Kapitulo 1
Asa ug Kanus-a
“Sultihi siya nga ipadala og balik ang Simbahan.”
Ang hinay, ug dinalian nga tingog nakapalibog sa napulog-unom ka tuig ang panuigon nga si Nora Siu Yuen Koot. “Unsa?” miingon siya.
“Sultihi siya nga ipadala og balik ang Simbahan.”
Nadungog og balik ni Nora ang mensahe og klaro. Kini ingon og may usa ka tawo nga mihagawhaw niini sa iyang tuo nga dunggan. Apan walay tawo sa duol. Nagbarog siya nga nag-inusara sa gawas sa usa ka hotel sa Hongkong kaniadtong Septiyembre 1954. Pipila ka bisita gikan sa Estados Unidos mao pay pagsakay sa usa ka bus padulong sa airport, ug siya nagwarawara og panamilit ngadto kanila.
Mga lider sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang mga bisita nga nagbiyahe pinaagi sa Silangang Asia. Sobra sa bilyon ka tawo ang namuyo nianang bahin sa kalibotan, apan mga usa ka libo lamang kanila ang misagop sa gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo. Ang Simbahan walay opisyal nga presensya diha sa Hong Kong sulod sa daghang katuigan, wala sukad sa kagubot sa mga tawo sa China ug sa usa ka gubat duol sa Korea nga migiya sa mga lider sa Simbahan sa pagsira sa misyon kaniadtong 1951. Apan karon ang kagubot nahuman na, ug ang mga bisita mianha sa pagtsek ni Nora ug sa ubang napulog-walo ka mga Santos nga nagpuyo sa siyudad.
Nangulo sa grupo mao si Elder Harold B. Lee, usa ka senyor nga sakop sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles sa Simbahan. Si Nora nakahibalo nga siya importante, apan dili igo ang iyang kahibalo mahitungod sa pagdumala sa Simbahan sa pagsulti og ngano. Sa gihapon, nahibalo siya nga ang gihagawhaw nga mensahe alang kaniya.
Walay laing gihunahuna, iyang gibukhad ang iyang kamot padulong sa bus, nanghinaot niini nga dili molarga. “Apostol Lee,” siya miingon.
Gitunol ni Apostol Lee ang iyang kamot sa naabli nga bintana, ug gikuha kini ni Nora. “Palihog ipadala og balik ang Simbahan,” siya misinggit. “Kaming mga Santos nga wala ang Simbahan sama sa mga tawo nga walay pagkaon. Nagkinahanglan kami nga mapakaon sa espirituhanong paagi.”
Ang mga mata sa apostol napuno sa mga luha. “Dili kini kanako ang paghukom,” miingon siya, “apan ako moreport ngadto sa mga kaigsoonan.” Gisultihan niya si Nora sa pag-ampo ug sa paghupot sa hugot nga pagtuo, nagpasalig kaniya nga kutob nga adunay matinud-anong mga Santos sama kaniya, ang Simbahan anaa sa Hong Kong.
Ang bus dayon mikambyo ug miaginod palayo.
Mga bulan ang milabay, ug walay nadungog si Nora gikan sa Simbahan. Usahay siya naghunahuna kon makadungog pa ba kaha siya. Ang mga misyonaryo sa Ulahing mga Adlaw kanunay nga nanlimbasog sa Hong Kong. Ang mga elder unang misangyaw didto sa mga 1850, apan ang sakit, relihiyoso ug kultura nga mga kalainan, kakabos, ug babag sa pinulongan midala kanila sa pagbiya sa misyon human lamang sa pipila ka bulan ug walay mga bunyag. Ang sunod nga grupo sa mga misyonaryo miabot sa 1949, apan kana nga misyon milungtad lamang og duha ka tuig.
Atol niana nga panahon, si Nora ug ang iyang duha ka manghod nga mga babaye nahimong unang Intsik nga mga tawo nga nagpasakop sa Simbahan sa Hong Kong. Ang ilang pamilya nalakip sa ginatos ka libo sa mga refugee kinsa mianha sa kolonya sa Britanya sa paglayas sa kagubot sa kinadak-ang yuta sa China. Ang mga punoang buhatan sa misyon nahimutang diha sa dalan diin sila namuyo, ug ang ina-ina ni Nora mipadala kanila kada buntag naglaom nga sila makakat-on og Iningles ug bisan unsa pa nga gitudlo sa mga misyonaryo kanila.
Makahinumdom gihapon si Nora sa mga leksiyon sa Biblia nga iyang nadawat gikan ni Sister Sai Lang Aki, usa ka taga-Hawaii nga misyonaryo nga kaliwat og Intsik, kinsa mitabang kaniya sa pagkat-on og Iningles. Nadawat ni Nora ang usa ka pagsaksi kabahin sa gipahiuli nga ebanghelyo niana nga panahon. Ang iyang pagpamatuod mitabang kaniya sa pagpabiling lig-on human misira ang misyon, sa dihang kini sama sa adlaw nga misalop diha sa Hong Kong. Bisan sa pagkawalay mga ordinansa sa pagkapari, mga miting sa sakramento, mga meetinghouse, ug mga basahon sa Simbahan nga Inintsik, siya nagbaton og hugot nga pagtuo ni Jesukristo.
Kaniadtong Agosto 1955, hapit usa ka tuig human sa pagbisita ni Elder Lee, usa ka taas, bughaw og buhok nga batan-ong lalaki miduol ni Nora diha sa sinehan diin siya mitrabaho. Diha dayon iyang nailhan si Grant Heaton, kinsa miserbisyo isip usa ka misyonaryo sa Hong Kong sa wala pa misira ang misyon. Siya ug ang iyang asawa, si Luana, mao pa lamang ang pag-abot sa Hong Kong sa pag-abli sa bag-ong gitukod nga Southern Far East Mission.
Naghingapin ang kalipay ni Nora. Ingon sa iyang gilaoman, si Elder Lee nakigsulti ngadto sa mga lider sa Simbahan mahitungod sa mga Santos sa Hong Kong. Sa tinuod, human dayon og balik ngadto sa Estados Unidos, girekomendar niya ang pag-abli og balik sa misyon ug gani giasoy ang istorya ni Nora diha sa kinatibuk-ang komperensiya sa Simbahan. Ang presidente sa Simbahan nga si David O. Mckay dayon mitawag ni Grant sa pagpangulo sa bag-ong misyon, nga nag-apil sa Hong Kong, Taiwan, sa Pilipinas, Guam, ug sa ubang mga lugar diha sa rehiyon.
“Ang adlaw nagsubang,” naghunahuna si Nora. “Ang kabuntagon nakabalik ngadto sa mga Santos sa Hong Kong!”
Sa Septiyembre 22, 1955, hapit duol sa duha ka bulan human ang pag-abli sa Southern Far East Mission, si Presidente David O. McKay mibalik ngadto sa Siyudad sa Salt Lake human sa lima ka semana nga pagbisita ngadto sa mga Santos sa Europe. Bisan siya ug ang iyang asawa, si Emma Ray, diha sulod sa eroplano sa tibuok adlaw, malipayon sila nga mitimbaya sa mga lider sa Simbahan, mga sakop sa pamilya, ug mga higala kinsa mianha sa airport sa pag-abi-abi kanila balik sa panimalay.
Nanghunong diha sa tarmac sa pagpakigsulti ngadto sa mga reporter ug mga litratista, andam si Presidente Mckay sa pagpamulong mahitungod sa labing importante sa iyang biyahe: ang pagpahinungod sa templo duol sa Bern, Switzerland. Kini karon usa sa pito ka mga templo nga nagserbisyo sa kalibotan, ug ang unang natukod diha sa Europe. Ang pagpahinungod niini nahitabo labaw sa napulo ka sesyon diha sa pito ka pinulongan. Ug gatosan ka taga-Europe nga mga Santos ang nakadawat na sa ilang pagtuga sulod sa mga bongbong niini.
Ang mga lungsoranon sa Bern nalipay sa sagradong gambalay. “Nagtawag sila niini og ‘among templo,’” gisultihan ni Presidente Mckay ang usa ka reporter, “ug karon ang mga miyembro didto sa Simbahan gitan-aw isip mga Kristiyanos.”
Ang Swiss Temple usa ka simbolo sa pasalig sa Simbahan sa pagtukod og lig-ong mga kongregasyon sa tibuok kalibotan human ang mga dekada sa pag-awhag sa mga Santos sa pagpundok ngadto sa Utah. Karon, uban sa mga templo nga gitukod didto sa England ug New Zealand, ang Simbahan naningkamot sa pagdala sa mga templo nga mas maduol ngadto sa mga miyembro niini nga nagkatag sa tibuok kalibotan ug ipauswag ang pagkaadunay mga ordinansa sa templo.
Nahibalo si Presidente Mckay nga kini nga mga templo mao lamang ang sinugdanan. Ingon nga gipanagna ni Joseph Smith, ang kamatuoran sa Dios molukop sa matag nasod ug mosulti sa matag dunggan.
Kana nga adlaw wala pa moabot, apan ang Simbahan nag-uswag. Bisan tuod ang kadaghanan sa populasyon sa kalibotan wala gayod makadungog sa gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo, ang pagtahod alang sa Simbahan nagtubo sukad sa kataposan sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan. Dihay mga labaw lamang sa usa ka milyon nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa kalibotan, ug daghang mga tawo ang midayeg sa ilang maayo nga mga kinabuhi, Kristiyanong mga hiyas, pagpakabana alang sa mga kabos, ug malipayon nga mensahe. Ang Tabernacle Choir sa Simbahan nahimo usab nga usa ka bantugang nagpasundayag nga grupo diha sa mga sibya sa radyo sa tibuok kalibotan. Sayo sa tuig, sa dihang gisaulog sa Simbahan ang ika-125 nga anibersaryo niini, ang New York Times, usa sa labing bantogang mantalaan sa Estados Unidos, walay masulti kon dili pagdayeg alang sa mga Santos.
Ingon nga si Presidente McKay ug ang iyang mga magtatambag, si Stephen L Richards ug si J. Reuben Clark, naghunahuna sa padulngan sa Simbahan, sila nahibalo sa mga babag nga anaa nag-ali diha sa dalan sa gani mas dako nga pagtubo.
Usa ka babag mao ang paghatag og maayong mga meetinghouse ug ubang mga kagamitan alang sa mga Santos. Sa mga 1920, gimugna sa Simbahan ang usa ka sistema alang sa paghatag sa mga kongregasyon og samang mga plano sa arkitektura ug mahinungdanong pundo sa pagtabang sa lokal nga mga Santos sa pagtukod og mga gambalay nga may elektrisidad, pagtaod og mga tubo sa sulod, ug, karon mas bag-o, pag-air kondisyon. Apan sa mga dapit diin ang Simbahan dili kaayo aktibo, daghang mga branch walay kwarta o kahanas sa pagtuman og dagko nga mga proyekto. Isip resulta, sila sa kasagaran magtigom sa usa ka inabangan nga mga balay nga tigumanan.
Ang mga problema nagkaseryoso sa daghang mga bahin sa kalibotan. Ang pipila ka mga branch nakigbisog tungod kay kini adunay diyutay nga mga miyembro, walay kasinatian ang lokal nga mga lider, dili kanunay ang pagkontak sa mga punoang buhatan sa Simbahan, ug gamay kaayo ang gidaghanon sa mga basahon sa Simbahan sa lokal nga mga pinulongan. Ang ubang mga lugar layo lamang gayod kaayo gikan sa mga stake o mga district sa Simbahan sa pagpadayon og lig-on nga mga kongregasyon.
Usab, sukad nga labaw sa 90 porsiyento sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagpuyo sa Estados Unidos, ang Simbahan kanunay nga gipakighiusa sa Amerika. Kini nga pagsabot nagmugna og mga problema diha sa komunista nga mga nasod sama sa Soviet Union, nga hilabihan kaayo ka pagduda sa Estados Unidos ug sa relihiyon sa kinatibuk-an. Sa milabay nga dekada, daghan sa mao nga mga nasod naghimo og mga palisiya nga mihimo niini nga malisod—kon dili imposible—alang sa Simbahan sa pagpadagan sulod sa ilang mga utlanan.
Ang pag-abli sa Southern Far East Mission mipakita nga ang Unang Kapangulohan ug ang Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mahinamom sa pagpalugway sa misyonaryong buhat ngadto sa bag-ong mga rehiyon, ilabi na sa Asia ug Habagatang Amerika. Ang Africa, bisan pa, nagpakita og talagsaong babag. Sukad sa unang bahin sa mga 1850, ang Simbahan nagdili og kaliwat sa Itom nga Aprikano sa paghupot og pagkapari o pagdawat og pagtuga ug pagselyo nga mga ordinansa sa templo, busa ang Simbahan nakahimo og gamay nga misyonaryong buhat diha sa kontinente. Sa gihapon, matag karon ug unya ang mga lider sa Simbahan nakadawat og mga sulat gikan sa mga tawo sa Kasadpang Aprika nagpahayag og interes diha sa gipahiuli nga ebanghelyo.
Kini nga mga hagit ug mga kalamposan dili halayo gikan sa hunahuna ni Presidente McKay unom ka bulan ang milabay, sa dihang siya mibiyahe ngadto sa California sa pagpahinungod sa Los Angeles Temple. Ang mga plano alang sa pagtukod nakasugod ubos sa direksyon ni Presidente Heber J. Grant, apan ang Grabeng Pagkahagsa sa Ekonomiya [Great Depression] ug ang Ikaduhang Gubat sa Kalibotan nakalangan sa paghuman niini sulod sa hapit baynte ka tuig. Kini mao ang labing dako nga templo nga natukod sukad sa Simbahan, ug ang hilabihang pagmantala sa open house nakahatag sa pito ka gatos ka libo ka mga tawo og higayon sa pagsulod ug pagkahibalo mahitungod sa sagradong katuyoan niini.
Diha sa pagpahinungod nga seremonya, si Presidente McKay mipasalamat sa Ginoo samtang iyang gitan-aw ang kongregasyon diha sa lawak tigumanan sa templo.
“Among gibati ang Imong presensya ug sa mga panahon sa pagduda ug kalibog namimaw sa Imong tingog,” gipahayag niya diha sa iyang pagpahinungod nga pag-ampo. “Dinhi sa Imong balaang balay, sa pagpaubos ug lawom nga pasalamat among giila ang Imong balaang paggiya, ang Imong pagpanalipod ug inspirasyon.”
Mga ingon niini nga panahon, sa São Paulo, Brazil, usa ka naningkamot nga pastor sa Methodist nga ginganlan og Hélio da Rocha Camargo misugod sa iyang ikatulo nga tuig diha sa usa ka teyolohiko nga kolehiyo. Usa ka adlaw, usa ka kaila gikan sa kongregasyon misulti kaniya nga siya nakighimamat og mga misyonaryo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, ug gidapit niya si Hélio sa pagtambong sa ilang sunod nga pagbisita.
Si Hélio maukiton sa mga Santos ug sa ilang mga pagtulon-an, busa gidawat niya ang pagdapit. Ang Simbahan diha na sa Brazil sulod sa hapit treynta ka tuig, apan dihay mga napulog-tulo ka gatos lamang nga mga miyembro sa nasod, ug si Hélio wala gayod sukad makahibalag og usa. Sa kawalay swerte, sa adlaw sa gitakdang panagkita, ang mga misyonaryo wala motunga.
Sa wala madugay, atol sa panaghisgot sa klase mahitungod sa kinaiya sa Dios, nangutana si Hélio sa iyang propesor kon ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mituo ba sa Trinidad, o naghunahuna nga ang Dios Amahan, Jesukristo, ug ang Espiritu Santo usa ra nga binuhat.
“Wala akoy bisan unsang impormasyon,” miingon ang propesor. Wala gani siya mahibalo kon ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mga Kristiyanos ba.
“Hinoon,” miingon si Hélio, “Ako nagtuo nga sila naghunahuna sa ilang mga kaugalingon nga mga Kristiyanos tungod kay ang opisyal nga ngalan sa simbahan mao ang Simbahan ni Jesukristo.”
“Tan-awa kon kini posible ba nga makakita og usa sa São Paulo,” ang propesor miingon. Dayon siya misugyot nga si Hélio modapit og usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pakigpulong ngadto sa mga pundok sa estudyante diha sa ilang sinemana nga pagpundok.
Miadto si Hélio sa punoang buhatan sa Simbahan diha sa siyudad ug midapit ni Asael Sorensen, ang presidente sa Brazilian Mission, sa pagpamulong diha sa sinemana nga pagpundok. Gusto ni Presidente Sorensen nga dawaton ang pagdapit, apan tungod kay siya adunay daan nga pasalig nga tumanon, mitanyag siya sa pagpadala og duha ka batan-ong mga misyonaryo puli kaniya.
“Mopasalig ako nga kining batan-ong mga lalaki andam kaayo,” gisultihan niya si Hélio.
Sa adlaw sa sinemana nga pagtigom, duha ka misyonaryo gikan sa Estados Unidos—sila si Elder Richardson ug Roger Call—miabot sa kolehiyo. Giabi-abi ni Hélio ang batan-ong mga lalaki ug gipaila sila ngadto sa usa ka kwarto nga may mga singkwenta ka estudyante ug usa ka dosena nga mga magtutudlo. Si Elder Richardson, kinsa may mas kasinatian sa pagsulti og Portuguese, miadto sa pulpito ug misugod pagsulti mahitungod sa Simbahan. Si Elder Call, sa laing bahin, misulat sa importante nga mga punto diha sa pisara.
Nakadayeg si Hélio sa kaisog ug ka kalma ni Elder Richardson. Ang batan-ong lalaki namulong og una mahitungod sa Dios nga Kapangulohan, sa Anak, ug sa Espiritu Santo nga ang tulo lainlaing mga binuhat. Sa wala madugay ang mga sakop sa mga naminaw misugod sa pagbalda kaniya, nangutana ug sunod-sunod nga pangutana. “Pahumana ako,” sa kataposan miingon si Elder Richardson, “ug unya makapangutana kamo inig ka human.”
Nahilom ang mga naminaw, ug ang misyonaryo mipadayon sa iyang mensahe. Kasagaran niyang gigamit ang Biblia, ug sa matag higayon siya mikutlo og usa ka bersikulo, ang mga propesor ug mga estudyante moabli sa ilang mga kasulatan sa pagtsek sa iyang katukma. Nakamatikod si Hélio nga ang iyang mga kauban wala mouyon sa tanang gitudlo sa mga misyonaryo, apan karon sila naminaw na nga mas may pagtahod.
Dayon si Elder Richardson mipasaka sa hilisgotan kabahin sa awtoridad sa pagkapari ug bunyag. “Kon kami makapamatuod kaninyo nga kami adunay awtoridad sa pagbunyag,” miingon siya, “pila kaninyo ang magpabunyag?”
Usa ka estudyante misinggit, “Oo! ug ang direktor sa kolehiyo mikusmod kaniya sa kalagot.
Sa dihang gitapos ni Elder Richardson ang iyang panaghisgotan, midapit siya og mga pangutana gikan sa naminaw. Diha dayon, pipila ka mga estudyante nangutana mahitungod sa Masaker sa Mountain Meadows [Mountain Meadows Massacre] ug ubang mga kontrobersiya. Pipila ka mga estudyante, ingon og, buot magpakita nga nainteresado sa Simbahan.
Human sa pasundayag, si Hélio ug tulo ka ubang estudyante nanlakaw sa pagpaniudto uban sa mga misyonaryo. Sila nangutana sa mga elder og dugang pa nga mga pangutana, nagpakita og sinsero nga interes sa ilang mensahe. Gusto ni Hélio nga makakat-on pa og dugang mahitungod sa Simbahan, apan ang iyang panahon bililhon. Siya ug ang iyang asawa, si Nair, adunay upat ka gagmay nga mga anak, nga may laing umaabot. Tali sa eskwelahan ug pamilya, siya kanunay nga nagkapuliki.
Sa wala madugay, giwagtang niya ang iyang interes diha sa mga Santos ug nawad-an og kontak sa mga misyonaryo.
Usa ka adlaw sa Mayo 1956, si Mosese Muti ug ang iyang higala ug kaubang miyembro sa Simbahan nga si ʻAtonio ʻAmasio nanagbiyahe sa usa ka dalan nga gawas lamang sa siyudad sa Nukuʻalofa, Tonga, diha sa mga Isla sa Pasipiko. Samtang sila nag-istoryahanay, usa ka awto milabay kanila ug kalit nga mihunong. Ang duha ka lalaki nahibalo nga ang awto iya ni Fred Stone, ang presidente sa Tongan Mission. Si Presidente Stone mga singkwenta anyos ang panuigon—pipila lamang ka tuig ang pagkamagulang kay ni Mosese. Siya ug ang iyang asawa, si Sylvia, nagserbisyo sa nasod sulod sa mga unom ka bulan.
Sila ni Mosese ug ʻAtonio midali ngadto padulong sa awto, ug nangumosta kanila si Presidente Stone. “Nakahibalo ba mo og usa ka tawo kinsa gusto nga moadto og misyon?” nangutana siya. Tabok sa Habagatang Pasipiko, ang Simbahan mitawag og dinosenang “trabahador nga mga misyonaryo” sa pagpadali sa lakang sa pagtukod sa chapel diha nga dapit. Bag-ohay nga gitugotan ni Presidente McKay ang pagtukod sa baynte-uno ka chapel sa Tonga, ug si Presidente Stone gihatagan og awtoridad sa pagtawag og lokal nga mga Santos sa pagpadagan sa trabaho.
Si Mosese mitan-aw kang ʻAtonio, ug ang iyang higala mikibo sa abaga. Dihay sobra sa upat ka libo nga mga miyembro sa Simbahan sa Tonga, apan walay mapaabot nga mga misyonaryo nga mahunahunaan. Ang trabahador nga mga misyon naghatag sa mga Santos uban sa bililhon nga pagbansay samtang nagtrabaho ingon nga mga tigpahimutang sa tisa, mga elektrisyan, mga tubero, ug mga panday, diin makatabang kanila sa pagkakita og trabaho human sa misyon. Apan ang trabaho makahago.
“Kinahanglan gayod nga ikaw nakaila og usa ka tawo,” mipadayon si Presidente Stone. “Ikaw, Muti?”
“Kon kini tawag gikan sa Ginoo, ako malipayon nga moadto,” miingon si Mosese. Siya ug ang iyang asawa, si Salavia, nahimong mga miyembro sa Simbahan sulod sa sobra sa baynte ka tuig. Nakaserbisyo na sila og daghang mga misyon, lakip ang usa nga motabang sa pagtukod sa Liahona Colllege, ang bag-ong hayskol sa Simbahan sa Tonga. Apan si Mosese sa karon nagtrabaho na isip usa ka suplay manedyer alang sa gobyerno sa Tonga ug adunay dakong pamilya nga suportahanan. Dili siya gusto nga mabalda ang iyang kinabuhi tungod lamang kay ang presidente nagkinahanglan og andam nga misyonaryo.
“Ang Ginoo nagkinahanglan kanimo,” mipasalig si Presidente Stone kaniya. “Ikaw aduna bay bisan pila nga kwarta, bisan pila nga mga tiniguman?”
“Mao kana ngano ako mihatag kanimo sa tubag nga ako aduna kaniadto,” miingon si Mosese. “Nahibalo siya kon unsa kami ka kabos ug unsay Iyang ipanalangin kanamo aron kami makahimo sa pagmisyon.”
“Nganong dili makig-istorya niini uban ni Salavia,” misugyot si Presidente Stone. “Pahibaloa ako kon unsay iyang pagbati mahitungod sa pag-adto niini nga misyon.”
“Ang gusto ko lamang mahibaloan kon asa ug kanus-a,” miingon si Mosese.
Gisultihan siya sa presidente nga siya magserbisyo sa Niue, usa ka gamay nga isla nga nasod nga hapit unom ka gatos kwarenta ka kilometro amihanang-sidlakan sa Tonga. Upat ka misyonaryo nagsangyaw na sa ebanghelyo ug nag-andam sa pagtukod og chapel didto, apan hinay ang pag-uswag.
“Ang akong asawa ug pamilya malipayong moadto,” miingon si Mosese. Gisultihan niya si Presidente Stone mahitungod sa usa ka damgo nga bag-ohay lang diha kaniya diin siya ug si Salavia nagkuyog og panglakaw sa lain nga isla. “Usa kadto ka dapit diin ang tanang mga baryo nahimutang libot sa isla subay sa baybayon,” miingon si Mosese. “Wala siya sukad makakita og ingon niana nga isla kaniadto. Kini tingali ang Niue!”
“Maayo,” miingon ang presidente. “Aduna kay duha ug tunga ka semana sa pag-andam sa dili pa moabot ang bapor.”
Nalipay si Salavia sa dihang gisultihan siya ni Mosese mahitungod sa tawag sa misyon, ug nagdungan sila sa pagpasalamat sa Ginoo alang niini. Sukad sa ilang pagminyo kaniadtong 1933, wala gayod siya makahinumdom kaniya nga mibalibad og oportunidad sa pagserbisyo diha sa Simbahan. Ug gipakigbahin niya ang iyang [Mosese] nga dedikasyon ngadto sa misyonaryo nga buhat, nagsalig nga ang Dios mopanalangin kanila alang sa mga sakripisyo nga ilang gihimo sa Iyang ngalan.
Labaw sa bisan unsa pa, ang mga Muti nangandoy sa pagdawat sa ilang mga panalangin sa templo. Ang labing duol nga templo mao ang Hawaii, upat ka libo walo ka gatos ka kilometro ang gilay-on, ug ang kantidad sa biyahe kanunay nga nagpugong kanila sa pagbiyahe. Kon ang templo sa New Zealand mahuman, ang panaw sa pagtuman niini nga tumong mas mubo pa. Apan bisan pa, ang kantidad mas dako kay sa ilang mahimo, ilabi na karon nga sila moadto og lain nga misyon.
Sa gihapon, aduna silay rason sa paglaom nga sila pila ka adlaw makasulod sa templo. Kaniadtong 1938, samtang si Mosese nagserbisyo og usa ka misyon, si apostol George Albert Smith nakabisita sa Tonga ug mitugyan kaniya sa Melchizedek nga Pagkapari. “Kon ikaw magpadayon sa imong misyonaryo nga buhat,” ang apostol nakasaad, “makasulod ka sa templo nga walay kwarta nga magasto gikan sa imong bulsa.”
Sa Mayo 29, 1956, si Mosese ug si Salavia misakay og bapor ngadto sa Niue uban sa ilang upat nga kamanghorang mga anak. Ang pamilya dihay igo lamang nga salapi sa pagbayad sa pamasahe. Unsaon nila sa pagsuporta ang ilang mga kaugalingon diha sa natad sa misyon, bisan na, anaa sa mga kamot sa Ginoo. Samtang ang Tonga nagkalayo sa panan-aw, nailisan sa nagligid nga mga balod ug walay kataposang kapunaw-punawan, ang mga Muti puno sa hugot nga pagtuo diha sa mga saad sa Dios.
Pipila ka bulan human ang mga Muti mibiya alang sa Niue, nakaplagan ni Hélio da Rocha Camargo ang iyang kaugalingon nga puno sa mga pagduhaduha mahitungod sa bunyag sa mga masuso, usa ka kasagarang nabatasan taliwala sa mga Methodist ug sa ubang Kristiyano nga mga denominasyon. Sa una, gusto lamang niya ang katin-awan. Nganong kini nga mga simbahan nagbunyag og mga masuso? Sa unsang paagi nahatagan og kaayohan ang batang gamay? Ang Biblia ingon og walay gisulti mahitungod sa nabatasan, busa iya kining gipangutana ngadto sa iyang mga propesor ug kaubang mga estudyante diha sa teyolohikal nga kolehiyo. Walay usa nga makatubag niini ngadto sa iyang katagbawan.
“Isip usa ka makasaysayanong kinaiyahan, kini kinahanglan nga ipatunhay, usa ka tawo misugyot.
Napakyas si Hélio sa pagtan-aw sa hustong panabot. “Nganong makahatag man og kaayohan?” nangutana siya. “Ang makasaysayanong mga tradisyon kinahanglan bang tinuod?”
Ang paghunahuna niya og mas kanunay mahitungod sa bunyag sa masuso, mas kini nakapalibog kaniya. Ang iyang asawa, si Nair, bag-o pa lamang nanganak sa ilang ikalimang bata, usa ka lalaki nga ginganlan og Josue. Ngano nga ang masuso sama ni Josue kinahanglang bunyagan? Unsa nga sala ang iyang nabuhat?
Ang ubang mga estudyante diha sa kolehiyo miapil ni Hélio sa pagpangutana sa nabatasan. Nahadlok, ang mga tigdumala sa eskwelahan mipatawag og konseho sa magtutudlo ug miinterbiyo ni Hélio ug sa ubang mga estudyante. Matinuoron si Hélio ngadto sa mga propesor. “Ako walay nakita nga igong pangatarongan alang sa bunyag sa masuso,” misulti siya kanila. “Kini usa ka nabatasan nga wala suportahi og doktrina nga ako makasabot o makakaplag diha sa Bag-ong Tugon.” Isip usa ka pastor, miingon siya, dili siya makahimo sa maayong konsyensya sa pagbunyag og batang gamay.
Human sa interbiyo, si Hélio ug tulo sa iyang mga higala gisuspende sulod sa usa ka termino sa panahon sa pagpangita og mga tubag sa ilang mga pangutana. Sa dihang gipahibalo ni Hélio si Nair sa balita, naguol siya. Nakigbahin siya sa debosyon ni Hélio ngadto ni Jesukristo ug sa pagtuon sa Biblia, ug wala siya makagusto giunsa siya pagtagad sa kolehiyo. Kon ang pagtuon ni Hélio wala mogiya kaniya sa pag-uyon ngadto sa ilang mga panan-aw, ang konseho sa magtutudlo yano lamang nga motapos sa iyang mga pagtuon diha sa kolehiyo—kon dili sa iyang trabaho diha sa pangalagad.
Si Hélio naninguha og makausa pa sa pagsabot sa bunyag sa masuso. Mihangyo siya sa pipila niya ka mga higala ug mga propesor sa pagtabang kaniya sa pagpangita sa mga tubag. Sila mibalibad. “Unsang kaayohan ang mahimo niini?” miingon sila. “Dili ka man gayod mousab sa imong hunahuna.”
“Apan gusto kong mousab sa akong hunahuna,” namugos si Hélio. “Gusto kong makakita og maayong rason sa pag-usab niini.”
Usa ka propesor sa kataposan miuyon sa pagpangita og tubag uban kaniya. Gitun-an nila ang matag tudling mahitungod sa bunyag diha sa Bag-ong Tugon, usahay nagkonsulta og mga komentaryo ug sa orihinal nga teksto nga Griyego alang sa dugang pa nga panabot. “Husto ka,” miingon ang propessor human sa pipila ka semana. “Walay basehanan sa kasulatan alang sa doktrina.”
Sa kataposan sa iyang pagkasuspende, nakigkita og balik si Hélio sa konseho sa kolehiyo ug mipahibalo kanila nga ang iyang baroganan kabahin sa bunyag sa masuso wala mausab. Nakaamgo nga wala nay laing mahimo pa sa pag-usab sa iyang hunahuna, gitapos sa konseho ang iyang pagtuon sa kolehiyo.
Misugod si Hélio sa pagtrabaho diha sa usa ka bangko, apan siya mipadayon sa pagbasa mahitungod sa bunyag, naningkamot nga mahibalo kon unsa ang gitudlo sa ubang mga simbahan. Misuporta si Nair sa iyang pagpangita og dugang nga kamatuoran, apan gihunahuna sa iyang mga paryente nga kini kahibulongan ug may gamay nga pagkabinata kaniya nga mobiya sa kolehiyo. Wala magtagad si Hélio kanila. Nag-ampo siya kanunay alang sa paggiya, dili lamang alang sa iyang kaugalingong kaayohan apan alang sa kaayohan ni Nair ug sa ilang pamilya. Isip usa ka amahan, gibati niya ang obligasyon sa paggiya sa iyang mga anak ngadto sa kahayag ug sa kamatuoran.
Usa ka adlaw, nahinumdoman ni Hélio ang mga misyonaryo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa mianha sa iyang eskwelahan. Niana nga panahon, nakapalit siya og libro mahitungod sa ilang simbahan nga gitawag og Usa ka Kahibulongan ug Katingalahan nga Buhat [A Marvelous Work and a Wonder], apan wala kaayo niya mabasa kini. Nakit-an niya ang libro diha sa usa ka estante ug miabli niini. Ang tagsulat, si LeGrand Richards, usa ka apostol nga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa kaduha miserbisyo isip usa ka presidente sa misyon. Ang matag kapitulo milatid og usa ka baroganan sa gipahiuli nga ebanghelyo, sa tinagsa nga punto, nagsalig og maayo diha sa Biblia sa pagsuporta sa matag pag-angkon.
Sa wala madugay si Hélio nawad-an og interes sa ubang mga simbahan. Usa ka Kahibulongan ug Katingalahan nga Buhat nakakuha sa iyang atensiyon sa hingpit nga paagi. “Kini nga basahon,” sa iyang hunahuna, “adunay mga tubag nga walay usa nga aduna.”
Nahibalo siya nga kinahanglan iyang siksikon ang Simbahan. Adunay mas daghang mahibaloan mahitungod sa mga Santos.