Talairawarawa ena Kauta mai na Kalougata
Mai vei Peresitedi Thomas S. Monson
Na kilai ni dina kei na isau ni taro levu duadua ena yaco mai vei keda ni da sa talairawarawa tiko ki na ivunau ni Kalou.
Kemuni na taciqu kei na ganequ au vakavinavinaka niu tiko rawa kei kemuni ena mataka nikua. Au na gadreva na nomuni vakabauta kei na masu ena noqu taura na gauna vinaka oqo meu vosa vei kemuni.
Ena veitabayabaki sa oti yani era sa vaqara na tagane kei na yalewa na vuku kei na kila-ka me baleta na bula oqo kei na nodra itavi kei na inaki ni tiko eke, vakakina na kena qarai na vakacegu kei na marau. Qori na ka eda vaqara kece sara.
Na vuku kei na kila-ka oqo sa tu me rawata na kawatamata. Era tiko kece ena veidina tawamudu. Ena Vunau kei na Veiyalayalati wase 1, tikina e 39 eda wilika kina vaqo, “Ia, mo dou raica ka kila ni sa Kalou ko Koya na Turaga, ka sa tukuni Koya na Yalo Tabu, ka sa dina na ka e tukuna, io na dina ena tudei tu ka tawamudu.”
Na dauvola serekali e kaya:
Eso era na taroga, “Evei ena kune kina na dina vakaoqori, ka da na kila vakacava?” Ena dua na ivakatakila ka soli vua na Parofita o Josefa Simici mai Kirtland, Ohio, ena Me ni 1833, e a kaya kina na Turaga:
“Ia na dina sa kilai kina na ka sa tudei tu mai na veigauna sa oti, edaidai kei na veigauna sa bera mai. …
“Sa mai vua na Kalou na vu ni ka dina. …
“Ia sa sega ni dua na tamata sa kila na ka dina ko koya ga sa muria na nona vunau.
“Ia ko koya sa muria na nona vunau [na Kalou] sa rarama kina ka kila na ka dina, ia sa vakavukui sara ka kila na ka kecega.”2
Sa dua na yalayala totoka! “Ko koya sa muria na vunau sa rarama kina ka vakavukui sara ka kila na ka kecega.”
Ena sega ni dua na kena yaga vei iko kei au, ena gauna oqo ni sa tu na rarama kei na taucoko ni kosipeli sa vakalesui mai, meda se sokota tikoga na wasawasa sega na kena mape se muria na gaunisala e sega tu ni makataki, me vaqarai na dina. Na Tamada Vakalomalagi dauloloma sa tuvalaka oti na noda ilakolako ka solia na noda dauniveituberi—o ya na talairawarawa. Na kilai ni dina kei na isau ni taro levu duadua ena yaco mai vei keda ni da sa talairawarawa tiko ki na ivunau ni Kalou.
Eda vulica na talairawararawa ena noda bula taucoko. Tekivu ni da se gonelailai, ni ra sa virikotora o ira era susugi keda cake na veika meda na vakamuria kei na lawa me vakadeitaka na noda maroroi. Ena rawarawa sara na bula ke da vakamuria sara vakavinaka na lawa oqori. E levu vei keda ena vulica ena ka e sotava, na veivakavukui ni talairawarawa.
Niu a tubucake tiko mai, ena veivula ikatakata mai na itekitekivu ni Julai kei na Sepiteba, keitou dau laki tiko vakamatavuvale ena neitou vale mai Vivian Park ena Provo Canyon e Utah.
Dua na noqu itokani dredre ena gauna oqori ni bulagalala ena bucabuca o Danny Larsen, eratou a taukena tale tikoga e dua na vale na nona matavuvale mai Vivian. Ena veisiga keirau dau wavokita na vanua ni gade ni gonetagane totoka oqo, siwa e veiuciwai lalai, tomi vatu kei na so na ka talei tale eso, taubale wavoki, kaba ulunivanua, ka marautaka na veiminiti, veiaua, ni veisiga yadua.
Dua na mataka keirau sa lokuca vata kei Danny me sa dua mada na neimami vakawaqabuka ni keba kei ira na neirau itokani ena yakavi o ya. A gadrevi ga me keirau samaka e dua na vanua voleka toka ga me keimami na soqoni vata kina. Na karasi ena vula o June sa mamaca sara ka votovotoa ka veicalati kei na neirau ituvatuva. Keirau tekivu dreta na karasi balabalavu, ka namaka me keirau na vagalalataka e dua na vanua rauni levu toka. Keirau a dre ka dre ena neirau igu taucoko, ia na ka ga keirau a rawata sa ikoya e vica wale ga na karasi matakaukauwa lalai. Keirau kila ni na rawa me taura na siga taucoko na itavi oqo, ka keirau sa tekivu vakacauoca ena kena sagai.
Au sa qai nanuma mai ena noqu vakasama ni yabaki walu na iwali ni neirau sasaga. Au kaya sara vei Danny, “Na ka ga me daru cakava sa ikoya me vakamai na karasi oqo. Daru vakama ga e dua na iwirini ena veikarasi oqo!” Duavata sara ga mai kina o koya, kau ciciva sara na masese ki neitou vale.
Ena so beka vei kemuni e nanuma ni sa vakatarai kina yabaki walu lalai vaqo na vakayagataki masese, ia au via tukuna vei kemuni ni keirau kei Danny e vakatabui vinaka sara tu ga me keirau tara na masese ka sega ni dua na qase me raici keirau tiko. Keirau sa dau vakasalataki matua tikoga mai ena vakarerevaki ni kama. Ia, au a kila tiko na vanua keitou dau maroroya kina vakavuvale na masese, ka sa gadrevi dina sara me vagalalataki na loma ni bai o ya. Sega ni qai dua tale na kena vakasama au sa cici sara ga i neitou vale, taura mai na masese ka saga matua me kakua ni dua e raica. Au vunitaka totolo sara ena noqu taga.
Au cici lesu yani vei Danny, ena marautaki ni iwali ni neirau leqa ka sa tiko ena noqu taga. Au nanuma lesu niu vakasamataka tiko ni na kama walega yani na vanua keirau a vinakata me kama ka na qai laki bokoci koya ga vakaikoya na yameyame.
Au yacaraka na masese ena dua na vatu ka vakama na karasi mamaca ni vula o June. E caudre me vaka e suasua tu ena benisini. Ni se qai tekivu, keirau sa marautaka vata kei Danny ni sa kama yavu na karasi, ia sa vaka me matata talega mai ni sa sega ni bokoci koya ga rawa ga vakaikoya na kama. Keirau a domobula ni keirau kila ni sega ni dua na ka keirau rawa ni cakava me na tarova. Na yameyame rerevaki sa tekivu me muria cake na veikarasi ena yasa ni ulunivanua, ka sa na vakarusa na veipaini kei na veika kece e tu ena nona sala.
Kena itinitini sa sega tale na digidigi me keirau sa kaci veivuke. Vakalailai ga era sa sinai mai na tagane kei na yalewa mai Vivian Park ena nodra sa cicivaki tagawai palasitika, ka me sui na yameyame me bokoci kina. Ni oti e vica vata na aua sa qai bokoci rawa na ivovo ni qilaiso. Sa vakabulai na veivuni paini, kei na veivale mai na yameyame ka sa sega ni yacovi ira yani.
Keirau vulica kei Danny e vica na lesoni dredre ka yaga sara ena siga o ya—ka kena usutu sara ga na talairawarawwa.
E tiko na lewa kei na lawa me vukea na noda taqomaki. Sa vakakina na nona vakarautaka na Turaga na veidusimaki kei na ivakaro, me vukea na noda taqomaki vakayalo, me rawa ni da na raica vinaka kina na-dredre ena bula oqo ka na rawa ni lesu tale vua na Tamada Vakalomalagi.
Vica na senitiuri sa oti, kina dua na itabatamata ka ra dau vakacabo manumanu me isoro, e a doudou o Samuela me kaya vei ira, “Sa vinaka na talairawarawa ka ca na isoro, sa vinaka na vakarorogo ka ca na uro ni sipi tagane.”3
Ena itabagauna oqo sa vakatakila oti na Turaga vei Josefa Simici ni o Koya ena gadreva “na yalo sa malumalumu ka talairawarawa era na kania na veta ni vuata ena vanua ko Saioni ena siga mai muri.”4
O ira kece na parofita makawa kei ra ena gauna oqo, era kila ni gadrevi na talairawarawa meda vakabulai kina. Tukuna vaqo o Nifai, “Au na lako ka kitaka na ka sa vakarota vei au na Turaga.”5 Dina ni so era na bale ena nodra vakabauta kei na talairawarawa, o Nifai e sega vakadua ni soreva na ka e vinakata vua na Turaga. Sa levu sara na itabatamata era sa vakalougatataki ena vuku ni ka o ya.
Dua na italanoa veivakauqeti ni talairawarawa e baleti rau o Eparaama kei Aisake. Sa na dua na mosi dredre vei Eparaama, me muria na ivakaro ni Kalou, me kauti na luvena o Aisake ki na vanua o Moraia me laki vakacabori koya kina. E rawa beka ni da vakasamataka rawa na bibi ni yaloi Eparaama ena nona sa lako tiko yani ki na vanua sa lokuci? Dina sara ni yalona kei na yagona a vakararawataki ka vakanuiqawaqawataki, ni sa vesuki Aisake, vakadavori koya ena icabocabo ni isoro, ka taura cake na isele me sa vakamatei koya. Ena yalovakabauta dina kei na vakanuinui vua na Turaga e a vakayacora vakakina na ivakaro ni Turaga. Sa dua na ka lagilagi ni sa rorogo mai kei na kena sa vaka e lomatarotarotaki ni voqa mai: “Mo kakua ni dodoka na ligamu vua na gone ia mo kakua ni kitaka vua e dua na ka, niu sa qai kila ni ko sa rerevaka na Kalou, ni ko sa sega ni bureitaka vei au na luvemu e duabau ga.”6
E a sa vakatovolei ka vakadinadinataka o Eparaama, ni nona vakabauta kei na talairawarawa sa solia kina vua na Turaga na yalayala oqo: “Ena kalougata talega na veimatanitu kecega e vuravura ena nomu kawa, ni ko a vakarorogo kina domoqu.”7
Dina ga ni da sa sega ni kerei meda vakadinadinataka na noda talairawarawa ena kena dramataki ena dua na ivakarau vakavuka yalo va qori, ia e gadrevi ga vei keda na talairawarawa.
Kaya vakaoqo o Peresitedi Joseph F. Smith ena Okotova ni 1873, “Na talairawarawa sa imatai ni lawa mai lomalagi.”8
Kaya o Peresitedi Gordon B. Hinckley, “Na nodra bulamarau na Yalododonu Edaidai, na bula vakacegu ni Yalododonu Edaidai, na toso ki liu ni Yalododonu Edaidai, na bula sautu ni Yalododonu Edaidai, kei na vakabulai tawamudu kei na bula vakalou ni kawa tamata oqo e koto ga ena talairawarawa ki na ivakasala ni … Kalou.”9
Na talairawarawa sa nodra ivakatakilakila na parofita; sa itakataka ni kaukauwa kei na kila ka vei ira ena veitabayabaki. Sa dodonu meda na kila tiko ni o keda, talega, eda na rawa ni rawata na ivurevure ni kaukauwa kei na kila ka oqo. Sa vakarautaki tu oqo vei keda nikua ena noda dau talairawarawa ga ena ivakaro ni Kalou.
Au sa kila e levu sara na tamata ena veitabayabaki sa oti mai oqo, kara yalodina tiko ka talairawarawa. Au sa vakalougatataki ka vakauqeti mai vei ira. Meu na wasea mada vei kemuni e rua na kena ivakaraitaki.
Walter Krause e dua na lewe ni Lotu yalodina ka bula vata kei ratou na nona matavuvale ena vanua ka a dau kilai tu me Tokalau kei Jamani ni mai cava na iKarua ni iValulevu kei Vuravura. Dina ga ni dredre na ka e sotava baleta na kena sagai na dodonu ena vanua o ya, e a solia tu ga o Baraca Krause na nona dina vua na Turaga. Ena vakabauta kei na yalodina, e a dinata tu ga na nona itavi me vaka na nona ilesilesi.
Na ikarua ni tamata o, Johann Denndorfer, na kai Hungary, ka saumaki mai ki na Lotu mai Jamani ka papitaiso ena yabaki 1911 ni sa yabaki 17. Ni oti ga vakalailai sa toki lesu tale ki Hungary. Ni oti na iKarua ni iValu Levu, e raica ni sa vaka tu e dua na kaivesu ena nona vanua, mai na siti o Debrecen. Sa kau laivi talega mai vei ira na tamata e Hungary na nodra galala.
E a ciqoma na ilesilesi ni dauveisiko o Baraca Walter Krause, me laki sikovi Baraca Denndorfer, ena veigauna e so. Kacivi nona itokani ni veisiko o Baraca Krause ka kaya vua, “Sa soli mai oqo na ilesilesi me daru laki sikovi Baraca Johann Denndorfer. Ko na galala beka ena macawa oqo me daru laki sikovi koya ka solia vua e dua na itukutuku mai na kosipeli?” oti sa qai kuria yani ka kaya, “O Baraca Denndorfer e vakaitikotiko mai Hungary.”
Ena kurabui e a taroga mai o nona itokani, “siga cava daru sa na biubiu kina?”
“Ni mataka,” e a kaya cake yani o Baraca Krause.
“Daru na lesu mai na siga cava?” taroga lesu o nona itokani.
Kaya lesu mai o Baraca Krause, “Isa, ena taura toka e dua na macawa—kevaka me daru lesu rawa mai.”
Rau sa qai lako yani na veitokani me rau laki sikovi Baraca Denndorfer, vodo sitimanivanua kei na basi mai na tokalau vualiku kei Jamani ki Debrecen, e Hungary—sa dua na ilakolako balavu. E sega vakadua ni se bau dua na dauveisiko me sikovi Baraca Denndorfer mai na gauna e se bera kina na ivalu. Ia, oqo ni sa raici rau na tamata ni Turaga, sa vakavinavinaka ka marau vakalevu ni rau sa lako mai. A sega ni via lululu vata kei rau ni rau se qai yaco yani. E a curu ki nona rumu ka kauta mai e dua na kato lailai ka tiko kina na nona ikatini ka sa maroroya tu mai ena vica vata na yabaki. E a solia vei rau na nona dauveisiko ka kaya yani, “oqo au sa savasava e mata ni Turaga. Oqo au sa qai bula dodonu meu rawa ni lululu kei rau na tamata ni Turaga!” Qai tukuna vei au o Baraca Krause ena dua na gauna e muri ni sa bau tarai koya sara ga na ka e cakava ni sa oti oqo e vica vata na yabaki ka sega tu ni veitaratara kei na Lotu me maroroya tu kina na ilavo lailai e rawata me nona ikatini. O koya e a sa maroroya tu ga mai ka sega ni kila se na gauna cava se kena rawa vua mena sauma rawa se sega.
A mai mate o Baraca Walter Krause ena ciwa na yabaki sa oti ni sa yabaki 94. A veiqaravi tu mai o koya ena yalodina kei na talairawarawa ena nona bula taucoko ka sa dua o koya e bau vakauqeti au toka kei ira era kilai koya. Ni kerei me veiqaravi, e sega ni taro lesu, sega ni vosa kudrukudru, ka sega ni vakaiulubale.
Kemuni na taciqu kei na ganequ, na veivakatovolei levu ena bula oqo na talairawarawa. “Meda vakatovolei ira mada kina,” sa kaya na Turaga, “era na muria na veika kece sa vakaroti vei ira na Turaga na nodra Kalou se sega.”10
E kaya kina na iVakabula, “Ia, ko ira kecega era sa gadreva meu vakalougatataki ira, sa kilikili mera muria na kena ivakaro sa virikotori tu ni sa bera ni buli ko vuravura.”11
Ena sega tale ni dua na ivakaraitaki ni talairawarawa me vakataka na noda iVakabula. E vakaoqo na nona raici Koya o Paula:
“Ia sa dina ga sa Luvena ko Koya a sa vakatavulici ga ena ivalavala ni talairawarawa ni sa vosota tiko na ka rarawa;
“Ia ni sa vakarautaki oti sa yaco me vu ni bula tawamudu vei ira kecega sa talairawarawa vua.”12
Na iVakabula e vakaraitaka ni lomana dina na Kalou ena nona bulataka na bula sa vinaka sara kei na nona dinata na ilesilesi sa lesi mai kina o Koya. E sega ni tiko vua na viavia turaga. Sega ni tiko vua na kaukauti koya cake ena dokadoka. Dau yalodina tu ga. Dau yalomalua tu ga. Dauvosa vakadodonu. Dau talairawarawa.
Dina ga ni a temaki koya kina na iliuliu ni dauvere, sa ikoya na tevoro, dina ga ni sa malumalumu sara ena nona lolo tu mai me 40 na siga ka 40 na bogi ka sa viakana tu, ia ena gauna ga e vakatututaka mai kina o vu ni ca vei Jisu na veitemaki veirawai ko ya, e solia vei keda o Koya na ivakaraitaki ni talairawarawa ena nona sega ni via gole tani mai na veika e kila o Koya ni dina.13
Ni sa sotava na mosi mai Kecisemani, na vanua e vosota kina na mosi ni drodro mai kina na “nona buno me vaka na tiri ni dra ni sa drodro kina qele,”14 e vakaraitaka ni sai Koya na Luvena talairawarawa ena Nona kaya, “Tamaqu, kevaka sa lomamuni, ni kauta tani vei au na bilo oqo: ia me kakua ni yaco na lomaqu me yaco ga na lomamuni.”15
Me vaka sa vakavulici ira na Nona iApositolo taumada na iVakabula, sa vakakina na Nona vakasalataki iko kei au, “Mo muri au mai.”16 Ko sa na talairawarawa beka kina?
Na kila-ka eda vakasaqara, na kena isau eda sasagataka meda rawata, kei na kaukauwa eda gadreva, nikua meda sotava kina na bolebole ni dua na vuravura dredre vakaidina ka vuki veisau tu ga, sa na rawa ni noda kevaka me sa na talairawarawa ki na ivakaro ni Turaga. Au cavuta tale mada vakadua na ka e tukuna na Turaga: “Ia, ko koya sa muria na nona vunau [na Kalou], sa rarama kina ka kila na ka dina, ia sa vakavukui sara ka kila na ka kecega.”17
Sa noqu masu malumalumu meda na vakalougatataki ena yalayala taucoko sa yalataki vei ira era sa talairawarawa. Ena yaca i Jisu Karisito, na noda Turaga ka iVakabula, emeni.