Dagiti Pagalaan wenno Resources tapno Maipaay dagiti Kasapulan nga Emosional
Dagiti napigsa nga emosion kas iti depresion wenno panagdanag ket makatulong kadatayo a mangammo no nalaus ti pannaka-stresstayo. Basaen ti “Dagiti Sapasap a Pagbatayan tapno Kabaelan a Labanan ti Stress” kadagiti panid 17–22 para iti amin a singasing. Mainayon pay, dagiti singasing iti baba ket mabalin a makatulong kadagiti maitudo nga emosion.
A
Pannakailiw wenno Pannaka-homesick
-
Pagtalinaeden nga adu ti ar-aramiden. Ti pannakailiw wenno pannaka-homesick ket gagangay, nangnangruna no saanka unay a mayad-adayo iti pagtaengan. Bay-am ti bagim a makarikna iti liday iti sumagmamano a minuto, ngem kalpasanna bumangonka ket asikasuem dagiti aramidem. Ti kasayaatan a wagas tapno saanka nga agdanag wenno maasian iti bagim ket labanam daytoy babaen ti panangpatalinaed nga adu ti ar-aramidem ken panagserbim kadagiti dadduma.
-
Urnosem dagiti aruatem ket pagtalnaem ti panunotmo. Aggunay ket ag-adjustka. Urnosem ti bukodmo a pagyanan. Mangikabilka iti maysa a ladawan a makatulong kenka a mangrikna iti Espiritu ken lagpagipem no apay a kayatmo ti agserbi iti Apo. Ibellengmo ti basura, ket aramidem a “kukuam” ti apartmentmo. Aglutoka kadagiti taraon a magustuam.
-
Agaramidka iti atiddog a listaan dagiti banag a saan a nagbalbaliw maipapan kenka. Panunotem ti maipapan kadagiti pannakipulapolmo, dagiti pagpigsaam, ken dagiti dadduma pay a banag nga awan nagbalbaliwanda, nupay adun ti nagbalbaliw. Kas pagarigan: “Naragsakak; ay-ayatendak dagiti nagannak kaniak; kayatko ti agserbi.” Nayonam kadagiti banag a kayatmo pay laeng nga aramiden no addaka idiay balayyo: “Siak pay laeng ti agaramid kadagiti desision; kasapulak pay laeng ti makilangen kadagiti dadduma; kasapulak pay laeng ti agganetget nga agtrabaho.”
-
Panunotem manen dagiti rasonmo iti yaaymo iti mision. Panunotem nga idatonmo ti misionmo kas maysa a sagut ti panagyaman iti Mangisalakan, ket ilistam dagiti paraburmo. Ipalagipmo iti bagim maipapan iti no ania koma ti ibaga kenka dagiti managsuporta a lider wenno ipatpategmo iti pagtaengan maipanggep iti serbisiom.
-
Agkiddawka iti priesthood blessing.
-
Ikkatem dagiti makasinga a retrato wenno ladawan. Ikkatem dagiti ania man a ladawan wenno retrato a makasinga kenka manipud ti panangrikna iti Espiritu wenno mangparnuay iti pannakailiw wenno pannaka-homesick. Mabalin a kayatmo nga iruar manen ti sumagmamano kadagitoy no ad-adda a nakapag-adjustkan. Allukoyem ti pamiliam a suratandaka iti maminsan ti makalawas laeng, kas kadagiti disipulo ni Jesus idi un-unana, nabalinda a pinanawan dagiti “iketda” (kitaen iti Mateo 4:18–22) ket nagpokusda iti aramid.
-
Agan-anuska. Gagangay nga agarup innem a lawas ti mapalabas ti pannakibagay iti baro nga aglawlaw. Saanka pay nga agaramid iti ania man a desision, ket ikkam ti bagim iti panawen a makapag-adjust. Saanka nga agdardaras. (Kitaen iti Preach My Gospel, 120.)
B
Pannakarikna iti Liday wenno Pannakapukaw ti Namnama
-
Subliam a basaen dagiti makaparegta a nasantuan a kasuratan ken estoria. Agkolekta kadagiti nasantuan a kasuratan, bukod a padas, quotation [adaw], ken estoria ti pamilia a mangpapigsa ti pakinakem ken mangparegta kenka. No basaem dagitoy a pakasaritaan, panunotem nga adda ti naganmo kadagitoy. (Dagiti pagarigan: 2 Nephi 4; Mosiah 24:13–14; Alma 36:3; DkK 4; 6; 31; Dagiti Proverbios 3:5–6; Helaman 5:12; ken “Rigat” iti Pudno iti Pammati.)
-
Subliam a basaen ti patriarchal blessingmo para iti tarabay. Agsapulka kadagiti wagas a makatulong dagiti sagutmo ken pagpigsaam iti aramid.
-
Saanka a mangitantan. Ti panangitantan kadagiti banag ket mabalin nga agbanag iti depresion. Bingaybingayem dagiti dadakkel a trabaho iti babassit. Mangrugika, a palpalagipam ti bagim, “Ti laeng aramidek ita nga oras ket ______” wenno “Aramidekto laeng daytoy iti sumagmamano a minuto ket kalpasanna aginanaak no kayatko.”
-
Dumngegka iti naanamongan a musika wenno agkantaka. Pumilika iti musika a makapatalna iti rikna ken makalinglingay no madandanaganka, wenno naragsak ken naregta a musika no malidlidayanka.
-
Saanmo nga ipalubos a maparnuay ti gura. No mariknam ti gura maipapan iti maysa a banag, dumawatka iti tulong a pangrisut iti problema a saan a dillawen wenno pabasolen dagiti dadduma. No saanmo a kayat a pagsasaritaan maipapan iti daytoy, ngarud dimo ipalubos ti bagim a gumura iti daytoy.
-
Mangitudingka kadagiti napaypayso a panggep a tun-oyen [goals], ket agaramidka kadagiti maitudo a plano para iti no kasano a maipatungpalmonto dagitoy. Sanguem dagiti banag a mangparigat kenka a saggaysa iti maminsan. Ti depresion ket nalaka a sumangbay kadagiti panggep a tun-oyen [goals] ken plano. (Kitaen iti Preach My Gospel, 146.)
-
Bay-am dagiti banag a saanmo a makontrol. Ti napalabas, ti kinawaya a panagpili dagiti dadduma, dagiti annuroten, ti tiempo ti panawen, dagiti bureaucracy ti gobierno, ti kultura, dagiti limitasionmo, wenno ti kinatao dagiti dadduma pay a misionario ket saanmo a makontrol. Ipokusmo kadagiti banag a makaaramidka maipapan ti maysa a banag, kas iti ugalim, ti pasetmo iti maysa a relasion, dagiti agdama a pilim, ken ti galadmo.
-
Awatem nga adda dagiti makatektek nga aramiden [boring routine]. Saan nga amin iti biag ket nalaus ti kaipapananna ken naragsak. Liklikam ti agaramid kadagiti saan a nasayaat a banag, panagperdi, wenno pannakiapa tapno maparmek ti pannakatektek [boredom]. Ketdi, bigbigem ti pateg ken agragsakka kadagiti nasayaat iti aglawlawmo, ket agsapulka kadagiti wagas tapno sumayaat ken makapagserbi.
-
Agsapul kadagiti banag a makaparagsak. Malaksid iti panangdayawmo iti kinasagrado ti pagrebbengam, agbalinka a naragsak, riknaem iti kinapintas ti lubong, kitaem ti kinasayaat dagiti dadduma, ken agrag-oka iti kaadda ti Espiritu.
-
Aramidem dagiti kangrunaan: panagkararag, panagadal iti nasantuan a kasuratan, ken panagserbi. Agpokus iti panagyaman. No agbasbasaka kadagiti nasantuan a kasuratan, ipokusmo a nasayaat kadagiti paset a kangrunaan a mayaplikar kenka. Kas pagarigan, saanka unay nga agpokus iti pungtot ti Apo kadagiti managbasol no sika ket perfectionist. (Kitaen iti Preach My Gospel, viii.)
-
Basaem ti Alma 26 ket takuatem no ania ti inaramid ni Ammon idi naawanan iti namnama. Basaem pay ti Doktrina ken Katulagan 127:2 ket kitaen no kasano a saan nga impalubos ni Joseph Smith a maawanan iti namnama. Saanka a maupay maipapan iti panagbalin a maup-upay [depressed], maysa a situasion nga awan nasayaat a bungana. Gagangay nga adda dagiti aldaw a mariknatayo ti pannakaupay, pannaka-stress, wenno pannakailiw wenno pannaka-homesick. Kaaduanna a kanito nga aglabasto daytoy.
C
Panagrikna iti Panagdillaw iti Bagi
-
Agpokuska maipapan iti no ania ti rumbeng nga aramidem, ket liklikam ti panangikumpara ti bagim iti dadduma. Dagiti tao a nangato unay dagiti namnamaenda ket agpokusda unay kadagiti pagkapsutan ken pannakapaayda. Ngarud, imbes a lumalaingda, mariknada nga awan ti namnamada. No agbasbasaka kadagiti nasantuan a kasuratan, agpokuska kadagiti paset a kangrunaan a mayaplikar kenka kas maipatpateg a katulongan ti Dios. Sapulem dagiti pakakitaan ti kinaanus, grasia wenno parabur, namnama, ken asi ti Dios kadagiti agayat ken agtarigagay nga agserbi Kenkuana. (Kitaen iti Preach My Gospel, 168–11.)
-
Kasaom iti nasayaat ti bagim. Kitaen iti “Panagbalbaliw iti Negatibo a Panagpanunot” iti panid 21.
-
Maawatam nga amin a banag nga aramidem ket saan a mabalin a kanayon a nangatngato ngem iti average. Kayatmo pay ti agtrabaho a napasnek tapno lumaingka pay, ngem uray no kasano ti kinalaingmo iti maysa a banag, makaaramidkanto pay laeng iti nababbaba ngem iti personal averagemo no dadduma. Saanmo a pakaseknan daytoy.
-
Ikkam ti bagim iti nayon a pammadayaw para iti panangaramidmo iti maysa a banag a saanmo a kaay-ayo nga aramiden wenno saanmo a naaramid a nasayaat. Saanmo nga ibaga iti bagim a napateg laeng daytoy no naragsakka iti daytoy wenno naaramidmo a perpekto daytoy.
-
Aramidem ti maysa wenno dua a dadakkel a panggep a tun-oyen [major goals] iti maminsan. Liklikam ti gagangay a nakaugalian a panangpadas a mangpasayaat iti adu unay a banag iti maminsan; mabalin a narigat daytoy ken mabalin nga agbanag iti pannakapaay.
-
Dumgneg iti Espiritu, saan nga iti negatibo a panunot. No pampanunotem ti mangtagibassit, manguyaw, agpungtot, manglalais, managtanabutob, managdillaw, wenno mamerperdi iti nagan, saan a naggapu dagitoy iti Apo. Saanmo nga ikankano dagitoy.
-
Agkiddawka iti nasayaat a balakad. Kiddawem iti mission presidentmo ken dadduma pay a tulongandaka a mangammo no umdas wenno sobra ti panangikarigatam, ket awatem ti balakadda. Adu a a tao a managdillaw iti bagi ti saan a nalaing a mangibaga iti daytoy a paggidiatan.
D
Panagdandanag wenno Kaawan ti Kabaelan
-
Maragsakanka iti panagbalinmo a mangrugrugi no kabarbaroka iti maysa a banag. Saanka a manamnama nga agbalin nga eksperto. Umdasen ti agbalin a managusisa, naessem, napakumbaba, ken naayat nga agpadas. Maragsakanka iti daytoy!
-
Siraragsakka a mangaramid iti kabaelam, bay-an a ti Dios ti mangaramid iti dadduma pay. No dadduma marikna dagiti misionario nga awan serbida wenno mabainda no makita a nabalballigi dagiti dadduma. No sulisogennaka ni Satanas tapno agduaduaka iti bagim wenno ikumparam ti bagim kadagiti dadduma, laglagipem nga aramid ti Dios daytoy, ken pilienna dagiti nakapsut ken nanumo a tao a mangaramid iti daytoy. Pinilinaka! Agtalekka Kenkuana. Agtalek Isuna kenka!
-
Iladawam iti panunotmo ti balligi. Ti panagdandanag ket mabalin a mamagpanunot kenka a saanka nga agballigi. Imbes a panunotem no ania ti mabalin a biddut wenno kanayon a panagdandanagmo maipapan ti “agbalin a resulta,” panunotem nga agbalin a napintas ti resulta ken agplanoka a manggun-od kadagitoy. Kalpasanna no saan a maaramid dagiti banag kas iti namnamaem, panunotem a nakasursuro ti bagim manipud iti pannakapaay ket agtultuloyka.
-
Saanmo a padasen ti mangkontrol iti saanmo a kabaelan. Ti panangpadasmo a mangkontrol kadagiti banag a saanmo a kabaelan a kontrolen ket ad-adda a mangparikna laeng kenka nga awananka iti kabaelan, a mangnayon iti panagdandanagmo. Ipokusmo ti pigsam kadagiti banag nga adda maaramidam pay.
-
Saludsodem, “Ania ti kadaksan a banag a mabalin a mapasamak?” No ti kadaksan a mabalin a mapasamak ket maysa a banag a kabaelam wenno maysa a banag a matulongannaka ti Apo tapno kabaelam, agtultuloyka nga awanan iti panagbuteng.
-
Padasem ti mangibaybayag iti 10 a porsiento no nakaugaliamon ti managdardaras unay. Mabalin a nalalaingka no nakalkalmadoka.
-
Agserbika. No agserbika iti kompanionmo, kadagiti investigator, miembro, kaarruba, wenno kadagiti napanglaw ken agkasapulan, dimonto unay mapanunot maipapan ti bagim ken naragragsakkanto. (Kitaen iti Preach My Gospel, 168–69.)
E
Nalaka a Masuron wenno Agpungtot
-
Ikkam ti panawen ti utek wenno panunotmo a mangrimbaw kadagiti emosionmo. Ti paset ti utekmo a makapagrason ken mangusar iti nasayaat a pangngeddeng ket nabaybayag ngem iti paset ti utekmo nga agpungtot. Yadayom ti bagim iti situasion iti sumagmamano a minuto, ket umangeska iti nauneg tapno maikkam iti gundaway ti utekmo nga agpanunot.
-
Saanmo a rubroban ti pungtotmo. Ad-adda a makarikna iti pungtot dagiti tao no pilienda nga ibilang dagiti dadduma kas (1) mangbutbuteng, (2) saan a nainkalintegan, wenno (3) awan panagdayawda. Ketdi, kitaem no makapagpanunotka iti nasaysayaat a panangilawlawag iti ugalida. Kas pagarigan, nalabit a nabannogda, saan a napakaammuan, saan nga agtalek, wenno pagarupenda a makatulongda. Piliem ti saan a mangrubrob iti pungtot.
-
Agbalinka a kalmado, managusisa, ken manangngaasi. Agbalinka a managusisa maipapan iti no ania ti pampanunoten ken panagrikna dagiti dadduma. Agdamagka kadagiti saludsod, dumngegka a nasayaat, ibagam iti sabali a tao no ania iti panagkunam ti nangngegam, ket saludsodem no naawatam a husto daytoy. No saan, padasem manen.
-
Liklikam ti ugali a mangpabasol wenno mangpabain kadagiti dadduma wenno iti bagim. Ketdi, ammuem no ania ti problema ket kiddawem ti tulong ti sabali a tao a mangrisut iti daytoy, uray asino man ti nagbiddut ditoy.
-
Agbalinka a naayat a dumawat iti pammakawan ket saludsodem no ania ti mabalinmo nga aramiden tapno maatur nga umno dagiti banag. Ti panagdawat iti pammakawan ket maysa a tanda ti naespirituan a pigsa, saan a tanda ti kinakapuy.
-
Umisemka ket agtallugodka a mangkatawa iti bagim. Agsarmingka tapno kitaem no ania ti langam no napungtotka.
-
Agserbika kadagiti tao nga alisto a pakasuronam. Yaplikarmo ti balakad ti Mangisalakan nga “ayatenyo dagiti kabusoryo ket bendisionanyo dagiti mangilunod kadakayo, agaramidkayo iti nasayaat kadagiti gumura kadakayo ket ikararaganyo dagiti manguy-uyaw ken mangidadanes kadakayo” (3 Nephi 12:44).
-
Aywanam a nasayaat ti bagim. Siguraduem a manganka a nasayaat, maturogka, agwatwatka, ken agkararagka tapno maaddaanka iti ad-adu pay a pagalaam iti pigsa ti riknam tapno kabaelam a labanan ti pannakaupay.
F
Pannakarikna iti Kapsut wenno Awanan Regta
-
Agpokuska kadagiti pagpigsaam. Ania dagiti ik-ikkan pateg, talento, padas, ken sagut nga itugotmo iti mision? Kasano a mausarmo dagita a pagpigsaan kadagiti wagas a managpartuat itoy a lawas? No marigatanka a mangkita kadagiti pagpigsaam, agpatulongka kadagiti dadduma.
-
Saggaysaem nga aramiden dagiti banag. Palagipam ti bagim, “Ti aramidek laeng ita nga oras ket ______.”
-
Aramidem a naragsak daytoy! Iti panangdayawmo iti kinasagrado ti pagrebbengam, mangitudingka kadagiti makaay-ayo a panggep a tun-oyen para iti bagim, ket planuem a ragpaten dagitoy. Agbalinka a managpartuat [creative] ket kablaawam ti bagim iti panagballigim.
-
Saanmo a parigaten ti bagim iti adu unay a bukod a panggep a tun-oyen a kayatmo a dagus a maipatungpal. Mangitudingka pay laeng iti maysa wenno dua a personal a panggep a tun-oyen (kas iti panagbalinmo a naragragsak wenno saan unay a nagulo). Saanmo a namnamaen ti kinaperpekto, ket iramanmo iti plano no ania ti aramidem tapno masurot ti iskediulmo no saan a nasayaat ti aldawmo. Masansan a palagipam ti bagim iti no apay a kayatmo ti agbalbaliw.
-
Ibinglaymo dagiti panggepmo a tun-oyen iti kompanion ken mission presidentmo. Mabalindaka a tulongan ken maidiayada dagiti makatulong nga ideya.
-
Maawatam a ti pannakaparegta sumaruno ti panagtignay. Masansan a ti panangirugi ti karigatan a paset. Ibagam iti bagim, “Aramidek laeng iti 10 a minuto” no kasapulam ti mangirugi iti maysa a banag a dimo kayat nga aramiden. Apaman a marugiam, mariknamto nga ad-adda a maparegtaka.
G
Panagdandanag maipapan kadagiti Ipatpateg iti Pagtaengan
-
Adalem ti Doktrina ken Katulagan 31:1–6. Manipud kadagiti nagkauna nga aldaw ti Simbaan, naawaganen dagiti misionario a mangpanaw kadagiti ipatpategda kadagiti narigat a kasasaad. Agkararagka tapno dagiti bendision ti pangserbim ket maidaton wenno maikonsagrarto para iti pagimbagan dagiti ipatpategmo. Dayawem ida babaen ti panagserbim iti Apo iti amin a pusom. Agtalekka iti Apo a bendisionanna ida ken bendisionannaka, a mayannurot iti panawen ken pagayatanna.
-
Agsuratka iti pamiliam iti tunggal lawas. Iburaymo ti pammaneknek ken dagiti napintas a padasmo ken estoriam. Masansan nga ibagam kadakuada no nakitamon ti ima ti Apo iti biagmo. Ikararagam ida. Laglagipem dagiti aldaw ti kasangay ken naisangsangayan a pasamak.
-
Namnamaem ti sumagmamano a pannubok a dumteng kadagiti ipatpategmo. Kaaduanna kadagitoy ti mapasamak agserserbika man wenno saan iti mision. Addaan dagiti ipatpategmo iti kinawaya a panagpili ken makaaramidda kadagiti pangngeddeng a pakariribukam, nangnangruna no nakasanayam ti agbalin a lider wenno para anawa [peacemaker] iti pagtaengan. Mabalin a mangparabur daytoy iti biagda a mangsaranget kadagiti bukodda a pannubok. Dayawem dagiti pilida, ket ituloymo ti mangyebkas iti ayat ken panagtalekmo.
H
Pannakarikna iti Liday
-
Am-ammuem dagiti dadduma. Saludsodem no kasano a kabaelanda a lablabanan ti liday. Saludsodem maipapan kadagiti padas ken riknada tapno maawatamto ida a nasaysayaat.
-
Mangiburay iti ad-adu pay. Mariknatayo ti liday no ditayo am-ammo ken maipatpateg iti no asinotayo a talaga.
-
Agsuratka iti journalmo.Makatulong daytoy no kaskasano a mangrikna a maawatannaka ti bagim.
-
Ilawlawagmo no ania ti kayat a sawen ti “naliday.” Ilawlawagmo no ania dagiti rikna, kapanunotan, ken ugali a kadua daytoy para kenka. Kalpasanna isaritam dagitoy a saggaysa.