Kasaysayan sa Simbahan
Unang Gubat sa Kalibotan

Unang Gubat sa Kalibotan

Sa ulahing bahin sa Ika-19 nga siglo, ang imperyal nga mga gahom sa Uropa, sa Middle East, Asya, ug sa Amihanang Amerika mipalapad sa ilang industriya, presensiya sa militar, ug sa mga giangkon nga mga teritoryo latas sa dakong bahin sa kalibotan. Tali sa 1877 ug 1913, ang Austro-Hungarian, Russian, ug ang Ottoman nga mga Empiryo nakigsangka alang sa pagkontrolar sa dakong bahin sa Balkan Peninsula. Ang ubang mga nasod sa Uropa miporma og depensiba nga mga pakig-alayon sa pagpanalipod batok sa pagpalapad niining mga empiryo ug mibubo og daghang kapanguhaan aron maatbangan ang ilang kusog sa militar.1 Samtang si Archduke Franz Ferdinand sa Austria milibot sa Balkan duchy [teritoryo sa mga duke ug dukesa] sa Bosnia ug sa Herzegovina niadtong Hunyo 1914, ang iyang motorkada giatake sa mga mamumuno nga nagtinguha sa pagka-independente sa Yugoslavia.2 Ang mga kamatayon ni Ferdinand ug sa iyang asawa, si Sophie, misangpot sa sunod-sunod nga ultimatum tali sa mga estado sa Uropa ug sa pagporma sa duha ka magkaatbang nga mga alyansa, ang Triple Alliance (sa kaulahian naila isip “Central Powers”) ug ang Triple Entente (naila usab isip ang “Allied Powers”).3 Pagka Hulyo 28, ang Austria-Hungary mideklarar og gubat sa Serbia, nakaaghat og pagpakig-alyado sa mga militar sa pagpalihok sa pagpangandam alang sa gubat. Sa dihang ang Russia ug ang France midumili sa gipangayo sa gobyerno sa Germany sa pagpahunong sa mga kalihokang militar, ang Germany mideklarar og gubat batok sa duha ka nasod.4 Sulod sa pila ka bulan, hapit ang tanang estado sa Uropa nasulod sa kasungian. Ang gubat mikuha og mga pwersa gikan sa tanang konteninte nga ukopado ug gilugwayan ngadto sa lima ka dagkong mga utlanan sa Silangan ug Kasadpang Uropa, Africa, sa Middle East, ug sa Italya.5 Human sa upat ka tuig nga pakiggubat ug tali sa Septyembre ug Nobyembre 1918, ang mga estado nga sakop sa Central Powers misumiter og kasabotan sa paghunong sa gubat uban sa Entente powers, nga mitapos sa gubat.6

Kadaghanan sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nianang panahona nagpuyo sa kasadpang Estados Unidos, apan daghan sa Britanya, Canada, ug Germany ang milahutay sa tumang kalisod sa kasungian. Dugang pa, ang kasungian nga girepresentar sa una diin usa ka igong gidaghanon sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nakamatngon sa ilang kaugalingon nga anaa sa lahi nga habig sa gubat. Ang Presidente sa Simbahan nga si Joseph F. Smith mihangyo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pagpabilin nga maghiusa kon mag-atubang og internasyonal nga kasungian. Iyang giisip nga ang pagkuyanap sa gubat sayop sa agresibong mga lider sa gobyerno, dili sa mga sibilyan nga napugos sa paggunit og armas.7 Sa hangyo ni Presidente Smith, si Charles W. Penrose, usa ka magtatambag sa Unang Kapangulohan, mihalad og pag-ampo alang sa kalinaw atol sa kinatibuk-ang komperensiya sa Oktubre 1914.8

Samtang nagkagrabe ang mga kasamok, ang European Mission mipabakwit sa hapit tanang langyaw nga mga misyonaryo niini ug ang Unang Kapangulohan mipahibalo sa usa ka paghunong sa pagpadala og mga misyonaryo sa gawas sa nasod hangtod nga ang gubat matapos.9 Samtang ang mga batan-ong lalaki misulod sa serbisyong militar, ang kababayen-an nga gilangkuban sa 40 porsyento sa tanang Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga misyonaryo, ang kinatas-an nga porsyento sukad sa 1898, sa dihang ang kababayen-an unang gi-set apart isip full-time nga mga misyonaryo.10

Ang mga pagdawat nagkalain-lain depende sa gigikanan nga nasod sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang Germany mikuha sa tanang kalalakin-an tali sa 17 ug 50 nga pangedaron ngadto sa serbisyong militar, mipugos sa pipila sa mga German nga mga misyonaryo ngadto sa panggubatan.11 Sa Britanya, diin dul-an sa 6,000 ka miyembro sa Simbahan ang nagpuyo, kapin sa usa ka milyon ka kalalakin-an ang mitubag sa mga tawag alang sa boluntaryo nga mga sundalo sulod sa pila ka bulan sa pagkatap sa gubat. Sa pipila ka mga branch, labaw pa sa katunga sa kalalakin-an ang miserbisyo sa gubat.12 Sa Canada, ang umaabot nga Apostol nga si Hugh B. Brown mibansay isip usa ka opisyal ug mipasulod sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ngadto sa probinsiyal nga mga yunit sa militia nga gipadala ngadto sa France.13 Kadaghanan sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga kalalakin-an nga nagserbisyo miapil sa Estados Unidos, ilabi na sa Utah. Sa dihang ang Estados Unidos misulod sa gubat, 5,000 ka recruit gikan sa Utah mibiya alang sa France, kadaghanan naggikan sa mga komunidad sa mga lalin nga Italiano ug Griyego kay sa gikan sa mga ward ug mga stake sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Sa kataposan sa gubat, mas daghang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga kalalakin-an ang miapil kaysa nangagi, nga kapin sa singko porsyento sa populasyon nga nagserbisyo sa militar.14

Ang Simbahan misuporta sa paningkamot sa gubat pinaagi sa pakigkolaborasyon sa mga organisasyon sama sa Red Cross, Boy Scouts sa Amerika, ug sa mga programa sa gobyerno sa Estados Unidos. Ang Relief Society nangolekta og mga donasyon sa ginantang nga trigo ug mga delata nga pagkaon nga misangkap sa United States Food Administration nga may kapin sa 16 ka tonilada nga pagkaon. Ang Simbahan mitampo ngadto sa Red Cross og mga pangmedikal nga kasangkapan nga mikapin sa 250 million ka medikal nga mga kagamitan sa samad [dressing] ngadto sa lokal ug mga ospital sa sundalo.15 Ang Young Women ug ang Young Men Mutual Improvement Associations mituboy sa War Saving Stamps nga mitabang sa gobyerno nga makatigom og pundo. Ang Boy Scouts miapud-apod og kapin sa 30 ka milyon ka piraso sa literatura nga misuporta sa gubat, mikolekta og mga pinahulam nga kwarta , ug nananom sa gatosan ka mga ektaryang yuta sa uma nga wala magamit aron magpatubo og subrang pagkaon.16 Sa Britain, ang mga kababayen-an miorganisar og mga komite sa kahupayan sa pagkolekta ug paghatod og mga besti ug mga libro alang sa mga sundalo, mibisita sa samaran didto sa mga ospital sa mga sundalo sa utlanan.17 Ang hilabihan ka dako nga kadaot—tali sa 9 ug 10 ka milyon ang patay ug laing 20 hangtod 21 ka milyon nga samaran—ug ang tibuok kalibotan nga kasungian miaghat sa gidaghanon sa mga Santos nga mawad-an og kadasig sa pag-apil sa gubat ug, sa pipila ka mga kahimtang, misupak sa pagpalista isip matinuoron nga misupak sa korte.18

samaran nga mga sundalo sa ospital

Ospital sa samaran nga mga sundalo atol sa Unang Gubat sa Kalibotan.

Dili makanunayon nga pagtipig og rekord latas sa nagkadaiyang mga militar sa gubat ang nakapugong sa pagkwenta og usa ka tinuod nga gidaghanon sa mga sundalo nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ug mga sibilyan nga nadaot; ang pipila gibanabana nga sumada sa namatay nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga sundalo anaa sa mga 600 ug 700. Ang kahimtang sa pagka-immigrant sa daghang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga mga nalista padayong na nagkalisod kon sa unsang paagi sila nakasinati sa pakiggubat.19 Alang sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa daghang bahin sa kalibotan, ang gubat mipasamot sa pagbati sa pagka-nasyonalismo. Sa tibuok Europe ug Amihanang Amerika, ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa namulong bahin sa pagpanglutos sa gobyerno misugod sa pagpahayag og bayanihon nga pasalig ngadto sa ilang nasod.20 Sa uban nga mga komunidad sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang pagkanasodnon nakamugna og panagbangi tali sa mga sakop sa nagkadaiyang kaagi, ug si Presidente Joseph F. Smith mitambag sa tanan nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pagdawat sa tanan sa bisan unsa nga nasyonalidad ngadto sa ilang mga komunidad ug modasig sa mga lalin “diha sa labing putli ug kamabination.”21 Samtang ang mga dapit sa Europe giablihan pag-usab sa misyonaryo nga buhat human sa gubat, ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw misaksi og wala damhang pagtubo latas sa kanhi utlanan sa gubat, diin mipalapad sa internasyonal nga naabtan sa Simbahan lapas sa utlanan sa ika- 19 nga siglo.

May Kalabotan nga Hisgotanan: World War II, Joseph F. Smith, Political Neutrality, Influenza Pandemic of 1918

  1. Samuel R. Williamson Jr., “The Origins of the War,” in Hew Strachan, ed., The Oxford Illustrated History of the First World War, new ed. (Oxford: Oxford University Press, 2014), 11–17.

  2. Hew Strachan, To Arms, vol. 1 of The First World War (Oxford: Oxford University Press, 2001), 65.

  3. Strachan, To Arms, 69–102; Richard F. Hamilton and Holger H. Herwig, eds., The Origins of World War I (Cambridge: Cambridge University Press, 2003), 17–22; Hew Strachan, The First World War (New York: Viking Penguin, 2004), 7, 13, 35–41. Kini nga mga alyansa nahimong inila human sa gubat isip ang “Central Powers” “Allied Powers,” ang matag usa. Ang kadagkoan nga mga estado nga nasod nga miporma sa Triple Alliance/Central Powers sa 1914 lakip sa Germany, Austria-Hungary, Italy, ug Romania; kadtong sa Triple Entente/Allied Powers naglakip sa France, Russia, ug Britain; tan-awa sa Williamson Jr., “Origins of the War,” 13; James Perry, “Mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga British, 1914–1918,” Journal of Mormon History, vol. 44, no. 3 (July 2018), 71–72; Tammy M. Proctor, “The Great War and the Making of a Modern World,” Utah Historical Quarterly, vol. 86, no. 3 (Summer 2018), 193–94.

  4. Gordon Martel, Origins of the First World War, 4th ed. (London: Routledge, 2017), 5–6.

  5. Strachan, The First World War, 48–51, 67–69; Proctor, “The Great War,” 194. Tan-awa usab sa Michael S. Neiberg, Fighting the Great War: A Global History (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 2005) for narrative histories of each battlefront of the war.

  6. Strachan, The First World War, 323–27.

  7. James I. Mangum III, “The Influence of the First World War on the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints” (master’s thesis, Brigham Young University, 2007), 108.

  8. Patrick Q. Mason, “‘When I Think of War I Am Sick at Heart’: Latter Day Saint Nonparticipation in World War I,” Journal of Mormon History, vol. 45, nu. 2 (Abr. 2019), 4.

  9. Mangum, “Influence of the First World War,” 78–83.

  10. “The Experience of Married Women Missionaries,” Pioneer Magazine, vol. 63, nu. 1 (Tingpamulak 2016), 29.

  11. Mangum, “Influence of the First World War,” 105–6.

  12. Perry, “British Latter-day Saints in the Great War,” 73–75.

  13. Mangum, “Influence of the First World War,” 37–42.

  14. Helen Z. Papanikolas, “Immigrants, Minorities, and the Great War,” Utah Historical Quarterly, vol. 58, no. 4 (Fall 1990), 367–68; Kenneth L. Alford, “Joseph F. Smith and the First World War: Eventual Support and Latter-day Saint Chaplains,” in Craig K. Manscill, Brian D. Reeves, Guy L. Dorius, and J. B. Haws, eds., Joseph F. Smith: Reflections on the Man and His Times (Provo: Religious Studies Center, 2013), 434–55.

  15. Alford, “Joseph F. Smith,” 434–55.

  16. Mangum, “Influence of the First World War,” 160–67.

  17. Perry, “British Latter-day Saints in the Great War,” 80–82.

  18. Antoine Prost, “War Losses,” sa 1914–1918 Online: International Encyclopedia of the First World War, https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/war_losses; Perry, “British Latter-day Saints in the Great War,” 76–77; Mason, “Latter Day Saint Nonparticipation,” 5–18.

  19. Mangum, “Influence of the First World War,” 95; Papanikolas, “Immigrants,” 370.

  20. Ethan R. Yorgason, Transformation of the Mormon Culture Region (Urbana: University of Illinois Press, 2003), 167–68.

  21. Papanikolas, “Immigrants,” 368–70; Proctor, “The Great War,” 198–200; Joseph F. Smith, Remarks, Apr. 6, 1917, in Conference Report, Apr. 1917, 11–12.