Kasaysayan sa Simbahan
Kapitulo 36: Mopadayon sa Unahan


Kapitulo 36

Mopadayon sa Unahan

usa ka batan-ong lalaki nagsul-ob og suit dapit sa dagat

Si Presidente Gordon B. Hinckley malinawong namatay sa gabii sa Enero 27, 2008. Atol sa kadali ra nga kataposang sakit sa propeta, ang pamilya ug mga higala naglingkod dapit sa iyang higdaanan didto sa Siyudad sa Salt Lake. Si Presidente Thomas S. Monson, kinsa nagserbisyo uban niya diha sa Unang Kapangulohan sobra sa duha ka dekada, mibisita niya pipila ka oras sa wala pa siya mamatay ug mihatag niya og panalangin.

Unom ka adlaw ang milabay, disesayis ka libo nga mga nagbangotan nagpundok sa Conference Center alang sa haya sa propeta. Ang uban nga dili maihap nagtan-aw sa mga pagpahigayon diha sa BYU TV, sa website sa Simbahan, ug sa mga meetinghouse sa tibuok kalibotan.

Atol sa tulumanon, si Presidente Monson namulong kon sa unsang paagi nga siya ug si Presidente Hinckley nag-ambitay og daghang kalipay, pagpangatawa, ug kasub-anan sulod sa mga katuigan. “Siya sama sa usa ka kalma nga isla diha sa unoson nga dagat,” si Presidente Monson mihinumdom. “Siya ang naghupay ug nagpakalma nato kon ang mga kahimtang sa kalibotan makalilisang. Siya ang naggiya nato sa walay pagtipas diha sa dalan nga mogiya nato balik ngadto sa atong Langitnong Amahan.”

Ang mga Santos mihinumdom ni Presidente Hinckley isip usa ka propeta nga nagbiyahe sa tibuok kalibotan ug nagtukod og mga templo. Nakabiyahe siya og sobra sa usa ka milyon ka kilometro aron mobisita sa mga Santos sa tibuok kalibotan—labaw pa sa nahimo ni bisan kinsa nga presidente sa Simbahan. Napalapdan usab niya ang paggamit sa satellite ug digital nga mga teknolohiya aron makaabot sa mga Santos bisan asa sila nagpuyo. Ang Simbahan makasibya na karon sa kinatibuk-ang komperensiya sa otsenta ka pinulongan. Pagka-2003, gipasiugdahan niya ang mga sibya alang sa tibuok kalibotan nga pagpangulo, nagtugot sa mga lider sa Simbahan sa pagbansay sa daghang mga Santos gikan sa usa ka dapit. Ang sama nga teknolohiya ang nakapahimong posible sa dagkong mga komperensiya sa rehiyon ug sa nasod, ang pipila naglangkob og sobra sa otsenta ka stake sa usa ka higayon.

Atol sa iyang pagpangulo, ang gidaghanon sa magamit nga mga templo adunay sobra pa sa doble, gikan sa 47 ngadto sa 124. Usa sa mga templo nga iyang gipahinungod mao ang gitukod pag-usab nga Nauvoo Temple, nga gigun-ob pipila ka tuig human sa pagpahinungod niini niadtong 1846.

Kining bag-o nga mga templo nagdala sa sagrado nga mga ordinansa ug mga pakigsaad nga mas mapaduol ngadto sa mas daghang mga tawo kaysa kaniadto. Niadtong Agosto 2005, pananglitan, kwarenta y dos ka Santos gikan sa nasod sa central Africa sa Cameroon ang mibiyahe og 800 ka kilometro aron motambong sa bag-ong gipahinungod nga templo sa Aba, Nigeria. Ang bag-ohay nga mga pag-ulan mihimo sa wala masemento nga mga karsada nga lapokon, apan ang mga Santos nagpadayon, bisan kon kinahanglan nilang itulod ang ilang giabangan nga mga sakyanan latas sa lawom nga kalapokan. Samtang ang hinay nga pagbiyahe sa kasagaran lisod, mas duol kini ug mas barato kaysa sa pagbiyahe paingon sa mga templo sa Ghana ug sa South Africa. Ug ang mga Santos sa Cameroon nagmaya samtang ilang gidawat ang ilang mga panalangin sa pagtuga ug pagselyo.

Si Presidente Hinckley nagmalipayon nga nahimong kabahin sa pagpakatap sa mga panalangin sa balay sa Ginoo ngadto sa daghan kaayo nga mga tawo. Siya mituo nga ang mga templo adunay talagsaon nga katuyoan. “Sa mga altar niini kita moluhod atubangan sa Dios ang atong Tiglalang ug hatagan og saad sa Iyang walay kataposan nga mga panalangin,” siya mitudlo. “Kita makigsulti Kaniya ug mamalandong mahitungod sa Iyang Anak, nga atong Manluluwas ug Manunubos, si Ginoong Jesukristo, kinsa nagsilbing puli alang sa matag usa kanato sa gitugyan nga sakripisyo alang kanato.”

Sukad sa iyang pagmisyon sa England niadtong mga 1930, si Presidente Hinckley nakatagamtam sa dakong gugma alang sa mga Santos sa Europe. Ug nakapasakit kini kaniya sa ulahing mga dekada nga makita ang mga taga-Europe nga mihunong na sa pagsimba. Sa paghatag og suporta, giawhag niya ang paghimo og “mga sentro sa tabang” diin ang mga young single adult magtapok aron makighalubilo ug mopakigbahin sa ilang hugot nga pagtuo ni Jesukristo. Tali sa 2003 ug 2007, sobra sa setenta ang ingon niana nga mga sentro ang giablihan sa tibuok Europe, nga miresulta sa daghang bag-ong mga kinabig, mga pagpabalik, ug mga kaminyoon sa templo.

Si Presidente Hinckley mibag-o usab sa mga relasyon sa publiko sa Simbahan. Ubos sa iyang pagdumala, ang Simbahan misugod og kaugalingong website niini, mipuno niini og mga mensahe ug mga materyal sa pagbansay nga nakasentro kang Kristo, ug misangkap og online nga newsroom diin ang mga tigbalita ug ang uban makaadto alang sa tukma nga impormasyon mahitungod sa tinuohan.

Siya mihimo usab sa iyang kaugalingon nga makita diha sa mas malukpanon nga media, midawat og mga interbiyo sa telebisyon uban sa sikat nga mga journalist ug misulat og mga basahon alang sa dagkong mga buhatan sa mantalaan. Niadtong 2001, gipasiugdahan niya ang Joseph Smith Papers Project, nga nagtumong sa pagmantala sa tanang papeles sa propeta diha sa online ug sa pang-iskolar nga mga volume nga makita diha sa mga librarya sa tibuok kalibotan.

Sa tanang kabag-ohan ni Presidente Hinckley, si Presidente Monson mibati nga ang Makanunayon nga Pundo sa Edukasyon mopanalangin sa daghang kinabuhi kaysa uban pa. Nakabenepisyo na niini ang dul-an sa traynta ka libo nga mga estudyante sa kwarenta ka nasod.

“Usa kini ka milagro sa paghaw-as sa mga batan-on gikan sa kakabos ug sa pagtabang nila nga makatrabaho,” si Presidente Monson namalandong diha sa iyang journal. “Kini nagmalamposon lapas pa sa atong hilabihan nga mga gipangandoy ug takos kaayo nga tinubdan sa kontribusyon alang niadtong nangandoy nga mopadayon sa edukasyon diha sa daghang bahin sa kalibotan diin ang edukasyon dili makab-ot sa mga kabos.”


Sa adlaw human sa lubong, si Boyd K. Packer, ang sunod nga labing senior nga apostol, mi-orden ug mi-set apart ni Presidente Monson isip ang bag-ong presidente sa Simbahan. Si Presidente Monson mitawag ni Henry B. Eyring, kanhi ikaduhang magtatambag ni Presidente Hinckley, nga moserbisyo isip iyang unang magtatambag, ug ni Dieter F. Uchtdorf, usa ka apostol gikan sa Germany, nga moserbisyo isip iyang ikaduhang magtatambag.

Ang bag-ong kapangulohan midumala sa mga proyekto sa konstruksiyon nga nasugdan na sa panahon sa kamatayon ni Presidente Hinckley, lakip na ang usa ka dosena nga mga templo ug mga tulo ka gatos nga mga meetinghouse. Ang Simbahan naghimo usab og kapuy-an sa mga misyonaryo nga nagserbisyo sa templo sa Nauvoo, nagtukod og bag-ong Librarya sa Kasaysayan sa Simbahan ug usa ka dakong gambalay aron sa pagtabang sa pagdumala sa boluntaryo nga mga donasyon, ug nagtukod og residensiyal ug komersiyal nga mga kabtangan tabok sa dalan sa Temple Square.

Apan sa dihang si Presidente Monson misugod sa iyang pagdumala, adunay mitumaw nga grabe nga mga kagubot. Daghang mga tag-iya sa mga balay sa Estados Unidos wala na mobayad sa ilang mga utang, ug ang mga bangko nga nagkupot sa wala bayri nga mga utang nabangkaruta tungod sa grabe nga utang. Wala madugay, ang Estados Unidos nasugamak ngadto sa grabeng krisis sa ekonomiya sukad sa Grabeng Pagkahugno sa Ekonomiya, nga hinungdan sa pinansiyal nga pagkaguliyang ug nagkadaghang walay mga trabaho sa tibuok kalibotan.

“Ang mga merkado sa pinansiyal anaa sa kakuyaw,” si Presidente Monson namalandong diha sa iyang journal. “Ang among katawhan, kuyog sa uban pa sa among nasod ug diha sa kalibotan, naglisod sa pagbayad sa ilang utang.”

Samtang nagkagrabe ang krisis, ang Unang Kapangulohan kinahanglang mokonsiderar sa pagpahunong sa nagkadaiya nga mga proyekto sa pagtukod sa Simbahan. Kay nakasulay og puyo atol sa Grabeng Pagkahugno sa Ekonomiya, si Presidente Monson nakasabot sa mga kakuyaw nga mogasto og sobra sa mga limitasyon sa usa ka tawo. Apan nakita usab niya nga kon ipahunong ang konstruksiyon, nagpasabot kini nga mawad-an og trabaho ang gatosan ka trabahante sama sa mga karpentero ug mga electrician. Ang industriya sa konstruksiyon nahunong, ug ang mga trabaho lisod pangitaon.

Ang Presiding Bishopric, nga mao ang gitugyanan sa pagtukod ug makitawhanon nga mga paningkamot sa Simbahan, nakigmiting sa Unang Kapangulohan matag Biyernes aron sa pagrebyo sa kahimtang sa mga proyekto. Usa ka Biyernes sa sayo sa 2008, ang bishopric nangutana ni Presidente Monson kon unsay angay nga buhaton.

“Gipadayon nato kining tanang proyekto sa konstruksiyon, diha sa usa ka estado o sa lain,” ang bishopric miingon. “Unsay imong gusto?”

Si Presidente Monson kusganon. “Padayon sa unahan,” siya miingon.


Niining higayona, si Blake McKeown mibalik sa Bondi Beach sa Sydney alang sa laing ting-init nga pagbansay sa pagka-lifeguard diha sa atubangan sa kamera sa TV. Ang iyang pagpakita sa ikaduha nga season sa Bondi Rescue nakapahimo niya nga lokal nga artista sa Australia. Matag karon ug unya, samtang mag-shopping sa iyang lugar o magsakay og tren paingon sa trabaho, nakamatikod siya nga ang mga tawo motan-aw ug motudlo niya. Ang pagtagad medyo makasamok, apan dili ra siya moreklamo. Ganahan siya nga bayaran aron makighalubilo diha sa dagat matag adlaw uban sa iyang mga higala. “Sa unsang paagi nga ang kinabuhi mahimong mas nindot pa?” naghunahuna siya.

Ang iyang mga ginikanan nabalaka, hinuon. Ang kasikat nga makita sa telebisyon nakapausab ba sa iyang mga prayoridad? Si Blake nakabaton og trabaho sa pagka-lifeguard sa milabayng usa ka tuig samtang naghulat sa pagserbisyo og full-time nga misyon. Karon sa iyang ika-disenuybe nga adlawng natawhan dugay nang miabot ug milabay.

“Unsay akong buhaton?” ang iyang inahan nangutana sa ilang bishop usa ka adlaw. “Unsa kaha ang dangatan niini?”

“Wala ko kahibalo,” mitubag ang bishop, nabalaka usab. “Maayo ra gyod siya kaayo.”

Si Blake naningkamot sa paghupay sa iyang mga ginikanan. Siya misulti nila nga nag-ampo siya nga mahibalo sa tukmang panahon sa pagserbisyo. Wala lang niya mabati nga ang panahon miabot na. “Importante nga moadto ko, dili kon kanus-a ko moadto,” siya misulti nila, misulti pag-usab sa butang nga kanunay nga gisulti sa iyang amahan ngadto niya.

Dayon ang iyang igsoong lalaki nga si Wade mipauli gikan sa iyang misyon sa Japan. Nakita ni Wade ang gikabalak-an sa iyang mga ginikanan ug nakigsulti ni Blake. Gitisok ni Blake sa kasingkasing ang mga pulong ni Wade ug misugod sa paghunahuna sa mas seryoso nga paagi mahitungod sa pagmisyon. “Kon ang Simbahan tinuod,” siya miingon sa iyang kaugalingon, “nan kinahanglan nga magmisyon ko.”

Naghunahuna siya sa iyang pagpamatuod ug sa Simbahan. Nagdako, nakatambong siya sa Time For Youth [TFY], ang pipila ka adlaw nga komperensiya sa kabatan-onan sa Australia, nga mikatap ngadto sa mga nasod sa South America ug sa Europe niadtong 2006 ubos sa ngalan nga Especially for Youth. Matinud-anon usab siya nga mitambong og sayo sa buntag nga seminary ug uban pang mga kalihokan sa Simbahan. Bisan dili siya ganahan kanunay nga moadto, apan naningkamot siya sa pagsunod sa mga sugo ug sa pagbuhat sa unsay eksakto. Ug siya adunay hugot nga pagtuo ni Jesukristo ug sa kamatuoran sa gipahiuli nga ebanghelyo. Igo na kana nga rason aron moserbisyo.

Wala madugay si Blake misumiter sa iyang misyonaryo nga aplikasyon. Mao kadto ang gutlo sa wala damha nga mga oportunidad sa buhat sa misyonaryo. Sa bag-ohay lang nga katuigan, ang mga lider sa Simbahan “mipataas sa sumbanan” alang sa misyonaryo nga pagserbisyo, naghatag og gibug-aton sa panginahanglan alang sa mapasaligon nga mga elder ug mga sister nga adunay taas nga mga sumbanan sa moral kinsa nasayod kon unsaon sa pagpaminaw ug pagtubag sa Balaang Espiritu. Ang Simbahan mipailaila usab sa pangserbisyo nga mga misyon alang sa mga batan-on nga adunay piho nga mga kondisyon sa panglawas o diin ang tradisyonal nga pagsangyaw nga mga misyon dili mohaom.

Sa dihang miabot ang tawag ni Blake, nakadawat siya og buluhaton nga moserbisyo og full-time nga pangsangyaw nga misyon sa Philippines Baguio Mission, usa sa kinse ka misyon sa nasod. Ang buhaton na lang niya mao ang pagsulti sa iyang mga kauban nga mga lifeguard.

Wala madugay, atol sa salida sa Bondi Rescue, si Blake misulti diha sa mga kamera mahitungod sa iyang tinuohan. “Nagdako, miyembro na ko sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw,” siya miingon. “Nagsimba ko matag Dominggo. Tingali aduna koy medyo higpit nga mga sumbanan nga akong gisunod, apan gawas niana, normal ra ko nga tawo.”

Human nga natapos ang shift ni Blake, ang mga producer sa salida mipasul-ob niya og amerikana ug korbata. Dayon milakaw siya paingon sa lifeguard tower ug nanuktok sa pultahan. “Tingali ang akong mga kamot kinahanglan nga maanad niana,” miingon siya, nagtan-aw sa kamera.

Nangatawa ang mga lifeguard. “Ganahan ba kamo niini?” nangutana siya, mipakita nila sa iyang suit. “Ingon ako niini sulod sa duha ka tuig.”

“Asa ka moadto?” usa sa mga lifeguard nangutana.

“Sa Pilipinas,” miingon si Blake. “Magmisyon ko, alang sa akong simbahan.”

“Mormon ka?” miingon ang laing lifeguard.

“Oo,” miingon si Blake. “Nagtuo ko nga ako aduna sa labing nindot nga butang sa akong kinabuhi, busa nganong dili man nako kini ipakigbahin sa ubang mga tawo?”

Si Blake mipasabot nga sa dili madugay moadto siya sa Estados Unidos aron modawat og pagbansay sa misyonaryo ug magkat-on og Tagalog. Dayon moadto siya sa iyang gisangon nga dapit aron sa pagserbsyo. “Manuktok mi kanunay sa mga pultahan,” miingon siya, “ug maningkamot sa pagtudlo sa mga tawo mahitungod ni Jesukristo.”

“Aw, ayo-ayo,” miingon ang lifeguard, milamano ni Blake ug migakos niya. Si Blake naguol nga mobiya sa dagat, ug nasayod siya nga mingawon siya sa iyang mga higala. Apan naghinamhinam siya nga magsugod sa iyang misyon ug maghimo og maayo sa kalibotan.

Pagpauli sa panimalay, gisultihan ni Blake si Wade mahitungod sa kasinatian. “Ang akong hagit isip misyonaryo mao ang pagpakigsulti ngadto sa napulo ka tawo sa usa ka adlaw didto sa Japan,” miingon si Wade. “Nahimo nimo kana ngadto sa napulo ka milyon nga mga tawo sa usa lang ka higayon.”


Pagka-Hunyo 2008, si Willy ug si Lilly Binene misakay sa bus uban sa ilang tulo ka anak paingon sa airport sa Mbuji-Mayi, mga 160 ka kilometro sa amihanang bahin sa ilang panimalay sa Luputa, Democratic Republic of the Congo. Gikan didto, mibiyahe siya paingon sa Kinshasa, migahin sa gabii diha sa siyudad, ug dayon misakay sa eroplano paingon sa South Africa. Taas ang biyahe, apan ang mga bata malipayon, nalingaw sa ilang mga pagbiyahe. Ang pamilya mopaingon ngadto sa Johannesburg Temple aron maselyo alang sa kahangtoran.

Duha ka tuig ang milabay sukad sa pagkatawag ni Willy isip presidente sa Luputa District ang mihiusa nila pag-usab isip pamilya. Human sa pagbalhin og balik ngadto sa Luputa, si Lilly nag-abli og eskwelahan sa nursery. Nagmalamposon dayon kini, ug wala madugay, gipadak-an niya kini ngadto sa eskwelahan sa elementarya. Si Willy kinahanglang mohiklin sa iyang pangandoy nga mahimong electrical engineer aron magsugod sa pagbansay isip usa ka nars sa lokal nga ospital. Iyang gibalanse ang iyang trabaho uban sa mga buluhaton sa iyang calling, ug misalig siya sa suporta sa iyang mga magtatambag sa kapangulohan sa district samtang nagkat-on sila sa ilang bag-ong mga responsibilidad, nagbansay sa lokal nga mga lider, ug nagbisita sa mga Santos.

Bag-ohay lang, ang kapangulohan adunay dugang nga mga katungdanan sa pagtabang sa tulo ka tuig nga proyekto nga gigastohan sa Simbahan sa pagbutang og mga tubo sa limpyo nga tubig ngadto sa Luputa. Ang mga residente sa siyudad dugay na nga nagsalig sa mga tubig sa nagkadaiya nga mga pool, mga tubod, ug mga kanal. Kaduha sa usa ka adlaw, ang kababayen-an ug kabataan maglakaw og usa ka kilometro o dugang pa ngadto sa usa sa nahimutangan niini, magsag-ob og tubig gamit ang bisan unsa nga sudlanan nga anaa nila, ug dad-on kini sa panimalay. Kini nga mga tinubdan sa tubig adunay daghang delikado nga mga parasito, ug hapit tanan adunay kaila—kasagaran gamayng bata—nga namatay tungod sa hugaw nga tubig. Ug adunay mga higayon nga ang mga babaye giharas samtang naglakaw ngadto ug ngari sa tinubdan sa tubig.

Sulod sa daghang katuigan, ang ADIR, usa ka makitawhanon nga organisasyon sa DRC, gusto nga magdala og limpyong tubig ngadto sa 260,000 ka tawo diha ug sa palibot sa Luputa. Apan ang labing maayo nga tinubdan sa tubig mao ang grupo sa mga tubod kilid sa mga bungtod nga 34 ka kilometro ang gilay-on, ug ang ADIR walay $2.6 milyon aron maghimo og mga linya sa tubo. Dayon ang tigdumala nga direktor sa organisasyon nakadungog mahitungod sa Latter-day Saint Charities ug mikontak sa lokal nga mga misyonaryo alang sa makitawhanon nga mga paningkamot mahitungod sa pagpakigtambayayong sa proyekto.

Gimugna niadtong 1996 ubos sa direksyon sa Unang Kapangulohan, ang Latter-day Saint Charities misuporta sa gatosan ka makitawhanon nga mga proyekto sa Simbahan sa tibuok kalibotan matag tuig. Bisan og ang mga serbisyo niini managlahi sigon sa panginahanglan, ang bag-ohay lang nga labing mahinungdanon nga mga inisyatiba mao ang mga bakuna, mga wheelchair, pag-atiman sa mata, pag-atiman sa masuso, ug limpyo nga tubig. Sa dihang ang balita miabot mahitungod sa panginahanglan og mga linya sa tubo sa tubig ngadto sa Luputa, ang Latter-day Saint Charities midonar sa gikinahanglan nga mga pundo, ug ang mga boluntaryo gikan sa Luputa ug sa ubang duol nga mga komunidad nagkauyon nga motabang sa pagtrabaho.

Isip kapangulohan sa district, si Willy ug ang iyang mga magtatambag nakigtambayayong sa ADIR ug ni Daniel Kazadi, usa ka lokal nga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga gisweldohan isip tig-monitor sa dapit. Sila mismo miboluntaryo usab nga motrabaho.

Niining higayona, sa pag-abot sa mga Binene sa Johannesburg, ilang ihiklin ang ilang bisi nga mga kinabuhi ug motutok sa balay sa Ginoo. Sa airport, gisugat sila sa usa ka pamilya ug gipasakay paingon sa patron house duol sa templo. Dayon, si Willy ug si Lilly misulod sa templo, gibilin ang ilang mga anak sa day care nga gipasiugdahan sa Simbahan, ug nag-ilis og puti nga sinina.

Sa wala pa mobiya sa Luputa, ang mga Binene nagtuon sa manwal sa Simbahan bahin sa pagpangandam sa templo, Gitugahan gikan sa Kahitas-an, ug nagbasa sa kang apostol James E. Talmage nga The House of the Lord. Sa gihapon, sa pagsulod nila sa templo, medyo naglibog sila tungod kay ang tanan bag-o ug walay makasulti og French. Apan pinaagi sa paggamit sa mga sinyas, nakasabot sila kon asa moadto ug kon unsay buhaton.

Dayon, sa lawak alang sa pagselyo, hilabihan ang ilang kalipay nga mahiusa uban sa ilang tulo ka anak. Nagsinina og puti, mura sila og mga anghel tan-awon samtang misulod sila sa usa ka lawak. Si Willy mibati og pagpanglimbawot sa iyang balhibo sa mga bukton. Siya og ang iyang pamilya murag wala na sa yuta. Mura kadto og anaa na sila sa atubangan sa Dios.

“Wow,” miingon siya.

Si Lilly usab mibati nga murag anaa sila sa langit. Ang pagkahibalo nga sila nabugkos alang sa kahangtoran daw nakapadugang sa gugma sa pamilya alang sa usag usa. Dili na sila mabulag karon. Bisan ang kamatayon dili makabulag kanila.


Sa sayo sa 2009, si Angela Peterson nagpuyo sa Utah uban sa iyang bana, si John Fallentine. Siya ug si John nagkaila sa usa ka ward sa single adult sa Siyudad sa Salt Lake wala madugay human nga si Angela mibiya sa iyang hago nga trabaho sa Washington, DC. Si John gikan sa kasadpang bahin sa Estados Unidos, ug nagpuyo usab siya ug nagtrabaho nianang higayona sa Washington. Mas magulang siya ni Angela ug medyo maulawon, apan dali sila nga nagkahigalaay. Pagka-Nobiyembre 2007, naselyo sila sa Bountiful Utah Temple.

Niining higayona ang mga Fallentine andam na sa bag-ong pagpanimpalad. Human nga si John nakadawat og pagtugot gikan sa iyang amo nga magtrabaho sa balay lang, ang magtiayon nag-impake sa ilang mga gamit ug mibalhin sa North Island sa New Zealand. Nakaadto na silang duha didto kaniadto, ug nagtuo sila nga mao kadto ang labing matahom nga dapit sa yuta.

Ang mga Santos sa New Zealand bag-ohay lang nga nagsaulog sa ika-150 nga anibersaryo sa pag-abot sa Simbahan didto sa ilang nasod, ug singkwenta ka tuig na ang milabay sukad sa pagpahinungod sa New Zealand Temple. Nianang higayona, ang Simbahan adunay mga disesiyete ka libo nga mga miyembro sa nasod ug walay mga ward o mga stake. Niining higayona, aduna nay dul-an sa usa ka gatos ka libo nga mga Santos ang anaa sa 25 ka stake, 150 ka ward, ug 54 ka branch.

Ang mga Fallentine nagpuyo sa Thames, dapit sa baybayon sa Coromandel Peninsula, ug wala madugay nagsugod sa pagserbisyo sa ilang gamay nga branch. Kadaghanan sa mga miyembro sa ilang branch ug stake mga Māori, ug si Angela ganahan nga makig-ila-ila nila. Nagserbisyo siya sa Young Women samtang si John, usa ka magtutudlo sa Sunday School, miboluntaryo sa pagtabang sa presidente sa branch diha sa young men. Si Angela ug si John nagserbisyo usab isip mga misyonaryo sa branch ug mga worker sa ordinansa sa templo sa Hamilton, hapit duha ka oras ang biyahe.

Sa panimalay, hinuon, ang magtiayon nag-anam og kabalaka. Sa tibuok niyang kinabuhi, si Angela gusto nga mahimong inahan. Apan hangtod karon, siya ug si John wala pa makabaton og mga anak. Nagpakonsulta sila sa doktor sa Auckland ug mipahigayon og nagkalainlaing mga pagtesting aron makita kon unsa, kon aduna man, ang angayng buhaton. Sa dihang migawas ang mga resulta, nahibaloan ni Angela ug ni John nga sila adunay dakong problema sa pagpanganak. Bisan sa tabang sa mga doktor ug mga espesyalista, ang kahigayonan nga momabdos si Angela gamay ra kaayo.

Makahugno ang balita. Matag adlaw, maagian ni Angela ang gikwadro nga kopya sa pamahayag sa pamilya sa ilang panimalay. Ang mensahe niini nakamugna og makalibog nga pangutana sa iyang hunahuna. Kon ang pamilya gi-orden sa Dios, nganong dili man siya ug si John makabaton og mga anak?

Mibati siya og kalibog ug kasagmuyo—apan sa gihapon malaomon nga ang Dios motubag sa mga pag-ampo niya ug ni John.


Niadtong Agosto 9, 2009, si Presidente Thomas S. Monson nakighimamat sa mga higala nga Romano Katoliko didto sa Katedral sa Madeleine sa Siyudad sa Salt Lake. Ang maanindot nga balay ampoanan usa ka gatos ka tuig na, ug si Presidente Monson miadto uban sa laing mga opisyal sa relihiyon ug sa sibiko aron magsaulog.

Si Presidente Monson mipahimulos sa kahigayonan nga mamulong mahitungod kon giunsa sa paghiklin sa mga Katoliko ug sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw ang ilang mga panaglahi sa relihiyon aron sa pag-atiman sa mga tawo nga nanginahanglan. Ang programa sa katedral nga “Maayong Samarianhon” nanghatag og inadlaw nga paniudto ngadto sa mga gigutom, og pan ug ubang pagkaon nga gisangkap sa Welfare Services sa Simbahan. Sa samang paagi, ang mga Katoliko nagdumala og lokal nga pasilidad sa pagtambal sa miabuso sa druga, diin gipundohan sa Simbahan og pagkaon. Ang duha ka simbahan nakig-uban usab sa pagtabang sa mga mikagiw nga moabot sa Siyudad sa Salt Lake aron makakuha og tukmang mga suplay sa pagpanglimpyo ug mga kagamitan sa panimalay.

Ang panag-uban miabot lapas pa sa Siyudad sa Salt Lake. Sa bag-ohay lang nga katuigan, ang manggihatagon nga mga ahensya sa Katoliko mitabang sa Simbahan sa pagpang-apud-apod sa sobra sa $11 ka milyon sa makitawhanong tabang sa tibuok kalibotan, nagseguro nga ang tabang mahatag niadtong labing nanginahanglan niini.

“Kon kita adunay mga mata nga makakita, mga dunggan nga makadungog, ug mga kasingkasing nga makahibalo ug mobati,” si Presidente Monson misulti sa mga naminaw niya, “kita makahibalo sa mga panginahanglan sa atong isigkatawo kinsa nagsinggit alang sa panabang.”

Atol sa miaging usa ka tuig ug tunga, si Presidente Monson mihatag og pagtagad ngadto sa daghang pagtukod ug makitawhanon nga mga proyekto sa Simbahan. Bisan kon ang ekonomiya sa Estados Unidos nagpabilin nga walay paglambo ug nagkadaghan ang walay mga trabaho, iyang nakita ang wala damha nga mga benepisyo sa pagpadayon sa unahan uban niini nga mga paningkamot. Ang panginahanglan sa konstruksiyon mihinay, apan ang Simbahan nakahatag og mga trabaho sa daghang hanas nga mga trabahante sa mga proyekto niini.

Si Presidente Monson miawhag usab sa lokal nga mga lider sa pagpaminos sa mga bayronon kutob sa mahimo. Gihangyo niya ang mga lider sa misyon sa pagtudlo sa mga misyonaryo sa pagdaginot. Giendorso niya ang plano bag-ohay lang nga gisugyot sa Presiding Bishopric sa pagpaminos sa gidak-on sa bag-ong mga sentro sa stake sa ikaupat nga bahin. Imbes magtukod og mas dako, mas mahal nga mga gambalay nga masulod ang tanang miyembro sa stake, ang mga stake mahimong magtigom diha sa lainlaing mga gambalay sa ward ug ikonektar ngadto sa komperensiya sa stake pinaagi sa teknolohiya sa pagsibya. Magtugot kini sa mga Santos nga maminosan usab ang mga gasto sa pagbiyahe.

Atol sa pagkahugno sa ekonomiya, si Presidente Monson naghunahuna sa mga tawo nga nanginahanglan—ilabi na sa mga biyuda. Ang mga hangyo sa halad sa puasa nagkadaghan, ug gusto niya nga walay makalimtan. Sa batan-on pa, si Presidente Monson nakaserbisyo isip bishop sa ward sa Siyudad sa Salt Lake nga adunay sobra sa usa ka libo nga mga tawo. Otsenta y singko nila mga biyuda. Wala madugay nahuman ang iyang lima ka tuig isip bishop, si Presidente Monson mipadayon sa pagbisita niini nga mga biyuda, naghatag og mga gasa ug nagdala og kalipay. Isip presidente sa Simbahan, kanunay siya nga mibisita sa nag-inusara ug nahikalimtan.

“Kana nga serbisyo diin kitang tanan gitawag mao ang serbisyo ni Ginoong Jesukristo,” siya mitudlo sa mga Santos. “Sa Iyang pagpaapil nato sa Iyang kawsa, Siya nagdapit nato nga magpaduol ngadto Kanya. Siya namulong nganha kaninyo ug ngari kanako.”

Niadtong 2003, ang Simbahan milunsad og bag-ong website, www.providentliving.org, nga nagtudlo og sukaranang mga baroganan sa welfare. Sa wala pa ang pagkahugno sa ekonomiya, ang site nakadawat og sobra sa usa ka milyon nga mga mitan-aw sa pahina matag bulan. Niining higayona, sa pagtabang nga mahatagan pag-usab og gibug-aton kining dugay nang gitamod nga mga kamatuoran, ang Presiding Bishopric miandam og bag-ong pamphlet ug DVD nga, Basic Principles of Welfare and Self-Reliance. Ang mga Santos giawhag sa pagbayad sa ilang ikapulo ug mga halad, sa pagpuyo sulod sa ilang badyet, likayan ang pagpangutang, panagsa ra mokaon sa gawas, ug magtipig og reserba nga pagkaon.

“Ako mopahayag nga ang plano sa welfare sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw usa ka dinasig sa Makagagahom nga Dios,” si Presidente Monson mipamatuod. “Sa pagkatinuod, si Ginoong Jesukristo maoy nagplano niini.”

Sulod sa mga dekada, ang mga lider sa Simbahan mihulagway sa misyon sa Simbahan isip naglangkob sa tulo ka elemento: paghingpit sa mga Santos, pagsangyaw sa ebanghelyo, ug pagtubos sa mga patay. Niining higayona si Presidente Monson mibati nga ang welfare mao ang “ikaupat nga elemento.” Niadtong Septiyembre 2009, iyang giaprobahan ang pag-edit sa Tamdanan nga Basahon sa mga Instruksiyon sa Simbahan nga ilakip ang “pag-atiman sa kabos ug timawa” isip kabahin sa misyon sa Simbahan.

“Gilibotan kita niadtong nanginahanglan sa atong pagtagad, atong pagdasig, atong suporta, atong paghupay, atong kamabination,” miingon siya pipila ka semanang milabay atol sa kinatibuk-ang komperensiya. “Kita ang mga kamot sa Ginoo dinhi sa yuta, uban sa mando nga moserbisyo ug motabang sa Iyang mga anak. Nagdepende Siya sa matag usa kanato.”

  1. Monson, Journal, Jan. 27, 2008.

  2. Julie Dockstader Heaps, “In Remembrance,” Church News, Feb. 9, 2008, 9; Monson, Journal, Feb. 2–3, 2008; Thomas S. Monson, “God Be with You Till We Meet Again,” Ensign, supplement, Mar. 2008, 29–30.

  3. Milestones in the Presidency of Gordon B. Hinckley,” Ensign, supplement, Mar. 2008, 13; John L. Hart, “President Hinckley Ends Mortal Journey,” Church News, Feb. 2, 2008, 3; Hinckley, Journal, Aug. 22 and 28, 2002; Jan. 3–4 and 11, 2003; June 19, 2005; Aug. 21, 2005; Sept. 11, 2005; Nov. 5, 2005; Sept. 23, 2007; “Priesthood Leaders Gather for Satellite Broadcast,” Church News, Jan. 18, 2003, 3; Worldwide Leadership Training Meeting: The Priesthood and the Auxiliaries of the Relief Society, Young Women, and Primary, January 10, 2004 (Salt Lake City: The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 2004); Monson, Journal, Jan. 28, 2004; Mar. 13, 2004; Apr. 24, 2004; Apr. 30, 2005; Mar. 5, 2006. Hisgotanan: Sibya sa Media

  4. John L. Hart, “President Hinckley Ends Mortal Journey,” Church News, Feb. 2, 2008, 3; Robert Freeman, “Nauvoo Temple Milestones, 1840–1850,” Ensign, July 2002, 12–13; Carrie A. Moore, “Nauvoo Temple Dedication Spurs Torrent of Tears, Joy,” Deseret News, June 29, 2002, deseret.com; Mga Santos, volume 2, kapitulo 2. Mga Hisgotanan: Templo sa Nauvoo; Pagtukod og Templo

  5. Baker and Baker, “Pioneers of Cameroon,” 111–12. Hisgotanan: Cameroon

  6. Hinckley, Journal, June 12, 1997; July 1, 1997; Aug. 21, 1997; Hinckley, “Why These Temples?,” 18.

  7. Dew, Go Forward with Faith, 78–79; Hinckley, Journal, Apr. 24, 2003; Scott, Journal, Jan. 31, 2003; Kaufmann, Goujon, and Skirbekk, “End of Secularization in Europe?,” 74–79; F. Michael Watson to L. Tom Perry and Area Committee, Memorandum, May 29, 2003, Johann Wondra Family Papers, CHL; Europe Area, Meeting Minutes, Aug. 13, 2003; “Centers for Young Adults: Europe Area Locations.” Hisgotanan: Mga Single Adult

  8. Sarah Jane Weaver, “Church Enters World Wide Web ‘Carefully and Methodically,’” Church News, Mar. 1, 1997, 6; Bowman, Mormon People, 245–46; Haws, Mormon Image in the American Mind, 158–60, 166–67; Gordon B. Hinckley, Standing for Something: Ten Neglected Virtues That Will Heal Our Hearts and Homes (New York: Times Books, 2000); Gordon B. Hinckley, Way to Be!: Nine Ways to Be Happy and Make Something of Your Life (New York: Simon and Schuster, 2002); R. Scott Lloyd, “New Era Dawns in LDS Publishing,” Church News, Mar. 1, 2008, 6. Mga Hisgotanan: Pangpubliko nga mga Relasyon; Kasaysayan sa Simbahan ug Pagtipig og Rekord

  9. Monson, Journal, June 15, 2005, and Jan. 29, 2008; “Perpetual Education Fund: Key Indicators,” [1]–[3], [5]; Perpetual Education Fund, Board of Directors Meeting Minutes, Oct. 24, 2007. Hisgotanan: Gordon B. Hinckley

  10. Monson, Journal, Feb. 3, 2008. Hisgotanan: Thomas S. Monson

  11. Temple List,” Temples, ChurchofJesusChrist.org; Burton, Oral History Interview, [1]; “Nauvoo Master Plan,” [1]; “Project Update,” [1]–[11]; “City Creek Center,” [1]–[24].

  12. Striner, Hard Times, 187–93; Fligstein and Goldstein, “Roots of the Great Recession,” chapter 2; Dominguez, “International Dimensions of the Great Recession and the Weak Recovery,” 119–21.

  13. Monson, Journal, Mar. 4, 2009.

  14. Burton, Oral History Interview, [2]–[3], [10]. Mga Hisgotanan: Mga Panalapi sa Simbahan; Unang Kapangulohan

  15. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [29]–[30].

  16. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [21]; McKeown and McKeown, Oral History Interview, [17]–[19].

  17. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [6]–[7], [9]–[10], [12], [21], [30]; Trent Toone, “How FSY Conferences Developed Internationally,” Church News, Mar. 15, 2020, 21; Hafen, Oral History Interview, 5.

  18. M. Russell Ballard, “The Greatest Generation of Missionaries,” Liahona, Nov. 2002, 47–48; Charles Didier to Missionary Executive Council, Memorandum, Apr. 12, 2002, Missionary Executive Council, Meeting Materials, CHL; Priesthood Executive Council, Minutes, June 11, 2003; “From Bondi to Baguio,” New Era, Nov. 2008, 46; Directory of Organizations and Leaders, 2008, 35–40. Hisgotanan: Pagtubo sa Misyonaryo nga Buhat

  19. Bondi Rescue, season 3, episode 12, [00:15:43]–[00:16:47], [00:18:10]–[00:20:20], [00:20:52]–[00:21:37], [00:21:55]–[00:22:52]; Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [23].

  20. Blake McKeown, Oral History Interview [May 2023], [21].

  21. Willy Binene, Oral History Interview [May 20, 2020], [9], [16]; Willy Binene, Oral History Interview [2017]; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; Willy Binene, Oral History Interview [2019]; Lewis and Lewis, “President Sabwe Binene’s Story,” [3].

  22. Sarah Jane Weaver, “Clean Water: An Answer to Villagers’ Prayers,” Church News, May 3, 2008, 4–5; Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 7–10; Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [7]–[9]; Africa Southeast Area, Annual Historical Reports, 2010, 20, 40; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; General Welfare Committee, Minutes, Dec. 5, 2007, Welfare Services Department, David Frischnecht’s Executive Committee Minutes, CHL; “Water Reaches ‘End of the Row’ in Congolese Villages,” Newsroom, Nov. 23, 2009, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  23. Harold C. Brown to Thomas S. Monson, Oct. 25, 1996, Presiding Bishopric, Meeting Materials, CHL; Presiding Bishopric, Minutes, Jan. 29–30, 1997; Rather, Supporting the Rescue, 61; “Mormons in Africa: Church Humanitarian Initiatives Give Life,” Newsroom, Feb. 21, 2011, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; General Welfare Committee, Minutes, June 6, 2007, Welfare Services Department, David Frischnecht’s Executive Committee Minutes, CHL; General Welfare Committee, Minutes, Mar. 5, 2008, Presiding Bishopric, Welfare Executive Committee Meeting Materials, CHL.

  24. Sarah Jane Weaver, “Clean Water: An Answer to Villagers’ Prayers,” Church News, May 3, 2008, 4–5; Howard Collett, “A Prayer for Clean Water,” Church News, Sept. 11, 2010, 8–10; Willy Binene, Oral History Interview [May 22, 2020], [8]; Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]. Hisgotanan: Democratic Republic of the Congo

  25. Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; Willy Binene, Oral History Interview [Dec. 2023]; Dotés d’en haut: Séminaire de préparation au temple (Salt Lake City: The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 2003).

  26. Binene and Binene, Oral History Interview [June 2023]; Lilly Binene, Oral History Interview [Apr. 2023]. Mga Hisgotanan: Pagtuga [Endowment] sa Templo; Pagselyo [Sealing]

  27. Fallentine, Recollections, 6–7; Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 2–4; Angela Fallentine, Oral History Interview [Jan. 2023], 2–4.

  28. “Pageant Reflects Heritage,” Church News, Oct. 2, 2004, 14; Deseret News 2010 Church Almanac, 540–42; Missionary Department, Full-Time Mission Monthly Progress Reports, Apr. 1958. Hisgotanan: New Zealand

  29. Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 2–4, 8–9; Angela Fallentine, Oral History Interview [Sept. 2023], 25–27; John Fallentine, Oral History Interview, 2–3; Fallentine and Fallentine, Email Interview, 1.

  30. Fallentine, Recollections, 6–8; Angela Fallentine, Oral History Interview [Jan. 2023], 5–7; Angela Fallentine, Oral History Interview [Feb. 2023], 5, 7, 10, 13; Fallentine and Fallentine, Email Interview, 3.

  31. Gerry Avant, “Joining Celebration at Catholic Cathedral,” Church News, Aug. 15, 2009, 3; Thomas S. Monson, “A Civic Service of Thanksgiving: Cathedral of the Madeleine Centennial Celebration,” Aug. 9, 2009, 1–4, Thomas S. Monson Addresses, CHL; Glen Warchol, “Good Samaritans Feed Area’s Hungry,” Salt Lake Tribune, Dec. 10, 2000, B1–B2; Carrie A. Moore, “Madeleine Milestone,” Deseret News, Aug. 10, 2009, A1, A5; R. Scott Lloyd, “With ‘Catholic Friends’ Reaching Out to the Distressed,” Church News, Oct. 16, 2004, 3, 10. Hisgotanan: Mga Relasyon sa Lainlaing mga Relihiyon

  32. Hout, Levanon, and Cumberworth, “Job Loss and Unemployment,” 63, 70, 72–78; Burton, Oral History Interview, [3], [8]; First Presidency to General Authorities and others, May 16, 2008; First Presidency to General Authorities, Mission and MTC Presidents, Feb. 6, 2009, First Presidency, Circular Letters, CHL; Leadership Council, Minutes, Sept. 3, 2008.

  33. Burton, Oral History Interview, [4]; General Welfare Committee, Minutes, Mar. 4, 2009, Presiding Bishopric, Welfare Executive Committee Meeting Materials, CHL; Swinton, To the Rescue, 141–43; Monson, Journal, Dec. 9, 1995; Jan. 25, 2006; Mar. 9 and 30, 2008; June 29, 2008; Dec. 24, 2008; Feb. 8, 2009; Apr. 19, 2009; June 21, 2009; “President Thomas S. Monson: Prophet and Friend,” Ensign, supplement, Feb. 2018, 8; Thomas S. Monson, “Unsa may Akong Nabuhat alang sa Usa ka Tawo Karon?,” Liahona, Nob. 2009, 87. Hisgotanan: Thomas S. Monson

  34. Sarah Jane Weaver, “Provident Living: A Self-Reliance Link,” Church News, Jan. 25, 2003, 8–9; “Provident Living Web Site,” 1–2; General Welfare Committee, Minutes, Dec. 3, 2008, and Mar. 4, 2009, Presiding Bishopric, Welfare Executive Committee Meeting Materials, CHL; Sarah Jane Weaver, “Self-Reliance Highlighted in DVD, Pamphlet,” Church News, May 2, 2009, 5; First Presidency to General Authorities and others, Jan. 16, 2009, First Presidency, Circular Letters, CHL; Basic Principles of Welfare and Self-Reliance, 2–3, 5, 13.

  35. Spencer W. Kimball, “A Report of My Stewardship,” Ensign, May 1981, 5; “Welfare Handbook,” 1; Presiding Bishopric, Secretary to the Presiding Bishopric Meeting Notes, Oct. 2, 2007; Brook Hales to Dallin H. Oaks, Memorandum, Sept. 14, 2009, First Presidency, Committees, Departments, and Organizations Correspondence, CHL; Scott Taylor, “Caring for Needy Has Been Longtime Emphasis for LDS,” Deseret News, Dec. 12, 2009, B1, B8.

  36. Thomas S. Monson, “Unsa may Akong Nabuhat alang sa Usa ka Tawo Karon?,” Liahona, Nob. 2009, 86. Hisgotanan: Mga Programa sa Kaayohan