Kakabwaia man te Tembora
Te tembora e katauraoi bukin maiura. E uota te rau nakon tamneira—tiaki te rau ae katauraoaki irouia aomata ma te rau ae e beritanaki iroun Natin te Atua ngke E kangai, “I katuka te rau I roumi, I anganingkami au rau.”
Ti kona n namakina te kaan nakon te Uea inanon te tembora
I taku bwa akea te tabo n te aonaaba are I kona n namakina kaaniu nakon te Uea nakon nanon teuana ana Tembora ae tabu. Barabureiti te boem:
Raroara karawa?
E aki rangi n raroa.
Inanon ana tembora te Atua.
E mena n te tabo ae ti mena iai ngkai.
E taku te Uea:
“Tai kaikoi ami bwai iaon te aba, ike e kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a ururu man irae taan ira:
“Ma kam na kaikoi ami bwai nako karawa, ike e aki kang bwaai iai te koa ma te rara, ao aki ururu man irae taan ira:
“Bwa ike a mena iai ami bwai ao a mena naba iai nanomi.”1
Nakoia kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira, te tembora bon te kabanea n tabu n tabo iaon te aba. Bona ana auti te Uea, n aron te kabwarabwara are itinanikun te tembora ae kangai, te tembora “e tabu bwa ana bwai te Uea.”
Te tembora e tabekiira ao e karietataira
Inanon te tembora, ao e reireinaki iai ana baire te Atua ae kakawaki. Bon inanon te tembora are a karaoaki iai berita aika akea tokiia. Te tembora e tabekirarake, karietataira, ao e tei bwa te biikan ibukira ni kabane bwa ti na nooria, mani kaota nakoira mimitongin te tiretio. Bona ana auti te Atua. Bwaai ni kabane ake a riki inanon te tembora a bon roko ma i karawa a karikirakeira ao a karietataira.
Te tembora bon ibukiia utu, teuana maibuakon kaubwaira ae moan te kakawaki ae iai iroura n te maiu aei. E a tia te Uea n rangi ni kaota raoi ngke e taetae nakoira ngaira taama, ni kaotia bwa iai tabera n tangiriia buura ma nanora ni kabane ao ni karekei bwaai ibukiia ao ibukiia natira. E a tia n taekinna bwa te kabanea n tamaroa ni mwakuri ae ti kona ngaira kaaro ni karaoia e bon karaoaki inanon mweengara, ao a kona n riki mweengara bwa kanga karawa, riki ngkana ara mare a kabaeaki n ana auti te Atua.
Te Unimwaane Matthew Cowley ae e atia ni mate, are te membwa ngkoa n aia Kooram Abotoro ake Tengaun ma uoman, n te taina e taekina te tibu teunimwaane ngke e nakonako n taua bain tibuna te aine n tawanoun te Kaonobong teuana n tain te koronririki ni mwananga—tiaki nakon te tabo ni man ma nakon rarikin tanon te tembora. Man ana kariaia te tia tararua te tano, naaka uoman a nakonako nakon mataroan te tembora ae bubura. E iangoia bwa e na katokoa baina iaon te oo ae matoatoa ao imwiina iaon te mataroa ae moan te bubura. Ma te tangira e taetae nakon neierei, “Uringnga bwa n te bong aei ao ko a tia n riinga te tembora. N te taina ao ko na rin inanona.” Ana bwai n tangira nakon te teei ae uarereke tiaki te kanre ke te aitikuriim ma te bwai ae kakaawaki ae akea tokina—te kakaaitau ibukin ana auti te Uea. E a tia n ringa te tembora, ao te tembora e a tia n ringa neienne.
E uota te rau te tembora nakon tamneira
Ngkana ti riinga te tembora ao n tangira te tembora, maiura e na kakorakora ara onimaki. Ngkana ti nakon te auti ae tabu, ngkana ti uring berita aika tabu ake ti karaoi inanon te tembora, ti na kona ni kaaitarai kataaki ao n tokanikai iaon taian karirii. Te tembora e katauraoi kaantaninga ibukin maiura. E uota te rau nakon tamneira—tiaki te rau ae katauraoaki irouia mwaane ma te rau are e a tia ni beritanaki iroun natin te Atua ngke E kangai, “I katuka te rau i roumi, I anganingkami au rau: I aki angani ngkami n aiaron te aba, ngkana e anga. A na tai rawawata nanomi, ao a na tai maaku.”2
Iai te onimaki ae korakora imarenaia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira. E anganiira te Uea ara tai ngkana ti kona n iri Ana tua, ngkana ti na ira te kawai are e iria Iesu tei Natareta, ngkana ti na tangira te Uea ma nanora ni kabane, ara kantaninga, ara iango, ao korakorara, ao n tangiriia kaain rarikira.3
I kakoaua te taeka n rabakau “Tangira am Uea ma nanom ni kabane; ao tai onimakina oin wanawanam. Kaitaua ni bwaai ni kabane, ao e na kaira kawaim.”4
Ma ngaia ae a tia n riki n taainako; ma ngaia ae na riai n riki. Ngkana ti karaoi tabera ao n onimaki ni koaua iroun te Uea, ti na kanoai Ana tembora, tiaki ti ni karaoan oin ara mwakuri n te otenanti, ma karekean naba te tai ni mwakuri ibukiia tabeman. Ti na katorobubua n te bao ni karea ae tabu bwa oneanimwiin tain te kabaebae are e na katiteuanaia bumwaane ao buaine ao natiia n te maiu are akea tokina. Kairake n ataeinimwaane ao ataeinnaine aika a tau aika 12 aia ririki ni maiu a kona n riki bwa oneanimwi ibukiia naake a tia ni mate n akea ana kakabwaia te bwabetito. E na riki aei bwa ana kaantaninga Tamara are i Karawa ibukim ao ibukiu.
Te kakai ae riki
Ririki aika mwaiti n nako, te tamanuea ae nanorinano ao n onimaki, te Tari Percy K. Fetzer, e weteaki bwa e na anga a na kakabwaia te tamanuea nakoia kaain te Ekaretia aika maeka itinanikun te tia imarenan te Soviet Union ma aban maeao.
Te Tari Fetzer e nako aban Poland n taai ni kanganga. A kabaeaki taian tia, ao akea kaain te aba ae kariaiakaki ni kitana te aba. Te Tarir Fetzer e kaaitibo ma Aika Itiaki aika kaain Tiaman ake a tauaki ikekei ngke e a manga kamatoaaki te tia n te Kauoua Ni Buaka n te Aonaaba ao te aba are a maekanna e a riki bwa mwakoron Poland.
Ara tia kairiiri ibuakoia Aika Itiaki aika kaain Tiaman bon te Tari Eric P. Konietz, ae maeka ikekei ma buuna ao natina. Te Tari Fetzer e angan te Tari ao te Titita ao ataei ake a ikawai riki ana kakabwaia te tamanuea.
Ngke e oki te Tari Fetzer nakon te United States, e wewete ao e titiraki ngkana e kona n nako ni kakawari ma ngaia. Ngke e tekateka n au aobiti, ao e moanna n tang. E taku, “te Tari Monson, ngke I katokai baiu iaon atuia kaain ana utu Konietz, I karaoi berita aika aki kona ni koro bukiia. I berita nakon te Tari ao Titia Konietz bwa ana kona n oki nako abaia Tiaman, bwa ana aki tauaki bwa buure man aia babaire aba ake a buakani aba ao ana bane ni kabaeaki bwa utu n ana auti te Uea. I berita nakon natiia te mwaane bwa e na korobukin ana mition, ao i berita nakon natiia te aine bwa e na mare n ana tembora ae tabu te Atua. Ngkoe ao ngai ti ata anne ibukin tiia aika a kaan, ana aki kona ni kakoroa nanon taian kakabwaia aikanne. Tera ae I a tia ni karaoia?”
I taku, “te Tari Fetzer, I kinako raoi bwa ko a tia ni karaoa te bwai ae tangiriko Tamam are i Karawa bwa ko na karaoia.” Ngaira ni kauoman ti katorobubua irarikin au taibora ao ni kabanea nanora nakon Tamara are i Karawa, ni kaoti taian berita ake a tia n anganaki te utu ae bane nanona nakon ana tembora te Atua ao kakabwaia riki tabeua aika aki karekei. Bon ti Ngaia ae kona ni karokoi kakai aika ti kainnanoi.
Te kakai ae riki. E tiainaki te boraraoi imarenaia taan kairiiri n te tautaeka ni Poland ao taani kairiiri n te Federal Republic of Germany, ni kariaia kaain Tiaman ake a tia n tauaki n te tabo anne ni mwaing nako Tiaman Maeao. Te Tari ao Titita Konietz ao natiia a mwaing nako West Germany, ao te Tari Konietz e riki bwa te bitiobi n te uoote n te tabo are a maeka iai.
Ana utu ni kabane Konietz a nakon te tembora ae tabu i Switzerland. Ao antai te beretitenti n te tembora ae butimwaia ma ana kooti ae mainaina ma baina aika taakinaki? Akea irarikin Percy Fetzer—te tamanuea ae anganiia te berita. Ngkai, n nakoana ae te beretitenti n te Bern Switzerland Tembora, e butimwaiia nakon ana auti te Uea, ni kakoroa nanon te berita anne, ao ni kabaea te bumwaane ao te buaine ao ataei nakoia aia karo.
N te tai ae aki maan ao te nati ae te kairake n ataeinnaine e mare n ana auti te Uea. Te nati te mwaane ae te kairake e karekea ana wewete ao ni kakoroa nanon ana mitinare ae bwanin taina.
“Ti a kaatibo n te tembora!”
Ibukiia tabeman ibuakora, mwanangara nakon te tembora e bon aki raroa nako. Ibukiia tabeman, iai marawa aika kam na rinanona ao maaire aika mwaiti aika kam na touii imwaain ae a rin n ana tembora te Atua ae tabu.
Tabeua te ririki n nako, imwaain tian te South Africa tembora, ngke I kaea te maungatabu n te mwakoro n aba ae aranaki ngkoa bwa Salisbury, Rhodesia, I kaaitibo ma te beretitenti n te mwakoro, Reginald J. Nield. Ngaia ma buuna ao natiia aine aika tangiraki a kaaitibo ma ngai ngke i rin inanon te umwantabu. A kabwarabwara nakoiu bwa a tia ni kaikoa aia mwane ao a tia ni katauraoi ibukin te bong are a na kona ni mwananga iai nakon ana tembora te Uea. Ma, o, e rangi n raroanako te tembora.
Ni banen te bootaki, naati aine aika aman a titirakinai titiraki ibukin te tembora: “Aekakira taraakin te tembora? Ae ti a tia n nooria bon te tamnei.” “Tera ara namakin ngkana ti rin n te tembora?” “Tera ae ti na uringa riki?” Inanon te maan ae kaan teuana te aoa e reke au tai n taetae nakoia ataeinnaine aika aman aikai ibukin ana auti te Uea. Ngke I mwananga nakon te maraeniwanikiba, a kaboo n ioioi baia nakoiu, ao te ataeinnaine ae te kabanea ni uareeke e taku, “Ti na kaaitibo ma ngkoe n te tembora!”
Teuana te ririki imwiina e reke au tai n kamauriia ana utu Nield n te Salt Lake Tembora. N te ruu ni kabaebae ae rau e reke au tai ni kabaeaki ibukin te reitaki ae akea tokina, ao ibukin te tai aei, te Tari ao Titita Nield. A uki mataroa, ao naati aine aika botonniane, a bane ni kunnikainiia ni kunnikai aika akea baarekan mainainaia, a rin n te ruu. A rabwata tinaia, imwiina tamaia. A ranran mataia, ao e mena te kakaaitau inanoia. Ti a mena irarikin karawa. Eng ti kona ni kabane n atonga, “Ngkai ti a riki bwa te utu ae akea tokina.”
Aio te kakabwaia ae kamimi ae tataningaia naake a roko nakon te tembora. Ti kona ngaira n tatabemaniira nako ni maiuakin maiu aika tau, ni baai ao naano aika itiaki, bwa e aonga te tembora n riinga maiura ao ara utu.
Raroara karawa? I kakoaua bwa inanon te tembora ao e bon aki raroa—bwa bon inanon taabo aika tabu aikai ae a kaaitibo iai karawa ao aonaaba ao Tamara are i Karawa e anganiia Natina Ana kakabwaia ae moan te kakukurei.
St. George Utah Tembora. Katabuaki Eberi. 6, 1877. Mangakatabuaki Nobembwa. 11, 1975.
Manila Philippines Tembora Katabuaki Tebetembwa. 25, 1984.
Bountiful Utah Tembora. Katabuaki Tianuare. 8, 1995.
Bern Switzerland Tembora. Katabuaki Tebetembwa. 11, 1955. Mangakatabuaki Okitobwa. 23, 1992.
Te ruu ni kabaebae, Salt Lake Tembora.