Masaker sa Mountain Meadows

Niadtong Setyembre 1857, usa ka grupo sa mga sundalo sa teritoryo sa habagatang Utah nga gilangkuban sa pulos mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, uban sa pipila ka mga American Indian nga ilang naagni, ang mipalibut aron dili makaagi ang grupo sa mga nagkarwahe nga mga langyaw gikan sa Arkansas padulong sa California. Ang kasundalohan nakahimo og tinuyo nga masaker, nga mipatay sa 120 ka kalalakin-an, kababayen-an, ug kabataan diha sa usa ka walog nga nailhan isip Mountain Meadows. Adunay 17 lamang ka gagmayng bata—kadtong gituohan nga bata pa kaayo aron makaistorya kon unsa ang nahitabo didto—ang naluwas. Kini nga panghitabo ang tingali labing masulub-on nga yugto sa kasaysayan sa Simbahan.

Ang pag-abut sa grupo sa mga nagkarwahe sa Teritoryo sa Utah nahitabo taliwala sa usa ka panahon sa “kausaban” sulod sa Simbahan. Nabalaka kabahin sa espiritwal nga katagbawan, si Brigham Young ug ubang mga lider sa Simbahan mihatag og sunod-sunod nga mga wali diin ilang gitawag ang mga Santos sa paghinulsol ug sa pagbag-o sa ilang espiritwal nga mga pagpasalig.¹ May mga higayon atol sa kausaban, nga si Brigham Young, ang iyang magtatambag nga si Jedediah M. Grant, ug ubang mga lider nagsangyaw sa inisog nga pamaagi, nagpasidaan batok sa mga kadautan sa sala ug kadtong kinsa mibiya o mibatok sa Simbahan.² Ang maong mga pagsangyaw nakapasamot sa tensyon taliwala sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug sa ilang pipila ka silingan sa Utah, lakip na ang mga opisyales nga gitudlo sa pederal nga paagi.

Kini nga tensyon migrabe sayo sa 1857 sa dihang ang presidente sa Estados Unidos nga si James Buchanan nakadawat og mga taho gikan sa pipila ka pederal nga mga opisyales sa Utah nga mipasangil nga si Gobernador Brigham Young ug ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa teritoryo mirebelde batok sa awtoridad sa pederal nga kagamhanan. Usa ka sulat nga migamit og grabe nga pamaagi sa ekspresyon gikan sa balauranan sa Utah (nga gilangkuban sa kasagaran mga Santos sa Ulahing mga Adlaw) ngadto sa pederal nga kagamhanan ang nagkumbinser sa pederal nga mga opisyales nga ang mga taho tinuod. Si Presidente Buchanan mihukom nga pulihan si Brigham Young isip gobernador ug, nahimong nailhan isip Gubat sa Utah, nagpadala og kasundalohan ngadto sa Utah aron kuyugan ang iyang puli.

Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nahadlok nga ang nagsingabut nga kasundalohan—gibana-bana nga 1,500 ka tropa, nga duna pay daghang magsunod—mousab sa mga pagpangatake sa Missouri ug sa Illinois ug sa makausa pa mopalayas sa mga Santos gikan sa ilang mga panimalay. Dugang pa, si Parley P. Pratt, usa ka sakop sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles, gipatay sa Arkansas pagka Mayo 1857.³ Ang balita kabahin sa pagpatay—ingon man ang mga balita sa mantalaan gikan sa sidlakang Estados Unidos nga nagpasigarbo sa krimen—miabut sa Utah mga semana human niana. Samtang kini nga mga kalihukan nahitabo, si Brigham Young mideklarar og martial law diha sa teritoryo, misugo sa mga misyonaryo ug mga lumulupyo sa layo nga mga dapit sa pagbalik sa Utah, ug migiya og mga pagpangandam aron batukan ang kasundalohan. Ang masinupakon nga mga wali nga gihatag ni Presidente Young ug sa ubang mga lider sa Simbahan, giubanan sa gilauman nga pag-abut sa kasundalohan, nakahimo og palibut sa kahadlok ug pagduda diha sa Utah.⁴

Ang mga pamilya nga langyaw gikan sa Arkansas miporma og usa ka caravan nga gipangulohan ni Alexander Fancher ug John Baker. Sa dihang ang grupo sa mga nagkarwahe mibiyahe latas sa Siyudad sa Salt Lake, ang mga langyaw ug ang lokal nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagkalalis kabahin kon asa nila itugway ang ilang mga baka. Ang ubang mga sakop sa grupo sa mga nagkarwahe nadismaya tungod kay naglisud sila sa pagpalit sa gikinahanglan kaayo nga bugas ug uban pang suplay gikan sa lokal nga mga lumulupyo, kinsa gipasidan-an sa paghipos og bugas isip palisiya sa panahon sa gubat. Tungod sa pagkadismaya, pipila sa mga langyaw ang mihulga nga moapil sa nagsingabut nga mga tropa sa pagpakig-away batok sa mga Santos.⁵

Bisan kon gibalewala sa pipila ka mga Santos kini nga mga pagpanghulga, ang ubang lokal nga mga lider ug miyembro sa Simbahan sa Cedar City, Utah, mipasiugda og kasamok. Si Isaac C. Haight, usa ka presidente sa stake ug lider sa kasundalohan, mipadala ni John D. Lee, usa ka major sa kasundalohan, aron mangulo og pagpangatake ngadto sa pundok sa mga langyaw. Sa dihang gitaho sa presidente ngadto sa iyang konseho ang plano, ang ubang mga lider misupak ug mihangyo nga iyang hunungon ang pag-atake ug magsugo hinuon og tawo nga hanas sa pagpangabayo aron maghatud og sulat ngadto ni Brigham Young sa Siyudad sa Salt Lake alang sa paggiya. Apan ang kalalakin-an nga gisugo ni Haight sa pag-atake sa mga langyaw nakabuhat na sa ilang mga plano sa wala pa nila madawat ang mando nga dili moatake. Misukol ang mga langyaw, ug ang paglipot nahitabo isip resulta.

Sa misunod nga pipila ka adlaw, migrabe ang panghitabo, ug ang kasundalohan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw miplano ug mipatuman sa masaker. Ilang gikumbinser ang mga langyaw nga mogawas gikan sa ilang naglibut nga mga karwahe pinaagi sa mini nga puting bandila sa kalinaw ug, inabagan sa Paiute nga mga Indian nga ilang naagni, gipamatay nila ang mga langyaw. Taliwala sa unang pagpangatake ug sa katapusang pagpamatay, 120 ang napatay. Ang hanas nga mangabayoay mibalik duha ka adlaw human sa masaker. Nagdala siya og sulat gikan ni Brigham Young nga nagsulti sa lokal nga mga lider nga “dili manghilabut” sa mga langyaw ug sa pagtugot nila nga moagi padulong sa habagatang Utah uban sa kalinaw.⁶ Ang kasundalohan misulay sa pagtabon sa krimen pinaagi sa paghatag sa pasangil ngadto sa lokal nga mga Paiute, ang pipila kinsa mga miyembro usab sa Simbahan.

Sa katapusan duha ka mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang na-excommunicate gikan sa Simbahan tungod sa ilang pag-apil, ug siyam ka kalalakin-an ang gipasakaan og kaso sa usa ka husgado nga gilangkuban hangtud sa 23 ka tawo nga naglakip og mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Usa lang sa miapil, si John D. Lee, ang nakombikto ug gibitay tungod sa krimen, nga nakapamugna og sayop nga mga pasangil nga ang masaker gimando ni Brigham Young.⁷

Sa sayong bahin sa 2000, ang Simbahan mihimo og makugihong mga paningkamot nga masayran ang tanang posibling butang kabahin sa masaker. Ang mga tigsaysay sa Departamento sa Kasaysayan sa Simbahan nangita og maayo sa mga arkibo [archives] sa tibuok Estados Unidos alang sa makasaysayanon nga mga rekord, matag rekord sa Simbahan kabahin sa masaker gisusi og maayo aron husgahan. Usa ka libro nga gisulatan sa gihimo nga mga pakisusi [resulting book] nga gimantala sa Oxford University Press niadtong 2008 pinaagi sa mga tagsulat nga sila si Ronald W. Walker, Richard E. Turley Jr., ug Glen M. Leonard mihatag og konklusyon nga samtang ang hilabihang pagsangyaw ni Brigham Young, George A. Smith, ug ubang mga lider kabahin sa mga tagagawas nakatampo sa mabatokon nga pagbati, si Young wala magmando sa masaker. Kondili, ang mga panaglalis taliwala sa mga indibidwal diha sa grupo sa mga nagkarwahe ug mga lumulupyo sa habagatang Utah nagmugna og dakong alarma, ilabina sulod sa sitwasyon sa Gubat sa Utah ug sa ubang mga panghitabo sa panag-away. Ang nagsunod-sunod nga makapasubo nga mga desisyon sa lokal nga mga lider sa Simbahan—kinsa naghupot usab og importante nga tahas sa pagpangulo sa sibiko ug kasundalohan sa habagatang Utah—miresulta sa masaker.⁸

Niadtong 1990, ang mga kaliwat sa mga langyaw nga taga Arkansas miapil sa mga representante sa nasud sa mga Paiute, mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga residente sa habagatang Utah, ug mga lider sa Simbahan sa pagpahinungod sa usa ka handumanan sa Mountain Meadows. Si Rex E. Lee, presidente sa Brigham Young University ug kaliwat ni John D. Lee, naggunitay og kamot uban sa mga kaliwat sa mga biktima ug nagpasalamat nila “alang sa inyong Kristohanon nga kaandam sa pagpasaylo.”⁹ Sa ika-150 nga anibersaryo sa masaker, si Presidente Henry B. Eyring mitudlo, “Ang ebanghelyo ni Jesukristo nga atong gituohan, wala mahimuot sa walay kalooy nga pagpamatay sa kalalakin-an, kababayen-an, ug kabataan. Sa pagkatinuod, nag-awhag kini og kalinaw ug pagpasaylo. Unsa ang nabuhat dinhi sa dugay nang panahon sa mga miyembro sa atong Simbahan nagrepresentar sa usa ka makalilisang ug dili madawat nga pagbiya sa Kristohanong pagtulun-an ug binuhatan.”¹⁰

Monumento sa Masaker sa Mountain Meadows — Monumento diha sa dapit sa Masaker sa Mountain Meadows.