Semati na Lomada ena Duavata kei na Bula Savasava

Mai vei Elder Quentin L. Cook

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Na ika 200 ni yabaki ena tukutuku ni Lotu oqo, meda semati keda ena bula savasava ka meda duavata vakadua.

Na bula savasava kei na duavata erau ka bibi sara. ¹ Ni da lomana na Kalou ena lomada taucoko ka tovolea meda bula savasava me rawa ni da vakataki Koya, ena lailai na veivala kei na veileti ena keda maliwa. Sa na vakalevutaki na duavata. Au taleitaka e dua na italanoa dina ka ivakaraitaki ni ka oqo.

E dua na cauravou ka sega ni lewenilotu o General Thomas L. Kane, e vukei ira ka taqomaki ira na Yalododonu ena kena gadrevi mera drotani mai Nauvu. A dau valataka na Lotu o koya me vica vata na yabaki. ²

Ena 1872, o General Kane kei na watina maqosa, o Elizabeth Wood Kane, kei na rua na luvedrau tagane eratou a gole mai nodratou itikotiko mai Pennsylvania ki Salt Lake City. Eratou a veitomani kei Brigham Young kei na nona ilawalawa ena dua na ilakolako dredre ena ceva ni vanua ki St George, Utah. Ena nona matai ni veisiko mai Utah o Elizabeth, e lomaleqataki ira na marama. E kurabui ena veika eso a vulica. Me kena ivakaraitaki, a kunea ni vakatarai vei ira na marama e Utah mera cakacaka mera rawata kina na nodra bula . ³ A kunea talega ni o ira na lewe ni Lotu era dauloloma ka veikauwaitaki vei ira na iTaukei kei Amerika. ⁴

Ena ilakolako oya eratou a laki vaka i cili ena vale nei Thomas R. kei Matilda Robinson King e Fillmore. ⁵

A vola o Elizabeth ni gauna a vakarautaka tiko kina o Matilda na kakana me baleti Peresitedi Young kei na nona ilawalawa, eratou a curu yani e lima na kai Idia ni Amerika. Dina ni ratou a sega ni sureti, e matata ni ratou via tomani ratou. A vosa vei iratou o Sister King ena “nodratou vosa.” Eratou a dabe sobu vata kei na nodratou i tutuvi ka kunei votu e matadratou na marau. E a taroga edua na luvedrau na King o Elizabeth, “Na cava a tukuna o tinamu vei iratou na tagane o ya?”

A kena i sau mai vua na luve i Matilda tagane “A tukuna eratou liu mai na vulagi oqo, ka’u sa vakasaqa ga me rauti ratou, ia na kemudou se saqa tiko, ka na qai kacivi iratou ni sa buta.’”

A taro yani o Elizabeth “Ena vakayacora dina beka o ya, se na solia ga vei iratou na i vovo ni kakana e katuba ni vale ni kuro?” ⁶

A sauma o luvei Matilda tagane,“O nana ena qaravi iratou me vaka ga nona qaravi kemudou, ka na sureti iratou ki na teveli ni kana.”

A qai vakayacora vakakina, ka “ratou kana ena itovo rakorako.” A vakamacalataka o Elizabeth ni sa totoka dina vakaoti nona veiqaravi na marama oqo ena 100 na pasede. ⁷ Na duavata ena vaqaqacotaki ni da rokovi ira na tamata ena dina ga ni tu na duidui ena noda bula.

Ni da iliuliu, e sega ni cala na noda vakanananu ni e liu na veimaliwai a vinaka tu, na vei itovo kece e a va Karisito, se na vei vakatulewa kece e a dodonu. Ia, na noda lotu e vakavulica nida sa luvena kece na Tamada mai Lomalagi, ka da sokalou Vua kei na Luvena, ko Jisu Karisito, o koya na noda iVakabula. Na noda gagadre sai koya me semati na lomada kei na noda vakasama ena bula savasava kei na duavata ka yaco me duabau vata kei Rau. ⁸

Bula savasava e rabailevu na kena ibalebale ka okati vakaidina kina na bulataki ni ivakaro ni Kalou. ⁹ E vakatarai keda ki na vei cakacakatabu vakalotu ka tiki ni salatu ni veiyalayalati, ka vakalougatataki keda me tiko kei keda na Yalona, me dusimaka na noda bula. ¹⁰

Na bula savasava e sega ni vakatautaki ki na noda rawata yadua na veivakalougataki kece sara ena noda bula ena gauna oqo. Ena rawa beka nida na sega ni vakawati se vakalougatataki me vakaluveni se so tale na veivakalougatataki gadrevi ena gauna oqo. Ia na Turaga sa yalataka ni o ira na yalododonu era yalodina “era na tiko marau kina vata kei na Kalou me tawamudu.” ¹¹

Na Duavata e raibalevu na kena ibalebale, ia e matanataka na imatai kei na ikarua ni ivunau levu, o ya meda lomana na Kalou kei ira na wekada. ¹² E vakatakila na matatamata vaka Saioni ka “semati vata ena duavata” na lomadra kei na nodra vakasama. ¹³

Na uto ni noqu vosa e baleta na duidui ni lesoni ena ivolatabu.

Sa oti oqo e 200 na yabaki mai na nodrau a rairai taumada na Tamana kei na luvena ena 1820 ka tekivutaka na Vakalesui mai ni kosipeli i Jisu Karisito. Na veika e yaco ena 4 Nifai ena iVola i Momani, e tiko kina e dua na itaba-200 na yabaki ni oti na nona rairai na iVakabula ka tauyavutaka na Nona Lotu, ena vanua makawa e Amerika.

Na ivolatukutuku makawa eda wilika ena i ka 4 ni Nifai e vakamacalataka e dua na matatamata ka sega ni ra vuvu, veiqati, se tiko yavavala se lasu se laba, se gagano ca. Ena vuku ni ivalavala savasava oqo e tukuna na ivolatukutuku, “sa dina sara ni sa sega beka ni dua na matatamata mamarau cake ena kedra maliwa na tamata kecega sa bulia na liga ni Kalou.” ¹⁴

Ni semati ki na duavata, na i ka 4 ni Nifai e tukuni kina, “Ka sa yaco ni sa sega na veileti ena vanua, ni sa tiko e lomadra na tamata na loloma ni Kalou.” ¹⁴

E ka ni rarawa, ni i ka 4 Nifai e qai vakamacalataka e dua na veisau levu ka yaco ena “ikarua na drau ka dua ni yabaki,” ¹⁶ ni a vakacacana na bula savasava kei na duavata na ivalavala ca kei na veisei. Na titobu ni lolovira ni caka ca ka a yaco, sa qai yaco e muri me ca vakalevu ka vakavuna vua na parofita cecere o Momani me lelevaka vei Moronai na luvena:

“Ia na luvequ, e rawa vakaevei ni dua na mata tamata vakaoqo, me ra sa dau taleitaka vakalevu tu ga na i tovo vakasisila—

“E rawa vakaevei me da namaka ni na tarova na ligana na Kalou me tauca na nona lewa vei keda?” ¹⁷

Ena i taba gauna oqo, e dina ni da bula ena dua na gauna digitaki, na vuravura e sega ni vakalougatataki ena bula savasava kei na duavata me vaka e vakamacalataki ena i ka 4 Nifai. Sa dina sara, eda bula ena dua na gauna ka kaukauwa kina na tatawasewase. Ia vei ira na milioni ka sa ciqoma oti na kosipeli i Jisu Karisito, era sa yalataki ira me rawata ruarua na bula savasava kei na duavata. Eda sa kila ni rawa meda caka vinaka cake, ka sa ikoya oqori na noda itavi ena bula oqo. Eda rawa ni dua na ivurevure ni kaukauwa me vakavinakataka ka vakalougatataka e dua na matatamata. Ena i ka 200 ni yabaki ka gauna bibi ena itukutuku ni noda Lotu, meda yalataki keda vaka lewe ni Lotu ni Turaga meda bula savasava ka duavata me vaka a se bera ni yaco vakadua mai liu. Sa kerei keda tu o Peresitedi Russell M. Nelson meda “vakaraitaka nai tovo veidokai, veiyaloni vaka matatamata kei na kawatamata ka veirokorokovi vaka i keda. ¹⁸ Oqo e kena i balebale na veilomani vaka i keda ka okata na tamata kecega mera tacida ka ganeda ka tauyavutaka e dua na matatamata vaka Saioni.

Na noda i vakavuvuli e vakatautauvatataka na tamata kecega, ka rawa kina meda duavata ka marautaka na keda duidui vakayadudua sara. Na duavata kei na duidui erau sega ni veibasai. E rawa ni da rawata na duavata e levu cake, ni da susuga e dua nai tuvaki ka sega kina na veivakaduiduitaki ka rokovi na duidui ni tamata yadua. Ena loma ni gauna au a veiqaravi tu kina ena mataveiliutaki ni iTeki na San Francisco California Stake, era lewena na ivavakoso vosa vaka Sipeni, Toga, Samoa, Tagalog kei na Medirini Na neitou tabanalevu era vosa-vaka Valagi, era lewena na dui kaikai ka duidui itovo. A kune kina na loloma, bula savasava, kei na duavata.

Na tabanalevu kei na vei tabana ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai e wasei vaka vanua se vaka vosa, ¹⁹ sega ni vaka kawatamata se i tovo vakavanua vata. Na nona kawa tamata e dua e sega ni volai ena ivolatukutuku ni lewenilotu.

Ena i tekivu ni iVola i Momani, rauta ni 550 na yabaki ni bera na sucu i Karisito, eda vakavulici ena ivakaro taumada me baleta nodra veiwekani na luvena na Tamada mai Lomalagi. Na tamata kece me maroroya nai vakaro ni Turaga ka sureti me vakaivotavota ena nona vinaka; “ka sa sega ni bureitaka vua e dua sa lako mai vua, na tamata loaloa kei na tamata vulavula, na bobula kei na galala, na tagane kei na yalewa; ka sa nanumi ira na tawa lotu; ka ra sa tautauvata na tamata kecega vua na Kalou, ko ira na Jiu kei ira na kai Matanitu Tani.” ²⁰

Na veiqaravi kei na nona itukutuku na iVakabula sa dau tukuni kina vakawasoma ni vei kawatamata kei na duiroka era sa luve kece ni Kalou. Eda veitacini ka veiganeni kece sara. Ena noda i vunau eda vakabauta ni matanitu ka yaco kina na Veivakalesui tale, sai koya o Amerika, na kena yavu ni vakavulewa ²¹ kei na vei ivola tale eso, ²² a volai mai vei ira na tamata malumalumu, ka ceguvi mai vua na Kalou me vakalougatataka na tamata kecega. Me vaka eda wilika ena Vunau kei na Veiyalayalati na vei ivola oqo era sa “tauyavutaki, ka sa dodonu me vakayagataki tiko me taqomaki kina na nodra dodonu na tamata kecega, me vaka na ivakavuvuli dodonu ka savasava.” ²³ E rua vei rau nai vakavuvuli oqo, sai koya na galala ni digidigi kei na saumi taro ena nona i valavala ca vakayadua. Sa kaya na Turaga:

“O koya, sa sega sara kina ni dodonu me dua na tamata me bobula vua e dua tale.

“Ia ena vuku ni ka oqo au sa tauyavutaka kina na Yavu ni Vakavulewa ni vanua oqo, ena ligadra na tamata vuku au sa vakatubura me ra qarava na inaki oqo, ka vueta na vanua ena dave ni dra.” ²⁴

Na iVakatakila oqo a ciqomi ena 1833 ena gauna era a sotava tiko kina na Yalododonu e Misuri na veivakararawataki kei na veivakacacani. Na iulutaga ni Vunau kei na Veiyalayalati wase e 101 e tukuna vakatikina: “Era vakasavi tani mai na nodra veivale ena yasayasa vaka-Jekesoni mai vei ira na ilawalawa dauvakacaca. … Era sa vakarerei vakavuqa me ra na vakamatei ko ira na [lewe] ni Lotu.” ²⁵

Oqo e a dua na gauna ni nuiqawaqawa ena vuqa sara na sala. E levu na lewe i Misuri era raici ira na iTaukei kei Amerika mera meca sega ni tuvakasuka, ka ra vinakata mera vagalalataki mai na vanua. Me kena ikuri e levu vei ira na tawavanua e Misuri era a taukeni bobula tu ka ra ririkotaki ira na saqata na veivakabobulataki.

Ena kena veibasai, na noda i vunau e rokovi ira na iTaukei kei Amerika ka a noda gagadre meda vakavulici ira ena kosipeli i Jisu Karisito. Me baleta na veivakabobulataki, na noda ivolanikalou sa vakamatatataka ni sega ni dodonu me dua na tamata me vakabobulataka tiko e dua tale. ²⁶

E kena itinitini, o ira na yalododonu era a vakasaurarataki mera biuti Misuri ²⁷ ka toki ki na Ra. ²⁸ Era a sautu na Yalododonu ka kunea na vakacegu e salavata kei na bula savasava, duavata, kei na bulataki ni Kosipeli i Jisu Karisito.

Au marautaka na Masu ni Vakamamasu ni iVakabula ka volai tiko ena Kosipeli i Joni. Na iVakabula a vakatusa ni a talai mai vei Tamana, ka sa mai vakaotia ko Koya na cakacaka me mai kitaka. A masulaki ira na Nona tisaipeli kei ira ka na vakabauti Karisito: “Mera duabau kecega, me vaka edaru sa duabau Tamaqu, mera duabau kei kedaru.” ²⁹ Na duabau e vakatakila na Karisito ni ya masu ni bera na Nona soli me Vakoti.

Ena imatai ni yabaki ni Vakalesuimai ni kosipeli i Jisu Karisito, ka volai ena wase e 38 ni Vunau kei na Veiyalayalati, e vosa na Turaga me baleta nai valu kei nai valavala ca ka tukuna, “Io au sa kaya vei kemudou, mo dou duavata sara; ia kevaka dou sa sega ni duavata, dou sa sega ni noqu.” ³⁰

Na itovo ni noda Lotu e yavutaki mai na kosipeli i Jisu Karisito. Na iVola i Paula nai Apositolo vei ira na kai Roma e titobu. ³¹ Na Lotu taumada mai Roma era a lewena na Jiu kei na kai Matanitu tani. O ira na Jiu taumada oqo a tiko na nodra itovo vakavanua vaka Jiu, ka ra “a rawata na nodra galala ka tekivu mera tubu ka vuavuai.” ³²

Na nodra itovo o ira na kai Matanitu tani e Roma, sa veiwaki tu kei na itovo ni vanua o Kiriki ka kiladeivaku tu o Paula, baleta na veika a sotava mai Aceni kei Koronica.

E vakamacalataka o Paula na kosipeli i Jisu Karisito.ena dua na iwalewale e matata. E vola itukutukutaka o koya na veika eso ena itovo vaka Jiu kei na Matanitu tani ³³ ka veicoqacoqa kei na kosipeli dina i Jisu Karisito. E a vakamasuti ira vakayadua mera biuta tani mai na nodra vakabauta kei na itovo vakavanua, nai valavala ka sega ni salavata kei na kosipeli i Jisu Karisito. A vakasalataki ira na Jiu kei na kai Matanitu tani o Paula mera maroroya na ivakaro ka veilomani vakai ira, ka kila ni bula savasava ena veimuataki ki na veivakabulai. ³⁴

Na itovo ni kosipeli i Jisu Karisito e sega ni itovo nona na Jiu se nodra na kai Matanitu tani. E sega ni vakatau ki na roka ni kuli ni yagona e dua se vanua e vakaitikotiko kina. Eda marautaka na vei duidui itovo vakavanua e tiko, ia e dodonu meda vakanadakuya na vei tikina ka veicoqacoqa kei na kosipeli i Jisu Karisito. O ira noda lewenilotu kei ira na saumaki vou era cavu tu mai na vei kawatamata kei na itovo ni vanua ka duidui sara. Kevaka meda na vakamuria na ivakasala i Peresitedi Nelson me vakasokumuni ira na Isireli veiseyaki tu, eda na kunea ni da sa duidui me vakataki ira na Jiu kei na kai Matanitu tani ena gauna i Paula. Ia eda rawa ni duavata ena noda lomana ka vakabauti Jisu Karisito. Na iVola i Paula vei ira na kai Roma e tura na yavu ni ivakavuvuli o ya meda muria na itovo kei na i vunau ni kosipeli i Jisu Karisito. E sa ivakarau vei keda ena siga ni kua. ³⁵ Na cakacaka vakalotu ni valetabu e vakaduavatataki keda ena veisala e matalia ka vakayacori keda meda duabau ena vei sala kece e bibi ka tawamudu.

Eda vakacaucautaki ira na lewenilotu painia e vei yasa i vuravura, sega ni baleta nira sa taucoko, ia e baleta ga nira sa rawa na veika dredre, era solibula, sasaga me vakataki Karisito, ka a tovolea mera tara cake na vakabauta ka me duabau kei na iVakabula. Na nodra duabau kei na iVakabula a vakavuna mera duabau vaka i ira. Na ivakavuvuli oqo e se dina tiko vei iko kei au nikua.

Na kerekere bibi ki vei ira na lewe ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu edaidai, o ya mera sasaga mera tamata kei Saioni nira sa yalovata ka duavata ena vakasama ka ra sa kitaka na ivalavala dodonu. ³⁶

Sa noqu masu meda na ivalavala savasava ka duavata ka vakanamata vakataucoko sara ki na qarava ka vakalagilagia na noda iVakabula ko Jisu Karisito, o koya kau sa vakadinadinataka. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.