Η Εξιλέωση του Ιησού Χριστού
Στον Κήπο της Γεθσημανή
Ως νέος ιεραπόστολος, ο Πρεσβύτερος Όρσον Ουίτνι (1855-1931), ο οποίος υπηρέτησε αργότερα στην Απαρτία των Δώδεκα Αποστόλων είδε ένα τόσο σημαντικό όνειρο που άλλαξε τη ζωή του παντοτινά. Έγραψε αργότερα:
«Ένα βράδυ ονειρεύτηκα… ότι βρισκόμουν στον Κήπο της Γεθσημανή, μάρτυρας της ψυχικής οδύνης του Σωτήρα. …Στεκόμουν πίσω από ένα δένδρο στο μπροστινό μέρος. …Ο Ιησούς, με τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, ήρθαν από μια μικρή ξύλινη πύλη στα δεξιά μου. Αφήνοντας εκεί τους τρεις Αποστόλους, αφού τους είπε να γονατίσουν και να προσευχηθούν, προχώρησε προς την άλλη πλευρά, όπου γονάτισε κι Εκείνος και προσευχήθηκε… : ‘Πατέρα μου, αν είναι δυνατόν, ας παρέλθει από μένα αυτό το ποτήρι· όμως, όχι όπως εγώ θέλω, αλλ’ όπως εσύ’.
»Καθώς προσευχόταν, τα δάκρυα αυλάκωναν το πρόσωπό Του, το οποίο ήταν [στραμμένο] προς εμένα. Ήμουν τόσο συγκινημένος στο θέαμα, ώστε θρήνησα κι εγώ, από καθαρή συμπάθεια προς τη μεγάλη θλίψη Του. Ολόκληρη η καρδιά μου πήγε προς Εκείνον. Τον αγάπησα με όλη την ψυχή μου και λαχταρούσα να βρίσκομαι με Εκείνον όσο τίποτε άλλο στον κόσμο.
»Σε λίγο σηκώθηκε και προχώρησε προς το μέρος όπου θα γονάτιζαν οι Απόστολοι εκείνοι – όμως είχαν αποκοιμηθεί! Τους τράνταξε απαλά, τους ξύπνησε και με έναν τόνο τρυφερής επίπληξης, όπου απουσίαζε κάθε ίχνος θυμού ή επίκρισης, τους ρώτησε γιατί δεν μπορούσαν να παραμείνουν ξύπνιοι μαζί Του για μία ώρα…
»Επιστρέφοντας εκεί που ήταν προηγουμένως, προσευχήθηκε ξανά και πήγε πάλι πίσω και τους βρήκε για άλλη μια φορά να κοιμούνται. Ξανά τους ξύπνησε, τους νουθέτησε και επέστρεψε να προσευχηθεί όπως και πριν. Τρεις φορές έγινε αυτό, μέχρις ότου είχα απόλυτα εξοικειωθεί με την παρουσία Του – πρόσωπο, εμφάνιση και κινήσεις. Είχε επιβλητικό παράστημα και μεγαλειώδη εμφάνιση… ο ίδιος ο Θεός ο οποίος ήταν και είναι, ωστόσο πράος και ταπεινός σαν μικρό παιδί.
»Ξαφνικά η κατάσταση έδειξε να αλλάζει. …Αντί για πριν, ήταν μετά τη Σταύρωση και ο Σωτήρας με τους τρεις αυτούς Αποστόλους στεκόταν τώρα σε μία ομάδα στα αριστερά μου. Ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν και να ανέλθουν στους ουρανούς. Δεν μπορούσα να ανθέξω περισσότερο. Έτρεξα από το δένδρο όπου βρισκόμουν, έπεσα στα πόδια Του, τύλιξα σφιχτά τα χέρια μου γύρω από τα γόνατά Του και Τον ικέτευσα να με πάρει μαζί Του.
»Ποτέ δε θα ξεχάσω τον ευγενικό και γλυκό τρόπο με τον οποίο έσκυψε, με σήκωσε επάνω και με αγκάλιασε. Ήταν τόσο ζωντανό, τόσο αληθινό, ώστε αισθάνθηκα τη ζεστασιά του κόρφου Του όπου αναπαύθηκα. Μετά είπε: ‘Όχι, γιε μου. Αυτοί έχουν τελειώσει το έργο τους και μπορούν να έρθουν μαζί μου. Όμως εσύ πρέπει να μείνεις και να τελειώσεις το δικό σου’. Παρέμενα προσκολλημένος σε Εκείνον. Κοιτάζοντας ψηλά προς το πρόσωπό Του –γιατί ήταν ψηλότερος από εμένα– τον παρακάλεσα πιο ένθερμα: ‘Υποσχέσου μου ότι θα έρθω σε Εσένα στο τέλος’. Χαμογέλασε γλυκά και τρυφερά και αποκρίθηκε: ‘Αυτό θα εξαρτηθεί απόλυτα από εσένα’. Ξύπνησα κλαίγοντας και ήταν πρωί πια»1.
Γιατί μια Εξιλέωση;
Αυτή η τρυφερή, προσωπική ματιά της στοργικής θυσίας του Σωτήρα είναι μια ταιριαστή εισαγωγή στη σημασία της Εξιλέωσης του Ιησού Χριστού. Πράγματι, η Εξιλέωση του Μονογενούς Υιού του Θεού κατά την σάρκα, αποτελεί το ζωτικής σπουδαιότητος θεμέλιο επάνω στο οποίο επικάθηται όλη η χριστιανική διδαχή και την μεγαλύτερη έκφραση της θείας αγάπης που έχει ποτέ δοθεί στον κόσμο αυτόν. Η σπουδαιότητά του για την Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών δεν μπορεί να υπερτονιστεί. Κάθε άλλη αρχή, εντολή και αρετή του αποκατεστημένου ευαγγελίου έλκει τη σπουδαιότητά της από αυτό το θεμελιώδες συμβάν2.
Η Εξιλέωση ήταν η προ-διορισμένη, ωστόσο εθελοντική πράξη του Μονογενούς Υιού του Θεού, κατά την οποία πρόσφερε τη ζωή Του και την πνευματική αγωνία ως λύτρα για τις συνέπειες της Πτώσης του Αδάμ επάνω σε όλους τους ανθρώπους και για τις προσωπικές αμαρτίες όλων όσοι μετανοούν.
Η κυριολεκτική έννοια της αγγλικής λέξης Atonement είναι αυταπόδεικτη: at-one-ment, η ένωση πραγμάτων τα οποία έχουν χωριστεί ή αποξενωθεί. Η Εξιλέωση του Ιησού Χριστού ήταν απαραίτητη, εξαιτίας του παραπτώματος που έφερε τον αποχωρισμό ή την Πτώση του Αδάμ, η οποία επέφερε δύο είδη θανάτου στον κόσμο όταν ο Αδάμ και η Εύα δοκίμασαν από τον καρπό του δένδρου της γνώσης του καλού και του κακού3. Ο φυσικός θάνατος έφερε τον αποχωρισμό του πνεύματος από το σώμα και ο πνευματικός θάνατος επέφερε την αποξένωση τόσο του πνεύματος, όσο και του σώματος από το Θεό. Ως αποτέλεσμα της πτώσης, όλα τα άτομα που γεννώνται στη θνητότητα θα υφίσταντο αυτά τα δύο είδη θανάτου. Όμως θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η Πτώση ήταν ένα βασικό μέρος του θεϊκού σχεδίου του Επουράνιου Πατέρα. Χωρίς αυτήν κανένα από τα θνητά τέκνα δε θα γεννιόνταν από τον Αδάμ και την Εύα και δε θα υπήρχε ανθρώπινη οικογένεια να βιώσει την εναντίωση και την πνευματική ανάπτυξη, την ηθική ελεύθερη βούληση και τη χαρά της ανάστασης, της λύτρωσης και της αιώνιας ζωής4.
Η ανάγκη για την Πτώση αυτή και για μία εξιλέωση ως αντιστάθμισμα, εξηγήθηκε σε ένα προθνητό Συμβούλιο στους Ουρανούς, όπου παρευρέθηκαν τα πνεύματα όλων των ανθρώπων και επί του οποίου προήδρευσε ο Θεός Πατέρας. Σε αυτό το προθνητό σκηνικό ο Χριστός προθυμοποιήθηκε να τιμήσει την ελεύθερη βούληση όλων των ανθρώπων, ακόμα κι αν ήταν να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες τους. Κατά τη διαδικασία, θα επέστρεφε στον Πατέρα κάθε δόξα για αυτή τη λυτρωτική αγάπη5.
Αυτή η απέραντη Εξιλέωση του Χριστού ήταν δυνατή διότι (1) ήταν ο μόνος αναμάρτητος άνθρωπος που έζησε ποτέ σ’ αυτή τη γη και για το λόγο αυτό δεν υπόκειτο στον πνευματικό θάνατο που επιφέρει η αμαρτία, (2) ήταν ο Μονογενής του Πατέρα και γι’ αυτό διέθετε τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της θεότητας η οποία Του έδινε δύναμη επάνω στον φυσικό θάνατο6 και, (3) ήταν εμφανώς ο μοναδικός αρκούντως ταπεινός και πρόθυμος στο προθνητό συμβούλιο, ώστε να προ-διοριστεί για την υπηρεσία αυτή7.
Τα δώρα της Εξιλέωσης του Χριστού
Ορισμένα δώρα τα οποία προέρχονται από την Εξιλέωση είναι παγκόσμια, απεριόριστα και ανεπιφύλακτα προσφερόμενα. Περιλαμβάνουν τα λύτρα που πλήρωσε Εκείνος για το αρχικό παράπτωμα του Αδάμ, ώστε κανένας άνθρωπος να μη θεωρείται υπεύθυνος για το αμάρτημα εκείνο8. Ένα άλλο παγκόσμιο δώρο είναι η Ανάσταση από τους νεκρούς κάθε άνδρα, γυναίκας και παιδιού που ζει, έχει ποτέ ζήσει ή θα ζήσει κάποτε στη γη.
Άλλες πτυχές του εξιλεωτικού δώρου του Χριστού πραγματοποιούνται υπό όρους. Εξαρτώνται από την επιμέλεια κάποιου να τηρεί τις εντολές του Θεού. Για παράδειγμα, ενώ σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας έχει δοθεί δωρεάν συγγνώμη για το αμάρτημα του Αδάμ, χωρίς δική τους προσπάθεια, δεν τους δίνεται συγχώρεση για τα αμαρτήματά τους, εκτός και αν υποσχεθούν πίστη στον Χριστό, μετανοήσουν για τις αμαρτίες εκείνες, βαφτιστούν στο όνομά Του, λάβουν τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος και την επικύρωση στην Εκκλησία του Χριστού και προχωρήσουν υπομένοντας με πίστη το υπόλοιπο του ταξιδιού της ζωής. Για την προσωπική δοκιμασία του, ο Χριστός είπε:
«Γιατί ιδές, εγώ, ο Θεός, υπέφερα όλα αυτά για όλους, ώστε να μην υποφέρουν αν μετανοήσουν.
»Όμως αν δε μετανοήσουν πρέπει να υποφέρουν όπως και εγώ»9.
Επιπλέον, μολονότι η Ανάσταση του σώματος είναι μια δωρεά και ένα παγκόσμιο δώρο από τον Χριστό, αποτέλεσμα της νίκης Του επάνω στο θάνατο, η φύση του ανεστημένου σώματος (ή «βαθμός δόξας» δοσμένος σε αυτό), καθώς και ο χρόνος της Ανάστασης κάποιου, επηρεάζεται άμεσα από την πίστη του στη ζωή αυτή. Ο Απόστολος Παύλος διευκρίνισε, για παράδειγμα, ότι εκείνοι οι οποίοι είναι πλήρως αφοσιωμένοι στον Χριστό θα «αναστηθούν πρώτοι»10 κατά την Ανάσταση. Η σύγχρονη αποκάλυψη διευκρινίζει τους διαφορετικούς βαθμούς των ανεστημένων σωμάτων11, υποσχόμενη τον υψηλότερο βαθμό δόξας μόνο σε εκείνους οι οποίοι εμμένουν στις αρχές και διατάξεις του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού12.
Βεβαίως, ούτε οι ανεπιφύλακτα προσφερόμενες ούτε οι πραγματοποιούμενες υπό όρους ευλογίες της Εξιλέωσης είναι διαθέσιμες εκτός αν είναι μέσω της χάρης του Χριστού. Προφανώς, οι ανεπιφύλακτα προσφερόμενες ευλογίες της Εξιλέωσης δεν έχουν κερδιθεί, όμως ούτε και οι πραγματοποιούμενες υπό όρους ευλογίες έχουν κι αυτές κερδιθεί. Ζώντας με πίστη και τηρώντας τις εντολές του Θεού, μπορεί κάποιος να λάβει επιπλέον προνόμια. Ωστόσο, αυτά δίνονται δωρεάν, στην ουσία δεν κερδίζονται. Το Βιβλίο του Μόρμον διακηρύσσει με έμφαση ότι «δεν υπάρχει σάρκα που να μπορεί να κατοικεί στην παρουσία του Θεού, παρά μόνο με την αξία και την ευσπλαχνία και τη χάρη του Άγιου Μεσσία»13.
Με την ίδια αυτή χάρη, ο Θεός παρέχει για τη σωτηρία των μικρών παιδιών, των ατόμων με νοητικά ή άλλα προβλήματα, για εκείνους που έζησαν χωρίς να ακούσουν το ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, κ.λπ.: Αυτοί λυτρώνονται από την παγκόσμια δύναμη της Εξιλέωσης του Χριστού και θα έχουν την ευκαιρία να λάβουν την πληρότητα του ευαγγελίου μετά θάνατον, στον κόσμο των πνευμάτων, όπου κατοικούν τα πνεύματα ενώ αναμένουν την Ανάσταση14.
Μαρτύριο και θρίαμβος
Αρχίζοντας για να εκπληρώσει τις απαιτήσεις της Εξιλέωσης, ο αναμάρτητος Χριστός πήγε στον Κήπο της Γεθσημανή, όπως είδε στο όνειρό του ο Πρεσβύτερος Ουίτνι, για να φέρει το βάρος της ψυχικής οδύνης που μόνον Εκείνος μπορούσε να φέρει. «Άρχισε να συνταράζεται και να αγωνιά» και είπε στον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη: «Περίλυπη είναι η ψυχή μου μέχρι θανάτου»15. Γιατί; Επειδή υπέφερε «τον πόνο όλων των ανθρώπων, μάλιστα, τον πόνο κάθε ζωντανού όντος, και των ανδρών, και των γυναικών, και των παιδιών, που ανήκουν στην οικογένεια του Αδάμ»16. Υπέστη «πειρασμούς, και σωματικό πόνο, πείνα, και δίψα, και κόπωση, περισσότερο απ’ ό,τι άνθρωπος μπορεί να ανθέξει, χωρίς να φθάσει στο θάνατο. Γιατί, ιδέστε, αίμα θα βγαίνει από κάθε του πόρο, τόσο μεγάλο [ήταν] το άγχος του»17.
Μέσω του μαρτυρίου του, ο Ιησούς απολύτρωσε τις ψυχές όλων των ανδρών, γυναικών και παιδιών «ώστε τα σπλάχνα του να γεμίσουν με έλεος, σύμφωνα με τη σάρκα, ώστε να μάθει σύμφωνα με τη σάρκα πώς να περιθάλπει το λαό του σύμφωνα με τις ατέλειές τους»18. Πράττοντάς το αυτό, ο Χριστός «κατέβηκε επίσης υπό τα πάντα» –συμπεριλαμβανομένης κάθε είδους ασθένειας, αναπηρίας και βαθύτατης θλίψης που βίωσε ποτέ θνητός– ώστε «γνώρισε τα πάντα, ώστε να είναι στα πάντα και με τα πάντα, το φως της αλήθειας»19.
Η παντελής μοναξιά και ο βασανιστικός πόνος της Εξιλέωσης που άρχισε στη Γεθσημανή άγγιξαν το ζενίθ τους όταν, ύστερα από ανείπωτη κακοποίηση στα χέρια των Ρωμαίων στρατιωτών και άλλων, ο Χριστός φώναξε από το σταυρό: «‘Ηλί, Ηλί, λαμά σαβαχθανί’, δηλαδή, ‘Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;20» Από την ένταση αυτής της οδύνης, ακόμα και η ίδια η φύση συνταράχθηκε. «Και έγινε σκοτάδι επάνω σε όλη τη γη… Και σκοτίστηκε ο ήλιος»21. «Και να, το καταπέτασμα του ναού σχίστηκε στα δύο, από επάνω μέχρι κάτω· και η γη σείστηκε, και οι πέτρες σχίστηκαν»22, κάνοντας πολλούς να αναφωνήσουν: «Ο Θεός της φύσης πάσχει»23. Τελικά, ακόμα και το φαινομενικά αβάσταχτο είχε γίνει και ο Ιησούς είπε: «Τετέλεσται»24, «Πατέρα, στα χέρια σου παραδίνω το πνεύμα μου»25. Κάποια ημέρα, κάπου, από κάθε ανθρώπινη γλώσσα θα ζητηθεί να παραδεχθεί, όπως έκανε ένας Ρωμαίος εκατόνταρχος ο οποίος υπήρξε μάρτυρας όλου αυτού: «Στ’ αλήθεια, Υιός του Θεού ήταν αυτός»26.
Για τον συλλογιζόμενο άνδρα και τη γυναίκα, είναι «ένα ζήτημα που προκαλεί ασύγκριτο θαυμασμό»27 το γεγονός ότι η εθελοντική και ευσπλαχνική θυσία ενός και μόνον ατόμου θα μπορούσε να καλύψει τις απεριόριστες και αιώνιες απαιτήσεις της δικαιοσύνης, να εξιλεώσει κάθε ανθρώπινη παράβαση και παράπτωμα και κατ’ αυτόν τον τρόπο να ωθήσει όλους τους ανθρώπους προς τα στοργικά χέρια της ευσπλαχνικής αγκαλιάς Του. Όμως αυτή είναι η αλήθεια.
Παραθέτοντας από τον Πρόεδρο Τζων Τέιλορ (1808-1887): «Κατά έναν ακατανόητο και ανεξήγητο για εμάς τρόπο, Εκείνος έφερε το βάρος των αμαρτιών ολόκληρου του κόσμου. Όχι μόνον του Αδάμ, αλλά και των απογόνων του. Πράττοντάς το αυτό, άνοιξε το βασίλειο των ουρανών όχι μόνον σε όλους όσοι πιστεύουν και σε όλους οι οποίοι υπακούουν το νόμο του Θεού, αλλά σε περισσότερους από το μισό του συνόλου των ανθρώπων που πέθαναν προτού φθάσουν στην ηλικία της υπευθυνότητας, καθώς και σε [εκείνους] οι οποίοι… [πεθαίνουν] χωρίς να λάβουν [το] νόμο»28.
Όπως αισθανόταν ο Πρεσβύτερος Ουίτνι σχετικά με αυτό το μεγαλειώδες δώρο και τον δότη του, είθε να αισθανόμαστε κι εμείς: «Ήμουν τόσο συγκινημένος με το [δώρο], ώστε θρήνησα… από άδολη συμπάθεια. Ολόκληρη η καρδιά μου πήγε προς Εκείνον. Τον αγάπησα με όλη την ψυχή μου και λαχταρούσα να βρίσκομαι με Εκείνον όσο τίποτε άλλο στον κόσμο». Έχοντας ήδη προσφέρει την Εξιλέωση για εμάς, ο Χριστός έφερε εις πέρας το ρόλο Του για να κάνει αυτή τη μεγάλη επιθυμία, πραγματικότητα. Τα υπόλοιπα θα εξαρτηθούν απόλυτα από εμάς.