Μία γέφυρα για ελπίδα και ίαση
Με την κατάλληλη βοήθεια, τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης μπορούν να βρουν την ίαση που τόσο βαθιά επιθυμούν.
Εικονογράφηση υπό Cristina Bernazzani
Φανταστείτε ότι στέκεστε στην άκρη ενός απόκρημνου βράχου και θέλετε να περάσετε στην άλλη πλευρά ενός φαραγγιού με μεγάλο βάθος, όπου σας είπαν ότι σας περιμένει μεγάλη ευτυχία. Καθώς αναζητάτε έναν τρόπο για να περάσετε απέναντι, θα βρείτε έναν σωρό από εφόδια τα οποία, αν τοποθετηθούν σωστά, θα χτίσουν μια γέφυρα για να περάσετε στην άλλη μεριά του φαραγγιού.
Εάν δεν ξέρετε πώς να χτίσετε τη γέφυρα, τα εφόδια θα είναι άχρηστα και θα νιώσετε αποθαρρημένοι και απελπισμένοι. Όμως αν σας δοθεί βοήθεια από κάποιον ο οποίος έχει εμπειρία στο χτίσιμο των γεφυρών, η γνώση και η κατανόησή σας μπορούν να αυξηθούν και μαζί θα μπορέσετε να ολοκληρώσετε το έργο.
Τα τελευταία 18 χρόνια, η δουλειά μου ήταν να παρέχω εργαλεία και καθοδήγηση για να βοηθήσω τους ανθρώπους να διασχίσουν το βάραθρο της συναισθηματικής ή πνευματικής δυστυχίας. Από όλους τους ανθρώπους που έχω συμβουλεύσει, κανένας πελάτης δεν έχει έρθει τόσο πληγωμένος, όσοι εκείνοι που υπήρξαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Έχω δει τον αντίκτυπο που έχει αυτό το πρόβλημα στην ικανότητα του ατόμου να υπομείνει καλά μέχρι τέλους.
Παρ’ όλα αυτά, έχω επίσης μάθει ότι είναι δυνατόν να υπάρξει διαρκής ανακούφιση από τις έντονες προσπάθειες και τον πόνο μας μέσω του Σωτήρος μας. Η αγάπη Του υψώνει τους ανθρώπους έξω από το σκοτάδι, στο φως.
Γιατί η σεξουαλική κακοποίηση προκαλεί τόση ζημιά;
Τα θύματα κακοποίησης μού μιλούν για μία ζωή γεμάτη κατάθλιψη, αμφιβολία για τον εαυτό μας και άλλους βαθείς συναισθηματικούς πόνους. Ο Πρόεδρος Γκόρντον Χίνκλυ (1910-2008) μάς βοήθησε να καταλάβουμε γιατί η σεξουαλική κακοποίηση προκαλεί τόσο βαθύ πόνο:
«Είναι η τρομακτική, φαύλη πρακτική της σεξουαλικής κακοποίησης. Είναι πέρα από κάθε κατανόηση. Είναι μία ύβρις στην αξιοπρέπεια που θα έπρεπε να υφίσταται σε κάθε άνδρα και γυναίκα. Είναι μία παραβίαση εκείνου του οποίου είναι ιερό και ουράνιο. Είναι καταστροφικό για τη ζωή των παιδιών. Είναι μεμπτό και αξίζει την αυστηρότερη καταδίκη.
»Ντροπή σε κάθε άνδρα ή γυναίκα, οι οποίοι κακοποιούν σεξουαλικά ένα παιδί. Πράττοντας αυτό, o θύτης δεν διαπράττει μόνον τη σοβαρότερη ζημία. Είναι, επίσης, καταδικασμένος ενώπιον του Κυρίου»1.
Η δύναμη της τεκνοποιίας είναι μία ιερή και ουράνια δύναμη που έχει δώσει στα τέκνα Του ο Πατέρας μας στους Ουρανούς. Ο Πρεσβύτερος Ντέιβιντ Μπέντναρ της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων δίδαξε: «Η δύναμη της τεκνοποιίας είναι πνευματικά σημαντική… Ο Επουράνιος Πατέρας μας και ο Αγαπημένος Υιός Του είναι δημιουργοί και έχουν εμπιστευθεί στον καθέναν μας ένα τμήμα της δύναμης δημιουργίας Τους»2. Δεν είναι, επομένως, απορίας άξιον ότι η παραβίαση αυτής της ιερής δύναμης «αξίζει την αυστηρότερη καταδίκη» και προκαλεί την «σοβαρότερη ζημία».
Κατανόηση του πόνου
Illustrations © nuvolanevicata/iStock/Getty Images
Σεξουαλική κακοποίηση είναι οιαδήποτε μη συναινετική αλληλεπίδραση η οποία περιλαμβάνει συμπεριφορές αγγίγματος ή μη αγγίγματος, όπου ένα άτομο χρησιμοποιείται για τη σεξουαλική ικανοποίηση ενός άλλου ατόμου. Συχνότατα, θύματα σεξουαλικής κακοποίησης αφήνονται με συγκεχυμένες σκέψεις καθώς και συναισθήματα ευτέλειας και ντροπής, που μπορεί να είναι υπερβολικά βαριά να αντέξουν. Ο πόνος και το μαρτύριο που βιώνουν τα θύματα εντείνεται συχνά από σχόλια άλλων, τα οποία έχουν ως βάση μία παρεξήγηση της σεξουαλικής κακοποίησης και των συνεπειών της. Κάποια θύματα κατηγορούνται ότι ψεύδονται ή ότι η κακοποίηση ήταν κατά κάποιο τρόπο δικό τους σφάλμα. Άλλα άτομα οδηγούνται εσφαλμένα στο να πιστέψουν ότι θα πρέπει να μετανοήσουν, σαν να είχαν αμαρτήσει γενόμενα θύματα.
Σε πολλούς πελάτες με τους οποίους δούλεψα, οι οποίοι βίωσαν σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία ή στη νεότητά τους, έλεγαν «να το ξεπεράσουν», «να το αφήσουν πίσω τους» ή «απλώς συγχώρησε και ξέχασέ το». Αυτού του είδους οι δηλώσεις -- ειδικά όταν προέρχονται από στενούς φίλους, μέλη της οικογένειας ή ηγέτες της Εκκλησίας -- μπορεί να οδηγήσουν το θύμα σε μεγαλύτερη μυστικοπάθεια και ντροπή παρά σε ίαση και ειρήνη. Όμοια με μία σοβαρή πληγή ή μόλυνση στο σώμα, αυτές οι συναισθηματικές πληγές δεν φεύγουν απλώς, αν τις αγνοήσουμε. Αντίθετα, η σύγχυση που ξεκινά κατά την κακοποίηση, μεγαλώνει και μαζί με τα επακόλουθα οδυνηρά συναισθήματα, ο τρόπος σκέψης του ατόμου μπορεί να διαφοροποιηθεί, οδηγώντας τελικά στην ανάπτυξη νοσηρών συμπεριφορών. Δεν είναι ασυνήθιστο να μην αναγνωρίζουν τα θύματα κακοποίησης ότι εκείνο που συνέβη σε αυτούς ήταν προσβλητικό, ωστόσο μπορεί πάντα να αναπτύσσουν νοσηρές συμπεριφορές και οδυνηρά συναισθήματα.
Η Χάννα (το όνομα έχει αλλάξει) βίωσε σεξουαλική κακοποίηση νωρίς στην παιδική ηλικία της. Όπως και άλλα θύματα, μεγάλωσε νιώθοντας ότι ήταν ένα απαίσιο άτομο που δεν άξιζε τίποτα. Πέρασε την περισσότερη ζωή της προσπαθώντας να υπηρετεί τους άλλους, ώστε να αντισταθμίζει τα συναισθήματά της ότι δεν ήταν «αρκετά καλή» για την αγάπη του Επουράνιου Πατέρα ή οποιουδήποτε άλλου. Στις σχέσεις της, φοβόταν πως αν κάποιος την γνώριζε πραγματικά, θα πίστευε ότι ήταν απαίσια, όπως η ίδια πίστευε για τον εαυτό της. Βίωνε έναν έντονο φόβο απόρριψης, ο οποίος την οδηγούσε να φοβάται να προσπαθεί καινούργια πράγματα στη ζωή ή να κάνει απλά πράγματα, όπως να τηλεφωνήσει σε κάποιον. Είχε ευλογηθεί με ταλέντο στις καλλιτεχνικές εργασίες, όμως τα παράτησε γιατί φοβόταν ότι δεν θα άντεχε την κριτική.
Για περισσότερο από 50 χρόνια, τα συναισθήματά της, τής ανικανότητας, αδυναμίας, φόβου, θυμού, σύγχυσης, ντροπής, μοναξιάς και απομόνωσης καθοδηγούσαν τις καθημερινές αποφάσεις της.
Αντικατάσταση του πόνου με γαλήνη
Ο Σωτήρας υπέφερε «πόνους και βάσανα και πειρασμούς κάθε είδους». Αυτό το έκανε ώστε να μπορέσει «να μάθει σύμφωνα με τη σάρκα πώς να περιθάλπει το λαό του» (Άλμα 7:11-12). O πόνος που υπέφερε δεν ήταν μόνον για τις αμαρτίες μας αλλά και για την ίασή μας, όταν οι αμαρτίες κάποιου άλλου μας κάνουν να υποφέρουμε.
Εάν Εκείνος ήταν εδώ σήμερα, φαντάζομαι ότι ο Σωτήρας θα θρηνούσε μαζί και θα ευλογούσε εκείνους που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά, όπως θρήνησε μαζί και ευλόγησε τους Νεφίτες (βλέπε Νεφί Γ΄ 17). Αν και Εκείνος δεν βρίσκεται εδώ με το σώμα, το Πνεύμα Του μπορεί να είναι μαζί μας και έχει παράσχει έναν τρόπο για να ιαθούμε, να νιώσουμε γαλήνη και να συγχωρέσουμε.
Για πολλούς που έχουν πληγωθεί, η ιδέα ότι ο πόνος που φέρουν θα μπορούσε να αντικατασταθεί με γαλήνη, είναι σχεδόν απίστευτη. Συχνά οι πληγές του κακοποιημένου ατόμου περνούν απαρατήρητες και δεν αναγνωρίζονται από τους άλλους επί χρόνια. Ο πόνος φορά τη μάσκα του χαμογελαστού προσώπου, μιας προθυμίας να βοηθήσουν τους άλλους και να ζουν μια ζωή σαν να μην συνέβαινε τίποτα, ωστόσο ο πόνος είναι διαρκώς εκεί.
Ας συγκρίνουμε τη διαδικασία της συναισθηματικής ίασης με εκείνη του να φροντίζουμε και να θεραπεύουμε μία σωματική πληγή. Υποθέστε ότι όταν ήσασταν νέοι, σπάσατε το πόδι σας. Αντί να πάτε στον γιατρό για να βάλει στη θέση του το οστό, κουτσαίνατε πονώντας, μέχρι να περάσει ο δυνατός πόνος, όμως υπάρχει πάντα ένας ελαφρύς πόνος σε κάθε βήμα σας. Χρόνια αργότερα, θέλετε να φύγει ο πόνος και πηγαίνετε στον γιατρό. Ο γιατρός θα πρέπει να βάλει ξανά το οστό στη θέση του, να καθαρίσει ό,τι αναπτύχθηκε εκεί σταδιακά, να το βγάλει και να σας στείλει για φυσικοθεραπεία ώστε να ενδυναμωθεί το πόδι σας.
Η διαδικασία της ίασης από κακοποίηση είναι ίδια στο ότι το θύμα πρέπει πρώτα να αναγνωρίσει ότι ο πόνος είναι αληθινός και κάτι πρέπει να γίνει με αυτό. Η διαδικασία περιλαμβάνει να αναγνωρίσουμε τι συνέβη και να αφήσουμε τα συναισθήματα του πόνου, του φόβου και της θλίψης να τα νιώσουμε, να τα αναγνωρίσουμε και να τα επιβεβαιώσουμε. Συχνά βοηθά να δουλέψουμε με κάποιον επαγγελματία, με εμπειρία σε αυτή τη διαδικασία ίασης. (Ελέγξτε με τον ηγέτη σας ιεροσύνης για να μάθετε αν είναι διαθέσιμες στην περιοχή σας οι Οικογενειακές υπηρεσίες των Α.Τ.Η.)
Είτε έχει πρόσβαση το θύμα σε επαγγελματική βοήθεια είτε δεν έχει, το καλύτερο είναι να προσεύχεται, να μελετά τη ζωή του Σωτήρος και την Εξιλέωσή Του και να επισκέπτεται τακτικά έναν ηγέτη ιεροσύνης. Εκείνος μπορεί να βοηθήσει στην ελάφρυνση του φορτίου και να λάβει έμπνευση για να βοηθήσει το θύμα να καταλάβει την ουράνια αξία του και τη σχέση με τον Πατέρα στους Ουρανούς και τον Σωτήρα. Όπως δίδαξε πρόσφατα η αδελφή Κάρολ Στήβενς, Πρώτη Σύμβουλος στη Γενική Προεδρία της Ανακουφιστικής Εταιρείας: «Η ίαση μπορεί να είναι μία μακρά διαδικασία. Θα απαιτήσει να επιζητήσετε με προσευχή καθοδήγηση και κατάλληλη βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης συμβουλευτικής με καταλλήλως χειροτονημένους φέροντες την ιεροσύνη. Καθώς μαθαίνετε να επικοινωνείτε ανοιχτά, θέστε σωστά όρια και ίσως να αναζητήσετε επαγγελματική συμβουλή. Η διατήρηση της πνευματικής υγείας, σε όλη τη διαδικασία, είναι ζωτικής σημασίας!»3
Για την Χάννα, η ζωή της είχε γίνει τόσο ανυπόφορη, ώστε αναζήτησε βοήθεια. Ήξερε από τη μαρτυρία της ότι μπορούσε να αισθανθεί γαλήνη και ικανοποίηση στη ζωή, όμως δεν τα ένιωθε επί μονίμου βάσεως. Μέσω προσευχής και συζήτησης με τον επίσκοπό της, καθοδηγήθηκε να συμβουλευθεί κάποιον, οπότε θα μπορούσε να αποκτήσει τα εργαλεία που χρειαζόταν για να φέρει την αλήθεια στο φως και να μοιραστεί το φρικτό φορτίο που έφερε μόνη της. Κάνοντας αυτό, μπόρεσε να απελευθερώσει τον πόνο και να βρει την υπεσχημένη από τον Σωτήρα γαλήνη (βλέπε Κατά Ιωάννην 14:27). Μαζί με αυτήν την γαλήνη και την παρηγοριά ήρθε η επιθυμία και η ικανότητα να συγχωρήσει.
Η ανάγκη να συγχωρούμε
Η ιδέα της συγχώρησης είναι συχνά δύσκολη να την ακούσουν τα θύματα κακοποίησης και συχνά παρεξηγείται. Εάν νομίζουν ότι συγχώρηση σημαίνει να αφήσουν τον θύτη να ξεφύγει ή να πουν πως ό, τισυνέβη δεν έχει πια σημασία, το θύμα δεν θα αισθανθεί δικαιωμένο. Μολονότι έχουμε προσταχθεί να συγχωρούμε (βλέπε Δ&Δ 64:10), σε περιπτώσεις όπου το τραύμα είναι βαθύ, η ίαση τυπικά πρέπει να αρχίσει προτού το θύμα μπορέσει να συγχωρήσει πλήρως τον θύτη.
Εκείνοι οι οποίοι υποφέρουν τους πόνους που έχει προκαλέσει η κακοποίηση, ίσως βρουν παρηγοριά σε αυτή τη συμβουλή από το Βιβλίο του Μόρμον: «Εγώ, ο Ιακώβ, θα ήθελα να μιλήσω σε σας που είστε καθαροί στην καρδιά. Να προσβλέπετε στο Θεό με σταθερότητα νου, και να προσεύχεστε σ’ αυτόν με υπέρτατη πίστη, και αυτός θα σας παρηγορήσει στα βάσανά σας, και θα υπερασπιστεί την υπόθεσή σας, και θα στείλει κάτω δικαιοσύνη προς εκείνους που επιδιώκουν τον αφανισμό σας» (Ιακώβ 3:1). Η ανάγκη για δικαιοσύνη και το δικαίωμα της αποκατάστασης μπορεί να εναποτεθεί στον Κύριο, ώστε Εκείνος να μπορεί να αντικαταστήσει τον πόνο μας με ειρήνη.
Τελικά η Χάννα κατάλαβε ότι μπορούσε να εναποθέσει την ανάγκη για δικαιοσύνη στον Σωτήρα και σε ανταπόδοση βρήκε ένα συναίσθημα ειρήνης στη ζωή της, που όμοιό του δεν είχε ποτέ πριν βιώσει. Παλαιότερα, φοβόταν να παρευρεθεί σε οικογενειακές συγκεντρώσεις όπου θα ήταν παρών ο θύτης. Τώρα, χάρη στην προθυμία της να αντιμετωπίσει δύσκολες συναισθηματικές πληγές στη διαδρομή της προς την ίαση, δεν φοβάται πλέον να βρίσκεται όπου εκείνος είναι παρών και μπορεί ακόμα και να τον συμπονέσει στην προχωρημένη ηλικία του.
Ελεύθεροι από άχρηστα φορτία
Ο Πρεσβύτερος Ρίτσαρντ Σκοτ (1928-2015) της Απαρτίας των Δώδεκα Αποστόλων δήλωσε: «Η πλήρης ίαση θα έλθει μέσω της πίστης σας στον Ιησού Χριστό και της δύναμής Του και ικανότητας, μέσω της Εξιλέωσής Του, να θεραπεύσει τις ουλές από εκείνο που είναι άδικο και δεν το αξίζουμε…
»Σας αγαπά. Έδωσε τη ζωή Του, ώστε να μπορείτε να είστε ελεύθεροι από άχρηστα φορτία. Εκείνος θα σας βοηθήσει να το πράξετε. Ξέρω ότι Εκείνος έχει τη δύναμη να σας θεραπεύσει»4.
Ο ενάντιος θέλει να κρατά τους ανθρώπους δεμένους με τον πόνο και τη δυστυχία, διότι είναι γεμάτος αθλιότητα (βλέπε Νεφί Β΄ 2:27). Με τη βοήθεια του Σωτήρος μας, Ιησού Χριστού, ο πόνος μπορεί πραγματικά να αντικατασταθεί με ειρήνη, μόνον όπως ο Σωτήρας είναι ικανός να την δώσει και μπορούμε να ζήσουμε με χαρά. «Ο Αδάμ έπεσε για να μπορέσουν να υπάρξουν οι άνθρωποι, και οι άνθρωποι υπάρχουν για να μπορέσουν να έχουν αγαλλίαση» (Νεφί Β΄ 2:25). Το να ζούμε με χαρά θα επιτρέψει να μπορούμε να αντέξουμε καλύτερα τις εποχές δοκιμασίας και να είμαστε εις θέσιν να μαθαίνουμε, να αυξανόμαστε πνευματικά και να γίνουμε περισσότερο σαν τον Πατέρα μας στους Ουρανούς.
Αισθάνομαι ταπεινότητα από την ευλογία που είχα στη ζωή μου να κάθομαι με εκείνους που επλήγησαν από κακοποίηση και να βλέπω το θαύμα της ίασης το οποίο αληθινά έρχεται μόνον μέσω του Σωτήρος. Εάν ζείτε αυτόν τον πόνο, παρακαλώ στραφείτε με προσευχή για βοήθεια. Δεν χρειάζεται να φέρετε το βαρύ φορτίο μόνοι σας. Γνωρίζω ότι Εκείνος θεραπεύει, διότι έχω σταθεί μάρτυρας σε αυτό, αναρίθμητες φορές.