Lēsoni 18 Naunau ʻa e Faiakó

Ko Hono Tokonaki ʻo e Ngaahi Fiemaʻu Fakatuʻasinó

ʻOku tuku mai ʻe he ʻEikí ʻa e fatongia ki he mātuʻá ke tokonaki maʻá e ngaahi fiemaʻu fakatuʻasino ʻa ʻenau fānaú. ʻI he lēsoni ko ʻení, ʻe vakaiʻi ʻe he kau akó ʻa e founga ʻe lava ke fakatupulaki ai ʻe he moʻui fakafalala pē kiate kitá ʻa ʻenau malava ke fakahoko ʻa e fatongiá ni. ʻE fakaafeʻi foki e kau akó ke nau fakapapauʻi e founga te nau lava ai ʻo fakatupulaki ʻenau feinga ke moʻui ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapotopoto fakapaʻangá.

Ngaahi Fokotuʻu ki Hono Akoʻí

ʻOku fatongia ʻaki ʻe he ngaahi mātuʻá ʻa hono tokonaki maʻá e ngaahi fiemaʻu fakatuʻasino ʻa ʻenau fānaú.

Fakaʻaliʻali ʻa e moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻOku maʻu ʻe he mātuʻá ha fatongia toputapu ke tokonaki maʻá e ngaahi fiemaʻu fakatuʻasino ʻenau fānaú (vakai “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani,” ChurchofJesusChrist.org).

• Ko e hā ha ngaahi ongo pe ngaahi fehuʻi ʻokú ke maʻu fekauʻaki mo e fatongia toputapu ko ʻení?

• Ko e hā ʻokú ke lolotonga fai ke teuteu pe fakahoko ʻaki e fatongia ko ʻení?

Tohiʻi e foʻi lea moʻui fakafalala pē kiate kita ʻi he palakipoé. Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ha ngaahi foʻi lea ʻi he palakipoé ʻokú ne fakamatalaʻi ha taha ʻoku moʻui fakafalala pē kiate ia. Kole ki ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe e ʻuhinga ne nau fili ai e ngaahi lea ko iá.

• Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke tau fakatupulaki ʻa e moʻui fakafalala pē kiate kitá? (Te ke lava ʻo ngāue ʻaki ʻa e ngaahi akonaki ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 75:28–29 mo ha ngaahi akonaki ʻi he konga 1 ʻo e naunau teuteú ko ha konga ʻo e fealeaʻaki ko ʻení. Te ke lava leva ʻo tokoni ki he kau akó ke nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni hangē ko ʻení: ʻOku tokoni ʻa e ngāue faivelengá ki he mātuʻá ke nau moʻui fakafalala pē kiate kinautolu mo tokonaki maʻá e ngaahi fie maʻu fakalaumālie mo fakatuʻasino ʻa honau fāmilí. ʻOku tokoni hono fakatupulaki ʻa e moʻui fakafalala pē kiate kitá ke tau hoko ʻo hangē ko e Fakamoʻuí. ʻOku fakalahi ʻe he moʻui fakafalala pē kiate kitá ʻa e tuʻunga malava ke tokoniʻi e niʻihi kehé.)

Ko Hono Fakatupulaki ʻEtau Founga Akoʻí mo e Akó

Fakafanongo lelei ki he ngaahi fakamatala mo e ngaahi tali ʻa e kau akó. ʻOku faʻa loto-hohaʻa e kau faiakó he taimi ʻe niʻihi fekauʻaki mo e meʻa te nau lea ʻaki pe faí, ʻo ʻikai ai ke nau matuʻaki tokanga ki he meʻa ʻoku lea ʻaki ʻe he kau akó. ʻI hono siofi mo fakafanongo lelei ki he kau akó, ʻe lava ai ʻe he kau faiakó ʻo ʻiloʻi ʻenau ngaahi fie maʻú mo tataki e ngaahi fealēleaʻakí ʻi he fakahinohino ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Loto-fiemālie ke liliu hoʻo palani ʻo e lēsoní ke ke tokangaekina e ngaahi fehuʻi, ngaahi fiemaʻu, mo e ngaahi meʻa ʻoku hohaʻa ki ai hoʻo kau akó.

Fili mei he ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻa ia ʻoku mahuʻinga taha ki hoʻo kau akó, pea aleaʻi fakataha kinautolu mo e kalasí pe ʻi ha fanga kiʻi kulupu iiki:

• ʻOkú ke pehē ʻoku fenāpasi fēfē ʻa e hoko ʻo moʻui fakafalala pē kiate kitá mo e palani ʻa e Tamai Hēvaní?

• Ko e hā ha ngaahi aʻusia kuó ne tokoniʻi koe ke ke fakahoungaʻi ʻa e mahuʻinga ʻo e ngāue faivelengá? Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuó ke aʻusia mei he ngāue mālohí? (Fakakaukau ke toe vakaiʻi fakataha ʻa e fakamatala ʻa ʻEletā D. Toti Kulisitofasoni fekauʻaki mo e ngāué ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

• Ko e hā ha ngaahi lelei ʻe lava ke ʻomi ʻe he akó kiate kitautolu mo hotau ngaahi fāmilí? Te ne tokoniʻi fēfē kitautolu ʻi heʻetau hoko ʻo hangē ko e ʻOtuá? (Kapau ʻe fie maʻu, vakai ki he ngaahi akonaki fekauʻaki mo e akó ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú ke fakaloloto ʻa e fealeaʻakí.)

• Ko e hā e founga kuo tokoni atu ai e ʻEikí, pe te Ne tokoniʻi fēfē nai koe, ke ke fakatupulaki ha founga ngāue faivelenga pe maʻu ha ako lelei ange?  

Fakamatalaʻi ange kuo fokotuʻu ʻe heʻetau Tamai Hēvaní ha ngaahi fatongia pau ki he ngaahi tamaí mo e faʻeé, ke tataki mo tāpuekina ʻEne fānaú. Tohiʻi pe fakaʻaliʻali ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI ha fokotuʻutuʻu fakalangi, ʻoku ʻa e ngaahi tamaí e fatongia ke tokonaki ʻa e ngaahi fiemaʻu ʻo e moʻuí maʻa honau ngaahi fāmilí (vakai “Ko e Fāmilí: Ko ha Fanongonongo ki Māmani”).

Tokoni ke mahino ki he kau akó, koeʻuhi ko e kehekehe ʻa e tūkunga ʻo e ongomeʻa malí mo e ngaahi fāmilí, ʻi ha ngaahi meʻa ʻe niʻihi, ʻoku fie maʻu ke fakangāueʻi fakatouʻosi ʻa e tamaí mo e faʻeé ke na tokonaki ʻa e ngaahi tefitoʻi fie maʻu ki hona fāmilí.

• Ko e hā naʻá ke ako mei he faleʻi ʻa Palesiteni M. Lāsolo Pālati fekauʻaki mo e founga ʻe lava ai ʻe ha husepāniti mo ha uaifi ʻo fai e faʻahinga fili ko ʻení? (Fakakaukau ke fakaafeʻi e kau akó ke toe vakaiʻi e fakamatala ʻa Palesiteni Pālati ʻi he konga 2 ʻo e naunau teuteú.)

• Ko e hā hoʻo ngaahi fakakaukau ki he faleʻi ko ʻení? (Fakakaukau ke fakamatala fakanounouʻi ʻa e fakamatala “Ko e Feinga ke Hoko ko ha Faʻē Poto mo Anga Fakaʻeiʻeikí” ko ha konga ʻo e fealeaʻaki ko ʻení. [Lilian Pagaduan-Villamor, Liahona, ʻAokosi 2018, 16–17]. ʻOku kau ʻa e fakamatala ko ʻení ʻi he konga “Fie Ako Lahi Ange?” ʻo e naunau teuteu ko ʻení.)

Fakamoʻoni ange ʻe tataki ʻe he Tamai Hēvaní ʻa e kau akó ʻi honau ngaahi tūkunga makehé, ʻi heʻenau ako ʻa e ngaahi akonaki ʻa e kau palōfitá mo fealēleaʻaki fakataha mo honau malí pea mo Ia.

ʻE lava ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e levaʻi fakapotopoto ʻo e meʻa fakapaʻangá, ʻo tataki kitautolu ke tau tokonaki maʻa hotau fāmilí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e ngaahi potufolofola naʻa nau fili ki he ʻekitivitī ako ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú. (Mahalo ʻe fie maʻu ke ke ʻoange ha taimi ki he kau akó ke nau toe vakaiʻi ha niʻihi ʻo e ngaahi potufolofolá.)

Vahevahe ʻa e kau akó ke nau tautau toko ua pe kulupu iiki. Fakaafeʻi ke nau fevahevaheʻaki ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapaʻanga ne nau ako mei he ngaahi potufolofola ko ʻení, pea aleaʻi ʻa e fehuʻi ko ʻení (mahalo te ke fie maʻu ke ʻasi ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé):

• ʻE founga fēfē hano tāpuekina fakataautaha koe pe ko ho fāmilí, ʻi hono ngāue ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapotopoto fakapaʻanga ko ʻení?

Ko ha lisi ʻeni ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻe ala ʻiloʻi ʻe he kau akó mei he ngaahi potufolofola ʻoku ʻoatu ʻi he naunau teuteú:

• Talangofua ki he fono ʻo e vahehongofulú mo e ngaahi foakí (vakai, Malakai 3:8–10).

• Fakaʻehiʻehi mei hono tuku ho lotó ʻi he ngaahi koloa fakaemāmaní (vakai, Mātiu 6:19–21).

• Fakaʻaongaʻi ha patiseti mo ha palani fakapotopoto (vakai, Luke 14:28–30).

• Fiemālie ʻi he meʻa ʻokú ke maʻú (vakai, 1 Tīmote 6:6–10).

• Fuofua fekumi ki he ʻOtuá kae ʻikai ko e koloaʻiá, pea kapau ʻokú ke fekumi ki he koloaʻiá, fekumi ki ai koeʻuhí ko ha ngaahi taumuʻa māʻoniʻoni (vakai, Sēkope 2:18–19).

• Ngāue ʻaki hoʻo ngaahi tāpuaki fakatuʻasinó ke tokoniʻi ʻa e masivá mo e faingataʻaʻiá (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 104:13–18).

• Totongi e ngaahi moʻuá (vakai ki he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 104:78).

Hili ha taimi feʻunga, fakaafeʻi ha kau ako ʻe niʻihi ke vahevahe mo e kalasí e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne nau maʻú. Hiki pe fakaʻaliʻali leva ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻI hono fakaʻaongaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapotopoto fakapaʻangá, ʻe lava ke fakatupulaki ʻe he niʻihi fakafoʻituituí mo e fāmilí honau ngaahi tuʻunga fakapaʻanga paú pea mateuteu ke tokoniʻi e niʻihi kehé.

• Ko e fē ha taimi kuo aʻusia ai ʻe koe pe ko ho fāmilí ha ngaahi tāpuaki mei hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapotopoto fakapaʻangá?

• Ko e hā te tau lava ʻo ako kau ki he ʻEikí mo Hono ʻulungāngá, mei he moʻoni ko ia kuó Ne foaki mai kiate kitautolu ha ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapaʻanga hangē ko ʻení?

Fakakaukau ke ʻoange ki he kau akó ha taimi ke nau fakakaukau ai ki he meʻa kuo nau ako kau ki he moʻui fakafalala pē kiate kitá, fakatupulaki ha founga ngāue faivelenga, feinga ki he akó pe ko ha ako fakapalofesinale, mo hono ngāue ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakapotopoto fakapaʻangá. Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ha meʻa ʻe taha te nau lava ʻo kamata fakahoko, pe hokohoko atu hono fakahokó, ke fakamālohia ʻenau moʻui fakafalala pē kiate kinautolú mo ʻenau faifeinga ke moʻui ʻaki e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení. (Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi e meʻa ne nau tohi ʻi he tali ki he “Lekooti Hoʻo Ngaahi Fakakaukaú” ʻi he konga 3 ʻo e naunau teuteú, ko ha konga ʻo e ʻekitivitī ko ʻení.)

Fakaʻosi ʻaki hoʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he finangalo ʻa e ʻEikí ke tokoniʻi kitautolu ke tau tokonaki maʻa ʻetau ngaahi fiemaʻu fakatuʻasinó.

Ki he Kalasi Hokó

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakakaukau ki he meʻa ʻoku nau houngaʻia ai ʻi heʻenau faʻeé pe ko ha taha ʻoku hangē ha faʻē kiate kinautolu ʻi heʻenau moʻuí. Poupouʻi ke nau fakakaukau ki he mahuʻinga ʻo e ngaahi faʻeé lolotonga hono ako e naunau teuteu maʻá e lēsoni 19. Te ke lava ʻo fakaafeʻi e kau akó ke nau fai ha kiʻi tohi houngaʻia ki heʻenau faʻeé pe ko ha taha ʻoku hangē ha faʻē kiate kinautolú.