Katauraoi ibukin taian Kakabwaia n te Tembora
Te tembora n tatabeua bon kanikinaean ara onimaki iroun te Atua bwa te bwai ni kakoaua n ara onimaki inanon te maiu imwiin te mate. Te tembora bon oin mwakuri nako, ni kabane reirei, ni kabane mwaneka n rikirake inanon te Ekaretia.
Ngkai a katauraoaki taian tembora ibukiia aomata, a kainanoaki aomata bwa a na katauraoia ibukin te tembora
Koroboki iaon tembora nako bon taeka aika “tabu nakon te Uea.”1 Te rongorongo anne e kaota iai te tembora ao bukina ae tabu. Ake a rin n te tembora ana bwaina kaawakinan aron tabuna.2 Ngkai a katauraoaki tembora ibukiia aomata, a kainanoaki aomata bwa ana katauraoiia ibukin te tembora.
E kaokoro te tembora ma tabeua auti n taromauri. Tiaki aekan taian umwantabu, e kainaki te tembora n te Taabati n te aro bwa ana kona ni iri taromauri ao n airi ma aia utu n te bong ane tabu anne. A uki tembora ibukin mwakuri aika tabu ni bongin te wiki ake tabeua. Te tembora bon Ana auti te Uea, ae katauaki ibukin otenanti ni baika a bongana aika akea tokiia. Taian otenanti aikanne ni ikotaki ma te bwabetito, taian mare, entaumente, ao taian kabaebae.
Te tembora n tatabeua bon kanikinaean ara onimaki iroun te Atua bwa te bwai ni kakoaua n ara onimaki inanon te maiu imwiin te mate. Te tembora bon oin mwakuri nako, taian reirei, taian mwaneka n rikirake inanon te Ekaretia. Ara mwakuri n katanoatakin te euangkerio, kakororaoakiia aika Itiaki, ao kautakiia mate ni kaineti nakon te tembora ae tabu. Taian otenanti n te tembora a bon kakaawaki ni koaua. Ti aki kona n oki nakon mimitongin te Atua n akean baikai iroura.
Ni kabane otenanti n te tembora bon mwakurian aika a tia ni beritanaki karaoaia/te berita ni koaua
Inanon te tembora ti karekea te entaumente, are bon,taekina raoi, te bwaintangira. Ti kainnanoa ataakin bonganan te tamnei ao bonganan kaawakinan berita aika tabu ao tabera ae ti karaoia n reken te bwaintangira aio. N tatabeua otenanti n te tembora tiaki ti te kauring ae na karaoaki, bon mwakurian raoi karaoan taian berita.”3
Te entaumente n tembora ti anganaki n te kaotioti. N te kawai aio, bon te kabanea n tamaroa ataakina man te kaotioti, ni kakaeaki ma te korakora ma te nano ae itiaki. E kabwarabwaraa Beretitenti Brigham Young bwa “ami entaumente bon karekean otenanti akanne inanon Ana auti te Uea, aika riai ibukimi, imwiin kitanakin te maiu aio, ni kariaiako n nakonako n oki nako Matan te Tama, n riaoia anera ake a tei bwa taan tantanii,… ao ni karekea karietatam ae akea tokina.”4
Ongeaba nakon berita aika tabu aika karaoaki n taian tembora e karekea iroura te maiu are akea tokina
Inanon tembora nako te kariaia n te kabaebae n te nakoanibonga e karaoaki. Beretitenti Gordon B. Hinckley e kabwarabwaraa bwa “akea te kiing, akea beretitentin te aba, akea ae te aobitia n bootakin te aonaaba are ngaira kaaina are iai te kariaia iaon bwaai itinanikun te ruanimate. Bon akea buokara imwaain rokora n te mate, ma te tia nanorinano, te tamaroa, te ibonga ae rietata are e a tia ni karekea te kariaia ni kabaebae e na kabaeaa i karawa are kabaeaki iaon te aba.”5
Ngkai ti te nakoanibonga ae akea tokina—n akea moana ao tokina—ao bon te kariaia n te nakoanibonga anne.6 Ma ngaia are, taian otenanti ao berita n te nakoanibonga naba akea tokin taiia.Te moan kaotioti ae anga Moroni te anera nakon te Burabeti are Iotebwa Timiti e kaineti nakon kariaiakan te nakoanibong aio.7 Inanon kaetieti rimwii nakon te Burabeti ae Iotebwa Timiti ni kaineti nakon te tembora, E taku te Uea:
“E na kateaki te auti aio nakon arau, n te aro are N na kaoti au otenanti inanona nakoia au aomata;
“Bwa I anga te kariaia ni kaotia nakon au ekaretia bwaai aika a kaman kaawakinaki ni karabaaki mai moan karikan te aonaaba, bwaai ake a kaineti nakon koron te bong.”8
Ti a maeka inanon te tai anne, Taian tembora, otenanti, berita, entaumente, ao kabaebae a tia ni kaokaki, ni koauana raoi n aron are e a tia n taetae ni burabetiaki. Otenanti n te tembora a katauraoaki ibukin raoiakinam ma te Uea ao kabaeaia utu ni ikotaki n aki toki.Te ongeaba nakon berita aika a tabu aika a karaoaki n taian tembora e uotiira ni karokoira ibukin te maiu are akea tokina—ana bwaintangira te Atua ae korakora nakon te aomata.9
Temanna ane e a tia ni motikia ma nanona ni katauraoia raoi e na kona n rin n te tembora
Bukina bwa e tabu te tembora, E bubuti te Uea bwa e na kaawakinaki man uruakakina. E kona n rin temanna are e a tia ni motikia bwa e na tauraoi raoi ibukin te tai anne.Te iango ibukin te katauraoi e butimwaeaki nakon taabo tabeua aika a kataaki karaoakiia. I uringa ngke bon te teei nimwaane ngai, I tuangiia au karo bwa I kan rin n te iuniwetiri. A taku bwa I kona, ma ti ngkana I mwakuri mwaaka inanon anaan moan aureirei ao ngkana I a tia ni karekei baika kainnanoaki ibukin te rin n te iuniwetiri. N aiaron anne, ti riai n tau n rin n te tembora. Ti katauraoi n rabwatara, ni wanawanara, ao n te aro n tamnei. Taaum nako iai e na baireaki nakon temanna ibukin te aomata are bubuti ibukin te kariaia.
Naake a tau taian kiing ni mwakurin te nakoanibonga ao te katabeaki e a buokira ni kairakin taian intawiu ibukin beeba ni kariaia nakon te tembora. Taan kairiri ake a tabeakiniira ao a buokiira ni motikia ngkana ti a tauraoi nakon te tembora. A tangira naba te Uea ao ni kakoaua “bwa a na akea bwaai aika aki itiaki ae na karokoaki nakon [Ana] auti.”10 N te kawai aio taian maroro aikai a karaoaki n mwakurin te tamnei.
Ko na kanga ni katauraoi ibukin karekean te beeba ni kariaia nakon te tembora? Ko riai ni maroro ma am bitiobiriki, ao aiaroia naba am karo, utu, titeiki beretitentii, tia reirei, ke te tia taraua n te kooram. Baika a kainnanoaki a beebete. E kakimototoaki, ni kamatataaki, temanna n tatabemanira e kainnanoaki bwa e na kaawakin Ana tua nako are boni ngaia ana auti. E a tia ni karaoi taian kainibaire. Ti rin n te tembora bwa Ana iruwa.
E na kukurei te Uea ngkana membwa aika ikawai a na tau—n uota—te beeba ni kariaiakaki ae boou nakon te tembora. “Taian intawiu…ibukin beeba ni kariaiakaki nakon te tembora, ma [membwa man am bitiobiriki] ao membwa man am titeiki beretitentii bon taian taneiai aika moan te kakaawaki. Ao, n te aro are ana kona n nanonaki raoi ‘katauraoi’ bwa te kabanea ni maroro anne ngkana ko nang tei i matan te Tia Moti ae Korakora.”11
Katauraoiko n te maiu n rabwata nakon te tembora
Ngkai, ma te beeba ni kariaiakaki nakon te tembora are inanon baium, koa tauraoi ibukin katauraoi riki tabeua. Ko katauraoi n te maiu n rabwata man kabonganaan kunnikai aika a raoiroi nakon te tembora. Bon tiaki te tabo ibukin kunnikai n onoono. Burabeti ni boong aika kaitira a katuruturua te karinerine ae onoti ibukin rabwatara. Te karinerine anne e na mwannanoaki irouia ake a na rin n te tembora ae tabu.12
Inanon te tembora, a bane ni kunnikaiaki n te mainaina. ae itiaki. “Te kanikina ae itiaki ae mainaina e raona kauringakira bwa te Atua iai Ana aomata aika itiaki.”13 Te ririki, te aba, te taetae—ao te tabo inanon te Ekaretia—a bongana. I a tia ni irii taian tetere n entaumente aika bati ngke e iri te Beretitenti n te Ekaretia. Aomata n tatabemaniia anganaki te kariaiakaki n aiaron are e anganaki te Beretitenti. A bane n tekateka temanna irarikin temanna ao a bane ni katauaki bwa titebo imatan te Uea. Inanaon boraoia ni kunnikaia, taan mwakuri n te tembora a kauringiira bwa “Te Atua E bon aki inanonano n tarakin aroia aomata.”14
Taan tia mare aine ao taan tia mare mwaane a rin n te tembora bwa ana mareaki ibukin ngkai ao te maiu are akea tokina. Inanon te tembora, taan tia mare aine a kunikainiia n te mainaina, mwarairai baina, ae riai karaoakina ao kunikaina, ao n akea katamaroana ae oti. Aki kunikainiia mwane n te kooti, ke kunikaia ae bura. Beretitenti Boyd K. Packer, are ai te Beretitenti n Aia Koram Abotoro ake Tengaun ma Uoman e korea: “E kakukurei nakon te Uea ngkana ti teboki rabwatara ao ni karini kunnikai aika itiaki, engae n anne e na aki bobuaka te kunnikai. Ti na kunnikaira n are ti wengaraoi iai ni irii bootakin toa ke bootaki ake a riai ao ni karineaki.”15
Taekinan te tabo n onono n te tembora, tiina ao tibu aine a kona ni kamwakuri aaro n anai nano ibukin karaoiroaia natiia ao tibuia. N rabakauia ao aia konabwaai ae a kona, a kona ni katauraoi bwaai ni kaunga ibukiia aia utu. Ana bwaintangira te tina ae te kawere ae katamaroaaki ke kunnikain te tembora tabeua a kona n riki bwa te bwai n anai nano ae mwaaka ibukin te nati ae tangiraki ke te tibu ni karika te tangira.
Te kamente n te tembora e kanikinaea te motinnano ae aki toki
Kunnikainakin te kamente man te tembora e kaota korakoran bonganan te kanikina ao n onea mwiin te motinnano ae aki toki.N aron ae anganira te katoto te Tia Kamaiu n Ana konabwai n teimatoa ni karokoa te toki, kunnikainakin te kamente bon te kawai teuana ni kaota teimatoan te onimaki ae aki toki i Rouna ao inanon Ana berita aika a tabu aika akea tokiia ma ngaira.
Te Moan Beretitentii e katauraoa te reta nakon te Ekaretia iaon te bwai aio. A korea:
“Taian mwakuri aki toki n nonooraki ibuakoia membwa n te Ekaretia ni katautauana bwa tabeman membwa aki oota raoi ni berita aika a tabu ake a karaoi inanon te tembora ni kunnikaina te kamente ni katiteuanaaki ma tamnein te entaumente ae tabu.
“Membwa n te Ekaretia ake a tia ni kunnikainiia n te kamente n te tembora a tia ni karaoa te berita ae tabu bwa a na kunnikainiia ni karokoa tokin maiuia. E a tia ni kabwarabwaraaki aio n nanona bwa e na kabonganaaki bwa te aa ni kunnikai inanon te ngaina ao te bong. … Te berita ni kamanomano ao ni kakabwaia e katauaki iaon te kororaoi ao te kakaonimaki ni kaawakinan te berita ae tabu.
“Aan te reirei be na kunikainaki te kamente ao n aki kakaeaki taai aika e na buutaki iai. N te kawai aio, membwa ana aki buuta ni kabane ke mwakoron te kamente ni mwaakuri itinanikun te auti, ke n aorioria inanon te mweenga ma kunnikai ni uaua ke kunikai aika raraoi. Ao n aki buutia n taian irakin bootaki ni kakukurei are bon kona ni karaoaki n arona ae riai ni kunnikainakin te kamente iaan te kunnikai ae kakamanenaaki. Ngkana e na buutaki te kamente, n aron te uaua, e na manga karinaki n te tai a waekoa.
“Te reirei i n aron tarakin te kunnikai ao kaawakinan te rabwata be na kunnikainaki raoi a bon karinaki inanon te berita ao a na bairea aron te kunnikai ae na kamanenaaki. Membwa aika berita n te Ekaretia ni kunnikainiia n te kamente bwa te tia kauringi berita aika tabu ake a karaoi ma te Uea ao n riki naba bwa totoko ni kaitara te karirii ao te buakaka. Aron kunnikainakina bon kabwarabwaraakin aron ana motinnano temanna n rimwiin te Tia Kamaiu.”16
Katauraoi n te iango ao te tamnei nakon te tembora
N raonakin te katauraoi n te rabwata, ti kainnanoaki bwa ti na katauraoira n ara iango ao n tamneira. Bukina bwa taian otenanti ao berita nakon te tembora a bon tabu, ti mena raoi iaan te kairoroaki bwa ti na aki maroroakin itinanikun te tembora bwaai aika riki inanon te tembora. Bwaai aika tabu a tangira katauakiia ae tabu.
Inanon te auti n reirei aio, ti reireiaki inanon ana kawai te Uea. Ana kawai bon tiaki ara kawai.17 Ti na aki mimi ngkana taian katei anga n reirei a kaokoro ma ake a kamwakuraki n taabo n reirei aika kinaaki riki iroura. Taian otenanti n te tembora ao berita bon kanoan te euangkerio man aia bong Atam ao Ewa. Rimoa, a kamanenaaki kanikina n reirei koaua aika matoa, ao te aekaki n reirei aio e kamanenaaki n te bong aio inanon te tembora.
E bon tau, ma ngaia are, ti iangoi raoi kanikina aika kaotaki n te tembora ao n noora korakoran koauaia n tei ibukin teuana te kanikina.18 “Tain otenanti n te tembora a bon kaonaki ma nanon kanikina nanona bwa katauaraoan tain maiun karekean iangoana ae abwabwaki ao reiakinana.”19 Taian reirei man te tembora a bon tikiraoi ao ni bebete ao ni bebete tikiraoia. E ota irouia ake e uarereke aia reirei, e ngae n anne a kona n titiraki nakoia aika bubura reireiakiia.
I kariaia bwa membwa ake a nakon te tembora n te moan tai a wareka kibun te Rikitinare n te Bwaibwara are e irekereke nakon te tembora, n aron, “Kabira,” “Berita,” “Angakarea,” ao “Tembora.” Temanna e na tangiria ni wareka Te Otinako, mwakoro aika 26–29 ao Nakoaia Ibonga, mwakoro 8. Te Otetamenti, ao aron naba ana boki nako Moote ao Aberaam inanon te Pearl of Great Price, e kaoti maani mwakurin te tembora ao reitinakon aron taian otenanti.
Kaawakinan berita ma te Atua a uaia n kamanoaki ao ni karokoira.
Iai uoua oi ni iango ae tangira kawakinana n te iango ngkana ti katauraoi ibukin te tembora. Te moan bon berita. Ti kainnanoia ni ururinga bwa te berita ae tabu bon te berita. Te berita ae tabu ae karaoaki ma te Atua.e na iangoaki bwa tiaki te kamatoatoa ma te kamanomano. Taian berita aika a tabu ma Ngaia a kamanoira man kanganga.
E aki boou te iango aio. Ngkana nimara te ran e karika te titiraki ae tamaroana, te bwai ni kakairi, ti raumea te ran. Titebo ma, berita aika itiaki a otangaira man te kabuanibwai. Ngkana ti rineia ni kakeaira man baika a bubuaka,20 ti aki kabua tamaroana ao ti karekea te mimitong ae ataaki irouia ake a karekea te maiu are akea tokina. Kaawakinan te berita ae tabu n te tembora bon tiaki te kairoro ma te konaa E uotira nakon riaon ara kona n oin kawaira ao mwaakara. Bon aekan te kaokoro n te nakonako ni karaurau rinanon te tabo ae bokaboka ao ni kibarake nako karawa inanon te wanikiba ae butimwaaka. Kaawakinan te berita ae tabu ma te Atua a uaia ni kamanoira ao ni karokoira.
Te kauoua ni iango ni karawawataa ara iango ni katauraoi bon Te mwakuri ni kamaiu. Maten Iesu Kristo ao manga Utina bon nukan te mwakuri inanon rongrongoia aomata. Bon nukan te tamnei ni kamaiu. N akean tian te Mwakuri ni kamaiu, ana bane aomata ni bua n aki kamaiuaki. Taian otenanti n te tembora ao berita aika a tabu a reirei te mwaaka ni kamaiu n te Mwakuri ni kamaiu.
E tauraoi te maiu are akea tokina nakoira rinanon ara ongeaba nakon berita aika tabu aika karaoaki n te tembora
Mwakuri ni ibuobuoki inanon te tembora e uoti kakabwaia nakoira inanon te maiu aio ao n te maiu are aki toki. Unimwane Neal A. Maxwell n Aia Koram Abotoro ake Tengauan ma Uoman e taku bwa “mwakurin te tembora bon tiaki te birinako ma bon kamatoan kainanora ni katamaroa riki te aonaaba ngkai ti tabe ni katauraoira ibukin riki te aonaaba teuana ae tamaroa riki ae raroa. N te kawai aio, te mena inanon Ana auti te Uea e kona ni buokira ni kaokoroira man te aonaaba n te aro bwa ti na karaoa riki te kaokoro n te aonaaba.”21
Ngkana ti koaua ao ni kakaonimaki inanon te maiu aio, ti kona ni karekea te maiu are aki toki. Te aki mamate bon te Maiu n aki toki are nanona e raka riki nakon te aki mamate. Te maiu are akea tokina bon karekean te karietataki i karawa ae moan te rietata ao ni maeka n te unite n te utu. E katanoata te Atua bwa rongorongon Ana mwakuri ae kakanato—“au mwakuri ao mimitongiu”—n uota te aki mamate ao te maiu are akea tokina nakoia aomata.”22 Ana bwaintangira ae te aki mamate bon akea tiana—te bwai n tangira ae te kamaiu nakoia aomata ni kabane. Reken te maiu are akea tokina—bon te karietataaki—e tauraoi ibukira rinanon ara ongeaba nakon taian berita ao otenanti aika karekeaki inanon Ana tembora ae tabu te Atua.
Taian kakabwaia n te tembora a riki n rangi n nano ngkana anaaki n te mate aika ti tangiriia mai inanon bootakin ara utu. N ataakin ara tai ni maenako bon katauraoan te rau ae aki maan are bon wakinako ataakina.23 Beretitenti Joseph Fielding Smith e korea, Rinanon mwakan te nakoanibonga are e anga Eria, buu mwane ao buu aine ana kabaeaki, ke ni mare ibukin te tai ae akea tokina; naati ana kabaeaki nakoia aia karo n aki toki; n te aro aio e karikaki te utu bwa ana akea tokina, ao te mate e na aki karaureia membwa.”24 Kakabwaiaki n te kabaebae ae akea tokina, ti kona ni kaitara te mate bwa bon raon Ana tamnei te Atua ae riai ibukin te kukurei.25
Te koaua ae akea tokina ae ti karekea inanon te tembora e anganiira te korakora rinanon taian kataitai n te maiu
Te koaua ae akea tokina e buokira n tararua ara kakaonimaki ae tabwanin nakon berita aika a tabu ake ti karaoi. E katuruturua Beretitenti Packer bwa “otenanti ao berita aika a tabu a riki bwa beeban kakoauakin rinnakora nako matan [te Atua]. Karekeakiia ma te kororaoi bon te kakae n am tai ni maiu; ni kaawakini imwiina bon te kakaewenako n te maiu ae mamate.”26
Taian otenanti n te tembora aki ti kaineti nakon mimitongira ae akea tokina ma nakoia naba ara bakatibu aika a tia n nako. “Kamaiuakiia ara mate e bon bongana ao e kakaawaki nakon kamaiuakira, …ngaiia n akea ngaira aki kona ni kakororaoaki—ao ti aki kona ngaira ngkana ti aki kakororaoia ara mate.”27 Te mwakuri ibukiia e katauraoa te tai ibukin ara taromauri ae reitinako n te tembora, kakeakira iroura ae ti anga bwa te onomwi ni mwakuri are karaoaki n aekan are karaoia te Uea ngke E karaoa te Mwakuri ni kamaiu ni kakabwaiaia aika maiu.
N te bong teuana ti na kaitibo ma te Tia Karikiira ao n tei i Matana n te tabo ni motikitaeka. Te boki ae tabu e reireinira bwa “te tia tara te mataroa bon Atuan Iteraera ae Tabu; ao akea te toro ae kamwakuria ikekei; ao akea riki te kawai nako iai ma ti rinanon te mataroa; bwa e aki kona ni mwaammwanaaki, bwa te Uea ae te Atua Arana.”28 Te Uea n tingaia e na baireia ngkana tia tia ni koaua nakon taian berita aika a tabu are ti karaoi ma Ngaia inanon te tembora ao n te kawai aio e karekei kakabwaia aika mimitong.are e a tia ni berita nakoia aika kaawakina aia berita.
Te iango aio e anganiira te korakora rinanon kataitai n te maiu. E taku Beretitenti Packer, “bukin bonganan bwaai ake ti reirei bwa reitakiia kaaro ao natiia inanon onimakinan te Uea ae Iesu Kristo, bwa a kukurei ni mweengaia, ni kabaeaki n te mare are akea tokina, n tomaki nakon aia roro, ao ni katautaua te karietataki imatan Tamara are i Karawa.”29
Te tembora n tatabeua e tei bwa te kanikina ibukin kaainakin te Ekaretia, bwa te kanikina n ara onimaki inanon te maiu imwiin te mate, ao te kawai nakon te mimitong ae akea tokina ibukira ao ara utu. I tataro bwa te mwembwa n tatabemania inanon te Ekaretia ana tauraoi nakon kakabwaia aika kamimi man te tembora.
Houston Texas Tembora. Katabuaki Aokati. 26, 2000.
Johannesburg South Africa Tembora. Katabuaki Aokati. 24, 1985.
Helsinki Finland Tembora. Katabuaki Okitoobwa. 22, 2006.
Recife Brazil Tembora. Katabuaki Ritembwa.. 15, 2000.