Ana Kakoaua te Atua ae Mwakaroiroi: Ana Boki Moomon
Ana Boki Moomon bon mwaakan ana kakoaua te Atua n rikin Iesu Kristo, wetean Iotebwa Timiti ni burabeti, ao te koaua ae bwanin n te Ekaretia aio.
Ana Boki Moomon tiaki tii kingin ara aro, ma e kona naba n riki bwa kingin ara kakoaua n te aro are ngkana ti kaitaraaki ni kataaki ma titiraki aika tuai ni kaekaaki, e kona n taurabwai raoi ara kakoaua ni nneia. Te boki aei e tei ibukin kakoauan ana Boki Moomon ae korakora riki nakon aia kakauntaeka n aki kakoaua aomata ibukin te boki. Bukin tera? Ibukina bwa ngkana e koaua, ngkanne Iotebwa Timiti bon te burabeti ao aei ana Ekaretia Iesu Kristo ae kaokaki, n aki tabe ma rongorongo ke kakauntaeka tabeua ni kaitaraa te koaua anne. Ibukin aei, nanoia taan kauntaeka n aki kakoauaan ana Boki Moomon, ma totoko ake a kaitarai a kaangaanga ibukina bwa e koaua te boki aei.
Te moan, taan kakauntaeka a riai ni kamataata bwa e kanga Iotebwa Timiti, te ataeinimwaane ae 23 ana ririki ae kaain te tabo ni man ma ana reirei ae karako, e karaoa te boki ma tebubua aara aika onoti ao taabo, n ai aron naba rongorongo ao bwaai aika riki. Ni kamataatakin aei, angiina taan kauntaeka a kaoti nano bwa bon te aomata ae kauiango man wanawana are e onimakin booki aika mwaiti ao tabeua bwaai n ibuobuoki n te aba ni karaoi kanoan rongorongo ibukin ana Boki Moomon. Ni kaitara are a taku, akea te tia kakoaua temanna ae taku bwa e noora Iotebwa ma aekakin bwaai aikai imwaain waakinan te rairairi.
E ngae ngkana e koaua te kauntaeka aei, e rangin aki tau kamatataakin rikin ana Boki Moomon. E riai temanna ni kaeka te titiraki: e kanga Iotebwa ni wareki bwaai aikai, n raumeai rongorongo aika aki kakawaki, ni kateimatoa booraoin te rongorongo nakon antai ae mena n te tabo anne ao nningai, ao ngkanne n taekinna man kororaoin te ururing. Bwa ngke e rairairi Iotebwa Timiti, akea ana rongorongo naba teutana. Ni koauana, e ururing rikaaki buuna ae Emma: “Akea te koroboki ke te boki ae wareware mai iai. … Ngke arona bwa iai irouna te aekaki aei e aki kona ni karaba mairou.”1
Ngaia are e kanga Iotebwa ni karaoa taekan te boki ae kamiimi ae 500–mwaitin baana n akea taekana. Ni karaoana, e na aki tii kakauaingo man wanawana ma e na riai n iai ana ururing ae kororaoi ae kamiimi. Ma ngkana e koaua anne, bukin tera ana taan kakauntaeka a tiribaea te tarena ae kamiimi aei.
Ma e mwaiti riki. Rongorongon kakauntaeka aikai bon tii rongorongon kanoan te boki. Te kaangaanga e teimatoa n iai: e kanga Iotebwa ni karaoa te boki are e karika namakinan te Tamnei, ao e karekei iaara reirei aikai, angiina mai iai a kamataata ke ni kaokoroa aia koaua Kiritian n ana tai?
N aron te katooto, e taku ana Boki Moomon, n taekina kaitaraan angiin aia koaua Kiritian, bwa Bwakan Atam bon te kawai ae raoiroi n te rikirake. E kaoti berita aika tabu ake a karaoaki n te bwabetito, ake aki taekinaki n te Bwaibwara.
N reitaki ma anne, e na bae n titiraki temanna: e karekea maia te ataibwai ae mwakaroiroi bwa ibukin ana Mwakuri ni Kamaiu Kristo, E aki tii kaitiakiira ma e kakororaoira naba? E karekea mai iaa te kabwarabwara ae mimitong iaon te onimaki n Aramwa 32? Ke ana kabwarabwara te Uea ae Beniamina iaon ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu, tao te kabanea ni kamiimi iaon te marooro aei ni kabane booki aika tabu. Ke te taetae ni kaikonaki ibukin te kai te oriwa ma anuan taraakina ao reirei aika mwaiti. Ngke I wareka te taetae ni kaikonaki aei, I korea tamneina n iriira karaoana ae kaangaanga. Ti kantaningaia bwa ti riai ni kakoaua bwa Iotebwa Timiti e tii wareki kabwarabwara aikai mai taubukin atuuna ma akea taekana teutana.
Ni kabotaua kaokoron te iango aei, kakoauaan ana anainano te Atua e kuneaki n ana Boki Moomon ni kabuta, bwa te kakoaua man reirei aika a koaua, riki iaon kabwarabwaraan ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu
Ngke arona bwa tiaki te burabeti Iotebwa, ngkanne n te aro are ko na anga kabwarabwaraan baikai ao tabeua riki reirein te atabwai, taan kauntaeka a kauntaekaia bwa e niniwana naba iaon taekan te aro. Ma ngkana tao anne bukina, e na bae temanna n titiraki: bukin tera ngkai tii Iotebwa n te 1,800 te ririki e rimwiin ana mwakuri Kristo ni karaoi rinanin reirei aika bubura man onoti ao ni mataata? Ibukina bwa bon te kaotioti, tiaki te wanawana ae kairaki inanona, anne moan rikin te boki.
Ma e ngae ngke ti kantaningaia bwa Iotebwa e kakauiango ao n niniwana n taekan te aro ma tamnein ana ururing—tarena aikai n tii ngaiia a aki karikia bwa te tia koroboki ae mwaatai. Ni kabwarabwaraakin rikin ana Boki Moomon, taan kakauntaeka a taku bwa aron Iotebwa bon te tia koroboki ae tarena ngke 23 ana ririki. Ke tao, e kanga ni bootii 12 aara, taabo, ao bwaai aika riki nakon booraoin te mwakuri ae koreaki n te bai n akea bibitakina?E kanga ni korea rongorongon taekan te buaka, ni karioi kabwarabwara aika mwaakaroiroi ao ni karaoi kibuntaeka ake a mwaakenaki ni booki aika tabu, ni kamatenanoi, n anai taekaia, ao ni katokai iaon mataroan aitibwaoki irouia mirion aomata, kibuntaeka n aron, “Ngkana kam beku ibukiia raomi ao kam bon beku naba iroun Atuami” (Motiaea 2:17) ke “A riki aomata, bwa aonga ni karekea te kimwareirei” (2 Nibwaai 2:25). Aikai rongorongo aika iai mwaakaia—rongorongo aika a taraa ni maiu ao n ikeike ao n anainano. N iangoia bwa Iotebwa Timiti n ana ririki ae 23 e karekei konabwai aika riai ni korea taekan te mwakuri ae kakukurei aei n ti teuana korobokiana tao 65 te bong ni mwakuri e kaitara ma koauan te maiu.
Beretitenti Russell M. Nelson, te tia koroboki ae bane arona ae mwaatai, e kaotia bwa e a tia ni korei 40 ana marooro ibukin te maungatabu ni kabuta. Ti kakoaua ngkai bwa Iotebwa Timiti, n oin ana waaki, e korea taekan ana Boki Moomon ni kabwaninna n tii teuana korobokiana ma bitakin kuramwa aika uarereke ake a karaoaki imwiin are bon te moan koroboki?
Buun Iotebwa ae Emma e kamatoa kaangaangan karaoan anne: “Iotebwa Timiti [ngke te ataeinimwaane] e aki kona ni koroboki ke ni katei raoi taekan te reta ae mataata; n tii ngaia ni kore[a] taekan te boki n aron ana Boki Moomon.”2
Ao te kabanea, ngke temanna ae butimwaai kauntaeka aika reitinako, e ngae ngke e kananououa bwa e koaua, a teimatoa taan kauntaeka ni kaitara teuana riki te totoko. E taku Iotebwa bwa ana Boki Moomon e koreaki iaon bwaatua aika koora. Te taetae aei e reitinako n tiribureaki irouia taan kauntaeka inanon ana bong—ibukiia “aomata” ake ataia bwa rongorongon ngkoa a koreaki iaon te papyrus ke te beebwa, ni karokoa ririki ake imwiina, ngke e a kuneaki bwaatua te biti ma koroboki ake ngkoa.Reitan anne, taan kauntaeka a taku bwa kamanenaan te timanti, n aron ae kabwarabwaraaki n ana Boki Moomon, e riaon aia konabwai tenaan i Amerika ake ngkoa—ni karokoa are e a kuneaki rabwatan te timanti n taai ake ngkoa i Amerika. A kanga taan kauntaeka ni kabwarabwarai baikai ao kukune aika ti te arona ao aika aki kantaningaaki? Iotebwa, ko nooria, bon te tia keeti naba, ae rangin tetekeraoi. N te aro teuana, n aki tabe ma ana keeti ae taraa n aki eti, ni kaitarai ataibwai n te tiaeanti ao rabakau n te reirei, e eti ana keeti ngke a bane ni kairua ake temwaangina.
Imwiin iangoan aikai ni kabane, e na miimi temanna bwa e na kanga temanna ni kona ni kakoaua bwa anainano ni kabane ao kairoro aika kantaningaaki aikai, n aron ae a uotaki rake irouia taan kauntaeka, a karina ni bootaki n te kawai are e kona iai Iotebwa ni korea ana Boki Moomon n te mwakuri ae buakaka ao ni babakanikawai. Ma e kanga aei ni kona n oota te aba iai? Ni kakaitara aika kaineti nakon baika koaua, te boki aei e anai nanoia mirion n totokoa Tatan ao ni maiuakin aron maiun te Tia Kamaiu.
Ngkai temanna e na bae n rineia ni kakoauai aia kabwarabwara taan kauntaeka, irou, karaoana a na akea mwiina ibukin rikiraken te tamnei. Ni kakoauai kabwarabwara n aron aei, N na butimwaai rinanin anua aika tuai kakoauaaki. N reitana, N na aki tabe ma taekan aia kakoaua 11 taan kakoaua,3 e ngae ngke a teimatoa ni kakaonimaki n aia kakoaua ni karokoa tokin maiuia; N na totokoa te reirei ae tabu are kaoni iteranibaan te boki ae tabu ma koaua mai karawa; N na aki tabe ma te koaua are aomata, n raonaki ma ngai, ti a kaniia riki te Atua man warekan te boki aei nakon booki riki tabeua, ao iaon bwaai ni kabane, tao N na kaaki taekan ana kamatoa te Tamnei ae Raoiroi. Aio e na kaitarai bwaai ni kabane ake I atai bwa a koaua.
Temanna raoraou ae raoiroi man wanawana e kitana te Ekaretia. E koroboki nakoiu n te tai ae nako ibukin okina: “N te moan, I tangira ana Boki Moomon bwa e na kakoauaaki nakoiu rongorongona, taekan aaba, taekana, ao te katei. Ma ngke I bita au taratara nakon are e reiakinaki n taekan ana euangkerio Iesu Kristo Ao Ana mwakuri ni kamaiu, I moanna ni karekea au koaua ni koauana. Te bong teuana inanon warekan ana Boki Moomon inanon au ruu, I toki, I katorobubua n tataro ao n anga au tataro mai inanou ao n aki namakina te raraoma bwa te Tama are i Karawa e wirikiriki nakon tamneiu, bwa te Ekaretia ao ana Boki Moomon a bon koaua. Au teniua ma n itera n ririki ni kakae ibukin te Ekaretia e kakabwaia okiu ma ana anainano ni koauan te Ekaretia.”
Ngkana e anaa ana tai temanna n nanorinano ao ni warekia ao n iangoa raoi ana Boki Moomon, n aron are e karaoia raoraou, e ongo ni uaan te Tammei, ngkanne teuanne ke neienne n te kabane e na karekea te kakoaua are e kantaningaaki.
Ana Boki Moomon bon teuana ana bwaintangira te Atua ae kakawaki nakoira. Bon te kabaang ao te otanga—e kanakoa ana taeka te Atua n te buaka ni buaka ibukin nanoia aika raoiroi ao n riki bwa kamanoan te koaua. N aroia Aomata aika Itiaki, tiaki tii karekea te motinnano ao te tai ni kamanoa ana Boki Moomon ma te tai ni kamanena raoi—n taetaekinna ma mwaakan te reirei ni kaota kakannaton ara kakoaua ibukin Iesu Kristo.
I kaota au koaua bwa ana Boki Moomon e rairaki man ana bwaintituaraoi ao mwaakan te Atua. Bon mwaakan ana kakoaua te Atua n rikin Iesu Kristo, wetean Iotebwa Timiti ni burabeti, ao koauan te Ekaretia aio. E bia riki bwa kiingin ara kakoaua, ngaia ae e aonga n taekinaki ibukira, n aroia Reimwanaite ake a rairaki, a “aki manga tannako” (Aramwa 23:6). N aran Iesu Kristo, amen.