“Balaudnon Batok sa Pagpangasawa og Daghan,” Mga Hisgutanan sa Kasaysayan sa Simbahan
“Balaudnon Batok sa Pagpangasawa og Daghan”
Balaudnon Batok sa Pagpangasawa og Daghan [Antipolygamy Legislation]
Sa usa sa espesyal nga komperensya sa Agosto1852, ang mga lider sa Simbahan sa unang higayon miangkon atubangan sa publiko nga daghang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa Teritoryo sa Utah ang nagsunod sa ilang gitawag nga dinaghan nga kaminyoon, ang kaminyoon sa usa ka lalaki ngadto sa sobra sa usa ka babaye, kasagaran gitawag nga polygamy [pagpangasawa og daghan].1 Kini nga pangpubliko nga pag-anunsyo mipamatuod sa mikaylap nga mga hungihong ug nakakugang ug nakapalagot pag-ayo sa daghang mga Amerikano.
Ang mga pulitiko misugod sa paglihok aron tapuson ang mao nga buhat. Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nangatarungan nga ang Unang Pag-amendar sa Batakang Balaod sa Estados Unidos nanalipud sa dinaghan nga kaminyoon pinaagi sa paglaban sa pribiliheyo sa “gawasnong paglihok” sa relihiyon.2 Ang mga reporter sa mantalaan ug mga magsusulat misugnod og sentimento batok sa pagpangasawa og daghan pinaagi sa pinasobrahan nga hinimo-himo nga mga istorya bahin sa giulipon ug giabusahan nga mga babaye nga Mormon.3
Niadtong 1856 ang Republican Party midugang sa ilang plataporma sa paghunong sa “duha ka larawan sa pagkaluog,” pagpangulipon ug dinaghang kaminyoon.4 Unom ka tuig ang milabay, ang Kongreso sa Estados Unidos mipasar sa Morrill Act aron sa Pagsumpo sa Dinaghang Kaminyoon, usa ka balaod nga mosilot sa tinagurha nga kaminyoon (nangahulogan nga pagminyo samtang ang wala pa madiborsyso nga kapikas buhi pa) nga adunay pyansa ug lima ka tuig sa bilanggoan. Ang Gubat Sibil sa Amerika, hinuon, maoy miokupar sa hunahuna sa kadaghanang mga Amerikano sa misunod nga pipila ka tuig, ug ang bag-ong balaod sa dakong bahin wala gayud mapatuman. Ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw padayon nga nakiglantugi nga ang mga balaod batok sa pagpangasawa og daghan miyatak sa ilang relihiyoso nga mga katungod.
Ang kongreso mipasar sa Poland Act niadtong 1874, nga naglig-on sa pagpatuman sa Morrill Act pinaagi sa paghatag sa pederal nga mga husgado og katungod sa pagdumala sa mga prosekyusyon batok sa pagpangasawa og daghan didto sa Utah ug sa pagtugot niini nga mga husgado sa pagpili sa ilang kaugalingon nga mga hurado. Pagka 1879 ang Unang Kapangulohan mitabang sa pagsang-at sa kaso sa daghan og asawa nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga si George Reynolds ngadto sa Korte Suprema sa Estados Unidos aron sulayan kon nagsubay ba sa batakang balaod ang balaudnon batok sa pagpangasawa og daghan. Daghang mga Santos ang mipadayag sa ilang kamasaligon nga ang korte molaban sa gigarantiya sa Unang Pag-amendar nga gawasnong pagpatuman sa relihiyon. Apan ang korte mihusga batok ni Reynolds, namahayag nga bisan kon ang Unang Pag-amendar nanalipod sa relihiyoso nga pagtuo, wala kini manalipod og relihiyoso nga buhat.5
Daghang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mihimo og sibil nga pagsupak, nagmahugtanon nga ang ilang pagpraktis sa dinaghang kaminyoon nagsunod sa usa ka sugo gikan sa Dios. Pinaagi sa bag-o nga balaudnon, ang pederal nga gobiyerno mipasamot sa iyang pagsupak: ang Edmunds Act 1882 misilot sa supak sa balaod nga panag-ipon pinaagi sa multa o unom ka bulan nga pagkapriso, lakip sa ubang mga silot; ug ang Edmunds-Tucker Act sa 1887 mipataas sa mga silot batok sa mga tawo nga nagpuyo diha sa dinaghan nga kaminyoon ug batok sa Simbahan mismo, mikuha sa katungod sa pagbotar gikan sa kababayen-an sa Utah, ug mitangtang sa prankisa sa Simbahan sa mga kabtangan niini nga mokabat og sobra sa $50,000.6
Ang Pagronda
Atol sa mga 1880 gidungagan sa mga opisyales sa militar sa Estados Unidos ang ilang paningkamot sa pagpatuman sa mga balaod batok sa pagpangasawa og daghan. Ang mga pamilya nga gigukod sa pederal nga mga awtoridad mihingalan niini nga panahon sa aktibo nga pagpatuman isip “ang pagronda” ug nakakaplag og kadangpan sa “underground,” nagkanit nga mga balay nga katagoan nga nakatabang niadtong gigukod sa balaod aron makalikay sa pag-aresto.
Ang ronda nakahimo og dakong pagpakgang sa mga pamilya nga nagpraktis og dinaghang kaminyoon ug alang sa mas dakong komunidad sa Utah. Daghang mga bana ang gibilanggo o gipugos sa pagpalayas, gibilin ang ilang mga asawa ug mga anak aron moatiman sa mga uma ug mga negosyo. Ang pagkunhod sa ekonomiya nahitabo sa tibuok teritoryo. Ang bag-ong mga asawa sa dinaghan nga kaminyoon kinahanglang magpuyo nga buwag sa ilang mga bana, ang ilang kompidensyal nga mga kaminyoon gamay lang ang nakahibalo. Ang mabdos nga mga babaye sa kasagaran mopili nga magtago-tago, usahay sa ngilit nga mga dapit, kay sa morisgo nga legal nga ipatawag aron motestigo sa korte batok sa ilang mga bana. Ang mga anak nagpuyo sa kahadlok nga ang ilang pamilya mabungkag o nga sila mapugos sa pagtestigo batok sa ilang mga ginikanan. Ang ubang mga anak nagtago-tago ug nagtakuban og laing mga ngalan. Ang uban wala na makakita sa ilang mga ginikanan o mga kaliwat sa pipila ka bulan. Daghang mga pamilya namalhin ngadto sa Canada o sa Mexico aron mopuyo nga magkauban.7
Ang ronda nakabalda usab sa pangdumala sa Simbahan. Tali sa 1885 ug 1889, kadaghanan sa mga Apostoles, mga presidente sa stake, ug ubang mga lider sa Simbahan nagtagotago o tua sa bilanggoan, ug daghang mga aspeto sa pagdumala sa Simbahan grabe ka limitado. Ang Manipesto nga giisyu ni Willford Woodruff niadtong 1890 epektibo nga nakaundang niini nga mga hagit ug sa katapusan misangpot sa pag-undang sa dinaghan nga kaminyoon.8
May Kalabutan nga mga Hisgutanan: Plural Marriage in Utah, American Legal and Political Institutions