Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej ut eb’ li alal k’ajolb’ej
Li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil re li qaChoxahil Yuwa’ naxk’ut cheru anihex, ut k’a’ut naq wankex sa’ li yu’am a’in.
Ex was wiitz’in ixq, ch’ina us naq wan chik a’in sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ li ch’utam a’in choq’ reheb’ li ixq sa’ li Iglees li numenaq waqxaqib’ chihab’ xyu’ameb’. Xqab’i li musiq’anb’il aatin yeeb’il xb’aaneb’ li komon ixq aj jolominel ut li Awa’b’ej Henry B. Eyring. Li Awa’b’ej Eyring ut laa’in sa naqil k’anjelak chi b’eresinb’il xb’aan li Awa’b’ej Russell M. Nelson, ut naqoyb’eni rab’inkil li raatin jo’ profeet.
I.
Eb’ li alal k’ajolb’ej a’aneb’ jun loq’laj maatan naxk’e li Dios—li qajunelikil k’ihanik. A’ut wanko sa’ jun li kutan naq k’iila ixq ink’a’ neke’raj xk’irisinkileb’ li kok’al. Wankeb’ naab’al li saaj winq ut ixq li neke’xb’ay rib’ chi sumlaak toj reetal naq xe’xk’ul li k’a’aq re ru re li ruchich’och’. Sa’ xyanqeb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li kutan, naqil naq sa’ komonil, wiib’ chihab’ chik xyu’ameb’ li saaj kristiaan naq neke’sumla, ut yoo chi kub’eek lix yo’lajikeb’ li kok’al rik’ineb’ li komon sa’ li Iglees. Sa’ Estados Unidos ut junjunq chik li ninqi tenamit, moko tz’aqaleb’ ta chik li kok’al yookeb’ chi nimank re xtenq’ankileb’ li tiix li yookeb’ chixkanab’ankil li trab’aaj. Numenaq 40 por ciento li k’uula’al sa’ Estados Unidos neke’yo’la rik’in jun ixq moko sumsu ta. Eb’ li kok’al a’in ch’a’ajkilanb’ileb’. Chixjunil a’in naxjunpak’ali li k’uub’anb’il na’leb’ re li kolb’a-ib’ re li qaYuwa’.
II.
Eb’ li ixq aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan neke’xtaw ru naq li wank choq’ na’b’ej a’an lix k’anjel q’axal taqenaq, ut xnimal lix sahileb’ xch’ool. Li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley kixye: “Lix k’ihaleb’ li ixq neke’ril xnimal li rosob’tesinkil, xnimal lix sahileb’ xch’ool, sa’ li ochoch ut rik’in li junkab’al. Li Dios kiraw sa’ xch’ooleb’ li ixq jun li choxahil maatan li nak’utun sa’ li ch’anch’ookil kawilal, sa’ li tuqtuukilal, sa’ li chaab’ilal, sa’ li chaab’il yu’amej, sa’ li yaal, ut sa’ li rahok. Chixjunileb’ li chaq’al ru chaab’ilal a’in k’a’jo’ naq neke’xtaw xna’aj sa’ li na’b’ejil.”
Kixye ajwi’, “Li k’anjel q’axal nim tixb’aanu junaq ixq a’an xch’olaninkileb’ ut xtzolb’aleb’, ut wank rik’ineb’, ut xwaklesinkileb’ xch’ool ut xk’irisinkileb’ lix kok’al rik’in tiikilal ut yaal. Maak’a’ chik k’a’ru naru xjuntaq’eetankil rik’in a’an, maak’a’ naxye k’a’ru naxb’aanu li ixq.”
Ex na’b’ej, ex qas qiitz’in ixq, nekexqara xb’aan anihex, ut xb’aan li k’a’ru nekeb’aanu choq’ qe chiqajunil.
Sa’ li raatin sa’ li jolomil ch’utub’aj-ib’ sa’ 2015 “Jun tz’aamahom reheb’ li ixq” xk’ab’a’, li Awa’b’ej Russell M. Nelson xye:
“Lix awa’b’ejihom li Dios moko tz’aqal ta ut maajo’q’e taatz’aqloq ru chi maaka’eb’ li ixq li neke’ok sa’ loq’laj sumwank, ut neke’xk’uula, eb’ li ixq li neke’aatinak rik’in xwankil ut xwankilal li Dios!
“Anajwan … ajb’ileb’ ru li ixq li neke’xnaw xk’eeb’al chi uxmank li k’a’ru aajel ru rik’in xpaab’aaleb’ ut li neke’xkol lix saqalil ru li junkab’al rik’in kawil ch’oolej sa’ jun li ruchich’och’ yaj rik’in li maak. Ajb’ileb’ ru li ixq li k’eek’ookeb’ xch’ool chixk’aak’alenkileb’ li ralal xk’ajol li Dios sa’ li b’e re sumwank li naxik sa’ li kolb’a-ib’; eb’ li ixq li neke’xnaw xk’ulb’al xjunes li musiq’ejil na’leb’, li neke’xtaw ru li wankilal ut li tuqtuukilal natawman sa’ li loq’laj tiqib’aak sa’ li santil ochoch; eb’ li ixq li neke’xnaw xk’eeb’al xb’oqb’al lix wankilal li choxa re xkolb’al ut xkawob’resinkileb’ li kok’al ut li junkab’al; eb’ li ixq li neke’k’utuk chi maak’a’eb’ xxiw.”
Eb’ li musiq’ejil na’leb’ a’in neke’xk’am rib’ rik’in “Li Junkab’al: Jun jek’inb’il aatin choq’ re li ruchich’och’,” b’ar wi’ ch’olob’anb’il xb’aan li Iglees a’in li k’ojob’anb’il wi’chik, eb’ li tzol’leb’ ut li k’anjel li aajeleb’ ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li Dios, chalen chaq rub’elaj naq kixyo’ob’tesi li ruchich’och’.
III.
Anajwan nawaj aatinak reheb’ li saaj li yookeb’ chi ab’ink. Ex saaj ixq raarookex inb’aan, rik’in naq wan eenawom chirix lix evangelio li Jesukristo li k’ojob’anb’il wi’chik, jalanex rik’in anihaq chik. Li k’a’ru nekenaw texxkanab’ chixkuyb’al ut chi numtaak sa’ xb’een li ch’a’ajkilal naq yookex chi nimank. Chalen chaq eeka’ch’inal, xextz’aqon sa’eb’ li k’anjel ut li ch’utam li xe’tenq’ank eere chi tzolok, chixnimob’resinkil eeseeb’al, jo’ li tz’iib’ak, li aatinak, ut li k’uub’an na’leb’. Xetzol xb’aanunkil li us, ut chanru naq ink’a’ tex’aaleeq chi tik’ti’ik, chi b’alaq’ink, chi elq’ak, ut chiroksinkil li k’a’ru nakaltesin.
K’utb’il xyaalal naq jalanex laa’ex sa’ jun li tz’ilok-ix b’aanunb’il xb’aan jun nimla tzoleb’aal sa’ North Carolina, chirixeb’ li saaj winq ut ixq sa’ America ut lix paab’aaleb’. Xyeeman resil sa’ jun periodico aran, “Eb’ li saaj aj Mormon neke’el chi us: Jun tz’ilok-ix naxk’ut naq neke’xq’axeb’ ru lix komoneb’ sa’ xnumsinkil chi us li saajil.” Ke’xye aran, “Eb’ laj Mormon k’a’jo’ wi’chik naq neke’risi rib’ rik’in li k’a’ru narahob’tesin, neke’el chi us sa’ eskweel, ut sa neke’reek’a chirix li k’a’ru chalel.” Jun reheb’ li ke’b’aanunk re li tzolok, li xraatinaheb’ li saaj winq ut ixq, xye, “Sa’ ka’ch’in chik ma chixjunileb’ li patz’om xqab’aanu, juntaq’eet na’el: eb’ laj Mormon a’aneb’ li xb’een xb’een.”
K’a’ut naq laa’ex us nekex’el sa’eb’ li ch’a’ajkilal li neke’tawman sa’ li nimank? Ex saaj ixq, a’an xb’aan naq neketaw ru li k’uub’anb’il na’leb’ re sahil ch’oolejil re li qaChoxahil Yuwa’. A’in naxk’ut cheru anihex, ut k’a’ut naq wankex sa’ li yu’am a’in. Eb’ li saaj kristiaan li neke’xtaw ru a’in, a’aneb’ li xb’een sa’ xtuqub’ankil li ch’a’ajkilal ut li xb’een sa’ xsik’b’al ru li us. Laa’ex nekenaw naq li Qaawa’ texxtenq’a sa’ xnumsinkil chixjunileb’ li ch’a’ajkilal naq yookex chi nimank.
Jun chik na’leb’ k’a’ut naq q’axal nekex’usa, a’an naq neketaw ru naq laa’ex ralal xk’ajol jun li Choxahil Yuwa’b’ej li narahok eere. Nink’oxla naq nekenaw ru li qab’ich, “Ex kok’al, li Dios texril.” A’in li xb’een tasal, li xqab’icha xqapaab’ chiqajunilo:
Wankeb’ wiib’ li na’leb’ k’utb’il sa’ li tasal a’in: Xb’een, naq li qaChoxahil Yuwa’ wan chi nach’ qik’in ut nokoril chi kutan ut chi q’eq’. K’oxlahomaq a’an! Li Dios nokoxra, nach’ wan qik’in, ut nokoril. Xkab’, nasaho’ xch’ool chiqosob’tesinkil “wi toowanq sa’ li raatin.” K’a’jo’ naq a’in naxk’ojob’ qach’ool sa’ xyi li qak’a’uxl ut qach’a’ajkilal!
Yaal, ex saaj ixq, osob’tesinb’ilex ut chaab’ilex, a’ut jo’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’, nekeraj ru “wank sa’ li raatin.”
Wan k’iila na’leb’ taaruuq raj tink’e eere, a’ut xinsik’ ru aatinak chirix wiib’ ajwi’.
Li xb’een na’leb’ tink’e, a’an chirixeb’ li celular. Xb’aanuman jun tz’ilok-ix sa’ li tenamit a’in, ut xtawman naq numenaq xyijacheb’ li saaj winq ut ixq sa’ Estados Unidos xe’xye naq numtajenaq li hoonal neke’xsach sa’ xcelular. Li 40 por ciento neke’xye naq ink’a’ sa neke’reek’a naq maak’a’ lix celular rik’ineb’. A’in mas wi’chik na’uxman rik’ineb’ li ixq chiruheb’ li winq. Ex saaj ixq—ut ex ixq ninq ajwi’—taarosob’tesi lee yu’am wi nekek’os b’ayaq roksinkil ut xk’oxlankil lee celular.
Li xkab’ na’leb’ tink’e, aajel wi’chik ru chiru a’an. Chaab’ilaq eech’ool rik’ineb’ lee ras eeriitz’in. Wankeb’ li saaj kristiaan li ak chaab’ileb’ xch’ool chi jo’kan. Wankeb’ li saaj winq ut ixq sa’ junjunq tenamit li neke’xk’ut li b’e choq’ qe chiqajunilo. Xoomusiq’aak sa’ rilb’al lix chaab’ilaleb’ li qasaaj kristiaan rik’ineb’ li neke’raj ru rahe’k ut tenq’aak. Wan kiila na’leb’ chan ru nekexru chi tenq’ank ut chixk’utb’al li rahok cherib’il eerib’. Taqaj raj naq chixjunileb’ te’xb’aanu li nekeb’aanu laa’ex.
A’ut jo’kan ajwi’, naqanaw naq laj tza nokoraale chiqajunil re naq ink’a’ chaab’ilaq qach’ool, ut k’iila paay chan ru naq na’ux a’in, sa’ xyanqeb’ ajwi’ li saaj ut li kok’al. Wan k’iila paay chi aatin re xyeeb’al resil xmaak’a’il li chaab’ilal, jo’ li eetz’unk, li rahob’tesink, malaj tz’eqtaanank sa’ komonil. Wankeb’ li neke’rahob’tesink reheb’ li ramiiw ut li wankeb’ chi tzolok rochb’eeneb’. Ex saaj ixq, moko sa ta naril li Qaawa’ wi xik’ noko’ilok malaj wi ra wanko rik’ineb’ li qas qiitz’in.
Wan jun eetalil tinye eere. Xwab’i resil jun saaj winq aj najtil tenamit, li xchal arin Utah, li x’eetz’uuk xb’aan naq jalan a’an ut li raatinob’aal. Xrahob’tesiik k’iila sut xb’aan jun ch’uut chi saaj kristiaan aj arin, toj reetal naq sa’ xrahil xch’ool a’an x’eeqajun, ut xb’aan a’an xk’ehe’ sa’ tz’alam chiru 70 kutan naq yoo chi k’oxlamank ma taa’isiiq chaq sa’ li tenamit. Ink’a’ ninnaw k’a’ru x’eek’asink re li ch’uut a’an chi saaj winq ut ixq (ut sa’ xyanqeb’ wankeb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan jo’ laa’ex), a’ut naru nawil naq xb’aan naq maak’a’eb’ xchaab’ilal, xb’aanuman jun nimla rahilal re jun reheb’ li ralal xk’ajol li Dios. Eb’ li kok’ rahob’tesink k’a’jo’ li rahilal naru neke’xb’aanu.
Naq xwab’i resil a’in, xink’oxla li k’a’ru xye li qaprofeet, li Awa’b’ej Nelson, sa’ li raatin choq’ reheb’ li saaj winq ut ixq sa’ chixjunil li ruchich’och’. Sa’ xtz’aamankil cheru laa’ex ut jalaneb’ chik li saaj kristiaan naq tex’okenq sa’ xch’utub’ankil Isra’el, a’an xye: “Xaqlinqex chi uub’ej. Jalanaqex rik’in li ruchich’och’. Laa’ex ut laa’in naqanaw naq tento naq texwanq choq’ saqenk chiru li ruchich’och’. Chi jo’kan, li Qaawa’ naraj naq texwanq choq’ reetalil chan ru nak’utun, na’aatinak, nak’anjelak, ut naxtiqib’ rib’ jun lix tzolom li Jesukristo.”
Li teep chi saaj kristiaan li xexxb’oq li Awa’b’ej Nelson chi ok wi’, maajo’q’e raj te’xrahob’tesi rib’ chirib’ileb’ rib’. Te’xtaaqe raj li raatin li Kolonel ut te’xye’ raj li ruq’ sa’ rahok ut chaab’ilal reheb’ li ras riitz’in, ut toj reetal te’xsutq’isi xjunpak’al lix k’atq li re naq neke’reek’a naq wan ani xrahob’tesink reheb’.
Sa’ jun jolomil ch’utub’aj-ib’ naq maji’ nekexyo’la naab’al eere, li Awa’b’ej Gordon B. Hinckley xnimaheb’ ru “li chaq’al ru saaj ixq li yookeb’ chixyalb’al xq’e chixyu’aminkil li evangelio.” A’an x’aatinak chirixeb’ jo’ chanru nawaj aatinak cherix laa’ex:
“Aj k’ehoneleb’ chirib’ileb’ rib’. Neke’xsik’ xkawob’resinkil rib’ chirib’ileb’ rib’. Neke’xk’ut xchaab’ilaleb’ lix na’ xyuwa’eb’, ut li ochoch neke’chal wi’. Yookeb’ chi ok sa’ li ixqilal, ut t’exk’am chiru chixjunil lix yu’ameb’ li chaab’ilal li na’eek’asink reheb’ anajwan.”
Jo’ jun xmoos li Qaawa’, ninye eere laa’ex saaj ixq, li ruchich’och’ naraj ru lee chaab’ilal ut lee rahom. Chaab’ilaq eech’ool cherib’il eerib’. Li Jesus xk’ut chiqu naq taqara qib’ chiqib’il qib’, ut naq taqab’aanu reheb’ li qas qiitz’in li taqaj raj naq taab’aanumanq qe laa’o. A’ yaal jo’ naqayal qaq’e chi wank chi chaab’il qach’ool, nokonach’o’k rik’in a’an ut lix wankilal aj rahonel.
Ex ixq raarookex inb’aan, wi yookex chi tz’aqonk sa’ li xik’ ilok ut li kaqalik—eejunes malaj sa’ komonil—k’ehomaq eech’ool anajwan naq texjaloq ut waklesiheb’ xch’ool lee komon chi jalok. A’an li na’leb’ nink’e, ut nink’e jo’ xmoos li Qaawa’ Jesukristo xb’aan naq lix Musiq’ a’an x’eek’asink we chi aatinak eerik’in chirix li aajel ruhil na’leb’ a’in. Ninch’olob’ xyaalal li Jesukristo, laj Kolol qe, li kixk’ut chiqu naq taqara qib’ chiqib’il qib’ jo’ kooxra a’an. Nintz’aama naq taqab’aanu a’an, sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.