Tz’aqal xk’ab’a’ li Iglees

Xb’aan li Awa’b’ej Russell M. Nelson

Li Jesukristo xye naq taqaye xk’ab’a’ li Iglees rik’in lix k’ab’a’ li Kristo xb’aan naq re a’an, ut nujenaq rik’in lix wankilal.

Ex raarookil was wiitz’in, sa’ li chaab’il hilob’aal kutan a’in nasaho’ qach’ool sa’ komonil chirix li qosob’tesinkil xb’aan li Qaawa’. Naqab’antioxi lee nawom chirix li yaal sa’ lix evangelio li Jesukristo, li mayejak xeb’aanu re naq texkanaaq malaj texsutq’iiq sa’ xb’ehil li sumwank, ut li k’anjel li nekeq’axtesi re lix Iglees.

Anajwan tochb’il lin ch’ool re naq tin’aatinaq eerik’in chirix jun na’leb’ aajel ru. Moko k’iila xamaan chaq, laa’in xinpuktesi jun li aatin chirix chan ru naqaye xk’ab’a’ li Iglees. Xinb’aanu xb’aan naq li Qaawa’ xk’e sa’ lin k’a’uxl lix aajelil ru li k’ab’a’ej li kixtaqla choq’ re lix Iglees, a’an ajwi’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.

Jo’ ak xenaw raj, xsumeek a’in ut li ak’ guia de estilo rik’in k’iila paay chi k’a’uxl. Naab’aleb’ junpaat xe’xyiib’ lix k’ab’a’ li Iglees sa’eb’ lix blog, lix sitio, ut lix perfil sa’ internet. Jalaneb’ chik xe’xpatz’ k’a’ut naq aajel ru, xb’aan naq naab’al chik li ch’a’ajkilal wan sa’ ruchich’och’, ut anchal maak’a’ na’ok wi’ a’in. Wankeb’ li xe’xye naq jwal ch’a’aj xyiib’ankil a’in, ut ink’a’ raj taqayal. Inch’olob’aq cheru k’a’ut naq aajel ru a’in choq’ qe. A’ut xb’eenil, inyehaq b’ar wan li na’leb’ ink’a’ yaal:

• Ink’a’ yooko chixjalb’al jun k’ab’a’ej.

• Ink’a’ yooko chirak’ob’resinkil jun li “marca.”

• Ink’a’ yal re xyiib’ankil ru.

• Ink’a’ yal jip.

• Ut ink’a’ nakana chi maak’a’ na’ok wi’.

A’an a’in b’an jun li tuqub’ank. A’an a’in b’an lix taqlahom li Qaawa’. Laj Jose Smith ink’a’ kixk’e xk’ab’a’ li Iglees; chi moko laj Mormon. A’an b’an li Kolonel li kixye, “Xb’aan naq jo’ka’in taayeemanq re lin iglees sa’ roso’jikeb’ li kutan, a’anaq ajwi’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.”

Junxil chiru a’an, 34 chihab’ xyo’lajik li Kristo, li Qaawa’ kixye li na’leb’ ajwi’ a’in reheb’ li komon sa’ lix Iglees arin America. Sa’ li kutan a’an kixye:

“Teek’e chi k’ab’a’iik li iglees sa’ lin k’ab’a’. …

“Ut chan pe’ ru naq a’anaq lin iglees wi ink’a’ k’ab’a’inb’il sa’ lin k’ab’a’? Xb’aan naq wi jun iglees k’ab’a’inb’il sa’ lix k’ab’a’ laj Moises a’anaq x’iglees laj Moises; malaj ut wi k’ab’a’inb’il rik’in xk’ab’a’ jun winq, a’anaq x’iglees jun winq; wi b’an k’ab’a’inb’il sa’ lin k’ab’a’, rik’in a’an a’anaq lin iglees.”

Jo’kan naq ink’a’ naru xk’oxlankil jalan chik xk’ab’a’. Naq li Kolonel naxye chi saqen ru k’a’ru xk’ab’a’ lix Iglees, toj reetal naq naxtikib’ rik’in xyeeb’al, “jo’ka’in taayeemanq re lin iglees,” moko b’atz’unk ta yoo. Ut wi naqak’ulub’a li yoob’ k’ab’a’ malaj ut wi laa’o ajwi’ naqoksi, li Qaawa’ hob’b’il nakana.

K’a’ru na’ok wi’ jun k’ab’a’ej, malaj jun yoob’ k’a’b’a? Naq naqileb’ xyoob’ k’ab’a’ li Iglees, jo’ “li Iglees SUD,” malaj li “Iglees Mormon,” malaj “Li Iglees reheb’ laj Santil Paab’anel,” li jwal nim sa’eb’ li k’ab’a’ej a’an, a’an naq maak’a’ lix k’ab’a’ li Kolonel. Risinkil xk’ab’a’ li Qaawa’ sa’ lix k’ab’a’ lix Iglees li Qaawa’ naxk’e xwankilal laj Satanas. Naq naqatz’eq xk’ab’a’ li Kolonel, naqatz’eq ajwi’ chixjunil li kixb’aanu choq’ qe—toj reetal ajwi’ lix tojb’al rix li maak.

K’oxlahomaq jo’ ilb’il xb’aan li Kolonel: Rub’elaj li yu’am a’in kiwan jo’ Jehovah, lix Dios li Najter Chaq’rab’. Chi b’eresinb’il xb’aan lix Yuwa’, kixyo’ob’tesi li ruchich’och’ a’in ut naab’aleb’ chik. Kixkub’si rib’ rub’el li rajom lix Yuwa’ re naq tixb’aanu choq’ qe li k’anjel maajun chik taaruuq chixb’aanunkil. Chi kub’sinb’il rib’ sa’ ruchich’och’, xhob’e’k chi q’axal ra, x’eetz’uuk, xch’uub’aak, ut xrapleek. Sa’ li Awimq Getsemani, laj Kolol qe kixk’ul sa’ xb’een chixjunil li rahilal, chixjunil li maak, ut chixjunil li rahil ch’oolejil li xk’ulman aawik’in laa’t ut wik’in laa’in ut rik’ineb’ chixjunil li wanjenaqeb’ ut li toj te’wanq. Rub’el li iiq a’an q’axal ra, x’el xkik’el ruuchil tiqob’. Chixjunil li rahilal a’in xniman wi’chik naq kik’ehe’ chiru li krus sa’ Calvario.

Rik’in xk’ulb’al li k’a’ru q’axal ra ut rik’in lix waklijik chi yo’yo chirix a’an—lix tojb’al rix li maak maak’a’ roso’jik—li Kristo xk’e naq maajun taakamq wi’chik, ut xtoj qix chiqajunil chirix li maak, wi taqab’aanu li jalb’a-k’a’uxlej.

Chirix lix waklijik li Kolonel ut lix kamikeb’ lix apostol, li ruchich’och’ ki’ok sa’ jun kutankil re q’ojyin ch’iru k’iila cient chihab’. Toja’ naq sa’ li chihab’ 1820, li Dios Yuwa’b’ej ut li Ralal, li Jesukristo, ke’xk’utb’esi rib’ chiru li Profeet aj Jose Smith re te’xtikib’ lix k’ojob’ankil wi’chik lix Iglees li Qaawa’.

Chirix chixjunil li kixkuy—ut chixjunil li kixb’aanu choq’ qe, nink’e reetal chi ra sa’ lin ch’ool naq laa’o yal xqak’ulub’a li k’a’ru ink’a’ us sa’ li Iglees rik’in xk’ulb’al jalaneb’ chik li qak’ab’a’, li neke’risi lix loq’laj k’ab’a’ li Jesukristo!

Rajlal domingo naq naqak’ul li loq’laj wa’ak, naqa’ak’ob’resi li qayeechi’ihom re li qaChoxahil Yuwa’ naq wan li qach’ool chixk’ulb’al sa’ qab’een lix k’ab’a’ li Ralal, li Jesukristo. Naqaye naq taqataaqe li Kristo, taqajal li qak’a’uxl, taqapaab’ lix taqlahom, ut taqajultika li Kristo junelik.

Naq naqisi lix k’ab’a’ li Kristo sa’ lix Iglees, yooko chirisinkil ajwi’ li Kristo jo’ tz’aqal li qajayalihom.

Xk’ulb’al lix k’ab’a’ li Kristo sa’ qab’een naraj naq taqach’olob’ reheb’ jalan—rik’in li qab’aanuhom ut li qaatin—naq li Jesus, a’an li Kristo. Ma ak xqaxuwa xpo’resinkil xch’ool jun li kristiaan li xye qe aj “Mormon,” toj reetal naq ink’a’ xqakol rix li Kolonel, ut ink’a’ xqaxaqab’ xwankil rik’in ajwi’ lix k’ab’a’ lix Iglees?

Wi ta laa’o tooruuq chixk’ulb’al lix wankilal lix tojb’al rix li maak xb’aan li Jesukristo—re qach’ajob’resinkil ut qak’irtesinkil, re qakawresinkil ut qataqsinkil sa’ li choxahil loq’alil—tento raj taqaye chi saqen ru naq li Kristo, a’an xyo’leb’aal li wankilal a’an. Naru tootiklaaq sa’ xyeeb’al xk’ab’a’ lix Iglees jo’ kixtaqla.

Choq’ reheb’ naab’al li kristiaan, muqmu li Iglees anajwan jo’ li “Iglees Mormon.” A’b’an laa’o jo’ komon sa’ lix Iglees li Qaawa’ naqanaw ani wan chixjolomil: tz’aqal li Jesukristo. A’b’anan, naab’aleb’ li te’rab’i li aatin Mormon naru te’xk’oxla naq laa’o naqaloq’oni laj Mormon. Moko jo’kan ta! Naqa’oxloq’i li najter profeet a’an. A’b’an laa’o maawa’o xtzolom laj Mormon. Laa’o xtzolom li Qaawa’.

Sa’ xtiklajik li Iglees k’ojob’anb’il wi’chik, nayeeman li aatin Iglees Mormon ut eb’ laj Mormon jo’ jun li hob’ok—re xik’ ilok ut rahob’tesink—yiib’anb’il choq’ re xsachb’al li ruq’ li Dios sa’ xk’ojob’ankil wi’chik lix Iglees li Jesukristo sa’ roso’jikeb’ li kutan.

Ex was wiitz’in, wankeb’ naab’al li na’leb’ li neke’xye naq ink’a’ raj taqoksi tz’aqal xk’ab’a’ li Iglees. Xb’aan naq wanko sa’ xkutankil li computadora ut li internet, li nokoxtenq’a chixsikb’al li na’leb’ ut li aatin chi jwal junpaat—li na’aatinak ajwi’ chirix lix Iglees li Qaawa’—wankeb’ li neke’xye naq ink’a’ raj us xtuqub’ankil a’in anajwan. Wankeb’ li neke’xye naq rik’in naq ak na’nooko chi us jo’ laj “Mormon” ut jo’ li “Iglees Mormon,” tento raj taqoksi a’an sa’ chaab’ilal.

Wi ta yooko chixtz’ilb’al rix chan ru xk’ab’a’inkil jun xk’anjel li winq, maare us raj li k’a’uxl a’an. A’b’an sa’ li k’anjel a’in, naqak’oxla li ani nareechani li Iglees ut naqak’e reetal naq li Qaawa’ maajo’q’e nak’anjelak jo’eb’ li winq. Wi wanq li qakuyum ut wi naqayal qaq’e, li Qaawa’ tooxb’eresi sa’ li na’leb’ a’in li jwal aajel ru. Xb’aan naq ak naqanaw naq li Qaawa’ naxtenq’aheb’ li neke’raj xb’aanunkil rajom, jo’ chanru kixtenq’a laj Nefi sa’ xyiib’ankil li jukub’ re tixq’ax li palaw.

Tento naq q’unaq li qach’ool ut taawanq li qakuyum sa’ xtuqub’ankil li majelal a’in. Eb’ laj puktesinel esil te’wanq xkuyum ajwi’ qik’in.

Sa’ jun li jolomil ch’utub’aj-ib’, li Elder Benjamín De Hoyos xye jun resilal a’in. Kixye:

“Junxil naq yookin chi k’anjelak choq’ re li Iglees sa’ Mexico, [laa’in ut jun li wochb’een] xoob’oqe’ chi tz’aqonk sa’ jun li puktesinb’il aatin sa’ li radio. … [Jun reheb’ li winq aran] xpatz’ [qe], “K’a’ut naq jwal najt roq xk’ab’a’ li Iglees? …”

“Li wochb’een ut laa’in xoose’ek chirix li chaab’il patz’om a’an ut xoo’ok chixch’olob’ankil naq lix k’ab’a’ li Iglees moko xsik’man ta ru xb’aaneb’ li winq. Xk’eeman xb’aan li Kolonel. … Li winq a’an xsume chi junpaat ut rik’in oxloq’ink, “Taqaye b’i’ xk’ab’a’ chi jo’kan chi sa sa’ li qach’ool.” ”

Naru xtaaqenkil li eetalil a’an. Chiqajunjunqal, taa’ajmanq xyalb’al qaq’e re taqatuqub’ li majelal li ak xwakliik sa’ qayanq. Naab’aleb’ sa’ li ruchich’och’ maare ink’a’ te’xtaaqe li taqak’ut chirix li qak’ab’a’. A’b’an laa’o raj aj ka’pak’al-u wi nokojosq’o’ naq li kristiaan te’xye jalan chik xk’ab’a’ li Iglees wi ta laa’o ajwi’ naqab’aanu.

Li ak’ guia de estilo nokoxtenq’a. Naxye: “Sa’ roksinkil xk’ab’a’ li Iglees sa’ jun li hu malaj jun li aatinak, naqaj naq taa’oksimanq chixjunil xk’ab’a’ xb’een sut: “Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan.’ Naq aajel ru xyeeb’al xkab’ sut chi k’osb’il ru, li aatin ‘li Iglees,’ malaj ‘lix Iglees li Jesukristo’ us raj xyeeb’al. Us raj ajwi’ li aatin ‘lix Iglees li Jesukristo k’ojob’anb’il wi’chik.” ”

Wi wan ani li naxpatz’, “Ma laa’at aj Mormon?” naru taaye, “Wi taawaj xnawb’al ma komonin sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, laa’in a’an!”

Wi wan ani li naxpatz’, “Ma laa’at aj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan?” naru taaye, “Laa’in. Ninpaab’ li Jesukristo ut laa’in jun komon sa’ lix Iglees li k’ojob’anb’il wi’chik.”

Ex raarookil was wiitz’in, ninyeechi’i eere naq wi taqayal qaq’e chixk’ojob’ankil wi’chik tz’aqal xk’ab’a’ lix Iglees li Qaawa’, li Ani nareechani li Iglees a’in tixhoy chaq lix wankilal ut li osob’tesink sa’ xb’eeneb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, jo’ li maji’ qilom. Taawanq qik’in lix na’leb’ ut lix wankilal li Qaawa’ sa’ xk’amb’al chaq lix evangelio li Jesukristo sa’ li junjunq chi tenamit, junkab’al, aatinob’aal ut teepal, ut sa’ xkawresinkil li ruchich’och’ choq’ re li xkab’ xk’ulunik li Qaawa’.

K’a’ru na’ok wi’ jun k’ab’a’ej? Naq naqaye xk’ab’a’ lix Iglees li Qaawa’, chixjunil na’ok aran! Li Jesukristo xye naq taqaye xk’ab’a’ li Iglees rik’in lix k’ab’a’ li Kristo xb’aan naq re a’an, ut nujenaq rik’in lix wankilal.

Ninnaw naq yo’yo li Dios. Li Jesus, a’an li Kristo. Naxjolomi lix Iglees anajwan. Ninch’olob’ xyaalal a’an sa’ lix k’ab’a’ li Jesukristo, amen.

Eb’ li raqalil

1. “Li Qaawa’ xk’e sa’ lin k’a’uxl lix aajelil ru li k’ab’a’ej li kixk’utb’esi choq’ re lix Iglees, a’an ajwi’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Wan li k’anjel tento taqab’aanu re too’ok sa’ rajom li Dios choq’ qe. Sa’eb’ li xamaan ak numenaq, eb’ laj jolominel ut li departamento sa’ li Iglees xe’xtikib’ li k’anjel a’in. Xkomon chik li na’leb’ chirix li k’anjel a’in te’wotzmanq sa’eb’ li po chal re” (Russell M. Nelson, “The Name of the Church” [official statement, Aug. 16, 2018], mormonnewsroom.org).

2. Eb’ li Awa’b’ej re li Iglees junxil ke’xtz’aama ajwi’ a’in. Li Awa’b’ej George Albert Smith kixye: “Matpalto’ chiru li Qaawa’ rik’in xyeeb’al naq a’in li Iglees Mormon. Li Qaawa’ moko xye ta naq a’in li Iglees Mormon” (Jolomil ch’utub’aj-ib’, abril 1948).

3. Chi’ilmanq “Style Guide—The Name of the Church,” mormonnewsroom.org.

4. Tzol’leb’ ut Sumwank 115:4.

5. 3 Nefi 27:7–8.

6. Chi’ilmanq Moises 1:33.

7. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 19:18.

8. Chi’ilmanq Moroni 4:3; Tzol’leb’ ut Sumwank 20:37, 77.

9. Laj Mormon, a’an jun reheb’ laj tz’iib’anel re lix Hu laj Mormon, jo’ laj Nefi, laj Jakob, ut laj Moroni. Li kaahib’eb’ a’in ke’ril li Qaawa’, jo’ chanru ajwi’ laj Jose Smith, li kixjaltesi ru li hu.

10. Kiyeeman ajwi’ li aatin Mormonita re xhob’b’aleb’ li komon (chi’ilmanq History of the Church, 2:62–63, 126).

11. Xkomoneb’ chik li yoob’ k’ab’a’ re hob’ok ke’wan sa’ xkutankil li Ak’ Chaq’rab’. Naq laj Pablo wan sa’ popool chiru laj Felix, xe’xye naq laj Pablo a’an “aj k’amol xb’eheb’ lix komoneb’ laj Nazaret.” (Hechos 24:5). Jun aj tzolonel kixch’olob’ li k’a’b’aej “aj Nazaret” chi jo’ka’in: “Li k’ab’a’ej a’in kok’ aj sa’ na’oksiman choq’ reheb’ laj Kristiano sa’ xik’ ilok. Nayeeman reheb’ ‘aj Nazaret’ xb’aan naq li Jesus a’an aj Nazaret” (Albert Barnes, Notes, Explanatory and Practical, on the Acts of the Apostles [1862], 313).

    Jo’kan ajwi’, jalan chik aj tzolonel naxye: “Jo’ chanru naq sa’ xik’ ilok xe’xye “Li Nazareno” re li Qaawa’ (Matt. xxvi. 7), eb’ laj Judio xe’xye “aj Nazareno” reheb’ lix tzolom. Li tzolom ink’a’ neke’raj xyeeb’al naq a’aneb’ aj Kristiano, lix tzolom li Mesias” (The Pulpit Commentary: The Acts of the Apostles, ed. H. D. M. Spence and Joseph S. Exell [1884], 2:231).

    Jo’kan ajwi’, li Elder Neal A. Maxwell kiril naq “Sa’ chixjunil li loq’laj hu, k’iila sut naqil li k’anjel re xkub’sinkil xwankileb’ li profeet re naq taaruuq xtz’eqtanaankileb’—xyoob’ankil xk’ab’a’eb’ re xkub’sinkileb’. A’b’anan, yal natz’eqman li k’anjel a’in xb’aaneb’ li neke’ril, ut sa’ li tz’iib’anb’il resileb’ li tenamit. K’e reetal, najter nayeeman “lix ch’uuteb’ laj Nazaret” reheb’ laj Kristiano.” (Hechos 24: 5.)” (“Out of Obscurity,” Ensign, Nov. 1984, 10).

12. Chi’ilmanq 1 Nefi 18:1–2.

13. Benjamín De Hoyos, “Llamados a Ser Santos,” Liahona, mayo 2011, 106.

14. Us ta ink’a’ taqaye chan ru jalaneb’ chik li kristiaan te’xye qak’ab’a’, laa’o tooruuq chixyeeb’al chan ru taqaye laa’o. Chan ru taqaj naq jalaneb’ te’xye li tz’aqal k’ab’a’ej wi laa’o li komon ink’a’ naqab’aanu?

15. “Style Guide—The Name of the Church,” mormonnewsroom.org.

16. Li aatin santil paab’anel na’oksiman k’iila sut sa’ li Santil Hu. Sa’ lix hu laj Pablo reheb’ laj Efeso, kixye li aatin santil paab’anel sa’ li junjunq chi raqal. Li santil paab’anel, a’an jun li kristiaan li naxpaab’ li Kristo ut naxyal xq’e chixtaaqenkil.

17. Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:33.