Integridad Sukaranan sa Kristohanon nga Kinabuhi
Gikan sa usa ka debosyonal nga pakigpulong niadtong Disyembre 6, 2011, sa Unibersidad sa Brigham Young. Alang sa kompleto nga teksto sa Iningles, bisitaha ang http://speeches.byu.edu.
Ang integridad mao ang kaisug sa pagbuhat og eksakto dili igsapayan ang mga sangputanan ug kalisud.
Ang walay paglubad nga dula ni Robert Bolt A Man for All Seasons mao ang istorya ni Sir Thomas More. Siya tinahud nga eskolar, abogado, ambassador, ug Lord Chancellor sa England. Siya usa ka tawo nga hingpit ang integridad. Ang dula gisugdan sa mga pulong ni Sir Richard Rich: “Ang tanang tawo mapalit! … Mahimong sa kwarta. … O kalingawan. Mga titulo, babaye, mga kabtangan, kanunay adunay ikapalit.”1
Kana mao ang tema sa dula. Kini usab mao ang tema sa kinabuhi. Adunay bay tawo niining kalibutana nga dili mabayran, kansang integridad dili gayud mapalit?
Sa pagpadayon sa dula, si King Henry VIII gustong diborsyuhan si Queen Catherine ug minyoan si Anne Boleyn. Apan adunay problema: wala tuguti sa Simbahang Katoliko ang diborsyo. Busa si King Henry VIII, aron makuha gyud ang iyang gusto, misugo sa iyang mga ginsakupan nga mosaad nga mosuporta sa iyang pakig-diborsyo. Apan may dugang pang problema.
Si Sir Thomas More, kinsa gihigugma ug gidayeg sa ordinaryong mga tawo, wala mosuporta—dili madawat sa iyang konsensya nga mopirma siya sa saad. Dili siya mouyon, bisan pa sa personal nga hangyo sa hari. Dayon miabut ang mga pagsulay. Gidani ug gipugos siya sa iyang mga higala, apan wala siya mosugot. Gikuhaan siya sa iyang bahandi, iyang posisyon, ug iyang pamilya, apan dili siya mopirma. Sa katapusan, siya sayop nga giakusahan, apan wala gyud siya monunot.
Ilang gikuha kaniya ang iyang kwarta, iyang gahum sa politika, iyang mga higala, ug iyang pamilya—ug gani mopatay kaniya—apan dili nila makuha kaniya ang iyang integridad. Kini dili baligya sa binsa unsang presyo.
Sa pinakanindot nga bahin sa dula, si Sir Thomas More sayop nga giakusahon sa pagtraydor sa nasud [treason]. Si Sir Richard Rich nagtumo-tumo og istorya aron mapriso siya. Sa dihang mogawas na si Sir Richard sa korte, si Sir Thomas More nangutana kaniya, “Kanang imong gisul-ob usa ka simbolo sa katungdanan. … Unsa [kana]?”
Si Prosecutor Thomas Cromwell mitubag, “Si Sir Richard gitudlo nga Attorney-General sa Wales.”
Si More misud-ong sa nawong ni Richard nga may kalagut ug mitubag, “Alang sa Wales? Ngano, Richard, unsay kapuslanan sa tawo nga maangkon ang tibuok kalibutan kon ang iyang kalag nalaglag. … Alang sa Wales!”2
Sa sunod nga kinabuhi, walay duda nga daghan ang mohinumdom diha sa tumang kasubo ug mobalik-balik, “Nganong gibaylo man nako ang akong kalag alang sa Wales o sa temporaryong kalingawan o kasikat o grado o pag-uyon sa akong mga higala? Nganong gibaligya nako ang akong integridad?”
Mga Baruganan sa Integridad
Ganahan kong mamulong sa pito ka mga baruganan sa integridad nga unta makadasig kanato sa paghimo niining Kristohanong kinaiya nga sukaranang kinaiya sa atong kinabuhi.
1. Ang integridad mao ang sukaranan sa atong kinaiya ug sa tanang mga hiyas. Niadtong 1853 gisugdan sa mga Santos ang pagtukod sa Templo sa Salt Lake. Sulod sa malisud nga duha ka tuig, daghang panahon ang gigahin sa mga Santos sa pagkalot sa yuta ug pagbutang sa pundasyon: sobra sa walo ka pye (2.4 m) ang giladmon, hinimo sa sandstone. Usa ka adlaw ang foreman mipahibalo ni Presidente Brigham Young niining makaguol nga balita: may mga liki sa mga bloke nga sandstone. Si Brigham Young nag-atubang niining problemaha: (1) buhaton nila kutob sa ilang mahimo sa pagtapak sa mga liki ug magtukod og templo nga dili kaayo bug-at ug nindot kaysa gipaabut o (2) tangtangon ang duha ka tuig nga gitrabaho ug ilisan kini og granite nga pundasyon aron makasuporta sa nindot kaayong templo nga gusto sa Dios para kanila. Dayag lang, gipili ni Presidente Young ang ikaduha.3
Ang integridad mao ang pundasyon diin ang karakter ug Kristohanong kinabuhi gitukod. Kon may mga liki sa pundayon, dili kini makasuporta sa gibug-aton sa ubang Kristohanong kinaiya nga angayang itukod dinhi. Unsaon nato pagmapainubsanon kon kita kulang sa integridad sa pag-ila sa atong mga kahuyang? Unsaon nato pagpalambo og gugmang putli sa uban kon kita dili gayud matinuoron sa atong pagpakigsandurot sa uban? Unsaon nato sa paghinulsol ug malimpyo kon dili tanan atong itug-an ngadto sa atong bishop? Ang sukaranan sa tanang hiyas mao ang integridad.
Ang Kristiyanong tigsulat nga si C. S. Lewis mihatag og gibug-aton nga kon kita masayop sa equation sa math, dili kita pwede nga magpadayon: “Kon nasayop ko sa pagdugang sa sayop nga paagi, kon mas dali ni nakong angkunon ug mobalik sa sinugdanan, mas dali kong mahuman.”4
Susama usab, dili kita makapadayon sa pag-angkon sa ubang mga Kristohanong mga hiyas hangtud atong himoon una ang integridad isip lig-ong pundasyon sa atong kinabuhi. Sa pipila ka mga sitwasyon kini nanginahanglan nga mosinati kita sa sakit nga proseso sa pagtangtang sa kasamtangang pundasyon nga gitukod sa pagpanlimbong ug ilisan kini og integridad sa hinay-hinay. Apan kini posibling mahimo.
2. Ang integridad dili lang sa pagbuhat sa legal apan unsa kadtong moral o Kristohanon. Mahimong legal ang pagpanapaw, mahimong legal nga makighilawas sa dili pa magminyo, mahimong legal ang pagpanglibak, apan walay usa niini moral o Kristohanon. Ang integridad dili lang ang pagsunod sa mga balaod; kini pagsunod usab sa mas taas nga balaod sa moral. Sama sa gisugyot sa presidente sa U.S. nga si Abraham Lincoln: pagpakabuhi sumala sa “mas maayong anghel sa atong kinaiyahan.”5
Ang matag batan-ong lalaki adunay moral nga katungdanan sa pagprotekta ug pagpreserbar sa hiyas sa iyang ka-date, ug ang matag batan-ong babaye adunay sama nga katungdanan ngadto sa iyang ka-date. Kini ang pagsulay sa ilang integridad. Ang lalaki o babaye kinsa naningkamot sa integridad makapalambo og determinasyon ug disiplina nga mabuntog bisan ang grabeng hilig sa pisikal nga emosyon. Ang integridad ngadto sa Dios ug sa kaugalingon ug sa uban ang makapatunhay kanila ug naghatag kanila og gahum bisan kon ipagawas ni Satanas ang iyang nagkadaiyang lit-ag ug mga hinagiban sa tintasyon sa moral batok kanila. Alang niining henerasyon ang Ginoo miingon, “Ako mopasanay ngari kanako og usa ka putli nga mga katawhan” (D&P 100:16). Ang Dios nagpaabut nga kita kana nga henerasyon.
Pipila ka tuig na ang milabay ang akong kasosyo sa negosyo ug ako kinahanglang motangtang og usa ka trabahador. Human sa diskusyon kami nagkasabut sa pagbayad niya sa iyang pagserbisyo. Mibati ko nga ang bayad niya sobra pa kaysa angay, apan ang panagsabut nakadaut gihapon sa among relasyon. Niadtong gabhiuna nagguol ko. Nangatarungan ko sa akong kaugalingon nga makiangayon ang akong gibuhat, apan wala gayud mohunong ang pagbati. Dayon kining impresyon akong nabati: “Dili paigo ang pagkamakiangayon, kinahanglang usab nga magtinguha ka nga mahimong Kristohanon.” Ang pagsunod sa mas taas nga balaod sa moral mao ang timaan sa integridad sa usa ka tawo.
3. Ang integridad mohimog mga desisyon basi sa mahangturong mga posibilidad. Usa ka batan-ong babaye sa among ward may eksamin sa lokal nga high school. Sa iyang pagtan-aw, siya nakakita sa usa sa iyang higala nga nanlimbong. Nag-abut ilang panan-aw. Naulawan, ang iyang higala mikihol sa abaga ug mihunghong “Kinahanglan kong makapasar.” Sa ingon nawala ang mahangturong panglantaw niining batan-ong babaye—dili ang grado kondili ang pagka-diosnon mao ang atong destinasyon. Unsay kaahoyan nga madawat sa usa ka nindot kaayong unibersidad apan mawala ang kahimayaan? Kada higayon nga adunay manlimbong, iyang gibaylo ang iyang espirituhanong katungod sa pagkatawo [birthright] alang sa sud-ang sinabawan (tana-wa sa Genesis 25:29–34). Niining kakulang sa panglantaw siya mipili sa usa ka dolyares karon kaysa mahanturong bahandi sa sunod nga kinabuhi.
Usa ka nasagmuyo nga amahan kausa misulti nako nga ang iyang tinedyer nga anak nga babaye gustong “magpaka-imoral sumala sa iyang gusto” ug dayon, tulo ka bulan sa dili pa siya ikasal, mag-usab ug maghinulsol aron makadawat og rekomend sa templo. Wala koy kaila nga presidente sa stake nga mohatag og rekomend sa ingon nga kahimtang. Bisan kon kini gihatag, kini usa ka tunglo, dili panalangin. Ang integridad dili ang kakulang sa panglantaw—dili kini temporaryong kausaban sa batasan; kini permanenting kausaban sa kinaiya.
Si Haring Benjamin misulti kanato unsaon nato pag-usab ang atong kinaiya gikan sa kinaiyanhong tawo ngadto sa espirituhanong tawo: “Kay ang kinaiyanhon nga tawo mao ang usa ka kaaway sa Dios, ug sa gihapon gikan pa sa pagkapukan ni Adan, ug mahimo, hangtud sa kahangturan, gawas kon siya motugyan ngadto sa mga pagdani sa Balaang Espiritu, ug isalikway ang iyang kinaiyanhon nga pagkatawo ug mahimo nga usa ka santos pinaagi sa pag-ula ni Kristo ang Ginoo, ug mahimo nga ingon sa usa ka bata, manunuton, maaghup, mapainubsanon, mapailubon, puno sa gugma, mauyunon sa pagdawat sa tanan nga mga butang diin ang Ginoo makakita nga angay ipahamtang nganha kaniya, bisan ingon sa usa ka bata nga motugyan sa iyang kaugalingon ngadto sa iyang amahan.” (Mosiah 3:19; emphasis gidugang).
Ang pag-usab sa atong kinaiya, dili lang atong batasan, matabangan sa usa ka mahangturong panglantaw nga kita mga anak sa Dios, nga kita may potensyal nga mahimong sama Kaniya, ug pinaagi sa Pag-ula kita mamahimong sama Kaniya—ang hingpit nga ehemplo sa integridad.
4. Ang integridad mao ang pagtug-an sa tanang kamatuoran ug wala nay lain gawas lang sa kamatuoran. Nagtuo ko nga ang Ginoo mahimong makadawat sa atong mga kahuyang ug sayop, kon kita mopakita og tinguha ug paningkamot sa paghinulsol. Kini mao ang kahulugan sa Pag-ula. Apan nagtuo ko nga dili Siya dayon mosabut niadtong mamakak kon unsa ang ilang tinguha o dili mosulti sa tinuod.
Pipila ka tuig ang milabay nag-mission tour ko. Pipila sa mga misyonaryo nanlimbasug sa pagkamasulundon. Niadtong gabhiona ang presidente sa misyon ug ako nag-interbyu sa pipila ka mga misyonaryo. Pagkabuntag gisugdan sa presidente sa misyon ang among zone conference pinaagi sa epektibong pagpamulong kabahin sa integridad. Mibati ko nga mamulong pa og dugang kabahin niadtong hilisgutan. Pagkahuman niana kami mopahigayon og dugang mga interbyu. Kami mihangyo sa mga misyonaryo nga dili motubag pinaagi sa pagtug-an lamang sa kamatuoran kon siya pangutan-on sa hingpit, direkta nga pangutana.
Mabati ang Espiritu didto, ug ang upat ka misyonaryo nga giinterbyu sa milabayng gabii miduol sa hilum ug miingon, “Aduna pa mi laing itug-an.” Usa kanila miingon, “Ganahan kong mahimo nga matinuorong tawo.” Niadtong adlawa iyang giilisan ang iyang pundasyon nga balas og pundasyong granite nga integridad.
5. Ang integridad walay mga pasumangil o pagpangrason [excuses]. Halangdon ang usa ka tawo kon siya moangkon sa iyang mga kahuyang ug hingpit nga moatubang sa tulubagon nga walay pagpangrason o pasumangil. Kadaghan girekord ni Joseph Smith ang iyang mga kahuyang diha sa Doktrina ug mga Pakigsaad aron mabasa sa tanan. Kini nagpakita kanato nga siya dili hingpit, apan nagpakita kanato nga wala siyay gitagoan—siya usa ka tawo nga may integridad. Unsay matampo niini sa iyang kredibilidad kon siya maghisgot sa Unang Panan-awon o sa mga pagbisita ni Moroni? Kini nagpakita kanato nga kita makasalig kaniya, nga kita makatuo sa iyang tanang pulong tungod kay siya, sa tinuoray, usa ka tawo nga may integridad.
6. Ang integridad mao ang pagtuman sa atong mga pakigsaad ug pasalig, bisan sa panahon sa kalisud. Ang integridad mao ang kaisug sa pagbuhat sa husto bisan pa sa mga sangputanan ug kalisud. Si Presidente N. Eldon Tanner (1898–1982), kanhi Unang Magtatambag sa Unang Kapangulohan, mihisgot sa mosunod nga kasinatian:
“Usa ka batan-ong lalaki miduol nako dili pa lang dugay ug miingon, ‘Nakigsabut ko og usa ka tawo nga mobayad ko niya og pihong kantidad kada tuig. Naa pa koy mga utang, ug dili ko makabayad adto, kon mobayad ko, mawala nako akong panimalay. Unsay akong buhaton?’
“Gitan-aw nako siya ug miingon, ‘Sunda inyong sabut.’
“‘Bisan kon mawala nako akong panimalay?’
“Miingon ko, ‘Wala ko maghisgot kabahin sa imong panimalay. Naghisgot ko kabahin sa inyong sabut; ug tingali imong asawa mas ganahan og bana nga motuman sa iyang pulong, mobayad sa iyang obligasyon, ug motuman sa iyang mga saad o pakigsaad, ug mag-abang og balay kaysa adunay balay nga ang bana dili motuman sa iyang mga pakigsaad ug saad.’”6
Siya may lisud nga kapilian: iyang panimalay o iyang integridad. Ang tawo nga may integridad dili dayon mohunong o moundang tungod kay kini lisud o mahal. Kabahin niini ang Dios may hingpit nga kahulugan sa integridad. Siya miingon, “Kinsa Ako … nga nagsaad ug wala matuman?” (D&P 58:31).
Usa sa lisud nga mga pagsulay sa atong integridad mao nga kon kita motuman ba gayud sa atong mga pasalig ug saad o kon aduna bay mga panahon nga dili kita motuman sa atong pulong.
7. Ang integridad wala mag-agad sa presensya sa uban. Kini anaa kanato, wala sa gawas. Si Elder Marion D. Hanks (1921–2011) sa Seventy mihisgut kabahin sa tawo ug sa iyang gamayng anak nga lalaki kinsa “mihunong sa mingaw nga kamaisan sa hilit nga dalan sa usa ka probinsya” ug nagtan-aw sa lamiang mais sulod sa koral. Ang amahan, human og tan-aw sa atubangan, sa luyo, sa wala, ug sa tuo, “misugod sa pagkatkat sa koral” aron manguha og mais. Ang iyang anak nga lalaki mitan-aw kaniya ug nabalakang miingon, “Pa, nakalimot ka sa pagtan-aw sa taas.”7
Sa dula ni Shakespeare nga Hamlet, si Polonius miingon ngadto sa iyang anak nga si Laertes:
Pagmatinud-anon sa imong kaugalingon.
Ug kini mosunod, sama ang gabii mosunod sa adlaw.
Dili ka mahimong magpakaaron-ingon sa uban.8
Katalagsaon nga tambag! Kita may kapilian. Mahimo natong pahimudsan ang higayon ug kontrolahon ang atong kinabuhi o mahimong monunot-nunot lang sa atong palibut o mga kaedad.
Motan-aw ba mo og pornograpiya atubangan sa inyong inahan, inyong ka-date, inyong kaparis, o sa inyong bishop? Kon sayop kini sa atubangan sa uban, kini sayop gihapon kon wala sila. Ang tawo nga may integridad kinsa matinuoron sa iyang kaugalingon ug sa Dios mopili sa husto bisan kon aduna bay tawo nga magtan-aw kay kini anaa lang sa kaugalingon, wala mag-agad sa uban.
Unta ang integridad sa atong kalag adunay timaan nga mabasa nga pinabaga ang mga letra “DILI BALIGYA BISAN PILAY KANTIDAD” aron kini masulti ngari nato, sama kang Hyrum Smith, “Bulahan ang akong sulugoon nga si Hyrum Smith; kay Ako, ang Ginoo, nahigugma kaniya tungod sa kaligdong sa iyang kasingkasing” (D&P 124:15).
Unta kitang tanan mahimong mga tawo nga may integridad—dili tungod kay napugos ta apan gigusto nato. Ang Ginoo mipahibalo sa ganti niadtong mobuhat niini: “Sa pagkatinuod, ako moingon nganha kaninyo, tanan sila kinsa nasayud sa ilang mga kasingkasing nga mga matinuoron … ug andam nga motuman sa ilang mga pakigsaad pinaagi sa pagsakripisyo … pagadawaton ngari kanako” (D&P 97:8; emphasis gidugang).
Unta kitang tanan pagadawaton sa Dios tungod kay kita naningkamot nga mahimong mga tawo nga may integridad.
Mga paghulagway sa litrato pinaagi ni Robert Casey