Meda Gumatuataka na Noda iTavi

Mai vei Elder M. Russell Ballard

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Na ka lelevu ena yaco ka vakamamadataki na icolacola ni lewe levu era “vakaitavi ena cakacaka vinaka.”

Elder Perry, au vakila ni o iko o rairai yabaki 90 gone duadua ena loma ni Lotu raraba. O ni raica na nona a tacavu mai na nona idabedabe.

Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, niu dau kania e dua na tomata dreu vinaka sara se dua na pea dreu mai vuna, dau lesu noqu vakasama ki na 60 na yabaki sa oti ena gauna se dua tu kina na loga ni vua ni pea nei tamaqu mai Holladay, e Utah. E dau vakaburenioni me dau vakatubura na loga ni pea, ka me qai vuataka na pea lelevu ka kamikamica.

Dau lomana vakalevu o tamaqu na burenioni ka dau qoroya nodra dau veivukayaki na oni, rauta ni udolu na kedra iwiliwili ka ra cakacaka vata me rawa ni qai maroroi na veika era yauta mai ena se ni pea ka mai biu vata me rawa kina na de ni oni kamikamica—e dua na isolisoli kakana totoka vakalou. Era kaya na daudidigo ena ka e baleta na kakana ni oqo e dua na kakana ka tiko kece kina na veika me vaka na—enzymes, vitamins, minerals, kei na wai—ka dau gadrevi me soli bula ki na yago.

Dau vinakata o tamaqu me vakaitavitaki au ena kena qaravi na burenioni, ia au dau marau sara niu vakatarai koya me raici ira na nona oni. Ia, mai na gauna oya, au sa vulica e levu na ka me baleta na kena vakacokotaki vakamatau na burenioni—rauta ni 60,000 na kedra iwiliwili na oni.

Era na kumuni vata na oni ka qai vakasoqona vata na wai ni senikau ka qai wakia vata me wai kamica, ka qai buli kina na de ni oni. Oya na veika totoka e curuma tu na ituvaki ni nodra buli mai vua na Dauveibuli. Ni cakacakataki, ena laurai, mai na dua na paudi bibi (0.45 kg) na de ni oni, e dodonu mera sa lesuva mai na 20,000 ki na 60,000 na oni e sivia na milioni na senikau era vukaca ka tautauvata ni wavokiti vuravura vakarua. Ena nona bula lekaleka ni vica na macawa ki na va na vula, e dua ga na oni ena rawa ni kumuna e dua na ikatinikarua ni sepuni ni ti na de-ni-oni.

Dina ga ni vakawaleni tu ga na veika oqo, ia ni vakatauvatani kei na isoqoni ni ka e qai yaco, na dua na ikatinikarua ni sepuni ni ti ni de-ni-oni sa bau ka bibi sara ga ki na bula ni dua na oni. Era na dau vakararavi vua e dua tale na oni. Na cakacaka ena tara-bi vei ira e vica ga na oni me ra cakava, sa na mamada sara baleta nodra veivuke kece kina na oni taucoko.

Sa vaka me ivakatakarakara bibi tu ena itukutuku ni Lotu na burenioni. Eda vulica ena iVola iMomani ni o ira na Jereti era kauta voli na burenioni (raica na Ica 2:3) ena nodra soko ki Amerika ena udolu na yabaki sa oti. E a digitaka o Brigham Young na burenioni me ivakatakarakara ni nodra vakauqeti na painia, mera duavata ena cakacakataki ni vanua dravuisiga liwalala ka wavolita na Great Salt Lake ki na vanua bulabula sa tu vei keda nikua. Sa mai noda na kalougata ena nodra duavata ka cakacaka vata ena sasaga yaga.

Na ivakatakarakara ni burenioni ena laurai ena loma kei na taudaku ni levu sara na valetabu. Na tevali au tucake tu yani kina oqo, e a caka mai na dua na vu ni walnut ka a dau tubu tu ena loma ni bai nei Peresitedi Gordon B. Hinckley ka sa ceuti sara tu kina vakamatau na ivakatakarakara ni burenioni.

Na veivakatakarakara oqo e vakaraitaka tiko e dua na ka dina, na ka lelevu ena yaco ka vakamamadataki na icolacola ni lewe levu era “vakaitavi ena cakacaka vinaka” (V&V 58:27). Vakasamataka mada na ka e rawa ni ra cakava e milioni na Yalododonu Edaidai, kevaka mera vakaitavi kece me vaka na oni lalai ena nodra vakanamata, ka yalodina ki na ivakatavuvuli ni Turaga o Jisu Karisito.

A vakavulica na iVakabula ni imatai ka vunau levu duadua oya:

“Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, ena yalomu taucoko, kei na nomu nanuma kecega. …

“Kei na kena ikarua sa tautauvata kaya, mo lomana na kainomu me vaka ko lomani iko.

“Sa vu ni vunau taucoko kei ira na parofita na ivunau e rua oqo” (Maciu 22:37, 39–40).

E rawarawa sara na nona vosa na iVakabula, ia na kena ibalebale sa bau veilauti ka titobu sara ga. Meda sa lomana na Kalou ka lomani ira ka vukei ira na kainoda me vakataki keda. Vakasamataka mada na vinaka e rawa ni da cakava e vuravura kevaka meda duavata ka cakacaka vata ena noda vakamuria na ivakavuvuli i Karisito, ka dinata na itavi ni vukei ira na kainoda—ira noda matavuvale, noda itokani, ira na noda neiba, kei ira na lewenivanua.

E tukuna na iVola i Jemesa, ni veiqaravi sa ivakamacala matata ni Lotu dina (raica na Jemesa 1:27).

Eda wilika na veiqaravi era sa vakayacora tiko na lewe ni Lotu ena veiyasai vuravura vakauasivi na veivuke raraba ena gauna ni leqa tubukoso—na kama, waluvu, cagilaba, covulaca. Na mataqali veivuke ena gauna ni leqa tubukoso vakaoqo me na tomani tikoga me rawa ni da veivuketaka tiko kina na icolacola ni veiqaravi vei ira na vakaleqai. Ia, ena vakacava na bula ena veisiga? Na cava ena yaco ki na veivuke lalai, eda dau vakayacora tu baleta ni tiko vei keda na loloma va-Karisito baleti ira na tani? Ena taura toka e dua na gauna me na qai vakilai kina vei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi, ena kena vakatetei yani na Nona loloma vei ira eda veivuke tiko kina. Ena gadreva na vuravura bula leqaleqa oqo na mataqali loloma va-Karisito vaka oqo, ka na gadreva tikoga ena veiyabaki sa tu e matada.

Na veimataqali veivuke vakaoqo e dau sega soti ni vakawai, ia ni sa dau vakasoqoni vata sa vaka na dua na ikatinikarua ni sepuni ni ti na oni ka dau solia e duabulu na oni ki na burenioni. E tiko na kaukauwa ena noda dau lomana na Kalou kei ira na luvena, ni gauna e dau vakavatukana kina na loloma vaka oya vei ira e milioni na luvena lewe ni Lotu, ena vakamikamicataka na bula e vuravura ka muria mai na vakamikamicataki ena deni oni ni vakabauta, vakanuinui kei na loloma.

Na cava meda cakava me vakataki ira na oni daucakacaka ka me na rawa ni da na taukena na mataqali imoimoi vaka oya? E levu sara vei keda eda sa yalodina tu ki na Lotu ena Sigatabu. Sa vakavinavinakataki na tikina oya. Ia, na yaloda kei na noda vakasama sa vakaogai tu ga ena veika yaga me dau qaravi ena loma ni macawa? Eda sa vakamumuri voli ga se eda sa veisau dina sara ga ki na kosipeli i Jisu Karisito? Meda na taura vakacava na sore ni vakabauta sa bucini ena noda vakasama ka laki tea vakatitobu ena kena qele malumu ni yaloda? Meda na cakava vakacava na veisau levu ni yalo ka tukuna o Alama ni na vakavuna na marau kei na vakacegu? (raica na Alama 5:12–21).

Nanuma ni oni e tiko kina na veika kece e gadrevi meda na bula tiko kina. Na ivakavuvuli kei na kosipeli i Jisu Karisito sa ikoya walega na sala eda na rawata kina na bula tawamudu. Na gauna e sa na tiko sara kina e cake na itagede ni noda ivakadinadina me ulabaleta na veika sa tu ena noda vakasama ka kadre ena vuniyaloda, sa da na qai uqeti meda dauveilomani ka veiqaravi me vaka na iVakabula. O koya walega oya na sala eda na qai rawa ni veisau kina meda tisaipeli i Karisito, ni da sa vakaukauwataki ena Yalotabu meda na vukei ira na wekada.

Ni sa na sega ni malele na yaloda ki na veika vakavuravura, eda na sega ni vinakata me da dokai mai vei ira na tamata se vakadonui keda ga vakaikeda (raica na V&V 121:35–37). Ia, eda na taura na veika va-Karisito ka a vakavulica ko Jisu:

Eda sa na yalomalua ka yalomalumalumu ka vosota vakadede (raica na V&V 121:41).
Eda sa na dauloloma, ka sega ni veivakaisini se lawaki (raica na V&V 121:42).
Me uasivi sara nomu loloma vei ira na tamata kecega (raica na V&V 121:45).
Me savasava tikoga na noda vakanananu (raica na V&V 121:45).
Keimami sa biuta tani na gagadre ca (raica na Mosaia 5:2).
Ena noda itokani tu ga na Yalo Tabu, kei na ivakavuvuli ni matabete ena vakalougatataki keda me vaka na tegu sa lutu mai lagi (raica na V&V 121:45–46).

Oqo, kemuni na taciqu kei na ganequ, au sega ni vakauqeta tiko na lotu vakaiukuuku se vakairogorogo. Kena veibasai sara! Au tukuna tikoga meda kalawa yani mai na taucoko ni noda veisau ki na kosipeli i Karisito ena noda vakamuria sara ga na kena ivakavuvuli ena yaloda kei na lomada, ni da na vakamuria sara ga ena yalodina—kei na yalododonu—na ka eda tukuna ni da vakabauta.

Na yalodina oqo ena vakarawarawataka na noda bula ka na vakalevutaka na noda rawa ni kila na ka ena gadreva na Yalotabu kei na ka era na vinakata na tani. Ena kauta mai na marau ki na noda bula kei na vakacegu ki yaloda—na mataqali marau kei na vakacegu ka dau yacovi keda ni da sa veivutunitaka na noda ivalavala ca ka muria na iVakabula kei na Nona ivakaro.

Meda na veisau vakacava? Meda na bulataka vakacava na noda lomani Karisito e yaloda? Dua ga na ka rawarawa sara meda na cakava ena veisiga ka na vakavuna na veisau oqo ki na lewe ni Lotu, wili kina na gonetagane kei na goneyalewa lalai, cauravou kei na goneyalewa lelevu, kemuni na uabula, kei kemuni na tama kei na tina.

Na ka rawarawa oya sa ikoya oqo: ena nomuni masu vakamataka ena veisiga, kerea vua na Tamada Vakalomalagi me vakaraitaka vei iko e dua na Luvena ko na rawa ni laki vukea. Oti mo qai lako yani ka vaqarai koya mo na vukea ena yalo e vakabauta kei na yalololoma. Mo na vakanamata sara ga ena ka oqo, me vaka ga na oni ni vakanamata ki na senikau me kauta mai kina na wai kamica me mai buli kina na de-ni-oni. Ni ko cakava oqo, na nomu kauwai vakayalo ena vakatitobutaki ka ko na raica ni na tadola mai na sala mo na veivuke kina vei ira era gadreva dina tu.

E a vakavulica o Peresitedi Thomas S. Monson ni levu sara na gauna ena sauma na Tamada Vakalomalagi na nona masu e duatani tale, mai vei keda—vei iko kei au—ena noda vosa ni loloma kei na veiqaravi, ena noda dau gole yani ka laki veivuke tu ena yalo ni loloma.

Tukuna o Peresitedi Spencer W. Kimball: “E kilai keda na Kalou ka sa dau wanonovi keda tiko o koya. Ia, e dau vakavuqa ni dau sotava o koya na noda gagadre mai vua tale e dua. Sa ka bibi kina meda dau veivukei” (Nodra iVakavuvuli na Peressitedi ni Lotu: Spencer W. Kimball [2006], 95).

Au kila ni ko cakava na ka oqo—mai vale, mai koronivuli, mai vanua ni cakacaka, vakakina mai valenilotu—ena tuberi iko na Yalotabu, ka sa na qai rawa ni ko na kila na ka ena vinakata o koya e gadreva tiko na veivuke, vakakina na mataqali veivuke cava ena gadreva. Ko na tuberi mai vua na Yalotabu ka ko na vakauqeti mo vukea na vakamikamicataki ni bula ena loloma dina va-Karisito kei na Nona kosipeli.

Nanuma tiko, me vaka e dua na ikatinikarua ni sepuni ni ti na oni ka na vukea na burenioni, kevaka meda vakalevutaka vaka oya na noda veiqaravi me vakaudolutaki se vakamilionitaki na masulaki ni veituberi vakalou mera vukei kina na luvena ena sala e va-Karisito, ena rawa ni laurai sara ga e matanavotu na kena mawe ni na vakararamataki o vuravura ena Rarama dina va- Karisito. Ni da sa semati vata, eda na vakaduavatataka na matavuvale, o ira era tu duadua, o ira era galili, o ira era sa vakaloloma kei ira na luvena na Tamada Vakalomalagi ka ra se vakasaqara tiko na dina kei na vakacegu.

Sa noqu masu kemuni na taciqu kei na ganequ ni da na dau masulaka ena veisiga na veivakauqeti meda na kunea e dua eda rawa ni vukea vakaidina, wili kina na veituberi ni kosipeli kei na ivakadinadina. Ni sa na mai cava e dua na siga, meda na dau qai kaya, “io” ena kena dau tarogi, “Au caka vinaka beka li edai? Sa dua li e bau vukei?” (Sere. #131).

Oqo na cakacaka ni Kalou. Meda sa gumatua sara ena veiqaravi me vakataki ira na oni lalai, sa noqu masu malumalumu ena yaca i Jisu Karisito, emeni.