Na Dauveikaroni

Mai vei Peresitedi Henry B. Eyring

Matai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Ko ni na vakaukauwataki ka dauvakauqeti mo ni kila na ivakatagedegede kei na kaukauwa ni nomuni rawa-ka mo ni veiqaravi kina

Au vakavinavinaka niu mai soqoni vata kei kemuni ena bogi nikua. Era sa mua tiko na marama ni Lotu i Jisu Karisito mera isoqosoqo ni marama a vakamacalataka na marama tinai Parofita Josefa Simici, o Lucy Mack Smith, ena malanivosa oqo: “Me da veivakamareqeti, me da veivakatawai, veivakacegui ka rawata na veidusimaki, me da na dabe vata kina mai lomalagi.”¹

E wase tolu tiko na ivakamacala totoka o ya ni ilalavaki ni veimaliwai ena yalo marau vata kei na Kalou. Dua o ya me da dauveikaroni vakai keda. Dua tale me da veivakavulici ka vakavulici talega. Na kena ikatolu o ya me da dabe vata kei na Kalou.

Na noqu inaki ena bogi nikua meu na vukei kemuni mo ni vakila na veivakacaucautaki kei na vakavinavinaka ni Kalou ena vuku ni veika ko ni sa cakava tiko mai ena nomuni veivukevukei tiko vakai kemuni mo ni yacova rawa na inaki cecere o ya. Kei na kena ikarua, o ya na kena vakamacalataki ni na yaco tiko na veika eso ena nomuni veiqaravi lomavata.

Me vakataki ira ga na marama ena gauna e liu, ko ni sa mai vakaio ki na veikacivi ni Turaga mo ni laki vukei ira na tamata. Ena 1856 a kerei ira na Yalododonu o parofita Brigham Young me ra laki vueti ira mai na painia ni qiqi dreti era sa laki tao tu ena veiulunivanua cevata. A kaya ena gauna ni leqa o ya vei ira na lewenilotu ena koniferedi raraba: “Na nomu vakabauta, nomu lotu, kei na lotu o kacivaka tiko, ena sega ni vakabula e dua na yalo vei kemuni ena matanitu silesitieli ni noda Kalou, vakavo kevaka o ni cakava na ivakavuvuli au sa vakavuvulitaka yani oqo vei kemuni. Ni lako yani ka kauti ira mai na tamata era sa tu oqo ena bucabuca, ka qarava vakavinaka sara na veika eda vakatoka me ka vakayago, … de na qai tawayaga na nomu vakabauta.”²

E drau na marama mai Utah era a vakaio mai. E dina ga ni ra dravudravua era vakatawana na nodra qiqi ena veika kece era vinakata kei na kena era vasokumuna mai vei ira eso mera vakacegui o ira era vakaleqai. A vola vakaoqo e dua vei ira na marama qaqa o ya, “Au sega vakadua ni bau kunea na vakacegu levu cake kau na, rawa ni kaya, na marau ena dua na cakacaka au cakava ena noqu bula, me basika kina na yalo au vakila tiko oqo.”³

Ni sa mai vakataucokotaki na veivueti ka waicala na uca cevata, a vola na marama vata ga o ya na ka e taroga na yalona daudina o ya: “Na cava ena tarava mai me ra cakava na liga sa vakarau tu?”⁴

Ena noda gauna, era sa moica na ilawalawa marama qaqa e vuravura taucoko na nodra vakabauta me sa laki matanataki ki na drau na veivanua eso. Ka ra taroga e yalodra kei na masu na taro vata ga baleta na nodra bula ni veiqaravi ena veisiga ni mataka.

Oi kemuni yadua o ni sa tiko ena dua na vanua cecere ena ilakolako ki na bula tawamudu. Eso era sa vakayabaki na nodra veiqaravi, ka so se qai tekivu vou na nodra cakacaka vakatisaipeli ena bula oqo. E cecere na nona itukutuku yadudua kei na bolebole. Ia ko ni sa marama ka luvena yalewa taucoko na Tamada Vakalomalagi, ni sa kila ka wanonovi kemuni vakayadudua tiko.

Na veika o ni sa mai cakava vata vakavinaka sara o ya na nomuni veivakamareqeti, veivakatawai, ka veivakacegui vakai kemuni. Au a vakadinadinataka na cakamana tikitolu ena dua na vula sa oti ena nomuni laki qarava e dua na marama. Niu tamana, au vakavinavinakataki kemuni kau gadreva meu vakavinavinakataka na Kalou, ni a tubera e dua na dauveisiko.

Na luvei keirau o Elizabeth, e vakaitikotiko tani ena dua tale na yasana kei na kena gauna, a tiko e nodratou vale vata kei luvena yalewa yabaki tolu. E dua tale na luvena se qai imatai tiko ni macawa ena murivuli. Sa bukete vula ono tiko o Elizabeth ka sa nanamaki tiko ki na nona sucu mai na ikatolu ni luvena, ka ra tukuna na vuniwai ni na baci yalewa tale. A gole tu ki cakacaka, na watina o Joshua.

Na gauna sa raica kina o koya ni sa lako mai vua na dra ka sa dave sara tiko, a qiriti watina sara ena talevoni. A kaya mai o Joshua vua me kaciva mai e dua na lori ni valenibula me rau qai laki sota ga e valenibula, ka dau taura e 20 na miniti mai nodratou. Ni qai vakarau me qiri, sa rogoca e dua sa tukituki e katuba e liu.

E kurabui ni tu e katuba o nona itokani ni veisiko ni iSoqosoqo ni Veivukei. Rau a sega ni lokuca me rau sota ena mataka o ya. E vakila o nona itokani me mai raici Elizabeth mada ga.

A vukei koya sara ki na motoka. Rau yaco yani i valenibula ni vo toka e vica na miniti me yaco mai o Joshua mai na cakacaka. Era sa lewa na vuniwai ena loma ni 20 ga na miniti me sele laivi mai na gone me na bula o Elizabeth kei na luvena. Sa tadu mai ki vuravura e dua na goneyalewa lailai, ka tagi vakaukauwa sara, ka sucu koso ena 15 na macawa. Na kena bibi e dua na paudi, tinikadua na onisi, (765 na karamu). E a bula o koya, ka vakakina o Elizabeth.

Sa mai yaco vakatikina na ka a tukuna o Lucy Mack Smith ena siga o ya. A vakauqeti ena Yalo Tabu, e dua na lewe yalodina ni iSoqosoqo ni Veivukei, me veivakatawani, veivakamareqeti, ka veivakacegui vua e dua na tacina ena matanitu ni Kalou. O koya kei na tini vakaudolu era veiqaravi veivakauqeti vakaoqo ki na veiitabatamata e sega walega ni vakavinavinakataki mai vei ira era a veivuke kina kei ira na nodra daulomani ia mai vua talega na Turaga.

Ko ni nanuma tiko na Nona vosa ni vakavinavinaka vei ira e vakalailai ga na nodra kilai me baleta na nodra caka vinaka: “Ena qai vosa na Tui ka kaya vei ira, Au sa kaya vakaidina vei kemuni, Ni kemuni a cakava e dua sa lailai vei ira na wekaqu oqo, ni a cakava vei au.”⁵

Ia na cakamana ni dua na marama ni iSoqosoqo ni Veivukei ka a yaco yani me veivuke ena gauna donu sa vakalevutaki ena kaukauwa ni nodra isoqosoqo lomavata na marama. Oqo e dua na tiki ni itukutuku a vakauta o bisopi nei Elizabeth vei koya kei Joshua ena gauna ni veisiko ni sucu oti na gone: “Sa vakarau tu o peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei ena ka kece. Keimami sa tuvanaka oti me rua na laki vukei rau na nomu goneyalewa e vale me rawa ni gole tiko o Elizabeth ki valenibula ni se tiko mada kina o gonelailai vakasakiti se bera ni vakayacani. Keimami sa cakava oti oqo, vakabalavu sara, ka ra maqusataka oqo o ira na [neimami].”

A tomana tale o bisopi, ka vosa tiko ena vukuna kei na tabanalevu: “Keimami dau gole sara talega ki valenibula ka meimei vei ira na gone ena rumu ni qito ena gauna era sega ni vinakata kina na tinadra mera biuti ira ena dua tale na vanua.”

Ni oti: “Keimami na sega ni vakayacora na ituvatuva oqo ke o drau sega ni tokona se lomavata kina. Keimami gadreva ga mo drau kakua ni leqataka na veika keimami na rawa [ni cakava] sara.”

Na veika era a cakava vei luvequ yalewa a rawa kina vua me vakasakita e dua na gauna taleitaki o ya na gauna a roqota kina ena imatai ni gauna, na luvena yalewa lailai.

A qai tinia o bisopi na nona itukutuku vei Joshua kei Elizabeth kei na dua era vakauta na marama ena nodra dina e vuravura taucoko mera qaravi ira na tamata ena vukuna na iVakavuvuli: “Maroroya na vakabauta.”

Ena veika duidui ni kemuni ituvaki kei na veika o ni sa sotava oti mai, au sa rawa ni kaya na veika sa tu mai liu. Ni ko ni maroroya na vakabauta, o ni na raica na veisureti ni Turaga vei kemuni vakawasoma mo ni laki qarava e dua e vakaleqai ena gauna veicalati eso. Ena rairai vaka me sega ni taleitaki ka vaka me cakacaka dredre toka. Ni sa yaco mai na kaci, ena rairai vaka mo sega ni gadrevi kina se ena rawarawa me na dua tale me laki veivuke kina.

Mo nanuma tiko ni gauna e vakatara ki na Turaga meda sotava e dua e vakaleqai tu, eda doka kina na kai Samaria dauloloma ena veika a sega ni cakava ka vakalevu ga ena veika a cakava rawa o koya. A sega ni lako vakatikitiki ka dina ga ni sega ni kila se rairai kena meca o koya sa mavoa tu e gaunisala. A cakava ga na veika e rawata rawa vua na tamata mavoa ka biuta e dua na ituvatuva vei ira eso mera laki vakayacora vakalevu cake. A vakayacora o ya ni kila vakavinaka tu ni cakacaka ni veivukei ena gadreva e levu cake mai na dua ga na tamata.

Na ivakavuvuli mai na italanoa o ya ena rawa me dusimaki iko ki na veika cava ga e yaco ena nomu veimataka. Na ivakavuvuli vata o ya a yaco ena gauna ni nomuni gone kei na veika o ni se qai sotava ga.

Sa yaco oti, ka vakavuqa beka, na nomuni kurabui ena nomuni sotava e dua e gadreva me karoni. Ena rawa ni dua na itubutubu, dua na tutu se bu, dua na marama lewenilotu, se dua na gone, e tauvimate se vakaleqai tu vakayago. Na nomuni yalo ni loloma e curuma yani na nomuni gagadre. O sa qai tekivu veivuke yani.

Me vakataki koya na vulagilako ena italanoa ni kai Samaria dauloloma, ni veivuke a gadrevi sa laki yaco me dua na veimaroroi vakabalavu cake mai na kena o a cakava. Sa gadreva kina o kai Samaria dauloloma me soli koya na vulagilako ki na nona veimaroroi na taukei ni bure. Na ituvatuva ni Turaga ni nodra qaravi na tamata vakaleqai e vakailawalawataki.

E dau veisureti tu o bisopi kei ira na peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei mera veivukei vakai ira na matavuvale ni gadrevi kina e dua na veivukei. E vuqa tu na vu ni ivakavuvuli o ya. Taumada o ya na kena vakarautaki ki na vuqa na tamata na veivakalougatataki ni loloma vakalevutaki ka na yaco mai ena noda veiqaraqaravi vakai keda.

Ko ni sa raica ka vakila na veivakalougatataki o ya. Na gauna ga o karona kina e dua ena gauna lekaleka mada ga, ko na lomani koya o qarava. Ni sa balavu cake sara na gauna e gadrevi kina mo veikaroni, sa na tubu cake vakakina na yalo ni loloma.

Me vaka ga ni da tamata tiko, na tubu cake ni loloma o ya ena rawa ni vakataotaki ena lomaocaoca kei na wawale vakayago. Oqo e dua tale na vuna e vakatara kina na Turaga meda vukei mai vei ira na tamata ena noda veiqaravi vei ira era vakaleqai tu. Oqo na vuna e tauyavutaka kina na Turaga na isoqosoqo ni veikaroni.

Ena vica na macawa sa oti au a tiko ena gauna a tucake kina e dua na goneyalewa me tokoni ena soqoni ni sakaramede me ivukevuke ni kodineita ni veisiko, e dua na itutu au sega ni kila ni tiko. Au vakasamataka voli de sa na kila tiko o koya na veivakacaucautaki sa mai solia oqo na Turaga. Ena vuku ga ni sa yamasamasa na gone sa biuta na soqoni ni bera meu laki tukuna vua na levu ni Nona na vinakata ka taleitaki koya na Turaga ena vuku ni nona veivuke me vakacokotaki na nodra sasaga na Nona tisaipeli.

Na nodra karoni o ira era vakaleqai me vakailawalawa, me dua na isoqosoqo ni veilomani ka lomavata. O ya na veika sa tara cake tiko na Turaga ena kemuni maliwa. E lomani kemuni ena itavi cava ga ko ni cakava.

E dua na ivakadinadina ni Nona vakavinavinaka o ya ni sa vakatara na Kalou me tubu cake tikoga na nomuni lomani ira ko ni qarava. Oqori na vuna o tagi kina ni mate e dua o qarava tu mai vakabalavu. Na kena takali na madigi mo qaravi ira ena vaka me dua na ka e levu cake sa yali mai na veitawasei vakalekaleka oqo. Dua na gauna lekaleka sa oti au rogoca e dua na marama—kau sa kilai koya tu mai vakadede—ena macawa a mate kina o watina, a cavuta na nona ivakadinadina me vakavinavinakataka kina na madigi a qaravi watina kina me yacova sara ni sa mai cava na nona bula. A sega ni laurai na wai ni mata, ia e laurai ga ni matadredredre.

E dina ga ni dau veivakalougatataki vakavinaka sara na nodra qaravi vakabalavu ka lomani o ira na tamata, ko sa na vulica kina ni vakaiyalayala ga na kena veika vakayago, rarawa, kei na ilavo e rawati kina. Vei koya e veikaroni tiko kina vakabalavu sa na yaco me na qaravi talega vakakina.

Na Turaga, o Koya na iVakavuvuli Daususugi ira na tamata era vakaleqai tu, e soli ivakasala veivakauqeti vei ira na dauveikaroni malumalumu ena malanivosa oqo a cavuta o Tui Penijamini ka toqai tu ena iVola i Momani: “Me rawa ni bokoci kina na nomuni ivalavala ca … mo ni vakacegui ira na dravudravua ena veika ko ni sa rawata, mo ni vakani ira sa viakana, vakasulumi ira sa luvawale, sikovi ira na tauvimate ka vukea na nodra leqa, vakayago ka vakayalo talega.”⁶

Ia a tomana tale ka vunauci ira era na rairai sega ni via raica na ivakadinadina ni ko sa laki vakaogai iko sara vakabibi ka vakabalavu sara ena nomu veiqaravi ena loloma: “Mo ni qarauna me vakayacori vakadodonu na veika oqo ena yalomatua; ni sa sega ni yaga vua na tamata [se dua na dauveikaroni] me cici vakatotolo ni sa malumalumu na yago. Ia sa kilikili me gumatua sara me rawata kina na lagilagi; ia me vakayacori ga vakadodonu na veika kece.”⁷

Na ivakasala oqo e dau dredre toka me vakamuri ni digidigi sa koto me na veiraurau toka kei na dua na nomu gagadre mo cakava rawa kece na veika mo vukei ira kina na tamata ena yalomatua, mo rawata tale tikoga na veika o gadreva mo na kaukauwa tikoga kina ena nomu veiqaravi tiko. Ko na raici ira beka eso era bolei ena mataqali digidigi dredre vakaoqo. Me vakataka na digidigi me qarava e dua ni sa voleka tiko ni cava nona bula e vale se ena dua na vale ni veimaroroi ena gauna o sa tekivu oca mai kina.

Na veika o kila baleta na ituvatuva ni veivakabulai ena rawa me nomu idusidusi ena digidigi dredre vakaoqo. Oqo e dua kina na vuna e kaya kina vakavuku o Lucy Mack Smith ni dodonu vei ira na marama mera “taura na ivakasala.”

Ena vukea me veivakadeitaki tudei ki na inaki ni Turaga vei ira yadua na luve ni Kalou ena veigauna dredre ni bula oqo. A vakavulica na vakasama bibi ni ituvatuva ni veivakabulai vua na Parofita Josefa Simici ena sala oqo ni sasagataka me kila vakavinaka na nona veivakatovolei sa vaka me sega ni oti rawa: “Ia kevaka ko sa vosota rawa, ena laveti iko cake na Kalou.”⁸

Na noda digidigi meda vukea vakauasivi kina e dua ena gauna dredre ni veivakatovolei sa yaco kina me, “Na sala cava meu na muria mena vukei vakavinaka kina o koya au lomana me ‘yaco kina na vosota vakavinaka’?” Me da sa qai raica me yaco me vakabauta o koya na Karisito, me waqa tikoga na nodra cina ni inuinui ni bula tawamudu, ka vakamatautaka na loloma, na loloma uasivi i Karisito, me yacova na icavacava ni nona bula.

Au sa raici ira na marama ena matanitu mera vakatabakiduataka o ya vua na iVakabula kei na Nona inaki. Vakananuma mada na gauna o a gole ki na rumu ena vanua era dau soqoni kina na iSoqosoqo ni Veivukei se na Lalai se Goneyalewa.

Ena sega beka ni laurai e dua na iyaloyalo ni iVakabula se Nona vosa, ia o kila ni na dina kei na iyaga ni Nona Veisorovaki a vakila ena auwa o ya me vaka sa yaco tiko ena yakavi nikua. Ena sega beka na iyaloyalo ni dua na valetabu vakalou se na malanivosa “E Rawa ni Tawamudu na Matavuvale,” ia sa rawa mo raica na inuinui ena matadra dredredre.

Ko ni sa raica, me vakataki au, na nona tara cake e dua na dauveisiko yalomatua me yalonuidei e dua na marama e sasagataka tiko na nona veiqaravi vua ena gauna mada ga ni luluqa tiko vakai koya ka se gadrevi tikoga ka yaga sara. Era dau vakasaqara o ira na peresitedi ni iSoqosoqo Cecere ni Veivukei na sala eso mera laki veiqaravi yani o ira era gadreva tu mera vukei. Era vakarautaka na madigi eso vei ira na marama mera vosota na veivakatovolei ka mera veikaroni vakai ira ena loloma uasivi i Karisito. Ena rawa ni oka kina na nona vakamasuti vakavinaka o koya na dauveikaroni oca me cegu mada ka ciqoma na nodra veivuke mai na tamata.

Era na cakava rawa oqo na marama ena nodra sega ni vakalewai ira vakatotolo o ira era curuma tu na veivakatovolei. E vuqa na tamata era colata tu na icolacola bibi eso era sa tekivu mera vakatitiqataki ira vakai ira kei na kedra yaga. Eda na vakamamadataka na nodra icolacola ni da vosota na nodra malumalumu ka rekitaka na veika vinaka eda raica rawa vei ira. E cakava oqo na Turaga. Ka sa rawa meda muria na Nona ivakarau—ni sai Koya na nodra dauniveisusu cecere duadua.

Eda dau tukuna vakawasoma na kaukauwa ni nodra lawalawa na marama ena Lotu i Jisu Karisito. E dodonu meda kila ni sa tiko sara ga na iVakabula ena keda iwirini ni da sureti Koya mai.

Ena vakavuqa tiko, na noda raici ira na luvena yalewa na Kalou mera sureti ira na marama mera tomani ira ena iwirini. Ni ra gole mai na marama ki na dua na soqoni ka vaqara dabe, era na rogoca na domo malumu ni voqa mai, “Yalovinaka, ni mai dabe vata kei au eke.”

Eda na rogoca tiko na domo oqo ena veisiga ni mataka a raica taumada mai o Lucy Mack Smith ena gauna era na “dabe vata kina mai lomalagi.” Eda sega ni vakarautaka rawa na siga o ya ena dua ga na gauna. Ena yaco mai ena vuqa na siga kei na yabaki ni veikaroni vakai keda ka tugana vakatitobu na vosa ni bula tawamudu ki lomada.

Sa noqu masu ni na vuqa vei keda eda na laki tiko vata ena veimataka lagilagi sa tu mai liu vei keda. Sa noqu ivakadinadina oqo vei kemuni ni nomuni vakanuinui ki na veisiga oqori ena vakataudonutaki. Sa vakayaco-ka kina na Turaga o Jisu Karisito, ena Nona veisorovaki tawamudu kivei kemuni yadua. Na Tamada Vakalomalagi sa dau rogoca ka sauma talega na nomuni masu ena vakabauta mo ni dusimaki ka vukei mo ni vosota rawa tiko na nomuni veiqaravi ena Vukuna.

Sa talai yani na Yalo Tabu vei kemuni kei ira ko ni veikaroni kina. Ko ni na vakaukauwataki ka dauvakauqeti mo ni kila na ivakatagedegede kei na kaukauwa ni nomuni rawa-ka mo ni veiqaravi kina. Ena vakacegui kemuni na Yalotabu ni ko rairai veinanuyaka, “Sa rauta beka na ka au cakava?”

Au vakadinadinataka ni na tiko vata kei kemuni na Turaga ka na vakarautaki na nomuni salatu ka vakatakilakilataki mai Vua mo qaravi ira e lomana o Koya era vakaleqai tu ka vakatovolei. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, emeni.