Kasaysayan sa Simbahan
Helmuth Hübener


Helmuth Hübener

Si Helmuth Günther Hübener (1925–42), usa ka miyembro sa Simbahan sa Hamburg, Germany, mao ang kinabatan-onang German nga nakigbatok sa Nazismo nga gipatay pinaagi sa mando sa Special People’s Court (Volksgerichtshof) sa Berlin.1 Sa sinugdanan sa sayo nga bahin sa 1941, si Hübener mipagawas og serye sa mga leaflet nga anti-Nazi nga naglakip sa iyang kaugalingong politikanhong komentaryo ug mga transkripsiyon sa mga sibya sa radyo bahin sa mga nagkahiusang nasod batok sa mga Nazi [Allied radio broadcasts]. Uban sa tabang sa uban nga mga tin-edyer, giapud-apod niya ang mga leaftet sa tibuok Hamburg. Niadtong Pebrero 1942, nasuta sa Korte nga sad-an si Hübener sa “panagkunsabo sa paghimo og krimen sa pagluib sa nasod [treason] ug sa maluibon nga pagsuporta sa kaaway” ug mimando sa iyang kamatayon; ang hukmanan usab mikombikto sa iyang tulo ka higala nga sila si Rudolf Wobbe, Karl-Heinz Schnibbe, ug Gerhard Düwer sa “pagpaminaw sa usa ka estasyon sa radyo nga langyaw ug pag-apud-apod sa mga gibalita sa maong langyaw nga radyo.” Si Hübener gipatay sa edad nga 17 paglabay sa walo ka bulan. Sila si Wobbe, Schnibbe, ug Düwer nasentensiyahan sa grabe nga paghago ug nagpabilin sa mga kampo sa prisohan hangtod sa kataposan sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan.2

Natawo si Hübener sa Hamburg niadtong 1925. Ang iyang inahan nga dili minyo [single mother], si Emma Guddat Kunkel, nanarbaho aron sa pagsuporta ni Helmuth ug sa iyang duha ka magulang nga igsoon sa gawas, nga sila si Hans ug Gerhard. Isip resulta, si Helmuth ug ang iyang mga igsoong lalaki migahin sa kadaghanan sa ilang panahon sa kabatan-on uban sa ilang apohan nga babaye nga si Wilhemine Sudrow, kinsa nagpuyo sa duol.3 Niadtong 1939 si Emma naminyo ni Hugo Hübener, usa ka trabahante sa konstruksiyon ug sakop sa Partidong Nazi, kinsa sa wala madugay misagop ni Helmuth. Ang bag-ong bana ni Emma wala makagusto sa Simbahan, ug, tingali aron maam-aman siya, ang iyang kalihokan sa simbahan nag undang-undang human sa ilang kaminyoon. Si Helmuth ug ang iyang mga igsoong lalaki, hinoon, mipadayon sa pagtambong sa simbahan uban sa ilang apohan nga babaye.4

Sama sa ilang mga silingan, daghang German nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa sinugdanan milantaw sa mga saad sa Partidong Nazi mahitungod sa pagbag-o sa ekonomikanhong kalig-on ug nagtubo nga nasodnong garbo uban sa paglaom. Ang pipila sa mga miyembro sa Simbahan miapil sa partido samtang ang uban aktibong misupak sa rehimen. Ang uban mipabilin gihapon nga naa sa tunga [neutral].5 Si Helmuth Hübener nakasaksi mismo niining nagkadaiyang pag-apil sa partido. Ang iyang presidente sa branch, si Arthur Zander, usa ka kanhi sakop sa Partido nga Nazi kinsa mipugos sa mga miyembro sa branch sa pagpaminaw sa mga sibya sa radyo sa maong partido, mihulga sa pag-report sa mga miyembro tungod sa mga kalihokan nga supak sa gobyerno, ug, niadtong 1938, mibutang og usa ka paskin diha sa pultahan sa meetinghouse nga nagpahibalo sa mga Hudeyo nga sila wala gihangop.6 Usa ka gamayng pundok sa mga miyembro misul-ob sa ilang mga uniporme sa militar ug sa serbisyong sibil sa Nazi ngadto sa mga miting sa Simbahan. Sa laing bahin, si Otto Berndt, ang presidente sa Hamburg district, misangyaw batok sa palisiya sa gobyerno gikan sa pulpito, sa pribadong paagi nag-awhag sa mga miyembro sa pagsupak, ug kanunayng molakaw kauban sa mga kinabig nga mga Hudeyo. Bisan og si Hübener nag-unang miapil sa lokal nga Jungvolk (ang grupo nga giorganisar sa Nazi alang sa kabataan nga bata pa kaayo nga moapil sa Hitler Youth), nahitabo nga gisalikway niya ang idolohiya sa partido.7

Sa tingpamulak sa 1941, si Hübener nakakita og radyo nga gipanag-iya sa iyang igsoon nga si Gerhard ug migamit niini sa pagpaminaw magabii sa mga sibya sa balita gikan sa British Broadcasting Corporation (BBC)—usa ka krimen ubos sa balaod sa Nazi. Panagsa, duha ka higala gikan sa simbahan, sila si Karl-Heinz Schnibbe ug Rudolf (Rudi) Wobbe, moapil kaniya. Sa wala madugay si Hübener misugod sa pagpagawas og mga leaflet nga batok sa Nazi nga mipasa og mga impormasyon gikan sa mga sibya inubanan sa iyang kaugalingong komentaryo. Gamit ang carbon nga papel ug usa ka paresan sa makinilya nga gihulaman gikan sa branch, naghimo si Hübener og mga kopya niining mga leaflet, diin siya, si Schnibbe, ug Wobbe misukip niini ngadto sa mga bulletin board sa Partido sa mga Nazi, gipanghulog kini sa kadalanan nga daghang tawo, ug gipangsulod kini sa mga kahon nga hulganan sa sulat.8 Sa wala madugay si Hübener miagni og pipila pa sa mga kaila nga batan-on aron motabang. Si Gerhard Düwer, kinsa nagtrabaho sa Hamburg Social Authority (Sozialbehörde), diin siya ug si Hübener mga aprentis, mitabang sa pagpalapad sa pagpang-apud-apod. Pinaagi sa usa ka wala hiilhing koneksiyon, si Hübener nakigsabot usab sa usa ka tigprinta sa Kiel sa pagkopya sa mga leaflet nga dinaghan.9 Kapin sa 10 ka bulan, si Hübener nakapagawas og nagkalain-laing leaflet nga naghagit sa gibatbat sa partido ug milalis sa opisyal nga mga saysay bahin sa gubat. Gipuntirya usab niya ang mga opisyal sa partido. Ang Führer “mopadala og liboan kaninyo ngadto sa kalayo aron sa pagtapos sa krimen nga iyang gisugdan,” misulat si Hübener sa usa ka leaflet. “Linibo sa inyong mga asawa ug mga anak mamahimong mga balo ug mga ilo. Ug alang sa wala!”10

Niadtong Pebrero 1942, ang mga tinugyanan sa balaod sa Gestapo midakop kang Hübener, Wobbe, Schnibbe, ug Düwer sa mga sumbong sa nagkalain-laing krimen ubos sa balaod sa Nazi, lakip ang “paghimo og panagkunsabo sa grabeng pagluib.”11 Pagka Agosto 11, atol sa husay nga milanat og kapin sa siyam ka oras, ang upat gihusay atubangan sa tulo ka sakop sa Special People’s Court didto sa Berlin.12 Ang upat nasuta nga sad-an. Si Hübener gisentensiyahan og kamatayon, samtang si Wobbe, Schnibbe, ug Düwer gisentensiyahan og 4 hangtod sa 10 ka tuig nga maghago sulod sa mga kampo. Si Hübener gisilotan og kamatayon pinaagi sa himan sa pagpunggot sa ulo [guillotine] pagka-Oktubre 27, 1942.13

Bungbong sa Handomanan sa Gedenkstätte Plötzensee

Bungbong sa Handomanan sa Gedenkstätte Plötzensee sa Berlin, Germany, diin gipatay si Hübener.

Sa wala madugay human nga gidakop si Hübener, ang presidente sa branch nga si Arthur Zander misulat og “gi-excommunicate” sa rekord sa pagkamiyembro ni Helmuth. Hinoon, ang presidente sa district nga si Otto Berndt midumili sa pagpirma sa aksiyon. Si Anthon Huck, usa ka sakop sa kapangulohan sa European Mission, mihatag sa ikaduha nga pirma. Pipila sa mga lider sa Simbahan sa kadugayan miingon nga gituyo nila nga idistansiya ang Simbahan gikan ni Hübener aron mapanalipdan ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw gikan sa kasuko sa mga opisyal nga Nazi. Pagkahuman sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, si Hübener nahibalik sa pagkamiyembro sa Simbahan human siya namatay ug, niadtong 1948, nahatag ang mga ordinansa sa templo pinaagi sa proxy.14

Sulod sa mga dekada sukad sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan, si Helmuth Hübener gihinumdoman sa iyang pagsupak sa rehimen sa Nazi. Gipahimutang ang mga memorial exhibits didto sa usa ka bokasyonal nga eskwelahan sa Hamburg, sa German Resistance Memorial sa Berlin, ug sa Plötzensee Prison, diin gipatay si Hubener. Dugang pa, usa ka sentro sa kabatan-onan, usa ka eskwelahan, ug duha ka dalan sa Hamburg, nagdala sa iyang ngalan.15 Sukad sa mga 1940, ang politikal, sosyal, ug relihiyosong mga grupo nakapahigayon og lain-laing mga pagsaulog niadtong Enero 8 (iyang adlawng natawhan) ug sa Oktubre 27 (petsa sa pagpatay kaniya) nga naghandom sa iyang pagkabayani. Niadtong Enero 8, 2020, ang usa ka eskwelahan sa juvenile detention center duol sa Plötzensee Prison gipangalanan og Hübener isip pasidungog kaniya.16

May kalabotan nga mga Hisgotanan: Germany, World War II [Ikaduhang Gubat sa Kalibotan]

Mubo nga mga Sulat

  1. Erin Blakemore, “Meet the Youngest Person Executed for Defying the Nazis,” History Stories, Ago. 31, 2018, https://www.history.com/news/meet-the-youngest-person-executed-for-defying-the-nazis. Si Rudi Wobbe ug Karl-Heinz Schnibbe mimantala og mga panumdoman sa ilang mga kasinatian sa pagsupak sa rehimeng Nazi uban ni Hübener; tan-awa sa Rudi Wobbe and Jerry Borrowman, Before the Blood Tribunal (American Fork, Utah: Covenant Communications, 1992), gipublikar og usab isip Three against Hitler (American Fork, Utah: Covenant Communications, 1992); Karl-Heinz Schnibbe, Alan F. Keele, and Douglas F. Tobler, The Price: The True Story of a Mormon Who Defied Hitler (Siyudad sa Salt Lake: Bookcraft, 1984). Daghan pang ubang mga libro (fiction ug dili fiction), mga artikulo, ug mga gumalaysay [essay] ang gisulat kabahin ni Hübener.

  2. People’s Court, Verdict, Document 52 sa Blair R. Holmes and Alan F. Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason: German Youth against Hitler: The Story of the Helmuth Hübener Group, 2nd ed. (Provo: Stratford Books, 2003), 219–20; District Court Hamburg, Arrest Warrant, Document 16 sa Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 174–75; Rudolf Wobbe, Statement, Document 66 in Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 259–62; Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 74. Tan-awa usab sa Hisgotanan nga: World War II [Ikaduhang Gubat sa Kalibotan].

  3. Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 14; Richard Lloyd Dewey, Hübener vs. Hitler: A Biography of Helmuth Hübener, German Teenage Resistance Leader, 2nd ed. (Provo: Academic Research Foundation, 2004), 1–2; Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 20.

  4. Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 20; Dewey, Hübener vs. Hitler, 5–6.

  5. Tan-awa sa Dewey, Hübener vs. Hitler; David Conley Nelson, Moroni and the Swastika: Mormons sa Nazi Germany (Norman: University of Oklahoma Press, 2015), 99–104. Samtang si David Conley Nelson nangangkon nga ang suporta sa mga miyembro alang sa idolohiya sa partido mosobra na sa “yanong panalipod,” ang kadaghanan sa mga saksi mihulagway og usa ka “maduhaduhaon nga pagsalmot” nahitabo tungod sa tinguha sa pagpanalipod sa ilang kaugalingon, ilang mga pamilya, ug sa Simbahan gikan sa pagpanginlabot sa gobyerno, pagkabilanggo, o mas grabe pa. Pananglitan, tan-awa sa Otto Berndt, Statement, Document 65 sa Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 257.

  6. Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 28–32; Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 22–24.

  7. Dewey, Hübener vs. Hitler, 23–24, 27–28, 61, 71–73; Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 15, 31–32, 39; Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 16, 22.

  8. Wobbe, Statement, 259; Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 25–27; Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 34–39.

  9. Holmes and Keele, eds., When Truth Was Treason, 336n8.

  10. Helmuth Hübener, “I’ve Calculated for Everything,” Dokumento 42 sa Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 208. Sumala sa mga dokumento diha sa mga pasangil, ang Gestapo nakakuha og 29 ka leaflets, nga naglakip og 9 ka “gagmayng flyers” ug 20 ka tibuok papel nga mga leaflet; tan-awa ang kompleto nga lista niini diha sa Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 191–93, 221–24.

  11. Chief State Counsel sa Hanseatic Higher Regional Court, Kasong Kriminal batok ni Hübener, Document ## sa Holmes and Keele, eds., and trans., When Truth Was Treason, 180–82. Bisan asa, ang krimen gihulagway usab isip “pagpangandam alang sa grabeng pagluib”; tan-awa sa District Court Hamburg, Arrest Warrant, 174–75; Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 66–67. Ang “Gestapo” minugbo alang sa Geheime Staatspolizei (“Secret State Police”).

  12. Wobbe and Borrowman, Before the Blood Tribunal, 69–76; Schnibbe, Keele, and Tobler, The Price, 51–54.

  13. People’s Court, Verdict, 219–31; Attorney General’s Office of the People’s Court, Report of Execution, 27 Okt. 1942, Dokumento 62 sa Holmes and Keele, eds. and trans., When Truth Was Treason, 241–42.

  14. Pamahayag, ni Berndt, 258–59. Mipasabot si Otto Berndt: “Kini gihimo aron sa paglikay sa dugang mga kalisdanan batok sa partidong [Nazi]. Ang mga Santos kinsa mituo sa mga mithi sa Bag-ong Germany … nakahimo sa unsay ilang gibuhat tungod kay sila mituo niini nga maoy labing makaayo sa Simbahan ug sa nasod. Ang paghinulsol ug pagpasaylo nakita pinaagi sa tanang may kalabotan niini human sa gubat” (Berdnt, Statement, 258–59). Tan-awa usab sa Dewey, Hübener vs. Hitler, 174.

  15. Tan-awa sa https://helmuthhuebener.de; Helmuth Hübener Exhibition, “Memorial in Hamburg in Remembrance of Nazi Crimes,” https://gedenkstaetten-in-hamburg.de/en/memorials/show/helmuth-huebener-ausstellung-1; Gedenkstätte Deutscher Widerstand, “Helmuth Hübener,” https://www.gdw-berlin.de/en/recess/biographies/index_of_persons/biographie/view-bio/helmuth-huebener; Brigitte Oleschinski, Plötzensee Memorial Center (Berlin: German Resistance Memorial, 2002), 31.

  16. Schnibbe, Keele, ug Tobler, The Price, ix; “Schule der Berliner Jugendstrafanstalt wird Helmuth-Hübener-Schule,” https://presse-de.kirchejesuchristi.org/artikel/schule-der-berliner-jugendstrafanstalt-wird-helmuth-huebener-schule.