Xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo

Xb’aan li Elder Robert C. Gay

Re lix Awa’b’ejil li Setenta

Chi tiik qach’ool chiqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo—rik’in ilok jo’ na’ilok a’an, rik’in k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in jo’ kixb’aanu a’an, ut rik’in xpaab’ankil naq tz’aqal li ruxtaan.

Ex was wiitz’in, toje’ chaq, naq yookin chixk’oxlankil lix chaq’rab’ihom li Awa’b’ej Russell M. Nelson re roksinkil lix k’ab’a’ li Iglees jo’ k’utb’esinb’il, xin’ok chixsik’b’al b’ar wi’ li Kolonel kik’utuk chiruheb’ laj Nefita chirix lix k’ab’a’ li Iglees.¹ Naq xinwil ru li raatin li Kolonel, xtoch’e’ inch’ool xb’aan naq kixye ajwi’ reheb’ li tenamit naq “tento te’xk’ul sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Kristo.”² Li ch’ol aatin a’in xinixk’e chiwilb’al wib’ ut chinpatz’b’al, “Ma yookin laa’in chixk’ulb’al sa’ inb’een lix k’ab’a’ li Kolonel jo’ naraj raj naq tinb’aanu?” ³ Anajwan nawaj xwotzb’al junjunq reheb’ li musiq’anb’il na’leb’ ink’ulum re xsumenkil inpatz’om.

Xb’een, li xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo naraj naxye naq naqayal qaq’e rik’in paab’aal chi ilok jo’ na’ilok li Dios.⁴ Chan tab’i’ ru naq na’ilok li Dios? Laj Jose Smith kixye, “Naq jun xraqal li winqilal yookeb’ chixraqb’al aatin chirixeb’ ut chixjitb’aleb’ li ras riitz’ineb’ chi maak’a’ ruxtaaneb’, li Nimla Yuwa’b’ej re chixjunil li wan naril chixjunileb’ li winq rik’in li ch’olanihom ut li rahom re jun li yuwa’b’ej,” xb’aan naq “lix rahom a’an k’a’jo’ wi’chik xnimal ru.”⁵

Junjunq chihab’ chaq li wanab’ kikam. Jwal ch’a’aj lix yu’am. Ink’a’ kixtaw ru li evangelio ut ink’a’ mas nawulak sa’ li iglees. Kikanab’aak xjunes xb’aan lix b’eelom, jo’kan naq teneb’anb’il chixk’iresinkileb’ lix kok’al kaahib’ toj ka’ch’ineb’ xjunes rib’. Sa’ li ewu kikam wi’, wankeb’ lix kok’al chixk’atq, laa’in xink’e re jun rosob’tesinkil re taaq’ajq sa’ tuqtuukilal sa’ xchoxahil ochoch. Sa’ li hoonal a’an kink’e reetal naq naab’al sut kinch’olob’ lix yu’am li wanab’ ka’ajwi’ rik’in li ch’a’ajkilal kinume’ wi’ ut rik’in naq ink’a’ nawulak sa’ iglees. Naq kink’e li wuq’ sa’ xb’een lix jolom sa’ li ewu a’an, kinixq’us chi kaw li Musiq’ej. Kinke’ chi tz’aqal reetal lix chaab’ilal a’an ut kinru chirilb’al jo’ naq li Dios naril—ink’a’ jo’ anihaq li kich’a’ajk’o xb’aan li evangelio ut li yu’amej, jo’ b’an anihaq li tento kixnumsi k’iila ch’a’ajkilal li moko innumsihom ta laa’in. Kiwil li wanab’ jo’ jun chaab’il na’b’ej li kixk’iresi kaahib’eb’ lix chaab’il kok’al us ta li ninqi ch’a’ajkilal xk’ulum. Kiwil jo’ li ramiiw li qana’ li kiroksi lix hoonal re rilb’al ut rochb’eeninkil chirix lix kamik li qayuwa’.

Sa’ li roso’jik ewu a’an rik’in li wanab’, nink’oxla naq li Dios yoo chixpatz’b’al we, “Ma ink’a’ naru nakak’e reetal naq chixjunileb’ li wankeb’ chasutam, a’aneb’ santil kristiaan?”

Laj Brigham Young kixk’ut:

“Nawaj naq eb’ laj santil paab’anel … te’xtaw ru chan ruheb’ li winq ut li ixq jo’ naq wankeb’ a’an ut ink’a’ jo’ naq wankeb’ xjuneseb’ rib’.”⁶

“Rajlal nayeeman—“Li kristiaan xb’aanuhom li ink’a’ us, ut ink’a’ naru nawan jo’ aj santil paab’anel.” … Naqab’iheb’ li neke’roksi li yib’ ru aatin ut li neke’tik’ti’ik … malaj li ink’a’ neke’roxloq’i li hilob’aal kutan. … Meeraq aatin chirixeb’ a’an, xb’aan naq ink’a’ nekenaw li rajom li Dios choq’ reheb’ a’an. … Chekuyeb’ b’an.”⁷

Ma wan junaq sa’ eeyanq li naru tixk’oxla naq li Kolonel taanume’q chixk’atq chi ink’a’ tixk’e reetal a’an rik’in li riiq naxk’am? Li Kolonel juntaq’eet kiril li winq aj Samaria, laj muxul sumlaak, laj xokol tojleb’, li saqlep rix, li wax ru, ut laj maak. Chixjunileb’ a’an li ralaj xk’ajol lix Yuwa’. Chixjunileb’ te’ruuq chi toje’k rix.

Ma naru nekek’oxla li Jesukristo xsutq’isinkil rib’ chiru li ani nawiib’an xch’ool chirix xna’aj sa’ lix awa’b’ejihom li Dios malaj li ani rahob’tesinb’il rik’in yalaq paay chi rahilal?⁸ Laa’in ink’a’ ninru. Jo’ naril li Kristo, li junjunq aamej k’a’jo’ wi’chik xnimal ut xjunelikil xtz’aq. Maa’ani sik’b’il chi rub’elaj chi majelo’k. Yalaq ani naru xk’ulb’al li yu’amej maak’a’ roso’jik.⁹

Xb’aan lix q’usum li Musiq’ej naq wankin chixk’atq lix ch’aat li wanab’, xintzol jun xnimal ru na’leb’: naq noko’ilok jo’ naq na’ilok a’an, wiib’eb’ li qosob’tesinkil taqak’ul—lix tojb’aleb’ rix li ani nokok’anjelak wi’ ut lix tojb’al qix laa’o ajwi’.

Xkab’, re xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Kristo, ink’a’ ka’ajwi’ tento too’iloq jo’ na’ilok li Dios, tento aj b’an wi’ taqab’aanu lix k’anjel ut took’anjelaq chiruheb’ li qas qiitz’in jo’ kixb’aanu a’an. Naqapaab’ li wiib’ chi ninqi taqlahom, naqakanab’ qib’ chiru li rajom li Dios, naqach’utub’ laj Israel, ut naqakanab’ “chi lemtz’unk li qasaqenkil chiruheb’ li tenamit.”¹⁰ Neke’qak’ul ut neke’qayu’ami li sumwank ut li k’ojob’anb’il k’anjel re lix Iglees k’ojob’anb’il wi’chik.¹¹ Naq naqab’aanu a’in, li Dios naxk’e qe li wankilal re rosob’tesinkil qib’, li qajunkab’al, ut lix yu’am jalaneb’.¹² Patz’omaq eerib’, “Ma ninnaw ru anihaq li ink’a’ naraj ru lix wankilal li choxa sa’ xyu’am?”

Li Dios tixk’anjela sachb’a-ch’oolej sa’ qayanq naq naqasantob’resi qib’.¹³ Laa’o naqasantob’resi qib’ naq naqasantob’resi li qach’ool.¹⁴ Laa’o naqasantob’resi li qach’ool naq naqab’i li Dios,¹⁵ naq naqajal qak’a’uxl chirixeb’ li qamaak,¹⁶ naq najala qach’ool,¹⁷ ut naq nokorahok jo’ narahok a’an.¹⁸ Li Kolonel kixpatz’ qe, “Wi ut laa’ex nekeraheb’ ka’ajwi’ li neke’rahok eere, k’a’ru eeq’ajkamunkil teek’ul?”¹⁹

Toje’ xintzolok chirix jun na’leb’ kixk’ul li Elder James E. Talmage li xinixk’e chi xaqliik ut chi k’oxlak chirix chan ru ninraheb’ ut nink’anjelak chiruheb’ li wankeb’ chinsutam. Naq kiwan chaq jo’ saajil aj k’utunel, rub’elaj naq nab’oqe’ choq’ jun li apostol, yoo chi sutink li nimla yajel difteria sa’ 1892. Li Elder Talmage kixtaw jun li junkab’al, moko komoneb’ ta sa’ li Iglees, li ke’wan rochoch nach’ rik’in ut rahob’tesinb’ileb’ xb’aan li yajel. Maa’ani kiraj ok sa’ li rochocheb’ xb’aan naq maare te’yajerq raj ajwi’. A’b’anan, li Elder Talmage sa’ junpaat xko’o sa’ rochocheb’. Kixtaw kaahib’eb’ li kok’al: jun li wiib’ chihab’ rik’in meer wan re li ak kamenaq ut yokyo sa’ li ch’aat, jun li oob’ chihab’ xyu’am ut jun li lajeeb’ chihab’ xyu’am li jwal ra wankeb’, ut jun li roxlaju chihab’ xyu’am li jwal tawasinb’il. Tawasinb’ileb’ ut raheb’ xch’ool ajwi’ li na’b’ej yuwa’b’ej.

Li Elder Talmage kixtiqib’aheb’ li kamenaq jo’ ajwi’ li ani yo’yo, kixmesu li ochoch, kixk’am chaq li tz’aj ruhil aq’ej chirix kab’l, ut kixk’at li tz’aj ruhil t’ikr wan wi’ li yajel. Kik’anjelak chiru chixjunil li kutan toja’ naq kisutq’i sa’ li eq’la jun chik. Kikam chiru li q’ojyin li al lajeeb’ chihab’ xyu’am. Kixtaqsi ut kixq’alu li xqa’al oob’ chihab’ xyu’am. Ki’ojb’ak li xqa’al ut ki’el xsam ut xkik’el chiru li ru ut lix t’ikr li Elder Talmage. A’an kixtz’iib’a, “Ink’a’ kinru chixkanab’ankil li xqa’al,” ut kixq’alu toj reetal naq kikam sa’ ruq’. A’an kixtenq’a xmuqb’aleb’ li oxib’ chi kok’al ut kixsik’ li tzakemq ut li t’ikr moko tz’aj ta choq’ re li junkab’al li yoo chi raho’k xch’ool. Naq kisutq’i chaq sa’ rochoch a’an, li Hermano Talmage kixtz’eq lix t’ikr, ki’atin sa’ ha’ rik’in li b’an zinc, kixjach’ rib’ chiru jun hoonal rik’in lix jukab’al, ut kirahob’tesiik xb’aan li yajel a’an us ta ink’a’ jwal kaw kixk’ul.²⁰

Wankeb’ naab’aleb’ li yu’amej chiqasutam li tento xkolb’aleb’. Eb’ laj santil paab’anel neke’xk’ul sa’ xb’eeneb’ lix k’ab’a’ li Kolonel naq neke’santob’resiik ut neke’rileb’ chixjunil li ras riitz’in, maak’a’ naxye b’ar malaj chan ru wankeb’—kolb’ileb’ li yu’amej naq naqab’aanu a’an.²¹

Sa’ roso’jik, laa’in nink’oxla naq re xk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ a’an, tento taqakanab’ qib’ chiru. Sa’ jun ch’utum xinwulak wi’ sa’ jun domingo, jun li saaj ixq kipatz’ok chi kama’in: “Lin mukuy ut laa’in toje’ xqajach qib’, ut a’an xsik’ elk sa’ li Iglees. A’an naxye we naq maajun wa kireek’a xsahil xch’ool jo’ naq sa xch’ool anajwan. Chan tab’i ru a’an?”

Li Kolonel kixsume li patz’om a’in naq kixye reheb’ laj Nefita, “A’b’anan wi moko kab’lanb’il ta [lee yu’am] sa’ xb’een lin evangelio, ut kab’lanb’il b’an sa’ xb’een xk’anjeleb’ li winq, malaj sa’ xb’een xk’anjel laj tza, chi yaal ninye eere, neke’saho’ xch’ool sa’ xk’anjeleb’ chiru jarub’aq kutan, ut timil timil taachalq roso’jik.”²² Relik chi yaal, maak’a’ li sahil ch’oolejil li nakana wi maak’a’ sa’ qayu’am lix lix evangelio li Jesukristo.

A’b’anan, sa’ li ch’utam a’an xink’oxlak chirixeb’ li k’iila kristiaan nekeb’innaw ru li neke’ch’a’ajko’ xb’aan li ninqi iiq ut taqlahom li jwal ch’a’aj choq’ reheb’. Ninpatz’ wib’, “K’a’ chik ru tixye raj li Kolonel reheb’? ”²³ Nink’oxla naq a’an tixye raj, “Ma nikinaapaab’?”²⁴ Re li ixq li nakub’e xkik’el, a’an kixye, “Laa paab’aal xkolok aawe. Ayu sa’ tuqtuukilal.”²⁵

Jun reheb’ li raqal sa’eb’ li loq’laj hu jwal nawulak chiwu a’an Jwan 4:4, li naxye, “tento naq taanume’q Samaria.”

K’a’ut naq jwal nawulak chiwu li raqal a’an? Xb’aan naq li Jesus ink’a’ teneb’anb’il chi nume’k Samaria. Eb’ laj Judio sa’ lix kutankil a’an jwal xik’ ke’rileb’ laj Samaria ut ke’b’eek chiru jun b’e naxsut Samaria. A’b’an li Jesus kixsik’ ru xik aran re xyaab’asinkil xb’een wa chiru chixjunil li ruchich’och’ naq a’an li yeechi’inb’il aj Mesias. Choq’ re li esil a’an, ink’a’ ka’ajwi’ kixsik’ ru jun tenamit isinb’ileb’ chaq, kixsik’ aj b’an wi’ ru jun li ixq—ut ink’a’ yalaq ixq, a’b’an jun li ixq aj maak—jun kristiaan li k’oxlanb’il sa’ li kutan a’an jo’ li jwal kub’enaq sa’ xyanq chixjunil. Nink’oxla naq li Jesus kixb’aanu a’in re naq chiqajunilo junelik taqataw ru naq lix rahom nim wi’chik chiruheb’ li qaxiw, li qatoch’olal, li nokok’aytesiik wi’, li nawiib’an wi’ qach’ool, li noko’aaleek wi’, li qamaak, li qajorb’il junkab’al, lix rahil qach’ool, li qayajel, li qaneb’a’il, li nokorahob’tesiik wi’, lix saxchik qayo’onihom, ut li qajunesal naqeek’a.²⁶ A’an naraj naq chixjunileb’ te’xnaw naq maak’a’ ut maa’ani li ink’a’ naru tixk’irtesi ut tixq’axtesi re li sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’.²⁷

Tz’aqal li rusilal.²⁸ Ka’ajwi’ a’an kikub’e rub’el chixjunil li k’a’aq re ru. Li wankilal re lix tojb’al rix li maak xb’aan, a’an li wankilal re numtaak sa’ xb’een yalaq k’a’ru li qiiq sa’ qayu’am.²⁹ Li esil chirix li ixq chire li yo’leb’aal ha’ a’an naq a’an naxnaw ru li wanko wi’³⁰ ut naq junelik naru toob’eeq chixk’atq a’an maak’a’ naxye b’ar wanko. Choq’ re li ixq a’an ut choq’ qe chiqajunjunqal, a’an naxye, “Li taa’uk’uq re li ha’ tink’e laa’in, maajo’q’e chik taachaqiq re: li ha’ tink’e laa’in wanq rik’in jo’ jun yu’amha’ nab’ululnak re li junelik yu’am.”³¹

Sa’ yalaq xb’ehil laa yu’am, k’a’ut raj naq taakanab’ chawix li junaj chi Kolonel li wan chixjunil li wankilal rik’in re aak’irtesinkil ut aakolb’al? Tz’aqal us yalaq jarub’ lix tz’aq li tento taatoj re xkanab’ankil aawib’ chiru. Ex was wiitz’in, chiqasik’ ru xnimob’resinkil li qapaab’aal chirix li qaChoxahil Yuwa’ ut li qaKolonel, Jesukristo.

Sa’ xchamal li waam, laa’in ninch’olob’ xyaalal naq Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan a’an lix Iglees li Kolonel b’eresinb’il xb’aan li yo’yookil Kristo rik’in jun tz’aqal profeet. Lin tz’aam laa’in, a’an naq chi tiik qach’ool taqak’ul sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Jesukristo—rik’in ilok jo’ na’ilok a’an, rik’in k’anjelak chiruheb’ li qas qiitz’in jo’ kixb’aanu a’an, ut rik’in xpaab’ankil naq tz’aqal li ruxtaan re qak’amb’al chaq sa’ li qachoxahil ochoch ut sa’ li sahil ch’oolejil li ink’a’ na’oso’. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.