Lomani Ira na Nomu Meca
Na noda kila ni da luvena kece na Kalou sa solia vei keda e dua na itovo ni rai baleta na kedra bibi na tani kei na kaukauwa me da uabaleta kina na lewa vakatani.
Na ivakavuvuli ni Turaga e baleta na tawamudu ka baleti ira kece sara na luvena na Kalou. Ena itukutuku oqo au na solia eso na ivakaraitaki mai Amerika, ia na ivakavuvuli era vakavuvulitaki kina ena yaga e veivanua kecega.
Eda bula donumaka na gauna ni veicudruvi kei na veicacati ena veiwekani vakapolitiki, kei na lawatu. Eda vakila ena vulaikatakata oqo ka ra uabaleta kina eso, na itovo ni vakaraitaki kudru malumu, ka ra vakaitavitaki ira ena itovo ni veivakarusai. Eda vakila ena gauna oqo e na vunau ni vaqara digidigi ena veitutu vakamatanitu. E ka ni rarawa, ni so vei ira oqo era sa yaco me itukutuku vakapolitiki ka veidusi sega ni yalovinaka ena noda veisoqoni ni Lotu.
Ena dua na matanitu ni bula galala ena dau tu na noda duidui ena vuku ni matavakaturi kei na lawatu. Ia, ni da dau muri Karisito sa dodonu me da uabaleta na yalo cudrucudru kei na veicati e dau veivosakitaki se vakacalai na noda digidigi vakapolitiki ena vuqa na veivanua eso.
Oqo e dua na nona ivakavuvuli na noda iVakabula, rairai kilai levu beka ia dau vakavudua na kena caka:
“Dou sa rogoca sa kainaki, mo lomana na wekamu, ka cata na nomu meca.
“Ia koi au kau sa kaya vei kemudou, Dou lomani ira na nomudou meca, vosavinaka vei ira sa rulaki kemudou, caka vinaka vei ira sa cati kemudou, ka masulaki ira sa vakalialiai kemudou, ka vakacacani kemudou” (Maciu 5:43–44). 1
Ena veitabatamata era sa vakavulici na Jiu me ra cati ira na nodra meca, ia ena gauna ko ya era a vakararawataki ena ruku ni nodra lewa kei na ivalavala kaukauwa na kai Roma. Ia, a vakavulici ira ko Jisu me ra “lomani ira na kedra meca ka caka vinaka vei ira era cati ira.”
Sa so na veisau levu ni ivakavuvuli me baleta na veiwekani vakatamata yadua kei na bula vakapoilitiki! Ia sai koya tikoga oqori na ka e vakarota vei keda na iVakabula. Eda wilika ena iVola i Momani, “E dina, e dina au sa kaya vei kemudou, ko koya sa tiko vua na yalo ni veileti, sa sega ni noqu, ia sa nona ga na tevoro, ni sai koya na tama ni veileti, ka sa dau vakauqeta na yalodra na tamata me ra veileti ka veicudruvi” (3 Nifai 11:29).
Me da lomani ira na keda meca kei ira era dau vakavuna na ca e sega ni rawarawa. “E vuqa vei keda eda se bera ni yacova na itagade oya ni … loloma kei na veivosoti,” e vakadikeva o Peresitedi Hinckley, ka vakuria, “E gadrevi kina e dua na ivakarau ni bula ka voleka sara ni sivia na kena eda rawata.” 2 Ia e gadrevi sara, baleta ni rau tiki ni nona ivakaro cecere na iVakabula mo “lomana na Turaga na nomu Kalou” ka “lomana na wekamu me vaka na nomu lomani iko” (Maciu 22:37, 39). Ka dodonu me rawa, baleta ni sa vakavuvulitaka talega o Koya, “Dou kerekere, ka na soli vei kemudou; dou vakasaqara, ka dou na kunea” (Maciu 7:7). 3
Eda na rokova tiko vakacava na ivakaro vakalou oqo ena dua na vuravura eda sa vauci tale tu ga kina ena lawa ni tamata? E kalougata, sa tu vei keda na nona ivakaraitaki sara ga na iVakabula ena ivakarau me da vakatautauvatataka kina na Nona lawa tawamudu kei na ivalavala ni lawa e bulia na tamata. Ni ra segata na vunica me ra vesuki Koya ena taro, se dodonu me ra saumi ivakacavacava ki Roma o ira na Jiu, a dusia o Koya na yaloyalo kei Sisa ena nodra ilavo ka kaya: “Mo dou qai solia vei Sisa na veika nei Sisa, vua talega na Kalou na veika sa nona na Kalou” (Luke 20:25). 4
O koya, me da na muria na lawa ni tamata (solia vei Sisa) me da bula sautu kina ena lewa ni matanitu, vakakina me da muria na lawa ni Kalou me da toro yani ki na noda iyacoyaco tawamudu. Ia me da cakava vakacava oqo—vakauasivi eda na vulica vakacava me da lomani ira na vunica kei na noda meca?
Na nona ivakavuvuli na iVakabula me da kakua ni “veisaqasaqa ena cudru” sa imatai ni ikalawa vinaka. Na tevoro na tama ni veiqati, ka sai koya e dau temaka na tamata me ra veiqati ena cudru. Sa dau vakavuna o koya na veimecaki kei na veicacati vei ira na tamata yadua vakakina ena loma ni veilawalawa. E vakavuvulitaka o Peresitedi Thomas S. Monson ni cudru sai koya na “iyaya ni cakacaka nei Setani,” baleta “ni o cudru sai koya mo soli iko ki na veivakauqeti nei Setani. E sega ni dua e rawa ni cakava meda cudru. E noda digidigi.” 5 Na cudru sa sala ni veitawasei kei na veimecaki. Eda sasaga taka tiko meda lomana na keda isa ni veisaqasaqa ena gauna eda levea kina na cudru na yaloca vei ira e sega ni duavata noda nanuma. Ena veivuke talega kevaka eda sa tuvakarau me da vuli mai vei ira.
E oka ena veisala eso me vakatorocaketaki kina na kaukauwa me da lomani ira na tani na iwalewale rawarawa e vakamacalataki ena qaqa ni dua na sere ni gauna makawa. Ni da tovolea tiko me da kilai ira ka rawa ni da veivosaki kei ira na matatamata tale eso, sa dodonu me da tovolea me da kilai ira. Ena veituvaki sega ni wiliki rawa, na nodra sasaga vuni se yaloca na tamata vulagi e dau vakatara na veitokani se na loloma sara mada ga ni vakavurea na yalo ni veiciqomi kei na veidokai ena noda veitaratara yadua. 6
E dua na veivuke cecere cake ni noda vulica me da lomani ira eda veisaqasaqa kaya, kei ira na noda meca sai koya me da vakasaqara me da kila na mana ni loloma. Oqo e tolu vei ira na vuqa na ivakavuvuli vakaparofita me baleta na ka oqo.
E vakavuvulitaka na Parofita o Josefa Simici ni “sa gauna me da vakaraitaka na loloma, ni loloma ena vuataka na loloma. Me da sovaraka na loloma—sovaraka yani na noda yalovinaka vei ira na tamata kecega.” 7
E vakavuvulitaka o Peresitedi Howard W Hunter: “Ena yaga sara vakalevu ena vuravura eda bula tiko kina kevaka era na cakacakataka na turaga kei na marama ena veivanua kecega na loloma uasivi sara i Karisito, ka sa yalovinaka, yalomalua, ka yalomalumalumu. E sega kina na vuvu se na qaciqacia. … E sega ni vakasaqara e dua na ka me kena isau. … E sega kina ni dua na tikina ni vakilakila, veicacati, se ivalavala kaukauwa. … E vakayaloqaqataki ira na tamata duidui mera bula vata ena veilomani ni vakabauta Vakarisito se cava ga na noda vakabauta vakalotu, matatamata, nomu vanua, itutu vakailavo, vuli, se itovo vakavanua.” 8
Ka sa vakauqeti keda o Peresitedi Russell M. Nelson me da “vakarabailevutaka na noda iwirini ni loloma me kovuta na matavuvale vakatamata taucoko.” 9
E dua na tiki yaga sara ni noda lomani ira na keda meca sai koya na noda solia vei Sisa ena noda rokova na lawa ni noda veimatanitu. E dina ni a duidui ka taucoko na ivakavuvuli nei Jisu, ia a sega ni vakavuvulitaka o Koya na veisaqasaqa se na basulawa. A vakavulica o Koya e dua na sala vinaka cake. E vakavuvuli vakakina na ivakatakila ni gauna oqo:
“Me kakua ni dua na tamata e beca na lawa ni vanua, raica ko koya sa muria tiko na ivakaro ni Kalou ena muria tale ga na lawa ni vanua.
“O koya oqo, mo da vakarorogo vei ira na turaga levu” (Vunau kei na Veiyalayalati 58:21–22).
Kei na noda yavu ni vakabauta, ka a vola na Parofita o Josefa Simici ni oti nodra vakararawataki na Yalododonu taumada ena veivakacacani ca sara mai vei ira na vakailesilesi e Misuri, e tukuna: “Keimami vakabauta ni sa kilikili me da vakarorogo vei ira na tui, peresitedi, iliuliu, kei ira na turaganilewa, ena noda talairawarawa, rokova, ka tokona na lawa” (Yavu ni Vakabauta 1:12).
E sega ni kena ibalebale oqo ni da duavata kei na veika kece e vakayacori ena veivakasaurarataki ni lawa. E kena ibalebale ni da talairawarawa ki na lawa sa tu ena gauna oqo ka vakayagataka na iwalewale malumu me veisau kina. E kena ibalebale talega ni da ciqoma ena sala malumu na macala ni veidigidigi. Eda na sega ni vakaitavi ena ivalavala kaukauwa era vakavuna o ira era cudruvaka na kena macala. 10 Ena dua na vanua ni bula galala sa noda madigi ka noda itavi me da toso ena yalo vakacegu me yacova na veidigidigi ka tarava.
Na nona ivakavuvuli na iVakabula me da lomana na keda meca e yavutaki ena dina ni tamata bula kece eda luvena lomani na Kalou. Na ivakavuvuli tawamudu oqori kei na so na ivakavuvuli taumada ni lawa era a vakatovolei ena vakaraitaki kudru se qai oti wale toka ena vuqa na veikoro lelevu e Amerika.
Ena dua na yasana, eso sa vaka me ra guilecava ni iMatai ni Veisau ena Yavu ni Vakavulewa kei Amerika a vakadeitaki kina na “nodra dodonu na tamata me ra vakasokumuni ena sala malumu ka kerea ki na Matanitu me raici lesu tale na veika era kudru vaka.” Oqori na sala vakadonui me vakarogoi raraba kina na kudru ka me vakanamata ki na veika e tawadodonu ena lewe ni lawa se ena liutaki ni lawa. Ka sa yaco eso na veika tawadodonu. Ena veivalavala raraba kei na noda dui itovonibula yadua sa dau yaco kina na veivakaduiduitaki vakamatatamata kei na kena kudru veiwekani. Ena dua na italanoa volai veivakauqeti, sa vakananuma kina vei keda o Reverend Theresa A. Dear ena National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) ni “veivakaduiduitaki vakamatatamata e vakabulabulataki ena veicacati, veivakalolomataki, ivadi butobuto, vakawelewele, na duidui ni vakasama kei na vakadigagalu.” 11 Ni da lewenivanua ka da lewena na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, sa dodonu me da vinaka cake ka cavuivuvutaki laivi na veivakaduiduitaki vakamatatamata.
Ena ikarua ni ivakaraitaki, e dua na iwase lailai era vakaitavi kei ira era veitokoni ena vakaraitaki kudru kei na veivalavala cala vakalawa era muria mai e vaka me ra guilecava ni vakaraitaki kudru e taqomaki mai na Yavu ni vakavulewa e vakayacori ena sala malumu . E sega ni dua na dodonu e tu vei ira na dau vakaraitaki kudru me ra vakarusa, vakacacana, se butakoca na iyau se vakalailaitaka na kaukauwa vakalawa ni tabana ni ovisa. E sega ni tu ena yavu ni vakavulewa kei na lawa e dua na veisureti ki na veisaqasaqa se basulawa. O keda kece—ovisa, dau vakaraitaki kudru, dauveitokoni, kei na dausarasara—e dodonu me da kila na iyalayala ni noda dodonu kei na bibi ni noda itavi me da tiko ga ena loma ni lawa sa tu. A donu o Abraham Lincoln ena nona kaya: “E sega ni dua na vakaraitaki kudru e ganita me wali ena lawa ni dauvakacaca.” 12 Na wali ni vakaraitaki kudru mai vei ira na ilawalawa dauvakacaca e cala vakalawa. Sai koya oqori na basulawa, na ituvaki ka sega na kena vakatulewataki vakavinaka ka sega na kena ovisa, e vakamalumalumutaka ka sega ni taqomaka na dodonu ni tamata yadua.
E dua na vuna sa veivakurabuitaki kina vei ira e lewevuqa na vakaraitaki kudru ena dua na gauna lekaleka sa oti e Amerika sai koya ni sega ni dodonu me vakilai e Amerika na ivakarau ni yaloca kei na basulawa era vakila na veimatatamata eso ni veimatanitu. Na matanitu oqo e dodonu me vinaka cake ena kena muduki laivi na veivakaduiduitaki vakamatatamata, sega walega vei ira na kai Amerika Loaloa, ka ra a laurai levu ena vakaraitaki kudru se qai oti wale toka, ia vei ira talega na kai Latino, Esia, kei na ilawalawa tale eso. Na itukutuku ni matanitu oqo me baleta na veivakaduiduitaki vakamatatamata e sega ni ka marautaki ka dodonu me da vinaka cake kina.
A tauyavutaki o Amerika vei ira mai na veimatanitu kei na duikaikai. Na kena inaki ni veivakaduavatataki e sega me ra tura e dua na lotu se me ra tomana tiko e dua vei ira na itovo vakavanua se yalodina vakayavusa ki na veimatanitu makawa. Era a segata na noda itabatamata ivuvu me ra vakaduavatataki ena dua na yavu ni vakavulewa kei na lawa vou. E sega ni tukuni kina oya ni noda itukutuku veivakaduavatataki se na veika a kilai ena gauna oya ni kedra ibalebale e vinaka sara. Na itukutuku makawa ni imatai ni rua na senijiuri kei Amerika a vakaraitaka na kena gadrevi e levu na veivakasavasavataki, me vaka na dodonu ni digidigi vei ira na marama kei na, vakauasivi, na vakawabokotaki ni veivakabobulataki oka kina na lawa me vakadeitaki ni o ira era a vakabobulataki me na soli vei ira na ituvaki kece sara ni bula galala.
Erau a vakananuma vei keda ena dua na gauna lekaleka sa oti e rua na qasenivuli ena Univeisiti mai Yale:
“Ena kena veika malumalumu kece, sa vakaiyaragitaki tu o Amerika me vakaduavatataka e dua na matatamata duidui ka tatawasewase. …
“… E sega ni gadrevi me ra digitaka na lewena e dua na ivakatakilakila vakavanua kei na veitovo duidui. Era rawa ni taukena ruarua na kai Amerika. Ia na kena idola na tutaki ni kena yavu ni vakavulewa. Me da na duavata tiko ena kena Yavu ni Vakavulewa, se cava ga na duidui ni noda vakasama.” 13
Ena vuqa na yabaki sa oti, a solia kina e dua na sekeriteri ni veika ni vanua tani mai Peritania na ivakasala cecere oqo ena dua na veivosaki ena Vale ni Boselawa e Ra: “E sega na noda ito tawamudu ka sega na keda mecatudei. Na noda sasaga era tawamudu ka tudei, ia na sasaga oqo sa noda itavi me da muria.” 14
Oqori e dua na vuna vinaka vakayago me da muria kina na sasaga “tawamudu ka tudei” ena veika vakapolitiki. Me kena ikuri, e vakavulica vei keda na ivunau ni nona Lotu na Turaga e dua tale na sasaga tawamudu e dodonu me dusimaki keda: na ivakavuvuli ni noda iVakabula, o koya a vakauqeta na Yavu ni Vakavulewa kei Amerika kei na veilawa taumada ni vuqa na noda veimatanitu. Na yalodina ki na veilawa sa tauyavu tu—sega ki na “na noda ito” sai koya na sala vinaka duadua me da lomani ira kina na keda isa ni veisaqasaqa kei ira na keda meca ni da vakasaqara na duavata ena loma ni duidui.
Na noda kila ni da luvena kece na Kalou sa solia vei keda e dua na itovo ni rai vakalou me baleta na kedra yaga na kena vo kei na noda tuvakarau kei na kaukauwa e tu vei keda me da uabaleta kina na veivakamavoataki kei na veivakaduiduitaki vakamatatamata. Niu sa bula voli ena vuqa na yabaki ena veivanua duidui ena matanitu oqo, sa vakavulica vei au na Turaga ni rawa me da talairawarawa ka segata me da vakavinakataka cake na lawa ni noda matanitu oqo ia me da lomani ira talega na keda isa ni veisaqa kei ira na keda meca. Dina ni sega ni ka rawarawa, ia e rawa ena veivuke vakadeitaki ni noda Turaga ko Jisu Karisito. A solia o Koya na ivakaro oqo me da dauloloma, ka yalataka na Nona veivuke ni da segata me da talairawarawa kina. Au vakadinadinataka ni da lomani ka da na vukei mai vua na Tamada Vakalomalagi kei na Luvena ko Jisu Karisito. Ena yacai Jisu Karisito, emeni.