Maʻu ha Mahino ki he Toʻu Tupu ʻOkú Ke Akoʻí

ʻE lava ke tokoni hoʻo feinga ke ʻiloʻi e toʻu tupu ʻokú ke akoʻí ko ha meʻa ia ke tokoni ai ki heʻenau uluí.

ʻE lava ke hoko e loto-māfana mo e longomoʻui ʻa e toʻu tupu tokolahi ke te fiefia ai hono akoʻi mo fakahinohinoʻi kinautolú. Ka ʻe ʻi ai e niʻihi te nau aʻusia e ngaahi faingataʻa ʻi heʻenau tutupu ʻo matuʻotuʻa angé—ʻa e feangai mo e ngaahi liliu ʻi honau sinó, ko e mafasia fakaʻatamai ʻi he akó, mo e ngaahi ivi mālohi fakatoʻu te ne takihalaʻi kinautolu mei he moʻui ʻaki e ongoongoleleí. ʻOku fie maʻu ʻe he toʻu tupú ha kau faiako ʻoku mahino mo tokangaʻi kinautolú. ʻOku nau fie maʻu e kau fai fakahinohino te nau lehilehiʻi kinautolu ʻi ha ʻātakai ʻoku malu ki he akó mo e moʻui ʻaki e meʻa ʻoku nau akó.

Ko e ngaahi fakakaukau ʻeni ʻe ala tokoni kiate koe ʻi hoʻo palani, teuteu mo akoʻi ʻa e toʻu tupú ʻi he founga ʻa e Fakamoʻuí:

1. ʻOku fie maʻu ʻe he toʻu tupú ke nau ako ʻa e tokāteliné. ʻOku vivili ʻa e toʻu tupú ki he moʻoni taʻengatá, ʻi he māmani ko ʻeni ʻoku ngaʻunu māmālie mei he ngaahi tōʻonga moʻui ʻo e ongoongoleleí. ʻOku nau fie maʻu ke akoʻi kinautolu “ki he ngaahi meʻa ʻo hangē ko honau angamoʻoní, pea ki he ngaahi meʻa ʻo hangē ko honau angamoʻoni ʻe ʻi aí” (Sēkope 4:13). ʻOku maʻu ʻa e ngaahi meʻá ni ʻi he tokāteline ʻo e ongoongoleleí. Fakatefito hoʻo faiakó ʻi he tokāteline ʻoku hā ʻi he folofolá, ngaahi akonaki ʻa e kau palōfita mo e kau ʻaposetolo moʻuí, mo e ngaahi nāunau kehe ʻa e Siasí. Poupouʻi e toʻu tupú ke nau ako fakafoʻituitui e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení. ʻOku maʻu ʻe he tokāteliné ha mālohi lahi (vakai, ʻAlamā 31:5).

2. ʻOku feinga e toʻu tupú ke ʻilo ko hai kinautolu. ʻOku nau feinga ke ʻiloʻi pe ko hai kinautolu mo ia ʻoku nau fie hoko ki aí. ʻI heʻenau teuteu ki honau ngaahi tufakanga ʻi he kahaʻú, te nau fifili pe ko e hā e palani ʻa e ʻEikí maʻanautolú pe te nau lava nai ʻo fai ʻa ia kotoa ʻoku fie maʻu ke nau faí. ʻI hoʻo hoko ko e mātuʻa pe faiakó, te ke lava ʻo fakatupulaki e loto-falala ki he kahaʻú mo fakahoko ha fakahinohino ki he founga ke teuteu aí. Tokoniʻi ke nau ofi ange ki he ʻOtuá pea fakatupulaki ʻenau moʻuí ʻi he ngaahi tuʻunga moʻui ʻo e ongoongoleleí. Akoʻi kinautolu ki he mahuʻinga ʻo e temipalé mo honau fatongi ʻi hono langa hake e puleʻanga ʻo e ʻOtuá.

3. ʻOku ʻilo ʻe he toʻu tupú ʻa hoʻo tokangá. ʻOku fie maʻu ʻe he toʻu tupú ke nau ʻilo ʻokú ke ʻofa mo tokanga kiate kinautolu fakafoʻituitui, kae lava ke nau ako fakamātoato e ongoongoleleí. Fakafanongo kiate kinautolu. Fekumi ki he lelei ʻiate kinautolú pea kamata mei ai. Fakahā ʻokú ke falala kiate kinautolu pea ʻai ke nau ongoʻi ʻoku papau hoʻo mahuʻingaʻia mo fie maʻu kinautolú.

4. ʻOku lahi e ngaahi meʻa ʻoku manako ai ʻa e toʻu tupú. ʻOku mahuʻinga ʻa e tokotaha kei talavou kotoa pē. Feinga ke ke ʻilo e ngaahi meʻa ʻoku nau manako aí, fie maʻú mo e faingataʻa fakatāutaha. Mahalo ʻe fie maʻu heni ke ke tokoni kiate kinautolu ʻo makehe mei he ngaahi fakatahá, kalasí mo e ʻekitivitī anga mahení. ʻI hoʻo feohi mo kinautolú, te ke maʻu ai ha ngaahi fakakaukau mo ha ueʻi fakalaumālie ki heʻenau ngaahi fie maʻú ʻa ia ʻe tākiekina ai koe ki he founga hoʻo akoʻi kinautolú. ʻE ʻāsili hono tali ʻe he toʻu tupú hoʻo faiakó mo hoʻo fakamoʻoní ʻi heʻenau ongoʻi hoʻo tokanga moʻoni ki heʻenau moʻuí.

5. Te ke lava ʻo maʻu e tali ki heʻenau ngaahi fehuʻí. ʻOku fiefia ʻa e kau ako ʻo e toʻu kotoa pē ke nau ʻilo e ngaahi fakakaukau ʻo e ongoongoleleí, ka ʻoku tautautefito ʻene mahuʻingá ki he kakai lalahí ʻi heʻenau fakatupulaki honau tuʻunga ʻulungaanga mahuʻingá mo e tuí. ʻOku tuʻuloa e ola ʻo e ngaahi lēsoni ʻo e ongoongoleleí ʻi he taimi ʻoku ako fakatāutaha aí—pea moʻui ʻakí. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi e ngaahi founga fakafaiako te ne fakaafeʻi mo ueʻi fakalaumālie e toʻu tupú ke nau fekumi ʻiate kinautolu pē ki heʻenau tali pē ʻanautolú, kae ʻoua ʻe ʻoange mola pē e talí. ʻE iku ʻeni ke loloto ange ʻa e uluí—ko e taumuʻa fisifisimuʻa taha ʻo e fakahinohino kotoa ʻi he ongoongoleleí.

6. ʻE lava ʻa e toʻu tupú ke nau feakoʻiʻaki. ʻOku manako e toʻu tupú ke nau tānaki ki he lēsoní pea ʻoku nau vekeveke ke vahevahe ʻenau ʻiló. Te ke lava ʻo tokoni ke nau ako ke faiako ʻi he founga ʻo e Fakamoʻuí ʻaki hoʻo tā sīpingá mo e fakahinohinó. Mahalo te nau kamata ʻaki haʻanau faiakoʻi ha konga ʻo e lēsoní pe tataki ha fealeaʻaki nounou ʻaki hoʻo fakahinohinó. ʻI heʻenau fakatupulaki ha taukei mo ha loto-falalá, ʻe lava ke nau maʻu ai ha ngaahi faingamālie ke nau akoʻi e lēsoní kakato. ʻI he feakoʻaki ʻa e toʻu tupú, ʻoku nau fefakamālohiaʻaki ai ʻhonau mālohi ke matuʻuaki e ngaahi ʻahiʻahi mei he niʻihi ʻoku ʻikai ke nau vahevahe honau tuʻunga ʻulungaanga tataú.

7. ʻOku ako ʻe he toʻu tupú ʻa e tuʻunga fakatakimuʻá. ʻOku maʻu ʻe he kau palesitenisī fakakalasí mo fakakōlomú ʻa e fatongia toputapu ke tataki honau toʻú. ʻE tatau ai pē pe kuo nau maʻu e taukei fakatakimuʻá, te nau kei fie maʻu pē hoʻo fakahinohino ki he founga hono tataki ha fakatahaʻangá, tokoniʻi e niʻihi kehe ke akó, mo ngāue tokoni. ʻE lava ke nau maʻu ha ngaahi faingamālie fakatakimuʻa kehe ʻi ʻapi ʻi he taimi ʻoku ʻoange ai ha ngaahi fatongia ʻoku mahuʻingamālié.

8. ʻOku ako e toʻu tupú mei he mātuʻá mo e kakai lalahi ʻoku nau hoko ko e faʻifaʻitakiʻangá. Ko ha konga mahuʻinga ʻo ho fatongia ko e faiakó ke fakamālohia e fetuʻutaki ʻi he toʻu tupú, mo ʻenau kau takí, pea mo ʻenau mātuʻá. Te ke lava ʻo tokoniʻi e toʻu tupú ke tali ʻenau ngaahi fehuʻí, ka ko e niʻihi ʻo ʻenau ngaahi fehuʻí ʻe lelei ange hano tali ʻe heʻenau mātuʻá pe kau takí. Fakahinohinoʻi e kakai kei talavoú ki heʻenau mātuʻá pea poupouʻi kinautolu ke nau fakamālohia honau vā fetuʻutaki fakafāmilí. Fetuʻutaki maʻu pē mo e mātuʻá kau ki he lēsoni ʻoku akoʻi he kalasí pea vahevahe ange e talēniti, tupulaki, mo e ngaahi tokoni lelei ʻokú ke fakatokangaʻi ʻi heʻenau fānaú. Fehuʻi ange pe ko e hā ha meʻa te ke ala tokoni ai ki hono akoʻi ʻenau fānaú.

ʻOku fie maʻu e fengāueʻaki fakataha ʻa e mātuʻá, kau takí, kau ʻetivaisá, mo e kau faiakó, kau ai e kau faiako seminelí ki hono tokoniʻi e toʻu tupú ke uluí. ʻI hoʻomou ngāue fakatahá te mou lava ange ai ʻo fakatupu ha taukei fakaako ʻoku mālohí maʻá e toʻu tupú ʻi haʻamou fakahoko taautaha ia.