Mga American Indian

Panahon sa mga siglo sa wala pa maorganisar ang Simbahan, ang populasyon sa American Indian sa Amihanang America mikunhod og mga upat ka gatos ka libo agig resulta sa panaggubat, pagtakboy sa sakit, ug sa pagsamok sa Lumadnon nga mga ekonomiya gumikan sa bag-ong nanimuyo gikan sa Europe. Sa samang higayon, ang populasyon sa European American mitubo og sobra sa lima ka milyon. Niadtong 1800 kadaghanan sa kolonyal nga pamuy-anan nagpabilin sulod sa lima ka gatos ka milya gikan sa Baybayon sa Atlantic, apan ang mga puti nga nanimuyo sa wala madugay mipadayon sa kasadpan tabok sa Amihanang Amerika. Kini nga pagpalapad miresulta ngadto sa grabing panag-engkwentro tali sa mga Indian ug mga puti nga mga lumulupyo.¹

Sa sayong bahin sa mga tuig 1800, ang mga nasud sa Indian miapil pipila ka siglo nga pagbinayloay, diplomasya, pakig-abin sa mga militar, ug kasungian sa European American nga mga lumulupyo, ug daghan pang mga tribu nga mipirma sa mga kasabutan nga naggarantiya og agianan sa teritoryo ug mga kapanguhaan. Apan niadtong 1830 ang Kongreso sa Estados Unidos mipasar og balaod nga tugutan ang pagbalhin sa lain-laing mga tribo sa teritoryo sa kasadpan sa Suba sa Mississippi. Ang Protestante nga mga simbahan mipasiugda og mga misyon ngadto sa mga grupo sa mga bakwit nga mga Lumad, sa paglaum nga ang pagsangyaw sa ebanghelyo makapalambo sa mga relasyon sa mga Indian. Apan ang pagpapahawa sa mga Indian ang hinungdan sa dako kaayong kasamok ug pag-antos ug misangpot sa padayon nga kagubot.

Indian-Mormon nga Panaghimamat sa mga tuig 1830 ug 1840

Ang Basahon ni Mormon gimantala sa samang tuig nga gipasar ang Removal Act sa Indian. Nakahatag kini sa mga miyembro sa Simbahan og usa ka lahi nga panglantaw sa nanglabay nga mga kasaysayan ug sa umaabut nga padulngan sa mga American Indian. Ang unang mga Santos nagtuo nga tanan nga American Indian mga kaliwat sa mga katawhan diha sa Basahon ni Mormon, ug gituohan nga sila adunay susamang kabilin nga pakigsaad nga nagsumpay kanila ngadto sa karaan nga Israel.² Sa kanunay anaa pa gihapon ang ilang kamapihigon ngadto sa mga Indian sama sa gituohan sa mga European Amerikan, apan ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mituo nga ang mga Lumad nga American mga tigpanunod sa mga saad sa Dios bisan og sila karon nag-antus tungod kay sa usa ka higayon misalikway sa ebanghelyo.³ Kining pagtuo nga gisilsil diha sa hunahuna sa unang mga Santos nakamugna og dakong pagbati sa obligasyon sa pagdala sa mensahe sa Basahon ni Mormon ngadto sa mga American Indian.

Sulod sa mga bulan sa pagsugod sa Simbahan niadtong 1830, ang mga misyonaryo nga Santos sa Ulahing mga Adlaw mibiyahe ngadto sa Indian Territory, sa mga utlanan sa Estados Unidos. Si Parley P. Pratt miingon nga si William Anderson (Kik-Tha-We-Nund), ang lider sa grupo sa Delaware (Lenape) kinsa mibalhin sa dapit duol sa Independence, Missouri, mainitong miabi-abi sa mga misyonaryo, ug usa ka tighubad misulti kang Oliver Cowdery nga ang “dako-dako [chief] miingon nga siya mituo sa matag pulong” sa Basahon ni Mormon. Hinoon, usa ka tinugyanan sa gobyerno sa wala madugay midili nila nga makapadayon sa pagsangyaw taliwala sa mga Indian diha sa dapit tungod kay wala sila makakuha og tukma nga pagtugot.⁴ Ang mga inter-aksyon sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw uban sa mga American Indian nagpabilin nga talagsa ra sa misunod nga pipila ka mga tuig, bisan pa man og si Pratt ug ang uban namulong gihapon kabahin sa adlaw sa dihang ang mga Indian mohangop sa Basahon ni Mormon.⁵

Si Joseph Smith nagsangyaw ngadto sa mga American Indian.

Taliwala sa kagubot sa Missouri atol sa mga 1830, ang mga lider sa Simbahan nag-amping kabahin sa pakigkita sa mga lokal nga mga grupong Lumad, ingon nga giakusahan sa ilang mga kaaway sa paggamit sa misyonaryo nga buhat sa pag-ugmad og rebelyon sa mga Indian. Atol sa mga 1840, si Joseph Smith ug ang Unang Kapangulohan mipadala og mga misyonaryo sa Sioux (Dakota), Potawatomi (Bodéwadmi), Stockbridge (Mahican), ug sa ubang katawhan nga Indian nga nagpuyo sa Wisconsin ug Canada.⁶ Mga representante nga gikan sa Sauk (Asakiwaki) ug sa mga tribu sa Fox (Meskwaki) nagkatigum didto sa Nauvoo uban ni Joseph Smith, kinsa misulti kanila kabahin sa Basahon ni Mormon ug sa plano nga pag-establisar og usa ka Bag-ong Jerusalem.⁷ Paglabay sa duha ka tuig, ang mga lider sa Potawatomi mihangyo ni Joseph ug sa mga Mormon nga moabag ug moapil sa usa ka alyansa sa nagkahiusa nga mga tribu. Mibalibad si Joseph apan mipaniguro kanila nga ang Basahon ni Mormon modan-ag sa agianan paingon sa malinawon nga pakigrelasyon.⁸ Human sa kamatayon ni Joseph, ang Konseho sa Kalim-an, ubos sa liderato ni Brigham Young, naghisgot sa usa ka mas lapad nga pakig-alayon uban sa mga nasud sa Indian apan gihunong ang diplomasya nga mga paningkamot niadtong 1846 aron pag-organisar sa mga paglalin sa mga Santos padulong sa kasadpan.⁹

Ang mga Lumad nga Katawhan sa Utah ug ang mga Pioneer nga Santos sa Ulahing mga Adlaw

Isip Presidente sa Simbahan, gobernador sa teritoryo, ug superintendente sa mga kalihokan sa teritoryo sa Indian, gipaningkamutan ni Brigham Young ang usa ka malinawon nga polisiya sa pagpahimutang sa pinuy-anan sa mga Mormon sa dapit diin namuyo ang mga Indian. Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nakakat-on sa mga pinulongan nga Indian, misugod og mga relasyon sa pagbinayloay [trade], nagsangyaw sa ebanghelyo, ug labaw sa tanan nagtinguha og luna nga kapuy-an uban sa mga Indian. Malinawon nga pagpamuyo taliwala sa mga Indian ug sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mao ang sumbanan ug ang ideyal. Apan, bisan pa sa makanunayong paningkamot ni Brigham Young nga mahan-ay ang malungtarong mga kasabutan, ang iyang polisiya sa kalinaw milutaw nga dili patas ug dili makanunayon nga pagkaapud. Kining duha ka kultura—ang European ug American Indian—adunay dako kaayong kalahian sa mga pangagpas kabahin sa paggamit sa yuta ug kabtangan ug dili kaayo maayo ang pagkasabut sa usag usa. Kining pagkawalay pagsinabtanay misangput ngadto sa panagbangi ug usahay kagubot tali sa mga tawo.¹⁰

Ang duha ka dagkong panag-away tali sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw didto sa Utah ug sa lokal nga mga grupo sa Indian sa kadugayan nailhan isip ang Walker War (1853–54) ug ang Black Hawk War (1865–72). Nagsugod kini sa panaglalis tali sa mga militia sa Mormon ug labaw sa tanan sa mga Ute nga mga Indian hangtud nga midako ngadto sa kasamok. Ang kagubot tali sa mga Mormon ug sa mga Indian naminusan samtang ang sakit ug kagutom grabing mipakunhod sa Lumad nga mga populasyon nga nagpuyo diha sa Kabukiran sa Kasadpan ug ang federal nga aksyon sa Estados Unidos limitado na sa daghang mga pinuy-anan sa mga Indian.¹¹

Mga Misyon ngadto sa Indian ug mga Programa para sa mga Estudyante

Bisan pa sa maputol-putol nga panagbangi, ang mga lider sa Simbahan pabilin nga masaligon sa pagdala sa mensahe sa Basahon ni Mormon ngadto sa mga Lumad nga mga Amerikano ug nag-establisar og mga misyon sa pag-proselyte ug mga umahan. Kini nga mga paningkamot mipaila-ila sa ebanghelyo ug mihatag og edukasyon ug pagkaon alang sa mga Indian sa Utah ug Arizona. Ang mga misyonaryo atol sa ikaduhang katunga sa ika-19 nga siglo mibisita sa Catawba (Yeh Is Wah H’reh), Goshute (Kutsipiuti), Hopi (Hopituh Shi-nu-mu), Maricopa (Piipaash), Navajo (Diné), Papago (Tohono O’odham), Pima (Akimel O’otham), Shoshone (Newe), Ute (Nunt’zi ), ug sa mga katawhan sa Zuni (A:shiwi) kinsa napugos pinaagi sa gipalapdan nga mga pinuy-anan sa mga Indian nga nagkatag-katag sa tibuok Kasadpan sa Amerika. Liboan sa mga Shoshones sa amihanang kasadpan niadtong mga 1870 nabunyagan ug sa katapusan naporma ang Washakie Ward, diin gipangulohan sa unang American Indian nga bishop sa simbahan, si Moroni Timbimboo.¹² Imbis mobalhin ngadto sa mga pinuy-anan [reservations], daghang Utes nga naggikan sa central Utah ang mibalhin sa Indianola sa Sanpete Distrito, diin mitukod sila og maanindot nga branch ug usa ka Relief Society, uban sa usa ka Indian nga babaye nga nagserbisyo diha sa kapangulohan.¹³ Kapin sa 1,200 ka Papago, Pima ug Maricopa nga mga Indian sa habagatang Arizona mipasakop sa Simbahan niadtong 1880, naka-establisar og usa ka ward nga sa kadugayan mitampo sa pagtukod ug pagpahinungod sa Mesa Arizona Temple.¹⁴ Sa South Carolina, kadaghanan sa Nasud nga Catawba nabunyagan. Mga 65 ka tuig ang milabay, ang dako-dako sa Catawba nga si Samuel Taylor Blue namulong sa kinatibuk-ang komperensya. “Akong natagamtaman ang panalangin ug hingpit nga kalipay diha sa Dios,” siya mipamatuod. “Akong nakita ang patay nga gipabangon; akong nakita ang masakiton kinsa wala na dawata sa mga doktor, pinaagi sa pagpangalagad sa mga Elder sila naayo. Mga kaigsoonan, walay bisan anino sa pagduha-duha nga ako nasayud nga kining ebanghelyo tinuod.”¹⁵

Si Chief Washakie ug ubang mga tawo sa Shoshone — Si Chief Washakie (naglingkod, sa taliwala sa atubangan) ug ang ubang mga kalalakin-an nga Shoshone.

Ang pagtabang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa mga American Indian mipadayon hangtud sa mga 1930 ug 1940 uban sa gipalapdan nga mga misyon sa Arizona ug sa New Mexico. Kini nga mga misyon mipahimangno sa mga lider sa Simbahan sa dili maayo nga mga kahimtang sa Habagatang-kasadpan nga mga pinuy-anan sa Indian, ug nagsugod sila sa paghunahuna og mga alternatibo sa paggiya sa pag-proselyte, pagbati, samtang si Spencer W. Kimball sa wala madugay mipahayag, usa ka obligasyon sa pagtabang sa ilang mga igsoon sa pakigsaad. Niadtong mga tuig 1950 gipagawas ang usa ka placement program alang sa mga estudyante diin ang mga pamilya nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang nagpahiluna sa mga estudyante nga Indian atol sa mga semester sa eskwelahan. Agig dugang, ang Brigham Young University mitanyag og scholarship uban sa tumong sa pagsaka sa mo-enrol nga American Indian. Sa panahon nga ang Indian Student Placement Program mitapos sa mga tuig 2000, ang ubang 50 ka libo ka estudyante nga American Indian gi-isponsoran.¹⁶

Ang mga American Indian karon nagpadayon sa pagsagubang og mga kalisud isip resulta sa kagubot ug pagbalhin. Si Larry Echo Hawk, usa ka miyembro sa Pawnee Nation, kanhiayng U.S. Assistant Secretary of the Interior for Indian Affairs, ug sa kasamtangan General Authority Seventy, namulong niadtong 2007 sa mga hagit nga gisagubang niya ug sa iyang mga katigulangan. “Kana usa ka sakit nga kasaysayan,” miingon siya, dugang pa niana “ang kasakit dili limitado ngadto sa usa ka henerasyon.” Bisan pa niana, siya nakakaplag og kalig-on sa mga saad sa Basahon ni Mormon ug mipahayag sa iyang paglaum nga ang mga tawo nga lumad sa Amerika magpakabuhi sumala sa panan-awon nga gipamulong ni Presidente Spencer W. Kimball, nga mahimong gamhanan nga mga lider sa ilang mga komunidad ug kanasuran.¹⁷

May Kalabutan nga mga Hisgutanan: Lamanite Identity