2021
Ngaahi Fuakavá, Ngaahi Ouaú, mo e Ngaahi Tāpuakí
Sepitema 2021


Ngaahi Fuakavá, Ngaahi Ouaú, mo e Ngaahi Tāpuakí

Mei ha lea ʻi ha fakatahaʻanga lotu, “Covenants—Accepting God’s Offered Blessings,” ne fakahoko ʻi he ʻUnivēsiti Pilikihami ʻIongi–ʻAitahoó ʻi he ʻaho 22 ʻo Sepitema, 2020.

ʻOku tau fili ke tali e ngaahi tāpuaki ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau fakaʻaongaʻi ai ʻetau tauʻatāina ke filí ke maʻu e ngaahi ouaú mo tauhi e ngaahi fuakava ʻoku fekauʻaki mo iá.

ʻĪmisi
one man baptizing another

Lolotonga ʻeku fuofua semesitā ʻi he ʻapiako laó, naʻe akoʻi ʻeku kalasi lao aleapaú ʻe ha palōfesa tuʻukimuʻa naʻe angaʻofa mo angalelei—ʻi he taimi naʻe ʻikai ke ne ʻi he lokiakó aí. ʻI he kalasí, ne hoko ia ko ha faiako taukei ʻi he founga faka-Sōkolotesí (Socratic)—ko ha founga fakafaiako ne kau ai hono fai ha ngaahi fehuʻi loloto ʻi ha founga naʻe fakataumuʻa ke fakatupulaki ai ʻa e fakakaukau fifilí.

Ko e lahi taha ʻo e ngaahi taimi kalasí naʻe vahe mai ai ke mau lau ha ngaahi tuʻutuʻuni fakalao pe fakamatala hopo ʻe tolu. Lolotonga e kalasí, naʻe ui ha tokotaha ako ke ne fakamatalaʻi fakanounou ʻa e ngaahi moʻoniʻi meʻa ʻo e meʻa ne hokó pea fakamatalaʻi leva ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni fakalao ʻo e lao aleapaú ʻa ia naʻe hā mei he meʻa naʻe hokó. Meʻapangó, naʻe moʻulaloa leva ʻa e tokotaha ako ko ʻení ki he ngaahi fehuʻi loloto, fakafihi ʻa e palōfesá ne hoko atu ki aí. Naʻe meimei ke hoko maʻu pē ʻeni ko ha aʻusia fakatupu loto-fakatōkilalo.

Ko e fuofua taimi naʻe ui ai aú, naʻe fekauʻaki ʻa e ngaahi meʻá ni mo ha tefitoʻi moʻoni ʻo e lao aleapaú ʻoku ʻiloa ko e aleapau tafaʻaki tahá (unilateral acceptance). Ko hono olá, kuo teʻeki ai ngalo ʻiate au ʻa e tefitoʻi moʻoni ko iá.

Fokotuʻu Atu mo Hono Talí

Makehe mei he ngaahi meʻa kehé, ke faʻu ha aleapau ʻi he ngaahi lao ʻa e tangatá, kuo pau ke ʻi ai ha meʻa ʻoku fokotuʻu atu mo hano tali. Ko e angamahení, ʻoku faʻu ha aleapau ʻi he taimi ʻoku fai ai ʻe ha tafaʻaki ʻe taha ha fokotuʻu atu pea tali ʻe he tafaʻaki ʻe tahá ʻa e fokotuʻú.

ʻI ha ngaahi aleapau ʻe niʻihi, hangē ko ha aleapau ke fakatau ha kelekele, ʻoku fie maʻu ʻe he laó ke tohi ʻa e fokotuʻú mo hono talí. ʻI he ngaahi tūkunga kehé, ko e meʻa pē ʻoku fie maʻú ke felotoi ngutu pē ʻa e ongo tafaʻakí. Ka ʻi he ngaahi aleapau ʻe niʻihi, ko hono tali ʻo ha fokotuʻú ʻoku fai pē ia ʻi hono fakahoko ʻo e ngāué. ʻOku ʻiloa ʻeni ko e aleapau tafaʻaki tahá.

Hangē ko ʻení, mahalo te u pehē atu, “Kapau te ke ʻomi ha tōseni siaine, te u totongi atu ha $100.” Ke tali ʻeku fokotuʻu leleí, ʻoku ʻikai fie maʻu ia ke ke fakamoʻoni ʻi ha aleapau pe lea ʻaki te ke ʻomi ha siaine. Ko e meʻa pē ʻoku fie maʻú ke ke ʻalu ki he falekoloá pe māketí, fakatau mai ha tōseni siaine, pea ʻomi ia kiate au. Pe, ʻi ha ngaahi feituʻu ʻe niʻihi ʻo e māmaní, mahalo te ke taaʻi mai pē ʻe koe e taaʻi siainé. Tatau ai pē, kapau te ke ʻomi ha tōseni siaine, ʻoku ou haʻisia ke totongi atu ha $100. Ko e hā hono ʻuhingá? Koeʻuhí he naʻá ke tali ʻeku fokotuʻú ʻi hoʻo fakahoko e ngāué.

Kuo Pau ke Tau Ngāue

ʻOku founga tatau hono fakahoko e ngaahi fuakava mo ʻetau Tamai Hēvaní. Ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki lelei ʻokú Ne fokotuʻu maí, kuo pau ke tau ngāue ke tali kinautolu. ʻOku ʻikai fai ha alea pea muimui atu hano tali ʻaki ha fakamoʻoni hingoa. Ka ʻi heʻetau fakahaaʻi mo ngāue ʻo fakatatau mo Hono finangaló, kau ai hono maʻu e ngaahi ouau mahuʻingá, ʻoku tau fakahaaʻi ai ʻetau holi mo e loto-fiemālie ke fai ha ngaahi fuakava mo Iá. ʻI heʻetau tauhi ʻetau ngaahi fuakavá ʻaki e meʻa ʻoku tau fakahokó, ʻoku tau feʻunga ai ke maʻu e ngaahi tāpuaki lelei kuó Ne talaʻofa maí.

ʻOku tau ako ʻi he Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá:

“ʻOku ʻi ai ha fono naʻe tuʻutuʻuni pau ʻi he langí kimuʻa ʻi he teʻeki ai ke ʻai ʻa e ngaahi tuʻunga ʻo e māmaní, ʻa ia ʻoku makatuʻunga ki ai ʻa e ngaahi tāpuaki kotoa pē—

“Pea ʻo ka tau ka maʻu ha tāpuaki mei he ʻOtuá, ʻoku tupunga ia ʻi he talangofua ki he fono ʻa ia ʻoku makatuʻunga ia ki aí” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 130:20–21).

Naʻe akoʻi ʻe he Fakamoʻuí, “ʻE ʻikai hū ki he puleʻanga ʻo e langí ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku pehē mai kiate au, ʻEiki, ʻEiki, ka ko ia ʻokú ne fai ʻa e finangalo ʻo ʻeku Tamai ʻoku ʻi he langí” (Mātiu 7:21).

ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻoku tau tali e tāpuaki ʻo e moʻui taʻengata ʻi he puleʻanga ʻo e langí kuo fokotuʻu mai ʻe heʻetau Tamai Hēvaní, ʻo ʻikai ʻi he meʻa pē ʻoku tau lea ʻakí ka ʻi he meʻa foki ʻoku tau fakahokó. Pea ʻi he taimi ʻoku tau fuakava ai mo Iá, kuó Ne fakapapauʻi mai kiate kitautolu, “Ko au, ko e ʻEikí, ʻoku ou haʻisia, ʻo ka mou ka fai ʻa e meʻa ʻoku ou lea ʻakí.” Naʻá Ne toe fakamahino mai foki kapau he ʻikai ke tau fai Hono finangaló—kapau he ʻikai ke tau tali ʻEne fokotuʻú—ta ʻoku ʻikai haʻatau aleapau: “ʻO ka ʻikai te mou fai ʻa ia ʻoku ou lea ʻakí, ʻoku ʻikai hamou talaʻofa” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 82:10; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Ngaahi Ouau ʻo e Fakamoʻuí mo e Hakeakiʻí

ʻĪmisi
young couple walking in front of temple

ʻOku tau fai e ngaahi fuakava ʻoku fie maʻu ki he fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ʻi heʻetau maʻu e ngaahi ouau toputapú. Hangē ko ia ʻoku hā ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: “ʻOku fakahoko ʻe he kāingalotú e ngaahi fuakava mo e ʻOtuá ʻi heʻenau maʻu e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí. … Ko kinautolu kotoa pē ʻoku kātaki ki he ikuʻangá ʻi hono tauhi ʻenau ngaahi fuakavá, te nau maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.”1

Ko e ngaahi ouau ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí ko e papitaisó, hilifakinimá mo e meʻa-foaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, fakanofo ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ki he houʻeiki tangatá, pea mo e ngaahi ouau ʻo e ʻenitaumení mo e sila ʻi he temipalé.2 ʻOku fakahoko fakafofonga ʻa e ngaahi ouau takitaha ko ʻeni ʻe nima ʻi he temipalé maʻá e ngaahi kui kuo pekiá koeʻuhí ʻoku mahuʻinga ʻa e ngaahi ouau ko ʻení ki he fānau kotoa ʻa e ʻOtuá.

ʻOku fakatātaaʻi ʻe he lekooti ʻo e faiako ʻa ʻAlamā ʻi he Ngaahi Vai ʻo Molomoná ʻa e fekauʻaki ʻa e ngaahi fuakavá, ouaú, mo e ngaahi tāpuakí. Fakatokangaʻi ʻa e founga ʻoku fokotuʻu ai ʻe he ʻOtuá, ʻo fakafou ʻi Heʻene palōfitá, ʻa e ngaahi tuʻungá, fakamatalaʻi ʻa e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa maí, mo fakahā ʻa e founga te tau lava ai ʻo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ko iá.

Kiate kinautolu naʻa nau fakatahataha mai ki he Vai ʻo Molomoná ʻa ia naʻa nau fakahaaʻi ʻenau holi ke hū ki he lotoʻā sipi ʻo e ʻOtuá—ʻo hoko ʻa e holí ko ha fuofua sitepu mahuʻinga (vakai, ʻAlamā 32:27)—Naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā ʻa e meʻa naʻe fie maʻu meiate kinautolú. Ne pau ke nau “loto ke fefuaʻaki ʻa hoʻomou ngaahi kavengá, … tangi fakataha mo kinautolu ʻoku tangí; … fakafiemālieʻi ʻa kinautolu ʻoku ʻaonga ki ai ʻa e fakafiemālié, pea “tuʻu ko e kau fakamoʻoni ʻo e ʻOtuá ʻi he taimi kotoa pē pea ʻi he meʻa kotoa pē pea ʻi he feituʻu kotoa pē … ʻo aʻu ki he maté” (Mōsaia 18:8, 9).

Naʻe fakamatalaʻi leva ʻe ʻAlamā honau ngaahi tāpuaki ne talaʻofa angé: “Ke huhuʻi ʻa kimoutolu ʻe he ʻOtuá, pea mou kau fakataha mo kinautolu ʻoku ʻo e ʻuluaki toetuʻú, koeʻuhi ke mou maʻu ʻa e moʻui taʻengatá” pea ʻe “huaʻi hifo [ʻe he ʻEikí] ʻa hono Laumālié ʻo lahi ʻaupito kiate kimoutolu” (Mōsaia 18:9, 10).

Ko e hā naʻe fie maʻu ke fakahoko ʻe he kakaí kae lava ke tali ʻa e ngaahi tāpuaki fakaʻofoʻofa ko iá? ʻI he ngaahi lea ʻa ʻAlamaá: “[Kuo pau] ke papitaiso ʻa kimoutolu ʻi he huafa ʻo e ʻEikí, ko e fakamoʻoni kiate ia kuo mou fai ha fuakava mo ia te mou tauhi kiate ia mo tauhi ʻene ngaahi fekaú” (Mōsaia 18:10; tānaki atu hono fakamamafaʻí). Fakatokangaʻi ange ko e ouau ʻo e papitaisó, ko ha ngāue toputapu ʻoku manatuʻi lelei ʻe hatau tokolahi, ʻoku hoko ia ko ha fakamoʻoni pe fakahā mahino kuo tau fakahoko ha fuakava mo e ʻOtuá.

Naʻe vēkeveke ʻa e kakaí ke fai ʻeni pea “naʻa nau pasipasi honau nimá ʻi he fiefia, ʻo nau kaila: Ko e fakaʻamu ia ʻa homau lotó” (Mōsaia 18:11). Naʻa nau loto-tauʻatāina ke fai ha fuakava ʻi heʻenau hifo ki he vai ʻo e papitaisó.

Ko e meʻa tatau pē, ʻi heʻetau maʻu takitaha ʻa e ngaahi ouau kehe ʻo e fakamoʻuí mo e hakeakiʻí, ʻoku tau maʻu ai ha toe ngaahi talaʻofa ʻo ha ngaahi tāpuaki maʻongoʻonga. ʻOku toputapu e ngaahi fuakava ʻoku tau faí pea ʻokú ne haʻi kitautolu mo e ʻOtuá. ʻOku tau fili ke tali ʻEne ngaahi tāpuaki kuo fokotuʻu maí ʻi heʻetau fakaʻaongaʻi ʻetau tauʻatāina ke filí ke maʻu e ngaahi ouaú mo tauhi e ngaahi fuakava ʻoku fekauʻaki mo iá.

Ko e Sākalamēnití

ʻĪmisi
young man passing the sacrament to members in church

ʻOku fakaafeʻi kitautolu ʻe he ouau ʻo e sākalamēnití ke tau manatuʻi ʻa e Fakamoʻuí mo ʻetau ngaahi fuakavá. ʻI he taimi naʻe fokotuʻu ai ʻe Sīsū Kalaisi ʻa e sākalamēnití ʻi he kau Nīfaí, naʻá Ne foaki ʻa e mālohi ʻo e lakanga fakataulaʻeikí ki Heʻene kau ākongá mo fakahinohinoʻi kinautolu ke nau “pakipaki ʻa e maá mo tāpuakiʻi ia pea ʻoatu ki he kakai ʻo hoku siasí, kiate kinautolu kotoa pē ʻe tui mo papitaiso ʻi hoku hingoá” (3 Nīfai 18:5).

ʻOku tau faʻa fakakaukau ki hono maʻu ʻo e sākalamēnití ke fakafoʻou ʻetau ngaahi fuakava ʻi he papitaisó. Neongo ʻoku tonu ia, fakatokangaʻi ange ʻa e lea ʻoku fakaʻaongaʻi ʻe he Fakamoʻuí. ʻI Heʻene fakahinohinoʻi Hono kau muimuí ke nau maʻu e maá, naʻá Ne folofola, “Te mou fai ʻeni ko e fakamanatu ki hoku sinó, ʻa ia kuó u fakahā kiate kimoutolú. Pea ʻe hoko ia ko e fakamoʻoni ki he Tamaí ʻoku mou manatu ai pē kiate au” (3 Nīfai 18:7; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻI heʻenau inu ʻa e uainé, naʻá Ne folofola, “ʻI hoʻomou fai ʻa e ngaahi meʻa kuó u fekau kiate kimoutolú, pea ʻoku fakamoʻoniʻi ai ki he Tamaí ʻoku mou fie fai ʻa e meʻa ʻa ia kuó u fekau kiate kimoutolú” (3 Nīfai 18:10; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

ʻI hono fakalea ʻe tahá, ʻi heʻetau maʻu e sākalamēniti ʻo e uike takitahá, ʻoku tau fakamoʻoni mo ʻiloʻi pau foʻou ai te tau manatu maʻu pē kia Sīsū Kalaisi pea ʻoku tau loto-fiemālie ke tauhi ʻEne ngaahi fekaú. Kapau te tau manatu maʻu ai pē kiate Ia mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú, ʻe ʻiate kitautolu ʻa Hono Laumālié (vakai, 3 Nīfai 18:7, 11).

Ngaahi Tāpuaki ʻOku Tau Maʻú

ʻI heʻetau fakakaukau ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu ʻi heʻetau maʻu ʻa e sākalamēnití, naʻe pehē ʻe Palesiteni Tāleni H. ʻOakesi, ko e Tokoni ʻUluaki ʻi he Kau Palesitenisī ʻUluakí: “Koeʻuhí kuo pakipaki ia, ʻoku makehe ʻa e meʻi mā takitaha, ʻo hangē pē ko e makehe ʻa e niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau maʻu iá. ʻOku tau maʻu kotoa ha ngaahi angahala kehekehe ke fakatomala mei ai. ʻOku tau takitaha fie maʻu kotoa ha ngaahi founga kehekehe ke fakamālohia ai ʻo fakafou ʻi he Fakalelei ʻa e ʻEiki ko Sīsū Kalaisí, ʻa ia ʻoku tau fakamanatua i he ouau ko ʻení.”3

Kuó u ʻiloʻi hono ʻaonga ke fakalaulauloto ki he veesi 10, 12, mo e 14 ʻo e 3 Nīfai 18. ʻOku folofola ʻa e Fakamoʻuí ʻi he ngaahi veesi takitaha ko ʻení kiate kinautolu ʻoku nau maʻu ʻa e sākalamēnití, “ʻOku monūʻia ʻa kimoutolu,” ka ʻoku ʻikai ke Ne fakamahinoʻi mai pe ko e hā ʻa e tāpuaki ʻe maʻú. Mahalo koeʻuhí ʻoku kehekehe ʻa e tokotaha kotoa pē ʻoku kau ʻi he ouau toputapú ni ʻo hangē ko e fuo ʻo e meʻi mā takitaha, ʻoku tau takitaha fie maʻu ai ha ngaahi tāpuaki kehekehe. Neongo ʻoku kehekehe hotau ngaahi faingataʻaʻiá, tūkungá, mo e fiemaʻú, ka kuo talaʻofa mai ʻe he Fakamoʻuí kiate kitautolu takitaha ʻoku tauhi e fuakava ʻo e sākalamēnití, “ʻOku monūʻia ʻa kimoutolu.”

ʻOfá mo e ʻAloʻofá

Te u fakaʻilongaʻi he taimí ni ha faikehekehe mahuʻinga ʻi he ngaahi fono ʻa e ʻOtuá mo e ngaahi fono ʻa e tangatá: ʻa e fatongia ʻo e ʻofá mo e ʻaloʻofá ʻi he palani ʻo e huhuʻi ʻa e ʻOtuá maʻa ʻEne fānaú. Hangē ko ia kuo fakatokangaʻí, ʻoku tau fakaafeʻi ʻi he ngaahi meʻa lahi ʻa ʻEne ngaahi tāpuakí ʻo fakafou ʻi heʻetau ngaahi ngāué. Hangē ko ia ʻoku fai ʻe he mātuʻa ʻofá, ʻoku ʻafioʻi ʻe he Tamai Hēvaní ʻi he ʻaloʻofa ʻa e holi hotau lotó pea mo ʻetau ngaahi ngāué (vakai, Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 137:9). ʻOkú Ne ʻafioʻi ko e taimi ʻe niʻihi ko e faingamālie ke ngāué ʻoku fakangatangata pē ia ki he ngaahi tūkunga ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo mapuleʻí. ʻE hangē ʻoku taʻofi ʻetau fakalakalaká pea mo e maʻu ʻo e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻoku tau fakaʻamuá, ʻe ha mate kei siʻi, faingataʻaʻia fakaesino lahi, siʻisiʻi ʻo e ʻiló pe faingamālié, pe ha toe faʻahinga tōʻonga taʻetotonu pē ʻoku hoko ʻi ha māmani hinga.

ʻĪmisi
the Savior praying in Gethsemane

Christ in Gethsemane (Ko Kalaisi ʻi Ketisemani), tā ʻe Dan Burr

Ko ia ai, ko e uho ʻo e palani lahi ʻo e fiefiá ko ha Fakamoʻui, ko Sīsū Kalaisi, ʻokú Ne fakakakato ʻa e tōnounoú, ikunaʻi ʻa e taʻetotonú, pea fakaʻatā ʻa e taha kotoa—ʻa kinautolu kotoa ʻoku holi moʻoni mo fai ʻa e meʻa kotoa te nau lavá—ke tali mo maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki kuo talaʻofa mai ʻe ha Tamai Hēvani ʻofá.

ʻOku finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke tau toe foki ange ki Hono ʻaó, ka ʻokú Ne finangalo ke tau foki ange he ʻoku tau holi ke fai ia. Hangē ko hono akoʻi ʻe ʻEletā Teili G. Lenilani ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá: “Ko e taumuʻa ʻa ʻetau Tamai Hēvaní ʻi he tuʻunga fakaemātuʻá, ʻoku ʻikai ko e ʻai ʻEne fānaú ke nau fai ʻa ia ʻoku totonú; ka ko e ʻai ʻEne fānaú ke nau fili ke fai ʻa e meʻa ʻoku totonú pea fakaiku ʻo hoko ʻo tatau mo Ia. Kapau ko ʻEne fie maʻú pē ke tau talangofua, te Ne fakaʻaongaʻi ha ngaahi pale mo ha ngaahi tautea vave ke teke ʻetau angafaí.”4

ʻOku fie maʻu ʻe he Tamai Hēvaní ha loto-lelei pea pehē foki ki ha fie ngāue mei hotau tafaʻakí. Ko e konga lahi ʻo e ngaahi pale ki hono fili ʻo e meʻa ʻoku totonú ʻoku maʻu ia ʻi he kahaʻú, pea ʻoku lahi ange ia ʻi he meʻa ʻoku totonu ke tau maʻú—ʻa ia ko e ʻuhinga ia ʻoku ui ai ha ngaahi pale ʻe niʻihi ko ha meʻaʻofá (vakai, 1 Nīfai 10:17; Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 14:7). Hangē ko e mātuʻa angaʻofa mo ʻaloʻofa ʻoku hoko ko ʻetau Tamai Hēvaní, ʻokú Ne foaki lahi mai kiate kitautolu—ʻo ope atu ʻi ha faʻahinga meʻa pē ne tau fakahokó. Ko ia ai, ʻoku ʻikai ngāueʻi ʻa e hakeakiʻí, ka kuo pau ke fili, tali ia, pea maʻu ʻi he loto-houngaʻia.

ʻOfa ke tau takitaha ngāue ʻi he tui, talangofua, faivelenga, mo e houngaʻia ke mateuteu ke maʻu ʻa e “meʻa kotoa pē ʻoku maʻu ʻe [heʻetau] Tamaí” ʻi he ngaahi taimi mo e tūkunga kotoa pē (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 84:38; vakai foki, ʻAlamā 34:32).

Ko ha Kakai Māʻoniʻoni ʻo e Fuakavá

ʻOku tau moʻui ʻi ha kuonga fakaʻofoʻofa ʻoku lava ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e ongoongoleleí ʻe he niʻihi ʻoku nau tali kinautolú. Kuo akonaki ʻa Palesiteni Lāsolo M. Nalesoni ʻo pehē:

“ʻOku tau nofomuʻa ke sio tonu he meʻa naʻe mamata ki ai e palōfita ko Nīfaí ʻi ha mata meʻa-hā-mai, ʻe ʻalu hifo e ‘mālohi ʻo e Lami ʻa e ʻOtuá’ ki he ‘kakai ʻo e fuakava ʻo e ʻEikí, ʻa ia kuo fakamovetevete ki he funga kotoa ʻo e māmaní; pea naʻe fakamahafu ʻa kinautolu ʻaki ʻa e māʻoniʻoní pea mo e mālohi ʻo e ʻOtuá ʻi he fuʻu nānau lahi’ [1 Nīfai 14:14].

“ʻOku kau kimoutolu, kāinga ʻi he houʻeiki tangata, fafine mo e fānau naʻe mamata ki ai ʻa Nīfaí. Fakakaukau ki ai!”5

ʻOku ʻofa ʻa e Tamai Hēvaní ʻiate kitautolu pea ʻokú Ne finangalo moʻoni ke tāpuakiʻi kitautolu. ʻE lava ke fakamoʻui e taha kotoa ʻi he Fakalelei taʻefakangatangata ʻa Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. ʻI heʻetau falala ki he ʻOtuá mo ngāue ʻi he tui ke fakahoko mo tauhi ʻa e ngaahi fuakava toputapu mo Iá, hono ʻikai ke lahi ʻa ʻetau fiefia ʻi he taimí ni pea ʻi he kotoa ʻo ʻitānití.

Ngaahi Maʻuʻanga Fakamatalá

  1. Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa: Ko e Ngāue ʻi he Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní, 3.5.1, ChurchofJesusChrist.org.

  2. Vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoa, 18.1.

  3. Vakai, Dallin H. Oaks, “Introductory Mesage” (lea naʻe fai he seminā ki he kau palesiteni fakamisiona foʻoú, 25 Sune, 2017), 2.

  4. Dale G. Renlund, “Mou Fili he ʻAhó Ni,” Liahona, Nōvema 2018, 104.

  5. Russell M. Nelson, “Fanongo Kiate Ia” Liahona, Mē 2020, 88.

Paaki