“Pagapundukon,” kapitulo 10 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 1, Ang Sumbanan sa Kamatuoran, 1815–1846 (2018)
Kapitulo 10: “Pagapundukon”
Kapitulo 10
Pagapundukon
Sa tinglarag sa 1830, dili layo sa Kirtland, ang kinse anyos nga si Lucy Morley nahuman sa iyang naandang buluhaton sa balay ug milingkod tapad sa iyang agalon, si Abigail Daniels. Samtang nagtrabaho si Abigail sa iyang hablanan, gipabalik-balik ang panghablon nga buburan agi sa nagkurus nga mga hilo, si Lucy nagbubud og mga hilo sa nigpis nga mga buburan. Ang panapton nga ilang gihablon ihatag ngadto sa inahan ni Lucy isip bugti sa pagserbisyo ni Lucy diha sa balay sa mga Daniels. Tungod sa daghang mga bata sa panimalay, ug walay tin-edyer nga mga anak nga babaye, nagsalig si Abigail kang Lucy nga motabang sa paglimpyo ug pagpakaon sa iyang pamilya.
Samtang tapad nga nagtrabaho ang duha, nakadungog sila og tuktok sa pultahan. “Sulod,” mitingog si Abigail.
Mitan-aw gikan sa iyang buburan sa hilo, nakita ni Lucy ang tulo ka tawo nga misulod sa lawak. Mga estranghero sila, apan maayo og sininaan ug daw mahigalaon. Silang tulo mora og mas bata og pipila ka tuig kay sa kang Abigail, kinsa mga treynta na ang pangedaron.
Mibarug si Lucy ug mikuha og dugang nga mga lingkuranan. Samtang nanglingkod ang mga lalaki, gikuha niya ang ilang mga kalo ug mibalik siya og lingkod. Mipaila ang mga lalaki sa ilang kaugalingon nga si Oliver Cowdery, Parley Pratt, ug Ziba Peterson, mga tigsangyaw nga gikan sa New York kinsa miagi sa lungsod aron mopadulong sa Kasadpan. Miingon sila nga ang Ginoo mipahiuli sa Iyang tinuod nga ebanghelyo ngadto sa ilang higala, usa ka propeta nga ginganlan og Joseph Smith.
Samtang nag-istorya sila, hilum nga mipadayon si Lucy sa iyang buhat. Ang mga lalaki naghisgot mahitungod sa mga anghel ug sa usa ka hugpong sa bulawang mga palid nga gihubad sa propeta pinaagi sa pagpadayag. Mipamatuod sila nga ang Dios mipadala kanila sa ilang misyon sa pagsangyaw sa ebanghelyo sa katapusang higayon sa wala pa ang Ikaduhang Pag-anhi ni Jesukristo.
Sa dihang nahuman na sila sa ilang mensahe, ang dinagayday nga kabanha sa hablanan ni Abigail mihunong, ug ang babaye miliso diha sa iyang lingkuranan. “Dili nako gusto nga matudlo ang inyong dautang doktrina sa akong balay,” miingon siya, masuk-anong giwara-wara ang panghablon nga buburan sa ilang mga nawong.
Misulay ang mga lalaki sa pagdani kaniya, mipamatuod nga ang ilang mensahe tinuod. Apan gimanduan sila ni Abigail sa pagbiya, nag-ingon nga dili siya gusto nga mahugawan nila ang iyang mga anak sa sayop nga doktrina. Mihangyo ang mga lalaki nga basin makapakaon siya nila. Gigutom sila ug walay kaon sa tibuok adlaw.
“Dili mo pwedeng mokaon dinhi sa akong balay,” masuk-anong misulti si Abigail. “Dili ko mopakaon og mga impostor.”
Sa kalit lang, mitingog si Lucy, nahadlok nga binastos kaayo ang sinultihan ni Abigail ngadto sa mga sulugoon sa Dios. “Ang akong papa nagpuyo mga usa ug tunga ka kilometro gikan dinhi,” miingon siya. “Dili niya balibaran ang bisan kinsa nga gigutom nga moabut sa iyang pultahan. Adto mo didto kay pakan-on ug atimanon mo.”
Gikuha ang ilang mga kalo, misunod si Lucy sa mga misyonaryo ngadto sa gawas ug mitudlo nila kon unsaon pag-adto sa balay sa iyang mga ginikanan. Ang mga lalaki mipasalamat niya ug misugod sa pagpanglakaw.
“Panalanginan ka sa Dios,” miingon sila.
Sa dihang dili na makita ang mga lalaki, misulod si Lucy og balik sa balay. Si Abigail diha na usab sa iyang hablanan, nagpabalik-balik sa panghablon nga buburan. “Hinaut nga mas maayo na ang imong gibati karon,” miingon siya kang Lucy, klaro nga naglagot.
“Oo, maayo ang akong gibati,” mitubag si Lucy.1
Sama sa gisaad ni Lucy, ang tulo ka mga misyonaryo nakakaon og maayo sa panimalay sa mga Morley. Ang iyang mga ginikanan, si Isaac ug Lucy, mga miyembro sa kongregasyon ni Sidney Rigdon, ug nagtuo sila nga ang mga sumusunod ni Kristo kinahanglang mopaambit sa ilang mga pagkaon ug mga kabtangan sa usag usa nga daw usa sila ka dako nga pamilya. Misunod sa ehemplo sa mga santos sa Bag-ong Tugon kinsa misulay nga “[ma]panag-usahan sa pag-ambit ang tanang mga butang,” gibuksan nila ang ilang dakong umahan alang sa ubang pamilya kinsa gusto nga mag-uban sa pagpuyo ug sa pagbuhat sa ilang mga tinuohan nga nahimulag sa nakig-indigay, kasagaran hakog nga kalibutan nga naglibut kanila.2
Nianang gabhiuna, gitudloan sa mga misyonaryo ang mga Morley ug ilang mga higala. Ang mga pamilya misanong sa mensahe sa mga misyonaryo nga mangandam alang sa pagbalik ug milenyal nga paghari sa Manluluwas, ug sa mga tungang gabii, dise-syete ka mga tawo ang nabunyagan.
Sa misunod nga mga adlaw, sobra sa singkwenta ka mga tawo sa palibut sa Kirtland ang miduguk sa mga miting sa mga misyonaryo ug mihangyo nga moapil sa simbahan.3 Kadaghanan kanila nagpuyo sa umahan sa mga Morley, lakip si Pete, usa ka gipalingkawas nga ulipon kansang inahan miabut gikan sa West Africa.4 Bisan si Abigail Daniels, kinsa dali kaayong misalikway sa mga misyonaryo, midawat sa ilang mensahe human siya ug ang iyang bana naminaw kanila nga nagsangyaw.5
Sa pagtubo sa simbahan sa Ohio, ilabi na diha sa mga sumusunod ni Sidney, gireport ni Oliver ang maayong balita ngadto ni Joseph. Matag adlaw daghang tawo ang nanghangyo nga maminaw sa ilang mensahe. “Daghan kaayo ang gustong mopalit og kopya sa Basahon ni Mormon,” misulat siya, “ug manghinaut ko nga makapadala ka og lima ka gatus.”6
Samtang nalipay siya sa ilang kalampusan sa Ohio, bisan pa, si Oliver nasayud nga gitawag sila sa Ginoo sa pagsangyaw ngadto sa mga American Indian nga nagpuyo lapas pa sa kasadpan nga mga utlanan sa Estados Unidos. Siya ug ang ubang mga misyonaryo sa wala madugay mibiya sa Kirtland, gidala uban kanila ang usa ka bag-ong kinabig nga ginganlan og si Frederick Williams. Si Frederick usa ka doktor, ug sa kwarentay tres nga edad, mao ang pinakatigulang nga tawo sa pundok.7
Nagpadulong sa kasadpan sa ulahing bahin sa tinglarag sa 1830, mibaktas sila tabok sa gi-snow nga kapatagan ug inanay nga pagsaka sa mga bungtod. Mihunong sila kadiyot aron sa pagsangyaw ngadto sa mga Wyandot Indian sa tungang dapit sa Ohio sa wala pa mosakay og steamboat padulong sa Missouri, ang pinaka-kasadpan nga estado sa nasud.
Nag-anam pag-uswag ang biyahe sa mga misyonaryo diha sa suba hangtud nga naalihan og ice ang ilang agianan. Wala magpabalda, nanganaog sila ug milakaw og gatusan ka kilometro subay sa daplin sa suba nga mikaging sa katugnaw. Nianang puntoha, baga ug lawom na ang snow, nga nagpalisud sa biyahe tabok sa lapad nga mga prairie [patag nga kasagbutan]. Usahay ang mga hangin nga naghagurus tabok sa kayutaan mora og hait kaayo nga daw matangtang ang panit sa ilang mga nawong.8
Samtang mibiyahe ang mga misyonaryo padulong sa kasadpan, si Sidney mibiyahe padulong sa silangan uban sa iyang higala nga si Edward Partridge, ang trayntay syete anyos nga tighimo og kalo gikan sa iyang kongregasyon. Ang duha ka tawo mipadulong ngadto sa Manchester, nga dul-an kinyentos ka kilometro gikan sa Kirtland, aron makighimamat ni Joseph. Mipasakop na si Sidney sa simbahan, apan gusto ni Edward nga makaila ang propeta sa dili pa modesisyon kon mopasakop ba usab siya.9
Sa ilang pag-abut, ang managhigala unang miadto sa umahan sa mga ginikanan ni Joseph, apan ilang nasayran nga ang mga Smith mibalhin paduol sa Fayette. Apan sa wala pa molakaw og dugang nga kwarentay dos kilometros padulong sa panimalay nga Smith, gusto ni Edward nga motan-aw sa kayutaan, naghunahuna nga ang mga binuhatan sa mga Smith diha sa umahan tingali dunay mapadayag kabahin sa ilang kinaiya. Siya ug si Sidney nakakita sa ilang maayong pagkaatiman nga prutasan, sa ilang mga balay ug ubang mga building, ug ang mubo nga paril nga bato nga ilang gitukod. Ang matag usa mipamatuod sa kahan-ay ug kakugi sa pamilya.10
Mibalik si Edward ug Sidney sa karsada ug milakaw sa tibuok adlaw, naabut sa panimalay sa mga Smith pagka-gabii. Sa pag-abut nila, adunay miting sa simbahan nga gipahigayon. Misulod sila sa balay ug miapil sa gamay nga kongregasyon nga naminaw kang Joseph nga nagsangyaw. Sa dihang nahuman na ang propeta, miingon siya nga bisan kinsa sa kwarto mahimong mobarug ug mamulong sumala sa gibati niya nga pagdasig.
Mibarug si Edward ug misulti sa mga Santos sa iyang nakita ug gibati sa iyang pagbiyahe. Dayon miingon siya, “Andam na ko nga magpabunyag, Brother Joseph. Mahimo ba nga imo kong bunyagan?”
“Layo kaayo ang imong gibiyahe,” miingon si Joseph. “Mas maayo siguro nga mopahulay ug mokaon usa ka ug ugma sa buntag na bunyagan.”
“Kon maoy imong gihunahuna nga angayang buhaton,” mitubag si Edward. “Andam na ko bisan kanus-a.”11
Sa wala pa mahitabo ang pagbunyag, nakadawat si Joseph og pagpadayag nga nagtawag kang Edward sa pagsangyaw ug sa pagpangandam alang sa adlaw nga si Kristo moabut sa Iyang templo.12 Nabunyagan si Edward ug mibiya dayon aron sa pagpaambit sa ebanghelyo ngadto sa iyang mga ginikanan ug mga paryente.13 Si Sidney, sa kasamtangan, nagpabilin sa Fayette aron motrabaho isip tigsulat ni Joseph ug sa wala madugay mitabang na kaniya sa usa ka bag-ong proyekto.14
Mga bulan sa wala pa kini, si Joseph ug Oliver misugod og usa ka dinasig nga paghubad sa Biblia. Gikan sa Basahon ni Mormon, ilang nasayran nga ang bililhon nga mga kamatuoran nausab paglabay sa panahon ug gikuha gikan sa Daan ug Bag-o nga mga Tugon. Gamit ang Biblia nga gipalit ni Oliver gikan sa Grandin’s bookstore, misugod sila sa pagtuon sa basahon sa Genesis, nagtinguha og inspirasyon mahitungod sa mga tudling nga daw dili kompleto o dili klaro.15
Wala madugay, ang Ginoo mipadayag kang Joseph og usa ka panan-awon nga unang nadawat ni Moises, nga wala sa Daang Tugon. Sa bag-ong gipahiuli nga kasulatan, ang Dios mipakita ni Moises og “mga kalibutan nga dili maihap,” misulti kaniya nga ang Dios milalang sa tanan sa espiritwal nga paagi sa wala pa Niya kini gilalang sa pisikal nga paagi, ug mitudlo nga ang katuyoan niining mahimayaon nga paglalang mao ang pagtabang sa mga lalaki ug babaye nga makadawat og kinabuhing dayon.16
Human mibiya si Oliver alang sa iyang misyon ngadto sa Kasadpan, mipadayon si Joseph sa paghubad diin si John Whitmer ug Emma ang mga tigsulat hangtud nga miabut si Sidney. Bag-ohay lang, misugod ang Ginoo sa pagpadayag og dugang mahitungod sa kasaysayan ni propetang Enoch, kansang kinabuhi ug pangalagad nahisgutan lang kadiyot diha sa Genesis.17
Samtang girekord ni Sidney ang gidiktar ni Joseph, ilang nakat-unan nga si Enoch usa ka propeta kinsa mipundok og masulundon ug bulahan nga katawhan. Sama sa mga Nephite ug Lamanite kinsa mimugna og matarung nga katilingban human sa pagbisita sa Manluluwas sa Amerika, ang mga tawo ni Enoch nakakat-on sa pagpuyo nga malinawon uban sa usag usa. “Sila usa sa kasingkasing ug usa sa hunahuna, ug nagpuyo diha sa pagkamatarung,” narekord sa kasulatan, “ug walay kabus taliwala kanila.”18
Ubos sa pagpangulo ni Enoch, ang mga tawo mitukod og usa ka balaan nga siyudad nga gitawag og Zion, diin sa katapusan gidawat sa Dios ngadto sa Iyang presensya. Didto nakigsulti si Enoch sa Dios samtang nagtan-aw sila sa yuta, ug mibakho ang Dios tungod sa pagkadautan ug sa pag-antus sa Iyang mga anak. Moabut ang adlaw, gisultihan Niya si Enoch, nga ang kamatuoran mogawas na sa yuta ug ang Iyang katawhan motukod og laing siyudad sa Zion alang sa mga matarung.19
Samtang namalandong si Sidney ug Joseph sa pagpadayag, nasayud sila nga miabut na ang adlaw nga ang Ginoo moestablisar pag-usab sa Zion dinhi sa yuta. Sama sa katawhan ni Enoch, ang mga Santos kinahanglang mangandam sa ilang mga kaugalingon, maghiusa sa kasingkasing ug hunahuna, aron maandam sila sa pagtukod sa balaang siyudad ug sa templo niini sa higayon nga ipadayag sa Ginoo ang mahimutangan niini.
Sa katapusang bahin sa Disyembre, ang Ginoo misugo ni Joseph ug Sidney sa paghunong kadali sa ilang buhat sa paghubad. “Usa ka sugo ako naghatag ngadto sa simbahan,” mideklarar Siya, “nga sila kinahanglan magpundok nga maghiusa sa Ohio.” Kinahanglang magpundok sila uban sa bag-ong mga kinabig sa Kirtland nga dapit ug maghulat sa pagbalik sa mga misyonaryo gikan sa Kasadpan.
“Ania ang kaalam,” namahayag ang Ginoo, “ug himoa nga ang matag tawo mopili alang sa iyang kaugalingon hangtud Ako moabut.”20
Ang tawag sa pagbalhin ngadto sa Ohio daw magpaduol sa mga Santos sa pagtuman sa karaang mga panagna mahitungod sa pagpundok sa katawhan sa Dios. Ang Biblia ug ang Basahon ni Mormon misaad nga pundukon sa Ginoo ang Iyang katawhan sa pakigsaad aron sa pagpanalipod kanila batok sa mga kakuyaw sa katapusang mga adlaw. Sa usa ka bag-ong pagpadayag, ang Ginoo misulti ni Joseph nga kini nga panagpundok magsugod sa dili madugay.21
Apan ang tawag nakapakurat gihapon. Sa ikatulo nga komperensya sa simbahan, nga gipahigayon sa panimalay sa mga Whitmer wala madugay human sa bag-ong tuig, daghang mga Santos ang nabalaka, ang ilang mga hunahuna puno sa mga pangutana mahitungod sa sugo.22 Diyutay ra kaayo ang nagpuyo sa Ohio ug gatusan ka kilometro ang gilay-on. Kadaghanan sa mga miyembro sa simbahan wala kaayoy nahibaloan bahin niini.
Daghan usab kanila ang naningkamot sa pagpalambo sa ilang mga kabtangan ug sa pag-ugmad og malamboon nga mga umahan sa New York. Kon mobalhin sila isip usa ka grupo ngadto sa Ohio, kinahanglang ibaligya dayon nila ang ilang mga kabtangan ug basin maalkanse sa kwarta. Basin hingpit pa nga madaut ang panalapi sa uban, ilabi na kon ang yuta sa Ohio dili sama ka tambok ug kamabungahon sa ilang yuta sa New York.
Nanghinaut nga mahupay ang mga kabalaka mahitungod sa pagpundok, nakighimamat si Joseph sa mga santos ug nakadawat og pagpadayag.23 “Ako motanyag ug mouyon sa paghatag nganha kaninyo og dagko nga mga katigayunan, gani usa ka yuta sa saad,” mideklarar ang Ginoo, “ug Ako mohatag niini nganha kaninyo alang sa yuta nga inyong kabilin, kon kamo mangita niini uban sa tibuok ninyong mga kasingkasing.” Pinaagi sa pagpundok, ang mga Santos mahimong molambo isip usa ka matarung nga katawhan ug mapanalipdan gikan sa dautan.
Ang Ginoo misaad usab og duha ka dugang nga mga panalangin ngadto niadtong magpundok ngadto sa Ohio. “Didto Ako mohatag nganha kaninyo sa akong balaod,” miingon Siya, “ug didto kamo pagatugahan uban sa gahum nga gikan sa kahitas-an.”24
Ang pagpadayag mihupay sa mga hunahuna sa kadaghanan sa mga Santos diha sa kwarto, bisan og dunay pipila ka mga tawo nga dili motuo nga gikan kini sa Dios. Ang pamilya ni Joseph, ang mga Whitmer, ug ang mga Knights nalakip niadtong mituo ug mipili sa pagsunod niini.25
Isip lider sa Colesville branch sa simbahan, si Newel Knight miuli sa balay ug misugod sa pagbaligya sa bisan unsa nga iyang mahimo. Migahin usab siya og dakong panahon sa pagbisita sa mga miyembro sa simbahan. Misunod sa ehemplo sa katawhan ni Enoch, siya ug ang ubang mga Santos sa Colesville nagtinabangay ug misakripisyo aron masiguro nga ang mga kabus makahimo sa panaw sa wala pay tingpamulak.26
Si Joseph, sa laing bahin, mibati og dinaliang panginahanglan nga moadto sa Kirtland ug mosugat sa bag-ong mga kinabig. Bisan tuod si Emma mabdos og kaluha ug nagpaayo gikan sa dugay nga panahon nga nasakit, misakay siya sa balsa [sleigh], determinado nga mouban kaniya.27
Didto sa Ohio, ang simbahan naglisud. Human mibiya ang mga misyonaryo padulong sa Kasadpan, padayon nga midaghan ang mga kinabig sa Kirtland, apan daghan sa mga Santos dili sigurado kon unsaon sa pagsunod ang ilang bag-ong relihiyon. Kadaghanan nangita og giya diha sa Bag-ong Tugon sama sa ilang gibuhat sa wala pa sila mipasakop sa simbahan, apan tungod kay walay propetikanhong direksyon daw sama kadaghan sa mga Santos sa Kirtland ang kadaghan sa mga paagi sa paghubad sa Bag-ong Tugon.28
Si Elizabeth Ann Whitney usa niadtong nangandoy nga masinati ang espiritwal nga mga gasa sa unang Kristiyano nga simbahan. Sa wala pa miabut ang mga misyonaryo sa Kirtland, si Ann ug ang iyang bana, si Newel, nag-ampo na sa makadaghan aron masayud unsaon nila pagkadawat sa gasa sa Espiritu Santo.
Usa ka gabii, samtang nag-ampo alang sa balaan nga giya, nakakita sila og panan-awon sa usa ka panganod nga anaa ibabaw sa ilang balay. Ang Espiritu mipuno kanila, ug ang ilang balay nahanaw samtang ang panganod mitabon kanila. Nakadungog sila og tingog gikan sa langit: “Pangandam sa pagdawat sa pulong sa Ginoo, kay kini moabut.”29
Wala magtubo si Ann sa relihiyuso nga panimalay, ug walay usa sa iyang mga ginikanan nga magtambungan og simbahan. Dili ganahan ang iyang amahan og mga ministro, ug kanunay nga busy ang iyang inahan sa mga buluhaton sa panimalay o sa pag-atiman sa mga manghud ni Ann. Silang duha nag-awhag kang Ann sa pagtagamtam sa kinabuhi kay sa magtinguha sa Dios.30
Apan si Ann kanunay nga nadani ngadto sa espiritwal nga mga butang, ug sa dihang naminyo siya kang Newel, mipahayag siya sa iyang tinguha nga mangita og simbahan. Sa iyang pagpamugos, miapil sila sa kongregasyon ni Sidney Rigdon tungod kay mituo siya nga ang mga baruganan niini mao ang pinakaduol niadtong iyang nakit-an sa kasulatan. Wala madugay, sa dihang una niyang nadungog si Parley Pratt ug ang iyang mga kauban nga nagsangyaw sa gipahiuli nga ebanghelyo, nasayud siya nga ang ilang gitudlo tinuod.31
Nagpamiyembro si Ann sa simbahan ug nalipay sa iyang bag-ong tinuohan, apan ang managlahing paagi sa pagsunod sa mga tawo niini nakapalibug kaniya. Ang iyang mga higala nga si Isaac ug Lucy Morley nagpadayon sa pagdapit sa mga tawo nga mopuyo sa ilang umahan ug sa pagpaambit sa ilang mga kapanguhaan.32 Si Leman Copley, nga nanag-iya og dako nga umahan sa silangang bahin sa Kirtland, nagpadayon sa pagsunod sa pipila ka mga pagtulun-an gikan sa iyang panahon nga kauban ang mga Shaker, usa ka relihiyuso nga komunidad nga adunay pamuy-anan sa duol.33
Ang ubang mga Santos sa Kirtland mipakita sa ilang mga gituohan gamit ang grabe nga mga pamaagi, nagmaya sa unsay ilang gituohan nga mga gasa sa Espiritu. Pipila ka mga tawo miangkon nga nakabaton og mga panan-awon nga dili nila mapasabut. Ang uban nagtuo nga ang Espiritu Santo mipahimo nila nga mopadailos o mopabagnos sa ilang sampot diha sa yuta.34 Usa ka tawo mag-untol-untol libut sa kwarto o maglabyug-labyog gikan sa kisame sa higayon nga magtuo siya nga gibati niya ang Espiritu. Ang laing tawo milihok sama sa usa ka aliwas.35
Pagkakita niini nga mga gawi, ang ubang mga kinabig nawad-an og kadasig ug miundang sa bag-ong simbahan. Si Ann ug Newel mipadayon sa pag-ampo, masaligon nga ang Ginoo mopakita kanila sa paagi sa pagpadayon.36
Niadtong Pebrero 4, 1831, usa ka balsa [sleigh] ang miabut sa tindahan nga gipanag-iya ug gidumala ni Newel sa Kirtland. Usa ka lalaki nga baynte singko anyos ang minaug, madasigong misulod, ug mituyhad sa iyang kamot lapas sa counter. “Newel K. Whitney!” mituaw siya. “Ikaw ang akong gipangita!”
Gilamano ni Newel ang iyang kamot. “Nakabintaha ka nako,” miingon siya. “Dili ko makatawag nimo sa imong pangalan sama sa imong gibuhat nako.”
“Ako si Joseph nga propeta,” miingon ang lalaki. “Nag-ampo ka nga moanhi ko, karon unsa man ang imong tuyo nako?”37