Meda Sa iTubutubu Vinaka
Mai Vei Elder L. Tom Perry
Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua
E vuqa sara na sala vei ira na itubutubu mera kunea mai kina na veivuke kei na veitokoni era gadreva mera vakavulici ira kina na luvedra ena kosipeli i Jisu Karisito.
Au sa mai yacova e dua na gauna talei ena vula ikatakata oqo—au sa mai yabaki 90 kina. Ni da dau yacova e dua na gauna cecere ni noda bula, e veivuke ka veivakasalataki na noda railesuva na veika sa yaco kei na ka eda sotava ena veigauna sa oti. Kemuni na itabagone ko ni vakarorogo se wilika tiko na vosa oqo ko ni na rairai sega beka ni taleitaka na 90 na yabaki ni bula, ia na gauna au a sucu kina, e tukuni tu ni balavu ni bula vakaoqo sa dua na isausau cecere. Ena veisiga au sa vakavinavinaka tikoga vua na Tamada Vakalomalagi ni sa vakalougatataki au tiko meu bula balavu.
Sa veisau sara e vuqa na ka ena gauna ni noqu bula. Au sa raica na vakatorocaketaki ni gauna oqo ni buli iyaya kei na vakau itukutuku vakarawarawa. E dua na isakisaki cecere vou ni noqu gauna ni bula e liu na kedra buli vakalevu na lori kei na talevoni kei na waqavuka. Nikua sa voleka ni veisau ga e veisiga na sala eda kunea, wasea ka vakayagataka kina na itukutuku eso. Ena noqu gauna au dau qoroya na veisau totolo ni vuravura oqo eda bula tiko kina. E vuqa na veika vovou eda kurabuitaka ni rawa me vakavinakataka cake na noda bula.
Mai na veisau totolo sa yaco wavoliti keda tu, eda na masu vagumatua ka cakacaka meda vakadeitaka me gumatua tikoga yani na yavunibula ni kosipeli i Jisu Karisito. Eso vei ira era sa vakacacani tiko ka rawa ni takali yani. Na ulu ni lisi ni yavunibula oqo, ka sa yaco, me boloraki taumada tiko mai vua na meca, sai koya na savasava ni vakamau vata kei na iusutu bibi ni matavuvale. Era vakarautaka e dua na iyaqa ka toba veitaqomaki ni dua na itikotiko me vakauqeti kina o ira na luvena yadua na Tamada Vakalomalagi dauloloma mera caka vinaka ka rawata na yavunibula tawamudu.
Ena nodratou maqusa tiko na noqu matavuvale, ena kena marautaki na yabaki 90 ni gauna talei ni noqu bula, e ratou a vukea meu nanuma ka vakavinavinakataka na veika au sotava ena noqu bula balavu oqo. Me vakaoqo, a sokomuna ka wasea vei au o vugoqu yalewa e vica na ivola au a vola vei rau na noqu itubutubu volekata na 70 na yabaki sa oti mai na noqu keba ni mataivalu ena yanuyanu o Saipan ena Pasivika ena gauna ni iKarua ni Valu Levu.
A vesuka na mataqu e dua vei ira na ivola oqo. Oqo e dua na ivola au a vola vei tinaqu me na dolava ka wilika ena Sigatabu ni Tina ena 1945. Au gadreva meu wasea mada vei kemuni e vica na tikina kau nuitaka ni o ni na raica na vuna au na dau vakavinavinaka tu ga kina vei rau na tamaqu kei na tinaqu lomani ena vuku ni lesoni au a vulica mai na nodrau ivakavuvuli ena neitou itikotiko. Rau a ivakaraitaki uasivi sara na noqu itubutubu kau sa mai maroroya tudei tiko ni rau sa itubutubu vinaka ena nodrau vakaliuca taumada tiko na nodrau bula vakamau kei na susugi vakadodonu ni luvedrau.
E tekivu vakaoqo na noqu ivola ni Sigatabu ni Tina 1945:
“Kivei Tinaqu,
“Ena loma ni va na yabakai sa oti au mai kalouca niu mai marautaka tiko vakayawa mai vei iko na Sigatabu ni Tina. Ena veiyabaki kece au gadreva meu tiko vata kei iko ka tukuna vei iko na noqu lomani iko kei na noqu dau vakananumi iko vakalevu, ia ni mai sega tale ni rawa, au sa na cakava ga na ka vinaka e tarava oya meu vakauta ga yani ena meli na noqu nanuma.
“Ena yabaki oqo mai na veiyabaki tale eso au sa mai raica kina na veika sa cakava vei au e dua na tina totoka. Na kena imatai, au diva tu ga na veika o dau cakava vei au. Niu dau duri mai na noqu imocemoce ena mataka lailai, au sega tale ni leqataka se savasava tiko e dua na noqu sote kei na sitokini. Au na dolava ga na noqu drowa, ka sa tu e kea. Ena gauna ni kana au sa dau kila tu ga niu na kania e dua na kakana au taleitaka, e vakarautaki vakavinaka sara. Ena bogi au dau kila niu na raica na siti savasava ena noqu imocemoce kei na kena veitaqataqai vakarauta toka me dakoba vinaka vei au. Na bula e vale sa rui ka talei sara.”
Niu wilika na imatai ni rua na parakaravu ni ivola oqo, au a kurabui ena kena irogorogo vakaciriloloma. Na irairai beka ni noqu vakavale toka ena dua na valelaca ka moce ena dua na taunamu ena kena loga ni keba sa vakavuna me dau lesu tale noqu vakanananu ki na noqu itikotiko vinaka duadua.
E toso tale na noqu ivola vei tinaqu:
“Ia e titobu na noqu vakananumi iko ena vuku ni nomu ivakaraitaki o vakayacora vei au. A yaco na bula me ka taleitaki vei kedatou vakamatavuvale ka keitou a vinakata me keitou muria na nomu ivakaraitaki, me tomani tikoga ena kena sotavi na reki vata ga keitou a taukena ena gauna ni neitou bula vakagone. O dau raica na gauna mo kauta na matavuvale ki na veiulunivanua baba sobu, ka keitou dau nuitaki iko mo cakava e dua ga na ka vata kei keitou mai na kaba ulunivanua ki na qito polo. O iko kei Ta drau dau sega ni gade taurua. E dau lako vata tu ga kei kemudrau na matavuvale. Ia oqo niu sa mai tu vakayawa mai vale, au dau gadreva ga meu talanoataka na noqu bula ena noqu itikotiko baleta ni sa rui ka rekitaki. Au sa sega ni rawa ni gole tani mai na nomu ivakavuvuli baleta na ka au na cakava ena tukuna tiko na nomu ivakarau ni bula. E bolei au vakalevu na bula oqo meu kilikili kaya meu vakatokai meu luvei Nora Sonne Perry tagane. Au doka vakalevu na noqu itutu oqo, kau nuitaka niu na kilikili kaya tiko kina.
“Au sa nuitaka niu na tiko vata kei iko ena yabaki mai oqo meu vakaraitaka vei iko na veigauna vinaka au tuvanaka tiko meu vakaraitaka vei iko ena Sigatabu ni Tina ni va na yabaki sa oti.
“Me na vakalougatataki iko na Turaga ena vuku ni veika totoka taucoko ko sa mai vakayacora ena vuravura vakaleqai oqo.
“Noqu loloma taucoko, Tom”1
Niu wilika tale na noqu ivola oya, au vakasamataka sara na ivakarau tudei ni matavuvale, na tabanalevu, na iteki, kei na itikotiko raraba au a susugi mai kina.
Na ibalebale ni ivakarau tudei sa ikoya na ivakarau ni nodra bula e dua na mataqali tamata. E tiko e dua na ivakarau tudei cecere ni kosipeli, e dua na ituvatuva ni yavunibula kei na inakinaki kei na cakacaka era kila vakavinaka tu na lewenilotu taucoko ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na ivakarau tudei oqo ni kosipeli, se ivakarau ni bula, e tadu mai na ituvatuva ni veivakabulai, na ivakaro ni Kalou, kei na nodra ivakavuvuli na parofita bula. E dau laki matanataki ena sala eda susugi ira cake kina na noda matavuvale kei na noda bulataka na noda bula yadudua.
Na imatai ni ivakasala vei Atama baleta na nona ilesilesi vakatamata e tiko ena iVakatekivu 2:24: “O koya oqo sa na biuta kina na tamana kei na tinana na tagane, ka kabita na watina: a rau na lewe dua ga.”
Na nodrau duabau na tagane kei na yalewa me rau vakamau vakadodonu ka vakalawa e sega walega ni veivakarautaki ki na itabatamata mai liu me ra vakatawana na vuravura, ia e kauta talega mai na reki kei na veivakacegui cecere duadua e rawa ni kune ena bula oqo. E ka dina oqo ena gauna e vakatikora kina na kaukauwa ni matabete ki na dua na vakamau me sa ka ni bula oqo ki na veigauna tawamudu taucoko. O ira na gone era sucu mai ena vakamau vakaoqo era na taqomaki ena dua na ivakarau ka na sega ni kune ena dua tale na vanua.
Na veilesoni e vakavulici ena itikotiko mai vei ira na itubutubu vinaka sa tekivu me vakabibitaki sara tiko ena vuravura oqo, ena vanua sa yaco vakarabailevu tu kina na veivakauqeti ni meca. Me vaka eda sa kila tu, sa saga tiko o koya me vakasurataka ka vakarusa na yavu taumada ni noda itikotiko—na matavuvale. Ena qaseqase kei na sala vuni eso, sa valuta tiko na gumatuataki ni bula vakamatavuvale e vuravura taucoko ka vakacacana na ivakarau tudei kei na nodra veiyalayalati na Yalododonu Edaidai yalodina. Mera raica na itubutubu ni veivakavulici e na itikotiko sa ilesilesi tabu ka bibi duadua. Me vakataka ni rawa ki na vanua ni vuli tale eso, me vakataka na lotu kei na koronivuli mera vukea na itubutubu mera “vakatavulica na gone e na sala e dodonu me lako kina” (Vosa Vakaibalebale 22:6), na ilesilesi oqo sa nodra vakatabakidua ga na itubutubu. Mai na ituvatuva cecere ni bula marau, sai ira ga na itubutubu vinaka era sa nuitaki tiko mera taqomaka ka vakatorocaketaki ira na luvena na Tamada Vakalomalagi.
Ena noda ilesilesi cecere vakaitubutubu, e vuqa sara na sala vei ira na itubutubu mera kunea mai kina na veivuke kei na veitokoni era gadreva mera vakavulici ira kina na luvedra ena kosipeli i Jisu Karisito. Meu vakatura mada e lima na ka e rawa ni ra cakava na itubutubu me buli cake kina na ivakarau tudei kaukauwa cake ni matavuvale:
iMatai, mera masu vagumatua na itubutubu, ka kerea na Tamada Tawamudu me vukei ira mera lomana, kila vakavinaka, ka dusimaki ira na gone sa tala mai vei ira o Koya.
iKarua, sa rawa mera dau masu vakamatavuvale, vulica na ivolanikalou, kei na lotu vakamatavuvale ka dau kana vata vakawasoma, ka yaco na gauna ni kana oqo me ra veivosaki ka vakavulica na yavunibula.
iKatolu, sa rawa ki na itubutubu me votai ira vata taucoko ena duavata ni veitokoni ena Lotu, veitaratara kei ira na qasenivuli ni Lalai nei luvedra, iliuliu ni itabagone, kei ira na mataveiliutaki ni kalasi kei na kuoramu. Na veitaratara vei ira sa kacivi ka tabaki mera cakacaka vata kei ira na luvedra, sa rawa vei ira na itubutubu mera kila vakavinaka kina na nona gagadre digitaki ka matata e dua na gone.
iKava, sa rawa vei ira na itubutubu mera wasea vakawasoma na nodra ivakadinadina vei ira na luvedra, vakadeitaki ira mera maroroya na ivakaro ni Kalou, ka yalataka na veivakalougatataki a yalataka na Tamada Vakalomalagi vei ira na Luvena yalodina.
iKalima, sa rawa meda tuvanaka na noda matavuvale me yavutaki ena lawa kei na inakinaki vakamatavuvale e matata, ka rawarawa, ena soqo kei na ivakarau tudei vakamatavuvale, kei na “veika vakailavo vakamatavuvale,” na vanua era na vakailesilesi taucoko kina na gone ka rawa ilavo me rawa kina ni ra vulica na tuva-ilavo, mamaroroi, ka saumi ikatini mai na ilavo era rawata.
Na vakatutu oqo me buli kina e dua na ivakarau tudei vakamatavuvale e kaukauwa cake ka sala vata kei na ivakarau tudei ni Lotu. Ena yaco na noda ivakarau tudei qaqaco vakamatavuvale me dua na isasabai vei ira na luveda mai “na gasau vidi ni ca” (1 Nifai 15:24) sa curuma tu na nodra ivakarau tudei vakaicaba, na ivakarau tudei ni veivakamarautaki kei na tamata rogo, na ivakarau tudei ni kadi ni dinau kei na isolisoli, vata kei na ivakarau tudei ni Initaneti kei na itukutuku era sa sotava tu ena veigauna. Ena vukei ira na luveda mera “bula voli e vuravura ” ka “sega ni vakavuravura” (Joni 15:19).
E vakavulica o Peresitedi Joseph Fielding Smith: “Sa nodra itavi na itubutubu mera vakavulici ira na luvedra ena ivakavuvuli veivakabulai oqo ni kosipeli i Jisu Karisito, mera kila kina na vuna mera papitaiso ka rawa mera gadreva dina sara e yalodra mera tomana tikoga nodra maroroya na ivakaro ni Kalou ni ra sa papitaiso oti, me rawa ni ra lesu tale mai ki na Nona iserau. Kemuni na taciqu kei na ganequ vinaka, ko ni vinakata beka na nomuni matavuvale, luvemuni; mo ni laki vauci vata vei tamamuni kei tinamuni ni bera ni ko … ? Kevaka kina, mo ni sa tekivu veivakavulici ni ra se qai sucu mai. Mo ni veivakavulici ga ena ivakaraitaki kei na vunau.”2
E tukuna tiko na ivakaro raraba ni matavuvale:
“Na tagane kei na yalewa vakawati me rau dau veilomani ka veikauwaitaki vakaveiwatini ka vakakina vei ira yadudua sara na luvedrau. ‘Raica na gone era sa Nona isolisoli na Turaga’ (Same 127:3). Sa nodrau itavi bibi na itubutubu me rau susugi ira cake na luvedrau ena loloma kei na bula dodonu, me rau vakarautaka na veika vakayago ka vakakina na veika vakayalo era gadreva, me rau vakavulici ira mera dau veilomani ka veirairaici vakataki ira, me ra dau muria na ivakaro ni Kalou, ka mera lewenivanua vinaka ena veivanua cava ga era tiko kina. …
“… Sa lewa vakalou, me ra veiliutaki ena yalololoma na tama ena nodra dui matavuvale, ena loloma kei na ivalavala dodonu ka sa nodra itavi talega na kena vakarautaki na veika me ra bula ka taqomaki kina na nodra matavuvale. Sa nodra itavi vakatabakidua na tina na nodra susugi cake na gone. Ena vuku ni veiitavi bibi oqo, era sa vakaitavitaki kina na tama kei na tina mera veivukevukei me vaka ni sa nodra icolacola vata.”3
Au vakabauta ni sa lewa vakalou me ilesilesi vakatina oya mera vakabibitaka na nodra susugi cake ka vakavulici o ira na itabatamata e tarava. Ia sa ka totoka sara meda raica na nodra cakacaka vata vakaidina o ira na tagane kei na yalewa veiwatini ena nodra umana vata na nodra veivakauqeti ka veivosaki vagumatua baleti ira na luvedra ka vosa vakakina vei ira.
Na nodra ravuti tikoga na luveda ena veika ca sa duatani cake sara ka douvaki tiko mai na kena a dau yaco tu e liu. Na kena tarai cake e dua na ivakarau tudei vakamatavuvale ena vakavavakutaka na ilati ni itataqomaki baleti ira na luveda, ka viribaiti ira mai na veivakauqeti kei vuravura.
Me vakalougatataki kemuni na Kalou oi kemuni na tina kei na itubutubu vinaka e Saioni. Sa nuitaki kemuni tiko mo ni maroroi ira na Luvena tawamudu. Eda na duavata vakaitubutubu, ka duavata kei na Kalou, ena kena vakayacori na Nona cakacaka kei na lagilagi vei ira na Luvena. Sa noda itavi tabu meda vakayacora na noda vinaka duadua. Au vakadinadinataka oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.