Tangiran ae Tamaroa Riki mai Karawa nakon ae Ngkai
Tangiran ae Tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai e kona ni kamwaingiira ni mwakuri inanon te onimaki, n iriira ana kakao te Tia kamaiu ni karaoa ae raoiroi, ao n anga maiura n nanorinano nako Ina.
Ngke I mena n te reirei te moanrinan, ti rianna nakon mweengara iaon te kawai ae timantiaki are e biri ni waerake nakon iteran te katabuki. Iai ngkanne te kawai teuana, aki timantiaki, e aranaki bwa “kawaia ataeinimwaane.” Kawaia ataeinimwaane bon te kawai iaon te tano are e kaeti nakon te tabuki. E uarereke riki ma e rang kabwatete. Ngke I kairake n ataeinaine, I ataia I kona n rianna ni waerake ni kawai nako n aroia ataeinimwaane. Ae kakaawaki riki, I ataia bwa I maiu ni boong aika kaitira ao I riai ni karaoi bwaai aika a kangaanga, n aron are a karaoia bwaeoniia—ao I tangiria n tauraoi. Ngaia are n taainako, I nakonako ni karaurau mai bukiia kain au kurubu aika raraou n tamwarakea n te kawai, kanakoi au kau, ao n rianna rake ni kawaia ataeinimwaane. I bon kataia ni kamatoatoai waeu.
Ngkai te kairake n ataeinnaine n te Moanrinan, anne te bwai ae I iangoia bwa I kona ni katauraoai iai. Ngkai I a ata ae kaokoro! Nakon ae N na nakonako n aki kaunai ni waerake ni kawain te maunga, I ataia bwa I kona ni katauraoi waeu n rianna rake iaon kawain berita aika tabu ni kaeka nakon ana kakao te Tamnei ae Raoiroi. Ibukin te Uea, rinanoia Ana burabeti, e weteira ngaira n tatabemaniira bwa tina maeka ao n tararua n te kawai ae “rietaata riki man mimitong riki” ao n “toua te mwaneka ae rietaata riki.”1
Wewete mai iroun te burabeti nakon mwakuri aikai, n raonaki ma ara kakai namakin are ti kona ni karaoia riki, n tabetai e riki inanora tera are aranna Unimwaane Neal A. Maxwell “tangiran ae tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai.”2 Tangiran ae tamaroa riki mai karawa e roko ngkana ti kabotaua “tera arora ae ngkai [nakon] tera are iai mwaakara bwa tina kona n karikiira nako iai.”3 Ngaira n tatabemaniira, ngkana ti kokoaua, namakinna bwa iai te marena imarenan te tabo are ti mena iai ao antai ngaira, ao te tabo ra ao tera nakoara are ti kan roko iai. Ti tangiria ni karokoira riki nakon ara kona are iaona riki. Ti karekei namakin aikai ibukina bwa ngaira natin te Atua aika aine ao mwaane, ni bungiaki ma Otan Kristo ma ti maeka n te aonaaba ae aki kororaoi. Namakin aikai bon te Atua ae anga ao e karaoa te waekoa nakon te mwakuri.
Ti riai ni kaungai namakin n tangiran ae tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai bwa tina kona n ongotaeka ngkai tabeman aki, ngkai kinaakin ao totokoan namakin aika kaairua irounTatan—bwarannano ake a karikiira bwa tina rawa ni mwakuri. Aio te tai are Tatan e aki toki ni kaunga te nano aei inanora. Ti kona n rineia n nakonako n te kawai ae rietaata riki are e kairiira bwa tina ukoukora te Atua ma Ana rau ao ana akoi, ke ti kona n ongo iroun Tatan, are e aki toki ni katikiira rikaaki ma rongorongo aika bon aki tau: tau kaubwaira, tau wanawanara, tau tamaroara, ao akea te mwakoro mai iroura ae tau n te bwai are e kainnanoaki. Arora n aki tau e kona ni kakorakoraira—ke ni kamamaraira.
Mwakuri inanon te Onimaki
Teuana te kawai are tina kona iai ni kinaa te tangira ae tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai man ana kewe Tatan bwa tangiran ae tamaroa riki e na kairiira nakon mwakuri ni kakaonimaki. Tangiran ae tamaroa riki bon tiaki te kakao n tiku ni mweengaraoi n ara tabo, ma e na kairiiria nakon te bwarannano. I a tia n reiakinna bwa ngkana I rabinobino inanon iangoan bwaai ni kabane I bon aki, I aki rikirake, ao I kunea bwa e kangaanga riki namakinan ao irirakin te Tamnei.4
Ngke te kairake ngaia, Iotebwa Timiti e ata raoi kabwakana ao e raraoma n “maiuraoin tamnei[na] n te aki mamate.” N ana taeka, “au iango e a rikirake ni bwarannano, bwa I a kabureaki n au bure, ao … namakinna ni kan tang ibukin au bure ao ana bure te aonaaba.”5 Aio are e kairia nakon “namakin ae bon nano ao a nene n angin te tai.”6 Ko a tia n ongongo aei mai imwaina? Ko namakina te aki rau ke te bwarannano man am kairua?
Eng, iai te bwai ae karaoia Iotebwa. E tibwaia, “I aki toki n titirakinai aei: Tera te bwai are e na riai ni karaoaki7 Iotebwa e mwakuri inanon te Onimaki. E rairaki nakon koroboki aika a tabu, wareka te kakao n Iakobo 1:5, ao e rairaki nakon te Atua ibukin te ibuobuoki. Mwiin te mii e a moan karekea Kaokan Bwai. I rang kakaitau bwa I karekea ae tamaroa are riki nakon Iotebwa mai Karawa ae ngkai, ana tai n aki rau ao n nanokokoraki, e kaunga nakon te mwakuri ni kakaonimaki.
Iriira te Wirikiriki ni Karaoa ae Tamaroa
Te aonaaba n tabetai e kabonganai namakin n tangiran bwaai aika a tamaroa riki bwa te kabwarabure ibukin iangoam ibon iroum, n ara iango ni bon nakoira ao n iangoira ao n rang n iango iaon antai ngai, tera ae tiaki ngai, ao tera ae I tangiria. Tangiran ae tamaroa riki mai karawa nakon ae ngkai e kaungaira bwa tina ira ana banna ni katooto te Tia Kamaiu, are “nakonako ni kakaraoa ae raoiroi.”8 Ngkai ti nakonako ni kawaia ana reirei, ti karekei wirikiriki n tamnei bwa tina buokiia tabeman.
Te rongorongo are I ongo n ririki aika a nako e a tia ni buokai ni kinai ao imwiina ni mwakuri man te wirikiriki mairoun te Tamnei ae Raoiroi. Titita Bonnie Parkin, te Beretitenti rimoa n te Bootaki n Aine ni Kabuta, e tibwai aikai:
“Susan … bon te tia waewae ae bane arona. Beretienti Kimball e maeka n [ana] uoote. Te Tabati teuana, Susan e nooria bwa e boou oneana. Taman neiei e a tibwa … angan neiei tabeua kunnika tirika aika a rang tamaroa. Susan e iangoia bwa te kunnikai anne e na rang nakoraoi ni karaoan te neketai n airi ma onean Kimball ae boou. Ngaia are n te Moanibong e karaoa te neketai. E niiria ni beebwa aika manii ao e nako nakon mweengan Beretitenti Kimball.
“Iaon kawaina nako matan te mataroa, e waekoa n tei man iango, ‘Antai ngai bwa N na karaoa ana neketai te burabeti? E bon bae n rang n tiraua irouna.’ N iangoan are e a tia ni karaoia bwa e kaairua, e rairaki n oki.
“Bon te tai anne Titita Kimball e kauka te mataroa mai moa man taku, ‘O, Susan!’
“Namakinan te nakonnano ao te mamaa, e taku ‘I noora Beretitenti Kimball n oneana ae boou n te Tabati. Tamau e bon tibwa kabooi tabeua kunnikai tirika mai New York … ao ngaia I a karaoa ana neketai.’
“Imwain ae reitia Susan, Titita Kimball e katokia, n tauii angana, man taku: ‘Susan, tai raarawa nakon te iango n akoi.’”9
I tangira te taeka anne! “Tai raarawa nakon te iango n akoi.” N tabetai ngkana iai au iango ni karaoa te bwai teuana ibukin temanna, I titiraki ngkana bon te wirikiriki ke bon au iango. Ma I kauringaki, “ngaia are bwaai ni kabane aika a kakao ma n anai nano nakon karaoan te raoiroi, ao nakon tangiran te Atua, ma te toro irouna, e bon roko mai iroun te Atua”10
Bwa a kairaki man te wirikiriki ke bon te nano ni kan ibuobouki, te mwakuri ae raoiroi e aki kona ni bakataeaki; bwa “e bon aki bwabwaka te tangira”11—ao e aki kona ni kairua te kaeka.
N taainako te tai e aki angaraoi, ao ti ataia n tabetai bwa mwiin ara mwakuri n ibuobuoki aika a uarereke. Ma ni katoa tai, tina kina bwa ti a tia n riki bwa bwaai ni mwakuri ni bain te Atua ao tina rang kakaitau n ataia bwa te Tamnei ae Raoiroi e mwakuri rinanora bon kaotan ana kariaia te Atua.
Tariu, ngkami ao ngai ti kona ni bubuti ibukin te Tamnei ae Raoiroi bwa e na kaotia nakoira “bwaai ni kabane ake [ti] riai ni karaoi,”12 riki ngkana ara rinan ni bwaai aika tina karaoi e tara ni kebo. Ngkana ti karekea te wirikiriki, ti kona ni katikui bwain amwarake n te tingke ke inanon bwaoki aika a kaonaki ni kakaewenako ni kairoro bwa ko aonga ni wareware nakon te teei, kawara te rao, n tara natiia kain rarikim, ke ni beku n te tembora. Kona tai anganai te bure—Ngai te tia karaoa rinanin bwaai, I tangiria n tuoi bwaai ake a tia. Ma te rau e roko n ataakina bwa a riki mwaitiia n raka tiaki te bwai ae ena rang kabotauaki nakon karaoan riki ae bati. Te kaeka nakon tangiran ae tamaroa riki man iangoan iriirakin te wirikiriki e bita aron au iango iaon “au tai,” ao I nooria aomata, bwa tiaki bwaai ni katabetabe, ma ae ngaiia bon oin bukin maiu.
Tangiran ae Tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai E Kairiira nakon Kristo
Tangiran ae Tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai e kairiira nakon te nanorinano, tiaki te namakin n nanoanga ke te bwarannano are e roko man karaoan taian kabotau are ti konaaki iai. Aine ake a kawakini-berita aika tabu a roko n roroia ni kabane ao tarakiia; aia utu, aia taneiai, ao aia kangaanga aika kakakoro.
E koaua, ngaira ni kabane ti na bwaka ni karako n ara konabwai mai ikarawa, ao iai tabeua koaua inanon ataakina bwa te tiku n tii ngaira ti bon aki tau. Ma rongorongon te euangkerio ae tamaroa are ma ana akoi te Atua, ti bon tau. Ma ana buoka Kristo, ti kona ni karaoi bwaai ni kabane.13 Berita ni koroboki aika tabu are ti na “kunea te akoi n ibuobuoki inanon tain kainanoana.”14
Te kamiimi ae koaua bon mamarara e kona n riki bwa te kakabwaia ngkana a kananorinanoira ao ni bitiira nakon Kristo.15 Tangiran ae tamaroa riki e roko mai karawa ngkana ti nanorinano nakon Iesu Kristo ni bwaai ake ti tangiri, nakon are ti rawa ibukin te tanginnano.
Ma te koaua, ana kakai Iesu n angiin te tai e waaki ma kinaakin bwaai aika a tangiraki, kainnano, kabwaka, ke aki tau. Uringa te kariki ao te ika? N tatabemaniia taan koroboki n te Euangkerio a taekina ana kakai Iesu ni kamwarakeia nga nga ake a ririmwina.16 Ma te karaki e waaki ma ataakin kainnanoia ana reirei; a ataia bwa ti iaia irouia “nimaua te berena ao uoman te ika; ma tera manen baikanne ibuakoia aomata aika a uanao?”17 Ana reirei a bon koaua: e bon aki tau te amwarake, ma a anga are iai irouia nakon Iesu, ao E karaoi kakai.
Ko a tia n namakinna bwa am tarena ao am konabwai a rang uarereke ibukin te mwakuri aika a na roko? I a tia ni kakoaua. Ma ngkoe ao ngai ti kona n anga are iai iroura nakon Iesu, ao E na kabatiai riki ara konabwai. Tera are iai iroum are ko anga e raka riki nakon ae tau—riki bon kabwakam n aomata ao mamaram—ngkana ko katan iaan ana nanoanga te Atua.
Te koaua bwa ngaira aikai n tatabemaniira bon te roro are riki imwiin Tamara are i Karawa, are bon natina.18 Ao n aron are E a tia ni karaoia nakoia burabeti ao aomata naba ao aine rinanon nako rooro, ngaia are Tamara are i Karawa e tangiria ni bitiira.
C. S. Lewis e kabwarabwara te mwaaka ni bitaki n te aro aei: “Iangoiko bwa ngkoe te auti ae maiu. Te Atua e rinnako ni manga katea te auti anne. Te moan, tao, ko kona n ataia bwa tera ae E karaoia. E kaeti bwaibu ni kawawa ao e bonoti raranin te taubuki ao a bati riki; ko ataia bwa mwakuri akanne a kainnanoi karaoakiia ai ngaia are kona bon aki kubanako. Ma n te tai aei E waaki ni karaoi bitaki aika bubura n te aro are e rang kammaraki. … [Ko nooria,] E bon tabe ni katea te auti ae okoro ma are ko iangoia . … Ko taku bwa ko [riki] ni karaoaki nakon te auti ae kakateke: ma ngaia E katea te baereti. E nanonna bwa e na roko ni maeka inanona.”19
Ibukin ana anganano ni kamaiu te Tia Kamaiu, ti kona ni karaoaki n tii te arona nakon te mwakuri ake a tauraoi imwaira. Te burabeti e a tia n reirei bwa ngkai ti tamwarake ni kawaia ana reirei, ti kona ni kaitiakaki rinanon ana nanoanga Kristo. Tangiran ae Tamaroa riki mai Karawa nakon ae ngkai e kona ni karikiira bwa tina mwakuri inanon te onimaki, n iriira ana kakao te Tia kamaiu ni karaoan ae raoiroi, ao n anga maiura n nanorinano nako Ina. N aran Iesu Kristo, amen.