Fuakava Motuʻá 2022
29 ʻAokosi–4 Sepitema. Lea Fakatātā 1–4; 15–16; 22; 31; Tangata Malanga 1–3; 11–12: “Ko e Manavahē [ki he ʻEikí] ko e Kamataʻanga Ia ʻo e ʻIló”


“29 ʻAokosi–4 Sepitema. Lea Fakatātā 1–4; 15–16; 22; 31; Tangata Malanga 1–3; 11–12: ‘Ko e Manavahē [ki he ʻEikí] ko e Kamataʻanga Ia ʻo e ʻIló,’” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: Fuakava Motuʻa 2022 (2021)

“29 ʻAokosi–4 Sepitema. Lea Fakatātā 1–4; 15–16; 22; 31; Tangata Malanga 1–3; 11–12,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí: 2022

ʻĪmisi
ko ha tangata ʻokú ne ako ʻa e folofolá

29 ʻAokosi–4 Sepitema

Lea Fakatātā 1–4; 15–16; 22; 31; Tangata Malanga 1–3; 11–12

“Ko e Manavahē [ki he ʻEikí] ko e Kamataʻanga Ia ʻo e ʻIló”

Fakakaukau ki he founga ‘e tokoni ai hoʻo ako e Lea Fakatātaá mo e Tangata Malangá ke “fakatokangaʻi ho telingá ki he potó, pea ke tokanga ai ho lotó ki he faʻa fakakaukaú” (Lea Fakatātā 2:2).

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻI he ʻuluaki vahe ʻo e tohi ʻo e Lea Fakatātaá, ʻoku tau ʻilo ai e ngaahi leá ni: “ʻE hoku foha, fanongo ki he akonaki ʻa hoʻo tamaí, pea ʻoua naʻá ke liʻaki ʻa e fekau ʻa hoʻo faʻeé” (Lea Fakatātā 1:8). ‘E lava ke vakai ki he Lea Fakatātaá ko ha fakatahatahaʻi ʻo e ngaahi lea poto mei ha mātuʻa ʻofa, ʻa ia ko ʻene tefitoʻi pōpoakí ko e ngaahi tāpuaki ʻo e nongá mo e tuʻumālié ʻoku maʻu ʻe kinautolu ʻoku fekumi ki he potó—tautautefito ki he faʻahinga poto ʻoku foaki ʻe he ʻOtuá. Ka ‘oku hoko mai ʻi he Lea Fakatātaá ʻa e tohi ʻo e Tangata Malangá, ʻa ia ʻoku hangē ʻoku pehē, “ʻOku ʻikai ko ha meʻa faingofua.” Naʻe pehē ʻe he Tangata Malanga ne fakamatala ki ai ʻi he Tangata Malangá naʻá ne “tuku [hono] lotó ke ʻilo ʻa e potó” ka naʻe kei “fakamamahi ki he laumālié” mo “lahi ʻa e mamahí” (Tangata Malanga 1:17–18). ‘Oku fehuʻi ʻe he tohí ʻi ha ngaahi founga kehekehe, “ʻE lava nai ke ʻi ai ha ʻuhinga moʻoni ʻi ha māmani ʻoku ngali taʻeʻaonga, fakataimi, mo taʻepau ai e meʻa kotoa pē?”

Ka neongo ʻoku vakai ʻa e ongo tohí ki he moʻuí mei he ngaahi tafaʻaki kehekehe, ka ʻoku akoʻi mai ai ha ngaahi moʻoni ʻoku faitatau. ʻOku pehē ʻi he Tangata Malangá: “Ke tau fanongo ki he fakaʻosi ʻo e ngaahi meʻá ni kotoa pē: Ke ke manavahē ki he ʻOtuá, pea ke fai ki heʻene ngaahi fekaú: he ʻoku kātoa ʻi he meʻá ni ʻa e ngāue totonu ʻa e tangatá” (Tangata Malanga 12:13). ʻOku maʻu e tefitoʻi moʻoni tatau ko ʻení ʻi hono kotoa ʻo e Lea Fakatātaá: “Falala ki [he ʻEikí] ʻaki ho lotó kotoa. … ʻOua naʻá ke pehē ʻi ho mata ʻoʻoú, ʻokú ke poto; ka ke manavahē [ki he ʻEikí]” (Lea Fakatātā 3:5, 7). Tatau ai pē pe ko e hā e tūkunga ʻo e moʻuí, naʻa mo e taimi ʻoku ngali puputuʻu mo fakaʻohovale aí, ʻoku lelei ange maʻu pē ʻa e taimi ʻoku tau falala ai ki he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí.

Ke maʻu ha vakai fakalūkufua ki he ongo tohí ni, vakai ki he “Lea Fakatātā” mo e “Tangata Malanga” ʻi he Fakahinohino ki he Ngaahi Folofolá.

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakatāutahá

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakataautaha ʻo e Folofolá

Lea Fakatātā 1–4; 15–16

“Fakatokangaʻi ho telingá ki he potó.”

‘Oku fonu e tohi ʻo e Lea Fakatātaá ʻi he ngaahi fakakaukau fekauʻaki mo e potó. Fakakaukau ke fakaʻilongaʻi e foʻi lea ko e “poto” mo e ngaahi lea fekauʻaki hangē ko e “ʻiló” mo e “fakakaukaú,” ʻi hoʻo lau ki ai ʻi he vahe 1–4 mo e 15–16. ʻOku kaunga fēfē ʻa e ngaahi vahé ni ki he anga hoʻo fakakaukau fekauʻaki mo e potó? Fakatatau ki he meʻa naʻá ke maʻú, te ke fakamatalaʻi fēfē ʻa e poto ʻoku “foaki ʻe [he ʻEikí]”? (Lea Fakatātā 2:6). Fakakaukau ki he founga ‘okú ke fekumi ai ki he tokoni ʻa e ʻEikí ke “loto potó” (Lea Fakatātā 16:21). Ko e hā e ngaahi tāpuaki ʻoku maʻu mei he poto ʻa e ʻOtuá?

Vakai foki, Lea Fakatātā 8–9; Mātiu 7:24–27; 25:1–13.

Lea Fakatātā 1:7; 2:5; 16:6; 31:30; Tangata Malanga 12:13

Ko e hā ʻa e “manavahē [ki he ʻEikí]”?

Na‘e fakamatala ʻe ʻEletā Tēvita A. Petinā ʻo pehē: “‘Oku ‘ikai hangē ia ko e ilifia fakamāmani ‘okú ne fakatupu ‘a e loto-tailiilí mo e loto-hohaʻá, ka ko e manavahē ‘oku faka-ʻOtuá ko ha maʻuʻanga melino, loto-fakapapau, mo e loto-falala. … ʻOkú [ne] kāpui … ʻa e ongoʻi loto-ʻapasia moʻoní, fakaʻapaʻapa, mo e tanganeʻia ʻi he ʻEiki ko Sīsū Kalaisí; mo e talangofua ki Heʻene ngaahi fekaú; mo e nofo ʻamanaki ki he Fakamaau Fakaʻosí mo e fakamaau totonú ʻi Hono toʻukupú. … Ko e manavahē faka-ʻOtuá ʻa e ʻofa mo e falala kiate Iá” (“Ko Ia Naʻa Nau Taʻofi ʻEnau Ilifiá,” Liahona, Mē 2015, 48–49).

Vakai foki, Lea Fakatātā 8:13.

Lea Fakatātā 4

“Fakakaukau ki he ʻalunga ʻo ho vaʻé.”

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Lea Fakatātā 4 ʻa e potó mo e māʻoniʻoní ko ha “ʻalunga” pe ko ha “hala” (vakai foki, Lea Fakatātā 3:5–6). ʻI hoʻo lau e vahe ko ʻení, mahalo te ke maʻu ha ngaahi veesi folofola ʻe tokoni ke ke fakalaulauloto ki he “ʻalunga ʻo ho vaʻé” (veesi 26) mo e founga ʻoku tataki ai koe ʻe hoʻo ngaahi mangá ke ke ofi ange ki he ʻEikí. Hangē ko ʻení, ko e hā ʻoku akoʻi ʻe he veesi 11–12 mo e 18–19 fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki ʻo e muimui ki he hala totonú? Ko e hā e ʻuhinga ʻo e veesi 26 mo e 27 kiate koé?

Vakai foki, 2 Nīfai 31:18–21.

Lea Fakatātā 15:1–2, 4, 18, 28; 16:24–32

“ʻOku tekeʻi atu ʻa e houhaú ʻe he tali fakavaivaí.”

Mahalo ʻe ueʻi koe ʻe he niʻihi ʻo e lea fakatātā ʻi he vahe 15 mo e 16 ke fakaleleiʻi e founga hoʻo fetuʻutaki mo e niʻihi kehé, tautautefito ki he niʻihi ʻokú ke ʻofa aí. Hangē ko ʻení, fakakaukau ki ha taimi pau ne ke mei fakaʻaongaʻi ai ha “tali fakavaivai” kae ʻikai ko ha “lea fakamamahi” (Lea Fakatātā 15:1). ʻOku tokoni fēfē e faleʻi ʻi he Lea Fakatātā 16:24–32 ke ke fakakaukau ki he ngaahi lea ʻokú ke fakaʻaongaʻí?

Fakakaukau ki he fakakaukau ko ʻeni meia ʻEletā C. Kuleki Seuikí: “ ʻOku kau ʻi he ʻlea fakavaivaíʼ ʻa e tali ʻoku fakapotopotó—ko ha ngaahi lea ʻoku mapuleʻi mei ha loto ʻoku fakatōkilalo. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻeni ke ʻoua naʻa tau lea hangatonu pe tuku ai e moʻoni fakatokāteliné. ʻE lava pē ke fai e ngaahi lea fakahangatonú ʻi he laumālie angavaivai” (“Ko e Hā Hoʻo Fakakaukaú?Liahona, Mē 2014, 42).

ʻĪmisi
ko hono fafanga ʻe ha fefine ha fanga tala

Who Can Find a Virtuous Woman? [Ko Hai ʻOku Faʻa Maʻu ʻa e Fefine Fai Leleí]?II, tā ʻe Louise Parker

Lea Fakatātā 31:10–31

“Ko e fefine ʻoku manavahē [ki he ʻEikí] ʻe fakaongoongoleleiʻi ia.”

ʻOku fakamatalaʻi ʻe he Lea Fakatātā 31:10–31 ʻa e “fefine fai leleí,” ko ha fefine ʻoku lahi hono mālohí, tuʻunga malavá, mo e ivi tākiekina fakalaumālié. Te ke ala feinga ke fakamatalaʻi fakanounou ʻi hoʻo lea pē ʻaʻaú ʻa e meʻa ʻoku fakamatala ʻi he ngaahi veesi takitaha ko ʻení fekauʻaki mo iá. Ko e hā ha niʻihi ʻo hono ngaahi ʻulungāngá te ke lava ʻo faʻifaʻitaki ki aí?

Tangata Malanga 1–3;12

‘Oku fakataimi pē ʻa e moʻui fakamatelié.

Ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ke ke manatuʻi ko e lahi taha ʻi he māmaní, hangē ko ʻene hā ʻi he Tangata Malanga 1–2 ʻoku “vaʻinga” (pe fakataimi pea ʻikai faʻa mahuʻinga)? Ko e hā ʻokú ke maʻu ʻi he vahe 12 ʻokú ne ʻoatu ha mahuʻinga taʻengata ki he moʻuí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e ako fakafāmilí

Ngaahi Fakakaukau ki Hono Ako Fakafāmili ʻo e Folofolá mo e Efiafi ʻi ʻApí

Lea Fakatātā.Mahalo ʻe fiefia homou fāmilí ʻi hono faʻu haʻamou “tohi Lea Fakatātā”—ko ha tātānaki ʻo e ngaahi akonaki poto mei he ngaahi folofolá pea mo e kau palōfita ʻi he ʻaho kimui ní.

Lea Fakatātā 1:7; 2:5; 16:6; Tangata Malanga 12:13–14.Ke tokoni ke mahino ki he kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻa e Lea Fakatātā 1:7; 2:5; 16:6; Tangata Malanga 12:13, ʻe ala tokoni ke fetongi e foʻi lea manavahē ʻaki e ngaahi lea hangē ko e ʻapasia, ʻofa, pe talangofua (vakai foki, Hepelū 12:28). ʻOku liliu fēfē heni ʻa e founga ʻetau fakakaukau ki he ngaahi veesi ko ʻení? Te tau fakahaaʻi fēfē ʻoku tau manavahē ki he ʻEikí?

Lea Fakatātā 3:5–7.Ke tokoni ke fakakaukauloto e kau mēmipa ʻo e fāmilí ki he meʻa ʻoku akoʻi mai ʻe he ngaahi veesi ko ʻení, te ke lava ʻo fakaafeʻi kinautolu ke nau falala ki ha meʻa ʻoku tuʻu maʻu mo mālohi, ʻo hangē ko ha holisi. Te nau lava leva ʻo ʻahiʻahi falala ki ha meʻa ʻoku ʻikai tuʻu maʻu, ʻo hangē ko ha taufale. Ko e hā ʻoku totonu ai ke “ʻoua naʻa [tau] faʻaki ki [hotau] potó”? Te tau fakahaa‘i fēfē ʻoku tau falala kia Sīsū Kalaisi ʻaki hotau lotó kotoa?

Lea Fakatātā 15:1–2, 18; 16:24, 32.‘Oku uesia fēfē ʻe heʻetau ngaahi leá ʻa e laumālie ʻi hotau ʻapí? Mahalo ʻe lava e kau mēmipa ʻo e fāmilí ʻo fakaangaanga hono fai ha “lea fakavaivai” ki he “ngaahi lea fakamamahí” mo feinga ke fakaʻaongaʻi e meʻa ʻoku nau akó ʻi heʻenau fengāueʻakí. ʻE lava ha foʻi hiva hangē ko e “Ko e Anga-ʻofá ʻe Kamata ʻIate Au” (Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 83) ʻo tokoni ke fakamamafaʻi e tefitoʻi moʻoni ko ʻení.

Ke maʻu ha ngaahi fakakaukau lahi ange ki hono akoʻi ʻo e fānaú, vakai ki he fokotuʻutuʻu ʻo e uike ní ʻi he Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Palaimelí.

Hiva ʻoku fokotuʻu atú: “Feituʻu ʻOku ʻI ai ʻa e ʻOfá,” Tohi Hiva ʻa e Fānaú, 76.

Fakatupulaki e Ako Fakatāutahá

‘Oku kaunga e ngaahi lea ʻo e folofolá ki he kakai kotoa pē. ʻOku fakamatala ha ngaahi potufolofola ʻe niʻihi ki he houʻeiki tangatá pe fafiné pē (hangē ko e Lea Fakatātā 3:13; 31:10). Ka ko e lahi tahá, ʻoku kaunga e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he ngaahi potufolofola ko ʻení ki he tokotaha kotoa pē.

ʻĪmisi
ko e taki ʻe Sīsū ha ongo sipi ʻi he vaotaá

“Ke ke fakaongoongo kiate ia ʻi ho hala kotoa pē, pea ʻe fakatonutonu ʻe ia ʻa ho ngaahi ʻalungá” (Lea Fakatātā 3:6). He Leadeth Me [ʻOkú Ne Tataki Au], tā ʻe Yongsung Kim, havenlight.com

Paaki