Na Veika e Bibi Cake
Peresitedi Dieter F. Uchtdorf
Second Counselor in the First Presidency
Kevaka e vakadredretaka tiko na nomu vakila mo bulamarau, na totolo ni toso ni bula kei na levu ni lomaocaoca, sa rairai kena gauna beka oqo mo vakaliuca tale mada na veika e bibi cake.
Sa dua na ka vakasakiti ni da kila rawa na veika baleta na bula ena noda vakadikeva na veika bula. Kena ivakaraitaki, ni o ira na dauvakadidike era rawa ni ra raica na cowiri e loma ni kau ka ra kila rawa kina na draki kei na ituvaki ni kena bula ena drau ka mani udolu sara na yabaki. E dua vei ira na ka eda vulica mai na nodra tubu na kau o ya ena gauna ni draki vinaka, era na tubu na kau ena kena ivakarau dina. Ia, ena gauna ni draki ca ena sega ni vinaka kina na nodra tubu, ena malumalumu vakalailai na nodra tubu na kau ka vagolea na nodra kaukauwa ki na veigacagaca taumada me ra na bula tikoga kina.
Ni tukuni oqo eso vei kemuni ko ni na rairai kaya, “Totoka sara ga oqori ka vinaka, ia na cava na kena inaki ki na vukataki e dua na waqavuka?” Ia, meu tukuna mada vei kemuni.
Ko sa vuka beka ena waqavuka ka vakila na kena yavavala? Na vuna bibi e dau yaco kina na yavavala ni waqavuka o ya na kena veisau vakasauri na mata ni cagi ka vakavuna me dokaulu na waqavuka, veigoleyaki, ka tatavukivuki. Era buli na waqavuka me ra taqeya rawa vakalevu cake na nodra vakayavalati mai na veika o na rawa ni sotava ena nomu vodoka tiko, ia era se rawa ni lomaleqataka tikoga na pasidia.
Na cava beka o nanuma era na cakava na pailate ni sa yavavala na waqavuka? Vei koya e vuli pailate tiko ena nanuma ni na vinaka cake me vakatotolo cake na waqavuka baleta ni na totolo na nodra lako sivita na yavavala o ya. Ia oqori ena rairai sega ni dodonu me caka. O ira na pailate veta e cake era kila vakavinaka ni tiko e dua na totolo vinaka cake me curuma na yavavala oqo ka na vakalailaitaka sobu na nona vakacaca. Ena vuqa na gauna sa gadrevi kina me vakamalua. Na ivakavuvuli oqo e tautauvata kei na kena sotavi na ua ni gaunisala.
O koya gona, sa ivakasala vinaka meda vakamalua mada vakalailai, vakadodonutaki iko, ka raica vakavinaka na veika bibi ena gauna e sotavi kina na draki voravora.
Na Totolo ni Bula ena Gauna Oqo
Oqo e dua na lesoni e rawarawa, ka bibi sara meda vulica. Ena rairai rauta toka me da vakaibalebaletaka ki na veivunikau se yavavala ni waqavuka, ia e veivakurabuitaki na rawarawa tu ni noda vakawalena tu ga na lesoni oqo ena gauna meda bulataka kina na ivakavuvuli oqo ena noda bula e veisiga. Ni toso cake na lomaocaoca, ka tekivu na veilecayaki, ka yaco mai na leqa, e vakavuqa meda saga me tomani tikoga na vakariri o ya se me totolo cake sara, ka nanuma ni da vakatotolo cake, eda na laki vinaka kina.
E dua vei ira na ituvaki ni bula ena gauna oqo o ya meda sa totolo cake tikoga, se cava ga na yavavala se veivakataotaki.
Oqo na ka dina, e rawarawa sara meda osooso. Sa rawa meda vakasamataka mada na veicakacaka ena vakaosota na noda gauna. Eso era na nanuma beka ni yaga ni nodra bula ena vakatau ki na levu ni veika me ra na cakava. Era vakayagataka na nodra gauna galala me ra dau laki veivosaki kina kei na veika lalai—ena gauna mada ga ni lomaocaoca kei na wawale. Baleta ga ni ra vakaoga vakaveitalia na nodra bula, ka toso cake kina na nodra lomaocaoca, vakalailaitaka na nodra reki, ka sa lailai sara na nodra kila na inaki ni nodra bula.
E tukuni tu ni vakayacori e dua na bula dodonu, ka sa laki vakatani, ena rawa me dua na caka cala. E yaco oqo ni da vakaosoosotaka vakasivia na noda siga. Ena dau yaco na gauna me vuki na rawa-ka me ivakatao ni ka, kei na sasaga me rogo, me ka tabogo me da vakaogai kina.
Na Cava na Kena iWali?
O ira na vuku era na kila vakavinaka ka vakayagataka na lesoni ni veikau kei na yavavala ni cagi. Era valuta rawa na veitemaki ni coriti ena vakatotolo duatani ni bula ena veisiga. Era vakamuria na ivakasala oqo “E ka uasivi cake sara na bula mai na kena vakatotolotaki tiko.”1 Me ivakaleka, era raimatua tiko ki na veika e bibi cake.
Ena dua na koniferedi raraba sa oti, a vakavulica kina vakaoqo o Elder Dallin H. Oaks, “E dodonu meda biuta mada eso na ka vinaka me rawa ni da digitaka kina na veika e vinaka cake se vinaka duadua baleta ni na tara cake na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito ka vaqaqacotaka na noda matavuvale.”2
Na vakasaqarai ni veika vinaka ena veimuataki ga ki na ivakavuvuli vakayavutaki ena kosipeli i Jisu Karisito—na dina e rawarawa ka totoka sa vakatakilai mai vei keda mai vua e dua na Tamada mai Lomalagi sa dau veikauwaitaki, tawamudu, ka kila na veika kecega. Na vunau kei na ivakavuvuli bibi oqo, e dina ga ni rawa vua e dua na gone me kila vakavinaka, e vakarautaka na isau ni taro vereverea baleta na bula oqo.
E tiko na totoka kei na savasava e lako mai na veika rawarawa eda dau sega ni marautaka ena so na gauna ni da vakasaqara na kedra iwali e duatani sara.
Me ivakaraitaki, a sega ni dede ni oti toka na nodra vuka wavokita na vuravura o ira na dauvuka e maliwa lala na nodra sa kila ni sega ni volavola rawa e maliwa lala na peni ni volavola. Ka ra tekivu cakacaka kina eso na tamata vuku sara me ra walia na leqa oqo. E vakayagataki kina e udolu na auwa kei na milioni na dola, ia ni sa cava, era a bulia rawa kina e dua na peni ena volavola ena dua ga na vanua sa rawa, ituvaki cava ga, kei na dela ni cava ga. Ia era a cakacaka rawa tiko vakacava na dauvuka e maliwa lala me yacova ni sa wali na leqa oqo? Era a vakayagataka toka ga e dua na penikau.
E tukuni ni kaya o Leonardo da Vinci ni “veika rawarawa sai koya na kila e vinaka duadua.”3 Ni da raica na ivakavuvuli vakayavu ni ituvatuva ni marau, na yavu ni veivakabulai, sa rawa meda kila ka marautaka vakamatata ka vakarawarawa sara na maqosa kei na totoka ni nona vuku na Tamada Vakalomalagi. Meda qai veisautaka na noda ivakarau me vakataka na Nona ivakarau ni sa itekitekivu ni noda vuku.
Na Kaukauwa ni Yavu
E tukuni eke na italanoa kei Vince Lombardi na dauveivakatavulici kilai levu ni vutupolo ka dau vakayacora e dua na kena ivakarau e dau vakayacora ena imatai ni siga ni nona veivakatavulici. E dau taura cake e dua na polo, ka vakaraitaka vei ira na dauqito era sa qito tiko mai ena vuqa na yabaki, ka kaya, “Kemudou, … oqo na vutupolo!” Ka dau vakamacalataka na kena levu kei na kena ibulibuli, kei na iwalewale me caqeti kina, cicivaki, se pasitaki. A kauti ira na timi ki na rara ka kaya vei ira, “Oqo na rara ni vutupolo.” A kauti ira wavoki, vakamacalataka na kena levu, ituvaki, na kena lawa, kei na ivakarau ni qito.4
Sa kila tu o dauveivakatavulici oqo ni o ira na dauqito dede oqo, ka vakakina na timi, ena rawa ga me ra qaqa ena nodra kila vakavinaka na veika e bibi. Era na rawa ni vakatovotovotaka vakalevu na iwalewale vuni ni qito, ia kevaka era na sega ni kila vakavinaka na veika bibi ni qito, era na sega ni yaco me dua na timi qaqa.
Au vakabauta ni vuqa vei keda sa kila vakavinaka tu na kena bibi na yavu. Eso na gauna ga eda dau vagolei vakatani mai na vuqa na ka e dau veirawai toka.
Na veika e dau volai, na veigacagaca taucoko ni ivurevure ni itukutuku, na iyaya vakalivaliva kei na kedra iyaya lalai—era na yaga taucoko kevaka era na vakayagataki vakadodonu—ka rawa talega me veivagolei veivakararawataki se sala butobuto ni veivakatikitikitaki.
Ena kedra maliwa na veimataqali domo kei na digidigi, sa tucake tu na Turaga yalomalua o ya mai Kalili ka dodoliga tu mai ena veiwaraki. E rawarawa na Nona itukutuku: “Dou lako mai, mo dou muri au.”5 Ka sega ni vosa ena dua na sipika rogo kaukauwa ia ena domo e vinaka ka rogo lailai.6 E rawarawa sara ki na yavu ni itukutuku ni kosipeli me yali yani ena maliwa ni ualuvu ni veitukutuku e ravuti keda mai na veiyasana kecega.
Na ivolanikalou tabu kei na nodra vosa na parofita e vakamatatataka na ivakavuvuli bibi kei na vunau ni kosipeli. Na vuna eda lesu kina ki na yavu ivakavuvuli ki na vunau savasava oqo, baleta ni ra sa matamata ki na veika dina e vakaibalebale vakalevu cake. Era sa katuba meda sotava kina na veivakauqeti bibi ka da sega ni rawata meda kila vinaka. O ira na yavu ivakavuvuli oqo era sa idola ki na veimaliwai ni Kalou kei na tamata. Era sa idola ki na dolavi na katuba ni lomalagi. Era na muataki keda ki na vakacegu, reki, ka kila vakavinaka ni sa yalataka na Tamada Vakalomalagi vei ira na Luvena era rogoca ka talairawarawa Vua.
Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, eda na bula vakavinaka ke da toso mada vakamalua, ka toso ena dua na totolo e vinaka vei keda, ka da raica ga na veika bibi, rai tiko ki cake, ka raica vakaidina na veika e bibi cake sara. Meda nanuma tiko na yavu ivakavuvuli sa solia tu na Tamada Vakalomalagi vei ira na Luvena era na tauyavutaka na yavu ni dua na bula vutuniyau ka vuavuai vinaka ka yalataki kina na marau e tawamudu. Era na vakavulici keda meda vakayacora “na veika oqo … ena yalomatua ka vakadodonu; ni sa sega ni yaga [meda] cici vakatotolo ni sa sega vei [keda] na kaukauwa. [Ia] sa kilikili [meda] gumatua, [ka] rawata … sara na lagilagi.”7
Kemuni na taciqu kei na ganequ, ni da vakayacora ena dina na veika e bibi cake ena muataki keda ki na iVakabula kei vuravura. Oqo na vuna eda sa “tukuni Karisito, ka rekitaki Karisito, ka vunautaki Karisito, ka parofisaitaki Karisito, me ra kila kina na noda kawa na sala me bokoci kina na nodra ivalavala ca”.8 Na veimedreyaki, veilecayaki, kei na totolo ni bula ena siga nikua, oqo ga na “ivalavala sa uasivi cake na kena vinaka.”9
Sa Qai Cava Beka na Yavu?
Ni da gole yani vua na Tamada Vakalomalagi ka vakasaqara na Nona vuku me baleta na veika e bibi cake, eda na vulica se baci vulica tale kina na bibi ni va na idola ni veimaliwai: vata kei na Kalou, vata kei na noda matavuvale, vata kei ira na wekada, vata kei keda vakataki keda. Ni da vakadikeva tiko na noda dui bula ni gadreva na noda vakasama eda na raica kina na vanua eda sa kuitaki tani mai na ivalavala sa uasivi cake na kena vinaka. Ena tadola na mata ni noda kila vakavinaka, ka da na raica kina na veika dina me vakayacori me savasava kina na yaloda ka vakadodonutaki na noda bula.
iMatai, na noda veimaliwai vata kei na Kalou e ka vakalou ka bibi duadua. Eda sa luvena vakayalo. O Koya na Tamada. E gadreva o Koya meda marau. Ni da vakasaqarai Koya, ka da kila na Luvena, o Jisu Karisito, ka da dolava na yaloda ki na veivakayarayarataki ni Yalo Tabu, ena yaco me tudei ka taqomaki na noda bula. Eda na vakila na vakacegu cecere, reki, kei na rawa-ka ni da solia na noda vinaka taucoko meda bula voli ena ituvatuva tawamudu ni Kalou ka maroroya na Nona ivakaro.
Eda na vakatorocaketaka na noda veimaliwai vata kei na Tamada Vakalomalagi ena noda vulici Koya, veivosaki kei Koya, ena noda veivutunitaka na noda ivalavala ca, ka gumatua tiko ena muri Jisu Karisito, ni “sa sega ni torovi Tamaqu walega e dua na tamata, ena vuku ga i [Karisito].”10 Me vaqaqacotaki na noda veimaliwai kei na Kalou, e gadrevi kina e dua na noda gauna vakatabakidua kei Koya. Ena vakarokoroko meda masu ena veisiga ka vulica na ivolanikalou, ka kakavaki tiko meda taukena ena bula kilikili na ivolatara ni valetabu—oqo eso na gauna eda vakayagataka kina vakavuku na noda gauna kei na sasaga meda toso voleka kina vua na Tamada Vakalomalagi. Meda vakamuria kina na veisureti ena Same “Dou tiko lo, mo dou kila niu sa Kalou.”11
Na ikarua ni noda idola ni veimaliwai o ya vata kei na noda matavuvale. Baleta ga “ni sega tale na isosomi, keda vakacala oqo12, ka dodonu meda vakaliuca sara na noda matavuvale. Eda na tara e dua na veimaliwai titobu ka veilomani ena noda matavuvale ena noda vakayacora vata na veika e rawarawa tu ga, me vakataka na vakayakavi vakamatavuvale, kei na lotu vakamatavuvale, kei na noda marau vata tiko. Ena veimaliwai vakamatavuvale na vosa na loloma e tukuni vakavosa me g-a-u-n-a, gauna. Noda solia na noda gauna ki na tamata yadua sa idola ni duavata ena vuvale. Eda na veivosaki vata, ka sega ni baleta e dua, vakai keda yadua. Eda na veivakavulici vaka ikeda ka da doka na noda duidui vakakina na veika eda tautauvata kina. Eda na tauyavutaka e dua na isema vakalou vakai keda ni da toso vata yani vua na Kalou ena masu vakamatavuvale, vulici ni kosipeli, kei na sokalou ena Sigatabu.
Na ikatolu ni idola ni veimaliwai o ya vata kei ira na wekada. Eda tara cake na veimaliwai oqo vakaveitarataravi ki na tamata yadua—ena noda raica na nodra gagadre tale eso, qaravi ira, ka solia na noda gauna kei na taledi. Au qoroya dina e dua na marama ka lomaocaoca voli ena vuku ni nona yabaki kei na nona tauvimate tiko ia e dina ga ni sa sega ni cakava rawa e dua na ka, sa nanuma me sa vakarorogo ga. Ena veimacawa sa qai vakaraici ira na tamata era rairai lomaleqa tu se yalolailai ka laki sikovi ira sara, ka vakarorogo. Sa qai veivakalougatataki dina o koya vei ira e vuqa na tamata.
Na ikava ni idola ni veimaliwai sa baleti keda sara ga. E rairai rogorogo toka vakatani na nomu veimaliwai ga kei iko, ia e rawa. Eso na tamata era sega ni rawa me veimaliwai ga kei ira. E vakacacani koya ga ka vakayalolailaitaki koya ga ena veisiga taucoko me yacova sara ni sa cati koya ga. Au gadreva meu vakatura mo ni vakamalua mada ka taura e dua na gauna mo kilai iko vakavinaka mada e liu. Lako maliwai ira na veika bula, sarava mada na cadra ni matanisiga, marautaka mada na ibulibuli ni Kalou, tugana na dina ni kosipeli vakalesuimai, ka dikeva se cava mada na kena ibalebale vei iko.Vulica vakai iko mo raici iko me vaka e raici iko tiko na Tamada Vakalomalagi—ni ko sa Luvena yalewa se tagane talei rawa-ka vakalou.
Reki ena Kosipeli Savasava
Kemuni na taciqu kei na ganequ, meda sa vuku mada. Meda sa vuki yani ki na wai savasava vakaivunau ni kosipeli vakalesui mai i Jisu Karisito. Meda sa taukena ena reki ni ra sa rawarawa ka matata. Era sa tadola tale mai na lomalagi. Na kosipeli i Jisu Karisito sa tiko tale oqo e vuravura, kei na kena dina e rawarawa sa ivurevure levu ni reki!
Kemuni na taciqu kei na ganequ, sa tu qo vei keda na vuna meda na bula marau kina. Kevaka e vakadredretaka tiko na nomu vakila mo bulamarau, na totolo ni toso ni bula kei na levu ni lomaocaoca, sa rairai kena gauna beka oqo mo vakaliuca tale mada na veika e bibi cake.
Na kaukauwa e sega ni lako mai na itaviqaravi e duatani ia mai na noda tiko ena yavu ni dina kei na rarama. E yaco mai ena noda raica tiko vakatabakidua ka sasaga tiko ena yavu ni kosipeli vakalesuimai i Jisu Karisito. E yaco mai ena noda raica tiko vagumatua na veika sa vakalou e bibi cake.
Meda vakarawarawataka mada vakalailai na noda bula. Meda vakayacora na veisau e gadrevi meda raica tale kina na noda bula ena totoka uasivi ni salatu rawarawa, ka rokovi ni bula vakatisaipeli va-Karisito—na salatu ka sa mua tikoga ki na dua na bula e vakaibalebale cake, e marautaki, ka veivakacegui. Sa mai noqu masu oqo niu sa laiva vei kemuni na noqu veivakalougatataki, ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni