavataki vei Karisito ena dodonu ni Veisorovaki.

E sega ni dua na tamata e tu vua e dua na kaukauwa me vakabula na yalodra na tamata ka solia vei ira na bula tawamudu, vakavo ga na Turaga o Jisu Karisito, ena vuku ni ivakaro nei Tamana.¹⁷

E dodonu me ulu ni vuli na noda tugana na vosa ni bula me da na tubucake ena loloma vakalou ka kila na veika ni Kalou ka vinaka sara ena vuku i Karisito Jisu, ka me rawa ni da taucoko sara ka yaco me da vakataka na Kalou ka tautauvata kei Jisu Karisito. [Raica Roma 8:16–17.]¹⁸

Kemuni na taciqu kei na ganequ, eda sa sega beka ni luvena tagane kei na yalewa na Kalou, kei na gauna ena rairai mai kina, kevaka eda na yalodina tiko, eda na sega beka ni na vakataki koya? [Raica 1 Joni 3:2.] Io; ena gauna ena yaco mai kina na siga lagilagi o ya sa na yaco tale mai vei keda na madigi ni noda na tucake tu e vuravura ka veisotari ena marau kei na vakavinavinaka— o ira na udolu tale eso sa vakasavasavataki na nodra isulu ena dra ni Lami, kei ira ena dodonu ni Nona veisorovaki, era sa lumuti me ra tui ka bete ni Kalou, ka veiliutaki vata kei Koya ka bula vakalou ena Nona matanitu. Me da kunei ni da sa vakadonui ki na idole oqo; ia oqo, ni da lakova yani na vuravura oqo ni veisau kei na rarawa, me da vakatotomuria na ivakarau ni nodra bula na tamata bula kilikili … ka kena iusutu me da muria na we ni yava i koya na Daunivakaraitaki cecere ni ivalavala dodonu kecega, sai koya na Turaga o Jisu Karisito, ka sa dau tikoga vata kei kemuni taucoko na nona loloma vakalou.¹⁹

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Taurivaka na veivakasama oqo ni ko ni vulica na kena iwase oqo se ni ko ni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e vi–x, me ikuri ni veivuke.

Na cava e vakatakila na italanoa ena tabana e 73–4 me baleta na vakasama nei Peresitedi Woodruff me baleti Jisu Karisito?
Raica lesu na ivakavuvuli ena tabana e 74–6. Na cava e vakavulica o Peresitedi Woodruff me baleta na noda gadreva na Veisorovaki ni iVakabula?
Dikeva na iwase oqo ka vulica eso na ivolanikalou era toqai toka ena boto ni tabana oqo. Ni ko ni vakayacora vakakina, vakaraica eso na lewe ni vosa e vakamacalataka na nona vosota o Jisu Karisito me vakabulai keda kece sara mai na mate vakayago ka vakarautaka vei keda na noda vakabulai mai na noda ivalavala ca. Na cava na ituvaki ni yalomuni ni ko ni tugana na veika sa vakayacora vei kemuni na iVakabula.
Na cava o ni rawa ni kaya vua e dua e vakaraitaka ni “sa sega ni gadrevi na cakacaka tabu me vakabauta ga na Turaga o Jisu Karisito sa rawa kina na veivakabulai”? (Raica na tabana e 77–80.)
Wilika na iotioti ni iwasewase ena iwase oqo (tabana e 80 ka vakabibitaka na nomuni rai ki na lewe ni vosa “na dodonu ni Nona veisorovaki.” Mo ni qai vulica sara na 2 Nifai 2:6–8 kei na Alama 22:14. Era vakarabailevutaka vakacava na nomuni kila vakavinaka na Veisorovaki na ivakavuvuli oqo?
Sa vakauqeta vakacava na nomuni bula na nomuni ivakadinadina me baleta na Veisorovaki ni iVakabula?

iVolanikalou Veisemati: Ena itukutuku ka vakamacalataki tiko ena tabana e 73–74, e a cavuta se vakamacalataka o Elder Woodruff na ivolanikalou oqo me baleta na Veisorovaki i Jisu Karisito: Jope 19:25; Maciu 26:28; 27:52; Joni 1:29; 3:16–17; Cakacaka 2:23; 4:12; 20:28; Roma 3:24–25; 1 Korinica 15:22; Kalatia 3:17–24; Efeso 1:7; Kolosa 1:19–20; Iperiu 9:28; 10:7–10, 29; 11:26, 35; 1 Pita 1:18–21; 1 Joni 2:2; iVakatakila 1:5; 5:9–10; 13:8; 1 Nifai 10:5–6; 11:32–33; 2 Nifai 2:26; 9:3–14; 26:23–24; Jekope 6:8–9; Mosaia 3:11, 16–18; 15:19–20; 18:2; Alama 7:12; 11:42; 21:9; 34:8–15; 42:13–17; 3 Nifai 11:9–11; 27:14; Momani 9:13; Ica 3:14; Moronai 10:33; V&V 18:10–11; 19:16–19; 35:2; 38:4; 45:3–4; 88:34

Christ in the Garden of Gethsemane — “Sa vakayacora na Lami ni Kalou … vua na tamata na ka oqo ka sega ni rawa vua na [tamata] me rawata vakataki koya.”

the Crucifixion — “Na inaki ni nona ilesilesi e vuravura na Karisito o ya me soli koya me isoro me vakabulai kina na kawatamata mai na mate tawamudu.”

Christ holding a lamb — “E sega ni dua na tamata e tu vua e dua na kaukauwa me vakabula na yalodra na tamata ka solia vei ira na bula tawamudu, vakavo ga na Turaga o Jisu Karisito, ena ruku ni ivakaro nei Tamana.”