Minumta eek’a’uxl
Chik’ojob’aaq eech’ool, ex was wiitz’in. Yaal, wanko sa’ jun li kutan xuwajel, a’b’an naq nokokana sa’ xb’ehil li sumwank, ink’a’ tento tooxuwaq.
Laa’in ajwi’ ninch’olob’ xyaalal lix junajileb’ li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol jo’ ak ch’olob’anb’il xyaalal sa’ li raatin li Awa’b’ej Russell M. Nelson ut li Elder Quentin L. Cook li toje’ xe’xke’. Ninnaw naq eb’ li k’utb’esinb’il esil a’aneb’ lix k’a’uxl ut li rajom li Qaawa’ ut te’rosob’tesiheb’ ut te’xkawob’resiheb’ li komon, li junkab’al, ut lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan chiru k’iila tasal tenamit chalel.
Junjunq chihab’ chaq, jun reheb’ li qarab’in sumsu ut lix b’eelom ke’xpatz’ re li Hermana Rasband ut we laa’in jun patz’om jwal aajel ru: “Ma toj us xk’amb’aleb’ chaq ut xk’iresinkileb’ li kok’al sa’ li ruchich’och’ a’in numtajenaq wi’ li maa’usilal ut li k’a’ru xiwxiw?”
Anajwan ut, a’an jun patz’om aajel ru xk’oxlankil choq’ re jun na’b’ej ut yuw’a’bej rik’ineb’ lix kok’al li sumsuukeb’ ajwi’. Kooru chirab’inkil li xiw sa’ xyaab’eb’ xkux ut chireek’ankil li xiw sa’ xch’ooleb’. Li qasumehom reheb’, a’an jun kawil “Hehe’, jwal us wi’chik,” naq kiqawotzeb’ li k’ojob’anel na’leb’ k’utb’il sa’ li evangelio jo’ ajwi’ li qamusiq’ejil na’leb’ laa’o ut qanumsihom sa’ li qayu’am.
Li xiw moko ak’ ta. Eb’ lix tzolom li Jesukristo, naq wankeb’ sa’ li palaw re Galilea, ke’xxuwa li “kaq-sut-iq’ ut lix kaw oq li palaw” sa’ raak’ab’il li q’ojyin. Jo’ lix tzolom sa’ li kutan a’in, laa’o ajwi’ wan li naqaxuwa. Eb’ li qasaaj maji’ sumsuukeb’ neke’xxuwa’ li teneb’ank jo’ li sumlaak. Eb’ li saaj li toje’ xe’sumla, jo’eb’ li qakok’al laa’o, naru neke’xxuwa xk’iresinkileb’ li kok’al sa’ jun ruchich’och’ nanumta li maa’usilal. Naab’al li neke’xxuwa li misioneer, jo’ li aatinak rik’in anihaq ink’a’ neke’xnaw ru. Eb’ li xmalka’an neke’xxuwa li xik chi uub’ej xjuneseb’. Eb’ li ch’ajom neke’xxuwa naq moko k’ulb’ilaqeb’ ta xb’aaneb’ jalan; eb’ li kok’al neke’xxuwa li xb’een kutan naq te’xik sa’ tzoleb’aal; eb’ aj tzolonel sa’ li universidad neke’xxuwa xk’ulb’al lix examen. Laa’o naqaxuwa li majelo’k, li tz’eqtaanaak, li sachok yo’onihom, ut li k’a’ru ink’a’ naqanaw. Naqaxuwaheb’ li kaq-sut-iq’, li hiik, ut li xam li neke’xrahob’tesi li ch’och’ ut li qayu’am. Naqaxuwa naq ink’a’ taasik’e’q qu, ut chi junpak’al chik, naqaxuwa ajwi’ naq taasik’e’q qu. Naqaxuwa naq ink’a’ tz’aqal li qachaab’ilal; naqaxuwa naq maak’a’aq rosob’tesihom li Qaawa’ choq’ qe. Naqaxuwa li jalaak, ut naru naq k’a’jo’ wi’chik taanimaaq xxuwajelil li qaxiw. Ma xinye resileb’ chixjunil?
Chalen chaq najter q’e kutan, li xiw naxka’ch’inob’resi li naru neke’ril li ralal xk’ajol li Dios. Junelik nawulak chiwu li esil chirix laj Eliseo sa’ 2 Reyes. Li rey aj Siria kixtaqla naab’aleb’ aj puub’ rochb’eeneb’ kawaay ut b’eleb’aal ch’iich’ li “ke’wulak chiru q’ojyin ut ke’xsut li tenamit.” Li rajomeb’ a’an xchapb’al ut xkamsinkil li profeet aj Eliseo. Naqil ru:
“Wulajaq chik toj eq’la, laj tenq’ re laj Eliseo kiwakliik, ut naq ki’elk chirix kab’l, kiril naq sutsuuk li tenamit xb’aaneb’ laj puub’, eb’ li kawaay ut li b’eleb’aal ch’iich’. Toja’ naq koxye re laj Eliseo: “Wa’chin, k’a’ru taqab’aanu?”
A’an li xiw li yoo chi aatinak.
“Matxiwak chan laj Eliseo. Jwal naab’aleb’ li wankeb’ qik’in laa’o chiruheb’ a’an.”
A’b’an ink’a’ kixaqli aran.
“Ut ki’ok chi tijok chi jo’ka’in: “At Qaawa’, chate xsa’ li ru re naq taa’iloq.” Li Qaawa’ kixte xsa’ ru laj tenq’ re laj Eliseo, ut kiril li tzuul nujenaq chi kawaay re xam; wankeb’ ajwi’ kaarxam chi xsutam laj Eliseo.”
Maare maak’eb’ li kaarxam taqlanb’ileb’ re xsachb’al li qaxiw ut li narahob’tesink qe, a’b’an saqen ru li tzol’leb’. Li Qaawa’ wan qik’in, yoo chiqak’oxlankil ut chiqosob’tesinkil jo’ ka’ajwi’ naru xb’aanunkil a’an. Li tijok naru tixb’oq chaq li metz’ew ut li k’utb’esinb’il na’leb’ naqaj ru re xk’oxlankil xb’een wa li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu. Li Qaawa’ ak kixnaw naq chi jo’q’ehaq tooxuwaq. Laa’in week’ahom ut laa’ex ajwi’, jo’kan ut naq nujob’resinb’ileb’ li loq’laj hu rik’in lix na’leb’ li Qaawa’:
“Chiwanq xsahil eech’ool, ut mexxuwak.”
“Chex’iloq wankin wi’ sa’ li junjunq eek’oxlahom; miiwib’an eech’ool, mexxuwak.”
“Mexxuwak, ex ch’ina teep inkarneer.” Jwal nawulak chiwu lix q’unil li aatin “ch’ina teep inkarneer.” Maare moko naab’alo ta sa’ li Iglees jo’ b’isb’il wankilal xb’aan li ruchich’och’, a’b’an naq naqate li qamusiq’ejil u, “jwal naab’aleb’ li wankeb’ qik’in laa’o chiruheb’ a’an.” Li qaChaab’il aj Ilol Karneer aj rahonel, li Jesukristo, naxye ajwi’, “Che’xmol rib’ li ruchich’och’ ut li xb’alb’a cheru, xb’aan naq wi kab’lanb’ilex sa’ xb’een insaqoonaq, ink’a’ neke’ru chi numtaak.”
Chan ru naq nasachman li xiw? Choq’ re li saaj aj tenq’, xaqxo chaq chixk’atq laj Eliseo, jun xprofeet li Dios. Juntaq’eet ajwi’ li yeechi’inb’il qe. Naq naqab’i li raatin li Awa’b’ej Russell M. Nelson, naq naqapaab’ lix na’leb’, yooko chi xaqliik chixk’atq jun xprofeet li Dios. Chijultiko’q eere li raatin laj Jose Smith: “Ut anajwan, chirix li k’iila ch’olob’ank xyaalal li k’eeb’il chaq chirix a’an, a’in li ch’olob’ank xyaalal, xraqikeb’ chixjunil, li naqak’e chirix: Naq yo’yo!” Yo’yo li Jesukristo. Li qarahom choq’ re a’an ut choq’ re lix evangelio naxsach li xiw.
Li rajom qach’ool naq “taawanq junelik lix Musiq’ qik’in” taarisi li xiw ut tixk’e sa’ xna’aj jun junelikil ilok chirix li qaruchich’och’il yu’am. Li Awa’b’ej Nelson xooxtij, “Sa’ li kutankil chalel, tookamq raj sa’ musiq’ej chi maak’a’ li b’eresink, li k’amok b’e, li k’ojob’ank ch’oolej, ut li ochb’eeniik chi rajlal xb’aan li Santil Musiq’ej.”
Chirixeb’ li rahilal aj b’utunel li te’xnujob’resi li ch’och’ ut te’xk’e chi kawuk xch’ooleb’ naab’aleb’, li Qaawa’ kixye, “Eb’ lin tzolom te’xaqliiq sa’eb’ li na’ajej sant, ut ink’a’ te’eek’asiiq.”
Toja’ naq kixk’e li choxahil na’leb’ a’in: “Minumta eek’a’uxl, xb’aan naq jo’q’e taak’ulmanq chixjunil li k’a’aq re ru a’in, taaruuq teenaw naq li k’a’ru yeechi’inb’il eere taatz’aqloq ru.”
Xaqab’omaq eerib’ sa’eb’ li na’ajej sant—minumta eek’a’uxl—ut te’tz’aqloq ru li yeechi’ihom. Chiqatz’ilaq rixeb’ li junjunq na’leb’ a’in ut chan ru wan rilom rik’in li qaxiw.
Xb’een, li xaqliik sa’eb’ li na’ajej sant. Naq nokoxaqliik sa’eb’ li na’ajej sant—eb’ li tiikil qochoch, li qak’ojob’anb’il ch’utleb’aal kab’l, eb’ li osob’tesinb’il santil ochoch—naqeek’a lix Musiq’ li Qaawa’ sa’ li qaam. Naqataweb’ xsumehomeb’ li patz’om li nach’a’ajkilo’ wi’ qak’a’uxl malaj naqataw li tuqtuukilal re xkanab’ankileb’. A’an li Musiq’ej naq yoo chi k’anjelak. Eb’ li na’ajej sant a’an sa’ lix awa’b’ejihom li Dios sa’ xb’een li ruchich’och’ neke’relaji li oxloq’ink sa’ qach’ool, li roxloq’inkileb’ li qas qiitz’in, li chaab’ilob’resink-ib’ sa’ xyu’aminkil li evangelio, ut li qayo’onihom re naq taqakanab’eb’ li qaxiw ut taqasik’ li wankil aj k’irtesinel re li Jesukristo sa’ xk’ab’a’ lix tojb’al rix li maak li kixb’aanu.
Maak’a’ xna’aj li xiw sa’eb’ li na’ajej sant re li Dios malaj sa’ raameb’ li ralal xk’ajol. K’a’ut? Xb’aan li rahom. Li Dios nokoxra—junelik—ut laa’o naqara a’an. Li qarahom choq’ re li Dios naxka’pak’ali chixjunil li xiw, ut lix rahom a’an nanumta sa’eb’ li na’ajej sant. K’oxlahomaq. Naq ink’a’ k’eeb’il tz’aqal qach’ool sa’eb’ li qateneb’ankil chiru li Qaawa’, naq naqajalb’ehi qib’ sa’ xb’e a’an li nak’amok sa’ li yu’am maak’a’ roso’jik, naq nawiib’an qach’ool chirix lix aajelil ru lix choxahil na’leb’, naq naqakanab’ naq li xiw te’xte li okeb’aal re te’ok chixjunil li rochb’een—lix ka’ch’inob’resinkil li ch’oolej, li josq’il, lix sachik li yo’onihom—li Musiq’ej nokoxkanab’, ut nokokana chi maak’a’ li Qaawa’ qik’in. Wi nekenaw chan ru a’an, nekenaw naq moko chaab’il ta li na’ajej a’an. Chixjunpak’al a’an, naq nokoxaqliik sa’eb’ li na’ajej sant, naru naqeek’a lix rahom li Dios ut “li tz’aqal rahok narisi chixjunil li xiw.”
Li xkab’ yeechi’ihom a’an “Minumta eek’a’uxl.” Maak’a’ naxye lix k’ihal li maa’usilal ut li choqink li neke’xnujob’resi li ruchich’och’, yeechi’inb’il qe naq xb’aan lix tiikilal qach’ool rajal kutan chiru li Jesukristo taawanq qe li “tuqtuukil usilal li nachalk rik’in li Dios ut naxq’ax ru chixjunil li na’leb’.” Ut naq taak’ulunq li Jesukristo rik’in chixjunil xwankil ut xloq’al, te’sache’q li maa’usilal, li po’resink ch’oolej, ut chixjunil li moko tiik ta.
Junxil chaq li apostol aj Pablo ki’aatinak rik’in profeetil aatin chirix li qakutankil naq kixye re li saaj aj Timoteo:
“Chanawaq naq sa’ roso’jikeb’ li kutan wank hoonal q’axal ch’a’ajkaq xnumsinkil.
“Eb’ li winq junes reheb’ te’raj, te’xrahi ru li tumin, te’xnimob’resihatq xwankileb’, te’xq’etq’eti rib’eb’, aj majewanelaqeb’, aj q’etolaqeb’ raatin xna’ xyuwa’, maak’a’ chik te’xnaw xyoxinkil ut te’xtz’eqtaana li paab’ank. …
“… a’ chik lix sahilal li ruchich’och’ te’rataw chiru li xraab’al li Dios.”
Chijultiko’q eere, “li wankeb’ qik’in laa’o” sa’ xka’pak’al li tz’apleb’ t’ikr, eb’ li neke’xra li Dios chi anchaleb’ lix ch’ool, lix kawilal, lix k’a’uxl, ut lix metz’ew, “jwal naab’aleb’ chiruheb’ a’an.” Wi naqakanab’ qib’ chiru li Qaawa’ ut lix na’leb’, wi k’eek’o qach’ool sa’ lix k’anjel a’an, ink’a’ taqaxuwa li naxik wi’ xch’ool li ruchich’och’ chi moko taach’a’ajko’q qach’ool rik’in. Nintz’aama cheru naq chekanab’ lix na’leb’ ut lix wankil li ruchich’och’ ut chesik’ b’an li musiq’ejil sa’ lee yu’am. Rahomaq li naxra li Qaawa’—jo’eb’ lix taqlahom, eb’ lix santil ochoch, li qaloq’laj sumwank rik’in a’an, li loq’laj wa’ak rajlal hilob’aal kutan, li tijok chiru a’an, ut chi jo’kan ink’a’ taach’a’ajko’q eech’ool.
Li roso’jik na’leb’: kanab’omaq eerib’ chiru li Qaawa’ ut eb’ lix yeechi’ihom. Ninnaw naq te’tz’aqloq ru chixjunileb’ lix yeechi’ihom. Ninnaw a’an chi tz’aqal jo’ naq xaqxookin cheru anajwan sa’ li loq’laj ch’utam a’in.
Li Qaawa’ kixk’utb’esi: “Xbʼaan naq ebʼ li wankebʼ xnaʼlebʼ ut keʼkʼuluk re li yaal, ut keʼxkʼul li Loqʼlaj Musiqʼej choqʼ aj kʼamol bʼe chiruhebʼ, ut inkʼaʼ keʼbʼalaqʼiik—ninye chi yaal eere, inkʼaʼ teʼyokʼeʼq chaq ut teʼkuteʼq saʼ li xam, teʼxkuy bʼan xnumsinkil li kutan.”
Xb’aan a’in naq ink’a’ taach’a’ajko’q qach’ool xb’aan li choqink re li kutan a’in, xb’aaneb’ li wankeb’ sa’ li nimla kab’l paapo xsa’, xb’aaneb’ li neke’reetz’u li yalok q’e chi maak’a’ li qab’alaq’ ut li k’anjelak chi k’eek’o qach’ool chiru li Qaawa’ Jesukristo. Li oyb’enink, li kawil ch’oolej, ut li tz’aqal rahok ajwi’ neke’chal chaq sa’ jun ch’oolej li moko ch’a’ajkilanb’il ta xb’aan li rahilal malaj li choqink. Li Awa’b’ej Nelson, li “sa lix ch’ool chirix li k’a’ru toj chalel,” kixjultika qe, “Wi ta wanq junaq li qawankilal chixtz’ilb’al rix lix k’ihaleb’ li xyaab’ kuxej ut li na’leb’ li neke’xhob’ li yaal, tento raj taqatzol xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’.”
Re xk’ulb’al li k’utb’esinb’il na’leb’, tento taqak’e jo’ xb’eenil sa’ li qayu’am xyu’aminkil li evangelio ut xwaklesinkil li tiikilal ut lix na’leb’ li Musiq’ej sa’ xch’ooleb’ li qas qiitz’in jo’ sa’ qach’ool qajunes qib’.
Laj Spencer W. Kimball kiwan jo’ li profeet re lin ch’ajomil. Chiruheb’ li chihab’ xnume’, chirix naq xinb’oqe’ choq’ apostol, intawom li tuqtuukilal sa’ li xb’een esil kixk’e sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ re octubre, 1943. A’an jwal luktajenaq xb’aan lix b’oqb’al; ninnaw li eek’ahom a’an. Li Elder Kimball kixye: “Naab’al li k’oxlak ut tijok xinb’aanu, ut li kuyuk sa’ ut li tijok. Xe’wan li k’a’uxl neke’xka’pak’ali rib’ li xe’chal sa’ ink’a’uxl—chanchaneb’ li xyaab’ kuxej li neke’xye: “Ink’a’ nakatru chixb’aanunkil li k’anjel. Moko k’ulub’ejat ta. Moko tz’aqal ta laa seeb’al”—a’ut sa’ roso’jik junelik xchal li xnimal ru k’oxlahom: “Tento taab’aanu li k’anjel b’oqb’ilat wi’—tento naq wanq aaseeb’al, aatiikilal, ut aak’ulub’ejil.” Ut toj yoo li pleet a’an.”
Nak’ojob’aak inch’ool rik’in li saq ruhil xnawom xch’ool li apostol a’an li ki’ok choq’ li xkab’laju Awa’b’ej re li xnimal ru Iglees a’in. A’an kixk’e reetal naq tento tixkanab’ lix xiw chirix re “xb’aanunkil li k’anjel b’oqb’il wi’ ” ut naq tento tixkanab’ rib’ chiru li Qaawa’ re xk’ulb’al xkawilal re wanq “xseeb’al, xtiikilal, ut xk’ulub’ejil.” Laa’o ajwi’ tooruuq chixb’aanunkil. Toj yooqeb’ li pleet, a’b’anan taqanumsiheb’ rik’in lix Musiq’ li Qaawa’. Ink’a’ “taanumtaaq qak’a’uxl” xb’aan naq wi xaqxooko chixk’atq li Qaawa’ ut rik’in lix na’leb’ ut lix junelikil k’uub’anb’il na’leb’, xaqxooko ajwi’ sa’ jun na’ajej sant.
Anajwan ut, k’a’ru kik’ulman rik’in li qarab’in ut li qahi’ li junjunqeb’ chihab’ chaq ke’xpatz’ chi anchaleb’ xch’ool qe jun li patz’om nujenaq rik’in li xiw? Ke’xtz’il rix chi us li koo’aatinak wi’ sa’ li ewu a’an; ke’tijok ut ke’xkuy xsa’ ut ke’xtaw xsumehomeb’. Rik’in sahil ch’oolejil choq’ reheb’ ut choq’ qe ajwi’ laa’o, li na’chinb’ej ut yuwa’chinb’ej, osob’tesinb’ileb’ anajwan rik’in wuqub’eb’ lix kok’al ch’ina-useb’ naq neke’xik chi uub’ej rik’in paab’aal ut rahok.
Chik’ojob’aaq eech’ool, ex was wiitz’in. Yaal, wanko sa’ jun li kutan xuwajel, a’b’an naq nokokana sa’ xb’ehil li sumwank, ink’a’ tento tooxuwaq. Nekexwosob’tesi naq rik’in xb’aanunkil a’an, ink’a’ te’ch’a’ajko’q eech’ool xb’aan li kutan wanko wi’ malaj xb’aaneb’ li rahilal neke’chal sa’ lee yu’am. Nekexwosob’tesi naq teesik’ xaqliik sa’eb’ li na’ajej sant ut ink’a tex’eek’asiiq. Nekexwosob’tesi naq teepaab’eb’ lix yeechi’ihom li Jesukristo, naq yo’yo a’an, ut naq yoo chiqak’aaka’lenkil ut naq xaqxo chiqak’atq. Sa’ xk’ab’a’ li Qaawa’ ut li qaKolonel, li Jesukristo, amen.