2021
ʻE Tauʻi ʻe he ʻOtuá Hoʻomou Ngaahi Faingataʻaʻiá—ʻi Heʻene Foungá
Sepitema 2021


“ʻE Tauʻi ʻe he ʻOtuá Hoʻomou Ngaahi Faingataʻaʻiá—ʻi Heʻene Foungá,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Sepitema 2021, 15–17.

Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au

ʻE Tauʻi ʻe he ʻOtuá Hoʻomou Ngaahi Faingataʻaʻiá—ʻi Heʻene Foungá

Naʻe ako ʻe he fuofua Kāingalotú ha meʻa ʻe taha pe ua fekauʻaki mo e ngaahi founga ʻa e ʻOtuá.

Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 103–105

ʻĪmisi
ʻApitanga ʻo Saioné ʻi he Vaitafe Taumātaʻú

ʻApitanga ʻo Saioné, tā ʻe Judith Mehr.

Naʻe ʻamanaki mo lotua ʻe he kulupu ʻo e Kāingalotu naʻa nau fokotuʻu e ʻApitanga ʻo Saioné ha mana, koeʻuhí ko ha kau fakatanga loto-ʻita ʻe toko 300 tupu ne nau palōmesi ke fakaʻauha kinautolu ʻi he pongipongí.

ʻI he malumalu ʻo e tataki ʻa Siosefa Sāmitá, kuo laka ʻa e ʻApitanga ʻo Saioné ʻi ha ngaahi uike mei ʻOhaiō ki Mīsuli. Naʻe ʻamanaki ʻa e kāingalotu ko ʻeni ʻo e Siasí ke tokoni ki he Kāingalotu kuo tuli mei he Vahefonua Siakisoni, Mīsulí, USA, ke toe maʻu honau ngaahi konga kelekelé. Ka naʻa nau fehangahangai mo ha ngaahi fakamanamana mo ha fakafepaki talu ʻenau laká. Pea ko ʻeni, kuo toe fakamanamanaʻi ʻa kinautolu ʻe ha kau fakatanga ʻe taha.

Ne ʻamanaki ke hoko vave mai ʻa e mana ne lotua ʻe he Kāingalotu ʻi he ʻApitanga Saioné. Naʻe hoko mai ia ʻi ha ngaahi ʻao fakapoʻuli ne fakatahataha ʻi he mamaʻó. Naʻe pā ha mana fatulisi ʻi he tafaʻaki kotoa pē pea ngangana ha ʻuha makamaka lalahi. Naʻe taʻofi ʻe he matangí ʻa e kau fakatangá ʻi honau halá.

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he hisitōlia ʻo Siosefa Sāmitá ʻo pehē, “Naʻe hangē kuo ʻalu atu ʻa e fekau ʻo e tauteá mei he ʻOtua ʻo e ngaahi taú, ke maluʻi ʻene kau tamaioʻeikí mei hono fakaʻauha ʻe honau ngaahi filí. Naʻe tō ʻa e ʻuha maká kiate kinautolu, ʻo ʻikai ʻiate kimautolu, pea naʻe ʻikai ha kovi kiate kimautolu tuku kehe pē ʻa e angi hifo ha niʻihi ʻo homau ngaahi fale fehikitakí ʻo viviku, ka kuo avaava homau ngaahi filí ʻi honau tataá ka ne ʻikai hoko ha maumau kiate kimautolu, ʻo aʻu pē ki he maumau ʻenau ngaahi meʻafana mo e hola ʻenau fanga hōsí.”1

Ko ha konga pē ʻe taha ʻo e matangí, ʻa e ʻuha makamaká. Naʻe tō ha ʻuha lahi ʻo aʻu ki he fuʻu mālohi ʻa e Vaitafe Taumātaʻú, pea naʻe aake ʻa e vaitafe ʻi he vahaʻa ʻo e ongo kulupú ʻo aʻu ki he fute ʻe 40 (mita ʻe 12) hono lolotó. Naʻe ngata pē ʻa e vaí ʻi he tungaʻi vaʻé he pongipongi ko iá.

Naʻe talaʻofa ʻe he ʻEikí ki he kau mēmipa ʻo e ʻApitanga ʻo Saioné, “Te u fai hoʻomou ngaahi taú” (Tokāteline mo e Ngaahi Fekau 105:14). ʻI heʻene hoko iá, ʻoku ʻikai ha toe veiveiua pe ko e fē tafaʻaki ʻe mālohí.

Ngaahi Mana Fakaeonopōní

Ko e taimi ʻe niʻihi ʻi hoʻo lau e ngaahi fakamatala hangē ko ʻení, mahalo te ke fifili pe ko e hā ʻoku hangē ai ʻoku ʻikai hoko kiate koe ʻa e ngaahi mana fakaofo peheé ʻi hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá.

Naʻe toki vahevahe mai ʻe ʻEletā Sefilī R. Hōlani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ha ngaahi fakakaukau ʻe lava ʻo tokoni. Naʻá ne pehē: “Kātaki ʻo feinga ke ʻiloʻi ko Iá ʻoku ʻikai tulemohe pe mohe ʻoku tokanga ia ki he fiefia mo e hakeaiʻi fakamulituku ʻo ʻEne fānaú ʻo mahulu hake ʻi he meʻa kotoa ʻe lava ke fakahoko ʻe ha tokotaha fakalangí. Ko Ia ʻa e ʻofa haohaoa kuo fakahaaʻí, pea ko Hono huafá ko e Tamai Angaʻofa.

“ʻKapau ko ia,ʼ mahalo te ke lava ke pehē, ʻʻikai oku totonu ke hoko ʻa ʻEne ʻofá mo e ʻaloʻofá ko e konga ʻo hono toʻo ʻo e Ngaahi Faingataʻa Fakatāutahá pea fakaʻatā ai kitautolu ke tau fononga atu ʻi he fiemālié?ʼ”

ʻI hono fakalea ʻe tahá, kapau kuo tau ʻa e ʻOtuá ʻi he ngaahi tau pehē maʻa ʻEne fānaú ʻi he kuohilí, ko e hā ka ʻikai ke Ne fai pehē ai he taimi ní? Ko e hā ʻoku ʻikai ke toʻo ai e ngaahi mahaki kotoa pē? Ko e hā ʻoku ʻikai ke fakangata ai ʻa e taú mo e fiekaiá mo e faingataʻaʻiá ʻi he funga ʻo e māmaní?

Pe ko e hā ʻoku ʻikai taʻofi ai e tokotaha houtamaki ʻoku ʻikai ke ne tukunoaʻi koé? Pe tokoniʻi ho fāmilí ke mou feohi lelei angé?

Naʻe toe hoko atu e ako ʻa ʻEletā Hōlaní: “Ko e tali ki he ngaahi fehuʻi peheé ko e ʻʻIo, ʻe lava ke ʻomi ʻe he ʻOtuá ha ngaahi mana he taimi pē ko iá, pea neongo pe ʻe vave pe tuai, ka te tau ʻiloʻi ko e ngaahi taimi mo e ngaahi faʻahitaʻu ʻo ʻetau fononga fakamatelié ʻoku ʻAʻana ia pea ko Ia pē te Ne tatakí.ʼ ʻOku kehekehe pē ʻa ʻEne founga tataki ʻa e ngaahi meʻa ʻoku hoko kiate kitautolu fakafoʻituituí.”2

ʻI he taimi ʻokú ke muimui ai ki he ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá, ʻoku ʻi ai leva hoʻo totonu ki he tokoni ʻa e ʻOtuá. Ka he ʻikai lava ʻe ha taha ʻiate kitautolu ʻo fili ʻa e founga pe taimi ʻe aʻu mai ai ʻa e tokoni ko iá.

Ngaahi Tāpuaki Taʻeʻamanekiná

Tau foki siʻi ki he ʻApitanga ʻo Saioné. Naʻe fakaofo moʻoni ʻa e mana ʻi he Vaitafe Taumātaʻú. Pea naʻe ʻikai ko e mana pē ia naʻe mamata ki ai e kau mēmipa ʻo e ʻApitanga ʻo Saioné, lolotonga ʻenau laká. Ka ʻi hoʻo lau ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Aú mo ako ʻi he seminelí he māhina ní, naʻe ʻikai hoko e ngaahi meʻá ʻo hangē ko e palani ʻa e Kāingalotú.

Naʻa nau fakakaukau ko e taumuʻa kakato ʻo e ʻApitanga ʻo Saioné ke tokoni ke toe maʻu ha ngaahi konga kelekele ʻi he Vahefonua Siakisoní, ʻa ia naʻe kaihaʻasi mei he Kāingalotú ʻe he kau fakatanga loto-ʻitá.

Naʻe toe maʻu nai he Kāingalotú honau kelekelé? ʻIkai.

Naʻe faingataʻaʻia nai e Kāingalotú ʻi he fononga maile ʻe 900 (kilomita ʻe 1,448) ki Mīsulí? ʻIo. Taimi ʻe niʻihi naʻe fuʻu lahi. ʻI he kovi tahá, naʻe kamata ke mafola ʻa e kolelá (cholera) ʻi he ʻapitangá ʻo mālōlō ai ha toko 13.

Ne hangehangē naʻe ʻikai ola lelei e feingá. Ka naʻe ʻikai ko e founga ia naʻe mamata ki ai e niʻihi ne nau laka ʻi he ʻapitangá. Naʻe pehē ʻe Pilikihami ʻIongi ʻi he aʻusia ko ʻení, “naʻe totongiʻi lelei au—mo ha tupu lahi ʻaupito—ne fonu mahuohua ʻa e ʻilo naʻá ku maʻu ʻi heʻeku fononga mo e Palōfita [ko Siosefa Sāmitá].”3

Naʻe talanoa foki mo ha kau mēmipa tokolahi kehe ʻo e ʻApitanga ʻo Saioné fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ne nau akó mo e mahuʻinga ʻo e laká. Naʻe pehē ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá tonu: “ʻE kāinga, ʻoku ʻi ai hamou niʻihi ʻoku mamahi kiate au, koeʻuhí naʻe ʻikai ke mou tau ʻi Mīsuli; kae tuku muʻa ke u tala atu, naʻe ʻikai finangalo ʻa e ʻOtuá ke mou tau. Naʻe ʻikai ke ne lava ʻo fokotuʻutuʻu hono puleʻangá … kae ʻoua kuó ne ʻave [ʻene kau takí] mei ha sino ʻo ha kau tangata kuo foaki ʻenau moʻuí, pea kuo nau fai ʻa e feilaulau maʻongoʻonga ʻo hangē ko ʻĒpalahamé.”4

ʻĪmisi
ʻApitanga ʻo Saioné

ʻApitanga ʻo Saioné tā ʻe C.C.A. Christensen

Mahalo naʻe ʻikai hoko ʻenau faivelengá ke toe fakafoki mai ai honau ngaahi kelekelé. Ka naʻe tāpuekina lahi kinautolu ʻi ha ngaahi founga kehe. Ko ha sīpinga ia te ke ala fakatokangaʻi foki ʻi hoʻo moʻuí. Pea ko e meʻa ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau aʻusiá ʻo makatuʻunga ʻi hotau ngaahi ʻahiʻahí, ʻoku faʻa hoko ia ko ha mana lahi ange ʻi Heʻene fakahaofi kitautolu mei hotau ngaahi faingataʻaʻiá.

Ko e Ikuna Pau ʻa e ʻOtuá

ʻI hoʻo ako e ngaahi moʻui ʻa e fuofua Kāingalotú, te ke lava ai ʻo ʻiloʻi maʻu pē ʻa e ivi tākiekina ʻo e ʻOtuá. ʻOkú ke laukonga fekauʻaki mo ha ngaahi tāpuaki mahuʻinga. ʻOkú ke toe ʻiloʻi foki ha ngaahi taimi ʻo e faingataʻaʻia lahi. Ka ko kinautolu naʻe falala ki he ʻOtuá ʻo aʻu ki he ngataʻangá, naʻe pau honau pale taʻengatá.

ʻI hoʻo muimui ki he ʻOtuá mo falala kiate Iá, te Ne tauʻi hoʻo ngaahi faingataʻaʻiá pea fakahoko e ngaahi mana ʻokú ke fie maʻú! ʻE hoko mai ʻa e ngaahi mana ko ʻení ʻi Heʻene founga mo e taimi pē ʻAʻaná, ka ʻoku pau ʻa e olá. Ko ha faʻahinga ʻahiʻahi pē ʻe iku fakaleleiʻi—ʻi he moʻuí ni pe moʻui ka hokó. ʻOku mahuʻinga tatau pē, ʻi hoʻo muimui kiate Iá, he ʻikai ke ke teitei tuenoa. “Ko ia, ke mou faivelenga; pea vakai, pea ʻiloange, ʻoku ou ʻiate kimoutolu ʻo aʻu ki he ngataʻangá” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 105:41).

Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. History, 1838–1856, volume A-1 (23 December 1805–30 August 1834), 497, josephsmithpapers.org.

  2. Jeffrey R. Holland, konifelenisi lahi ʻo ʻOkatopa 2020 (Ensign pe Liahona, Nōvema 2020, 116).

  3. Brigham Young, “Discourse,” Deseret News, Dec. 3, 1862, 177.

  4. Joseph Smith, in Joseph Young Sr., History of the Organization of the Seventies (1878), 14.

Paaki