Te Tia Kakoaua ae Maiu iroun te Kristo ae Maiu

Iroun Bitiobi Gérald Caussé

Te Bitiobi n Tararua

Te rongorongo ae kakawaki n Ana Boki Moomon bon kaokan te atatai ae koaua n taben Iesu Kristo ae kakawaki ni kamaiuia ao ni karietataia aomata.

Ni bongin te tiburing teuana ae riringa n 2017, kaukan te mataku n te Paris France Tembora e a kaman waaki imwain te bong are e a tia ni baireaki ngke temanna te tia kaiririia iruwa e kawaraki iroun te mwaane ae taraa n nanokawaki. E taku bwa e maeka irarikin te tembora ao ni kaotia bwa e a tia n riki ngaia bwa te tia kakaitaraa kateana. E taekinna bwa n te bong teuana ngke e taratara nako n te tai ae maan itinanikun wintoon ana auti, e taraa te kurein ae bubura ngke e karuoa rikaaki te atibu ae katotongan Iesu ao ni katikua iaon tanon te tembora. E kaotia te mwaane aei bwa te bwai ae riki aei e bita ana namakin nakon ara Ekaretia. E ataia ae ngaira bon taan iriira Iesu Kristo ao ni bubuti ma te mangori kabwaraan ana bure ibukin kabuanibwai aika e a tia ni karaoi mai imwaina.

Atibun Kristo, are e katikiraoa aon tanon te Paris Tembora ao ana bwai te Ekaretia riki tabeua, e kaota ara tangira ibukin te Tia Kamaiu. Te moan atibu ae te mabora bon ana mwakuri te Danish artist Bertel Thorvaldsen, are e karaoia inanon 1820—ti tebo ma ririkin te Moan Kaotioti. Te atibu e rangin ni kaokoro nakon angiin te mwakuri ni korobanna n te tai anne, are e kaota aron korakain Kristo iaon te kaibangaki. Ana mwakuri Thorvaldsen e kaota te Kristo ae maiu, are e karekea tokanikaina man te mate ao, ma baina aika tangaina, ni kaoia bwa ana bane n nako Ina. Ti mwiin neera ni Baina ao ni Waena ao te ikoaki Irarikina ae a kakoaua te maraki ae korakora are E korakai iai ni kamaiuia aomata ni kabane.

Teuana bukina ngkai ngaira kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ti tangira te boua aei bwa e kauringiira n te kabwarabwara are koreaki n Ana Boki Moomon ni kaotin te Tia Kamaiu i Amerika:

“Ao nooria, a noora te Aomata bwa e ruo mai karawa; ao e kunnikainna n te kunnikai ae mainaina; ao e ruo ma n tei i buakoia. …

“Ao e a koro bukina bwa e arora baina man taetae nakoia aomata, ni kangai:

“Nooria, bon Iesu Kristo Ngai, …

“… I a tia ni mooi n te mwangko ae mao are e a tia n anganai te Tama, ao e a tia ni mimitong te Tama irou ngke I katokaa i aou buren te aonaba.”¹

Ngkanne E kaoa te mwaane, te aine, ao ataei bwa a na nako Ina ao ni karin baia Irarikina ao n namakina mwin te nera ni Baina ao ni Waena, ao ni karekea ana koaua bwa bon Ngaia te Metia ni kakoaua ae a tia n tataningaia n te tai ae maan.²

Te bwai ae e riki ae e ana te nano aei bon te bwai ae moan te kakawaki n Ana Boki Moomon. Ni kabane “rongorongo aika tamaroa” n te euangkerio a bane n oti n tamnein te Tia Kamaiu aei, ngke E “arori baina n nanoanga”³ ni kaoia n tatabemaniia bwa ana nako Ina ni karekei kakabwaia n Ana Mwakuri ni kamaiu.

Te rongorongo ae kakawaki n Ana Boki Moomon bon kaokan te atatai ae koaua n taben Iesu Kristo ae kakawaki ni kamaiuia ao ni karietataia aomata. Te boto n iango aei e okioki ni moanaki man te iteraniba ni kabwarabwara ni karokoa te kabanea n taeka n te kabanea ni mwakoro. Rinanon tienture ni kitanan te koaua ao kamangaongao n te tamnei, nanon raoi te bwai ae karaoia Kristo i Ketetemwane ao i Korokota a riki ni bua ke ni kamangaoaki. Ai kukureira aron ana namakin Iotebwa Timiti ngke, e raira taekan te 1 Nibwaai, e kunea te berita ae moan te kakawaki aei: “Taian kabanea n rongorongo aikai [ana Boki Moomon] … a na kaota koauan are te moan [te Baibara] … ao a na kaoti naba bwaai aika a mataata ma ni kakawaki ake a tia n anaaki mai irouia; ao a na kaotaki nakoia reeti, neewe, ao aomata nako bwa Ana Tiibu te Teei te Atua bon Natin te Tama ae Akea Tokina, ao bon te Tia Kamaiua te aonaba; ao a na riai n nakoina aomata ni kabane, bwa ngkana aki ao a na aki kona ni kamaiuaki.”⁴

Koaua aika mataata ao ni kakawaki n taekan Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu a kuneaki ni kabane inanon Ana Boki Moomon. Ngkai I karinani ni koroi tabeua koaua aikai, I kaoi ngkami bwa kam na iangoia bwa a kanga n tia ni bita ke ni kona ni bita maium.

1. Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo bon te bwaintangira ae aki kaboaki ae anganaki ni kabane naake a tia ni maiu, ake a teimatoa ni maiu, ao ake ana maiu iaon te aba.⁵

2. Irarikin are uotakin rawawatan ara bure, te Kristo e katoka Iaona nanokawakira, nanououara, rawawatara, ao aorakira, ao ni kabane karawawatakira aika reke ni maiun te aomata ae mamate. Akea te karawawataaki, te maraki, ke te nanokawaki are E aki karawawataaki iai ibukira.⁶

3. Ana angakarea ni kamaiu te Tia Kamaiu e kariaira bwa ti na tokanikai iaon baika a aki raraoi mai mwiin bwakan Atam, n raonaki ma te mate n rabwata. Ibukin Kristo, natin te Atua ni kabane ake a bungiaki iaon te aba aei, n aki tabe ma raoiroia, a na rinanon manga katiteuanakin tamneia ao rabwataia rinanon mwaakan te Mangauti⁷ ao n oki nako Ina “bwa a na motikaki taekaia … n aron [aia] mwakuri.”⁸

4. Ni kaitaraana, karekean ana kakabwaia ae bwanin ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu e a bon nakon ara kekeiaki ni⁹ maiuakina “ana reirei Kristo.”¹⁰ N ni miina, Riaai e nora te “kawai ae e eti ma n irariki”¹¹ ae e kaineti nakon te kai ni kamaiu. Uaana, are e tei ibukin ana tangira te Atua n aron are e kabwarabwaraaki rinanon kakabwaia n Ana Mwakuri ni Kamaiu Kristo, “are moan te kakawaki ao n tangiraki … [ao] te kabanea ni korakora mai buakon ana bwai n tangira nako te Atua.”¹² N te aro bwa ko na katonga te uanikai aei, ti riai ni kamwakura te onimaki iroun Iesu Kristo, rairannano, “ongo nakon ana taeka te Atua,”¹³ karekei otenanti aika kakawaki, ao ni kawakin otenanti aika tabu ni karokoa tokin maiura.¹⁴

5. Rinanon Ana Mwakuri ni Kamaiu, Iesu Kristo e aki ti kamaunai ara bure, ma E katauraoa naba te mwaaka are ngaia ae Ana reirei a na “[tokanikai] i aon te aro n aomata,”¹⁵ ni waaki “teutana imwiin teutana,”¹⁶ ao n rikirake n ae tabu¹⁷ bwa aonga n te bong teuana n riki bwa aomata aika kororaoi imatan Kristo,¹⁸ n tau ni manga maeka riki ma te Atua¹⁹ ao ni karekei ana kakabwaia ni kabane te abanuea are i karawa.²⁰

Teuana riki te koaua ae karaunano n Ana Boki Moomon e kangai, e ngae ngke akea tiana ao e kabuta te aonaaba, a na Mwakuri ni Kamaiu te Uea bon te bwaintangira ae onoti ibukimi, ae tau nakoira ni kabane.²¹ N arona naba ngke Iesu e kaoia n tatabemaniia ana reirei aika Nibwaite bwa ana riinga Manekana, E mate ibukira, ngaira n tatabemaniira, bwa kanga ti ngkoe ke ngai aomata n te aonaaba aei. E kanakoa nakoira a na kakao bwa ti na bane n nako Ina ao ni karekea te kakabwaia ae kakukurei n Ana Mwakuri ni Kamaiu.²²

Aron raoi Ana Mwakui ni Kamaiu Kristo e na kinaaki riki ngkana ti iangoi aia katooto mwaane ao aine aika kamiimi n Ana Boki Moomon. Ibuakoia bon Enoti, Aramwa, Teeterom, te Uea Ramonaai ma buuna, ao ana aomata te Uea Beniamina. Aia karaki n rairakiia ao aia koaua aika korakora a katauraoa te koaua ae maiu bwa e na kanga nanora ni bitaki ao n oniki maiura rinanon raoiroin ao ana nanoanga te Uea ae akea tokina.²³

Te burabeti ae Aramwa e titirakiniia ana aomata te titiraki ae kabuebue aei. E taku, “Ngkana kam a tia n rinanon te bitaki n nano, ao ngkana kam a tia n namakina te kan anenea kunan te tangira ni kabomwi, I kan titirakini ngkami, kam kona n namakinna ngkai?”²⁴ Te titiraki aei bon te bwai ae bongana n te bong aei, bukina bwa n tabera ae taan iriira te Uea, E riai mwaakana ni kaboira n raoniira, ni kaungaira, ao ni bitiira ngkai ao ni katoa bong.

E kona ana titiraki Aramwa ni manga bitaki taekana n titiraki: ningai am kabanea n tai ae ko namakina iai a na kairoro ana Mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu ae kakukurei ni maium? E riki aei ngkana ko namakina “rianakon ao karewerewen” te kimwareirei²⁵ n roko nakoim are e kaota te koaua nakon tamneim bwa a kabwaraaki am bure; ke ngkana kakatai aika a kamaraki a waekoa n riki ni bebete, ke ngke e kamarauaki nanom ao ko a kona ni kaota te kabwarabure nakon temanna ae e a tia ni kammarakiko. Ke e na kona n tabetai ngkana ko taraa nanom n tangira ao ni beku ibukiia tabeman bwa e a rikirake, ke te kawai ni kaitiaki e karikiko bwa te aomata ae kaokoro, ni katiteboaki nakon banan te Tia Kamaiu.²⁶

I kaota au koaua bwa atatai ni kabane aikai a bane ni koaua ao bon bwaai ni kakoaua bwa maiura a kona ni bitaki rinanon te onimaki iroun Iesu Kristo ao Ana Mwakuri ni Kamaiu. Ana Boki Moomon e kamatatai ao ni karababai ara atatai n te bwaintangira mai karawa aei. Ngkana ko kamatebwaia Ana Boki Moomon, ko na ongo bwanaan te Kristo ae maiu ni kaoko bwa kam na bane n nako Ina. I berita bwa ngkana ko butimwaea te kakao aei ao ni karika maium n aron Ana katooto, Ana kamaiu e na roko inanon maium. Rinanon mwaakan te Tamnei ae Raoiroi, te Tia Kamaiu e na bitiko ni katoabong “ni karokoa te bong ae kororaoi”²⁷ ngkana ko kona, n aron are E taekinna, “noora ubuu ao n ataia bwa bon iai Ngai.”²⁸ N aran Iesu Kristo, amen.

Bwaai aika a na taraaki

1. 3 Nibwaai 11:8–11.

2. Taraa 3 Nibwaai 11:14–15.

3. Aramwa 5:33.

4. 1 Nibwaai 13:40.

5. Taraa 2 Nibwaai 9:21; 26:24–27; Motiaea 3:13.

6. Taraa Aramwa 7:11–12.

7. Taraa 2 Nibwaai 10:25.

8. Motiaea 3:24; taraa naba 2 Nibwaai 2:4, 10, 26; 9:6–7, 12–13, 15, 22; Motiaea 3:12; 16:7–8; Aramwa 11:41–44; 42:6–8, 23; Ereman 14:16; Mopmon 9:12.

9. Taraa 2 Nibwaai 9:21; Motiaea 3:12; Ereman 5:11; 14:18.

10. 2 Nibwaai31:21; taraa naba 3 Nibwaai 27:20–21.

11. 1 Nibwaai 8:20.

12. 1 Nibwaai 15:36.

13. 1 Nibwaai 15:24.

14. Taraa 2 Nibwaai 31.

15. Motiaea 3:19.

16. 2 Nibwaai 28:30.

17. Taraa Motiaea 3:19.

18. Taraa 3 Nibwaai 27:27; Moronaai 10:32–33.

19. Taraa 2 Nibwaai 2:8; Motiaea 2:41.

20. Taraa Aramwa 11:37.

21. Taraa 2 Nibwaai 9:21.

22. Taraa Ominaai 1:26; Aramwa 5:33; Moronaai 10:32–33.

23. Taraa Enoti 1; Motiaea 5; Aramwa 12; 18–19; 36.

24. Aramwa 5:26; e kairaki ma katuruturuana.

25. Aramwa 36:21.

26. Taraa Motiaea 3:19.

27. Reirei ao Berita aika Tabu 50:24.

28. Rerei ao Berita aika Tabu 93:1.