O Keda na Liga ni Turaga
Ni da vakasaqarai ira na dravudravua ka qaravi ira na vakararawataki sa qai vakaibalebale dina ni da sa tisaipeli i Jisu Karisito.
Ni se qai tekivu na Vakaloloma Levu, e ratou a duavata mai e ono na peresitedi ni iteki mai na Buca o Salt Lake me mai wali na o butobuto ni dravudravua kei na via kana era sa vakarerei tiko kina vakalevu e vuqa na lewe ni Lotu.1 E dina ga ni vuqa na tamata ena veivanua kecega era vakaleqai raraba, ia era vakaloloma sara o ira mai Utah.2
Ena gauna o ya, e lailai wale sara na ivurevure ni Lotu me vukei ira era vakaleqai tu. E dina sara, ni ra sa dau rawa ni vakayagataka na isolisoli ni lolo, ia era se qai sotava vakadua na kena sa levu tikoga mai na leqa. Ena nodratou veidusimaki na Matabisopi Vakatulewa, a tauyavutaki kina na Deseret Employment Bureau ena itekivu ni yabaki 1900. Ia a sega ni veirauti na nona veiqaravi me ceguva rawa na leqa levu vakaoqo.
E ratou sa kila kina na ono na iliuliu ni matabete oqo ni kevaka mera na vukei na lewe ni nodratou iteki, e ratou sa na sega ni wawa. Me ratou sa na cakava sara vakatotolo. E ratou a tekivu ena nodra vakacakacakataki na tamata. E ratou a tuvanaki ira na tagane ka kauti ira ki na were mera laki tatamusuki kina. Me isau ni nodra cakacaka, era a soli kakana vei ira o ira na dauteitei dauloloma. A qai kau na kena vo ki na dua na ilololo ka veisoliyaki yani vei ira na tamata era via kana tu. Ni sa tubu cake na cau, era sa tekivu tawaitinitaka na kakana na Yalododonu mera maroroi tu vakabalavu. Oqo na itekitekivu ni parokaramu ni welefea ena gauna oqo.
Ni oti e walusagavulu na yabaki, era sa rai tiko yani na iliuliu ni Lotu ena gauna oqo vei ira na nodra ivavakoso ka ra sa vakila na yaloqaqa vata ga o ya mera dodoliga yani vei ira sa vakaleqai tu.
Ena koniferedi raraba ni Okotova 2011, a kaya kina o Peresitedi Dieter F. Uchtdorf, na iKarua ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada: “E vakavuqa na noda raica na gagadre e yasada ka nuitaka me dua e lako mai vakayawa ka basika ena cakamana me sotava na gagadre o ya. E rairai eda waraki ira tiko na kenadau ni wali ni leqa yadua. Ni da vakayacora oqo, eda sa tarova kina vei ira na wekada na veiqaravi eda a rawa ni vakayacora, ka da tarovi keda mai na madigi meda veiqaravi. E sega ni ca o ira na dauvakadidike, e ka dina: ena sega ni veirauti na kedra iwiliwili mera walia kina na leqa kecega. Ia, sa vakatikora kina na Turaga na Nona matabete kei na kena mataisoqosoqo ena mata ni noda katuba e vuravura taucoko sa tauyavutaki tu kina na Lotu.”3
Na veikacivi oqo vei ira na noda dui iliuliu kei na lewe ni Lotu mera cakacakataka yani ni ra sa vakauqeti mai vua na Yalo Tabu sa muataka yani e vuqa e vuravura taucoko mera, me vaka e kaya o Peresitedi Uchtdorf, “sa na cakacakataka [vakai-ira].”4 Era sa vakavakarautaki ira ka ra vakadeitaka mera “dau nanumi ira tiko na dravudravua kei na luveniyali, na tauvimate kei ira sa vakaleqai tu” (V&V 52:40).
Ecuador
E luvuci na yaloi Bisopi Morante mai Guayaquil, e Ecuador, ni raici ira yani na lewe ni nona tabanalevu. E vuqa sara na matavuvale era lomaocaocataka voli na nodra saga mera bula tiko ena veisiga. E gadreva me vukei ira, ka sa mani veivosaki kei ira na iliuliu ni tabanalevu ka ra vakaraitaka yani vua na Turaga.
Ena vuku ga ni lailai sara na cakacaka ena nodra yasana o ya, sa tekivu me cakacaka vata kei ira e 11 na marama, ka vakayaloqaqataki ira mera sasagataka eso na nodra bisinisi lalai. Era sa raica rawa na marama oqo na kena gadrevi e kea na iyaya ni samaki ni itikotiko e sau lailai ka tuvaki vinaka, ka ra nanuma kina ni sa rawa mera vakarautaka ka volitaka ki na nodra itikotiko raraba oqo. Ia era na vulica vakacava na kena caka na mataqali iyaya vakaoqo?
Ena gauna oqo, sa nanuma sara o Bisopi Morante e dua na marama sega ni cakacaka ena nona tabanalevu a cakacaka taumada ena dua na kemesi. Ena gauna era sa kerei koya kina na marama le 11 oqo me veivuke, a marautaka sara me vakavulici ira mera caka iyaya e veitaqomaki ka ituvaki vinaka.
Era cakava e dua na ituvatuva ni bisinisi, digitaki na veivanua ni nodra itikotiko era na cakacaka kina na marama yadudua oqo, digitaka na iyaya era na cakava, ka caka na pakete kei na yacadra.
Ni oti e vica na vula, era sa tauyavutaka sara e dua na vanua ni volivoli ka rawa na ilavo me valuti kina na nodra tiko dravudravua ka veivuke ki na nodra qaravi na nodra dui matavuvale.
Ena gauna sa rogoca kina na manidia eso ni dua na kabani ni kemesi na kabani levu oqo, era sa malele sara mai ki na italanoa nei koya a cakacaka tu e liu ena kemesi. Era a qai vakatarogi koya ka vakacakacakataki koya me laki liutaka na nodra buli iyaya.
Rusia
Mai na Tabanalevu o Rechnoy mai Moscow, e Rusia, a sisi ena aisi o Galina Goncharova, na dauni veika makawa ni tabanalevu, ka ramusu kina na ligana ruarua. A cicivaki yani ki valenibula, ka laki palasita sara na ligana. Sa sega kina ni rawa me vakani koya se vakasulumi koya. Sa sega ni rawa ni seruta na uluna se sauma na talevoni.
Ni ra sa rogoca na lewe ni nona tabanalevu ena ka sa yaco, era sa veitauri liga sara ga mai. Era sa mai vakalougatataki koya na lewe ni matabete ka cakacaka vata kei ira na marama ni iSoqosoqo ni Veivukei me vakarautaki e dua na ituvatuva ni nona raici tiko ka qaravi na gagadre nei koya na marama vinaka oqo.
E kaya o Vladimir Nechiporov, na iliuliu ni kaulotu ni tabanalevu, “Keimami nanuma sara e dua na vosa ni koniferedi raraba me baleta na ivakatakarakara kei Karisito sa sega tu na ligana.5 E dua a biuta toka ena ruku ni ivakatakarakara oqo e dua na ivola ka vakatoka oqo, Sai kemudou na ligaqu.’ A sega ni cakacaka rawa ena vica na macawa na marama vinaka oqo, ka ra vakila na lewenilotu e Rechnov ni ra sa semati ki na italanoa o ya. Keimami sa ligana na marama oqo.”
Filipaini
Na gauna a ravuravu kina mai Filipaini na Cava o Washi ena 2011, a luvuca na veivanua ena wai kei na cagi. Era a vakacacani e rauta ni 41,000 na itikotiko, ka sivia e 1,200 na tamata era mate kina.
Ni bera na waluvu, a vakauqeti o Max Saavedra, na peresitedi ni iTeki o Cagayan de Oro Philippines, me tauyavutaka e dua na timi ni veivukei ki na leqa tubukoso ena iteki. A tauyavutaka e dua na komiti me cakava na itavi eso—ena veika kece vakatekivu mai na vakadidike ki na veivueti ki na imatai ni veivuke me baleta na kakana, wai, kei na isulu.
Ni sa siro na wai ni waluvu ki na ivakatagedegede veitaqomaki, era sa cakacaka sara na iliuliu ni Lotu kei na lewenilotu. Era sa raica na nodra taqomaki na lewenilotu vakayadua ka dikeva na vakacaca. E dua na lewenilotu e vakarautaka na bilibili rapa mera kau na lewenilotu vakaleqai ki vanua mamaca. Era dolavi na veivalenilotu mera ivakaruru kivei ira kece era gadreva na kakana, isulu, tutuvi, ka me itikotiko ni veivueti. Sa gadrevi dina sara na wai savasava, sa qai veitaratara yani o Peresitedi Saavedra vua e dua na daunibisinisi e kea e tiko na nona lori ni bokobuka, ka kau rawa kina na wai savasava ki na veivalenilotu ni itikotiko ni veivueti. Era sa veivuke mai na lewenilotu era kenadau ni veiqaravi vakavuniwai kivei ira na mavoa.
Ni ra sa laurai oti na lewe ni Lotu yadua, e ratou sa veisiko sara o Peresitedi Saavedra kei na nona timi ki na itikotiko ni veivueti tale eso ena siti ka laki veivuke kina. E ratou kauta yani vei ira na kakana kei na iyaya tale eso. E dina ga ni vuqa vei ira na lewenilotu, e sa yali na nodra vale, era qaravi ira tale eso ena veikauwaitaki ni oti ga na cava. Ni sa mai mudu na uca ka mamaca na vanua, era sa cakacaka yani na volodia ni Mormon Helping Hands mai na tolu na iteki mera veikauyaka na iyaya ka veivuke talega ena sasamaki.
Brazil
E tiko ena loma ni siti o Sete Lagoas, mai Brazil, e dua na nodra itikotiko na marama vakaleqai tu vakayago e sa vakacacani na nodra bula ena wai gaga. Era sasaga bula ena veisiga yadua. E tiko e dua na nodra ovani lailai era bulia tiko mai kina e 30 na buli madrai ena veisiga. E dina ga ni ra sa vukei tiko na marama oqo mai na dua na isoqosoqo ni veivukei vakamatatamata, e dau takiveiyaga sara na veika mera kania. Ena gauna era sa rogoca kina na iliuliu ni Lotu mai na iTeki o Sete Lagoas Brazil na nodra gagadre na marama oqo, era sa gadreva sara mera veivuke.
Era a veivosaki kei ira na marama oqo na veika era gadreva. Era kaya na marama oqo ni kevaka ena levu na madrai era bulia rawa, ena sega walega ni yaga cake vei ira ia ena rairai rawa mera volitaka e vica na ibuli ka rawata mai kina na ilavo era gadreva dina tu.
Era sa mani cakacaka na iliuliu ni Lotu kei ira na lewenilotu vata kei ira na nodra ovisa ni mataivalu kei na dua na koronivuli mera vakatorocaketaka na kedra ituvaki na marama oqo. Mai na veivuke ni loloma ni veika vakamatatamata ni Lotu kei ira na volodia ni Lotu kei na itikotiko raraba, era a tauyavutaka kina e dua na beikari vou—oqo ena rawa vei ira na marama mera bulia e 300 na ibuli madrai ena veisiga.
Mai na ilavo era sa rawata, era sa vakacakacakataka kina na isevu ni nodra tamata cakacaka—e dua ga vei ira na marama oqo.
Na Cakacaka ni Welefea
Me vakataki ira na iliuliu ni Lotu ena veiyabaki sa oti era a raica na gagadre levu e vakavoliti ira tu ka ra sega ni vukitani, era sa cakava tiko vakakina nikua o ira na iliuliu ni Lotu kei na lewenilotu e vuravura taucoko ena nodra dui vanua ena nodra ivakarau ni cakacaka.
Ena gauna a vosa kina o Peresitedi Uchtdorf ki na Lotu me baleta na veikauwaitaki, a kaya: “Na sala ni Turaga e sega ni mai dabe tiko e bati ni wai ni dredre ka waraka me di-maca meda qai takoso. Sai koya meda lako vata mai, coki na liga ni sote, ka laki cakacaka, ka tara e dua na wavu se dua na waqa me takosovi na uciwai ni noda bolebole.”6
Na nodra vakasaqarai na dravudravua ka qaravi ira era vakararawataki tu sai koya e dua na itovo veivakarautaki ni ibalebale dina mo tisaipeli i Karisito. Sai koya ga na cakacaka e cakava o Vakaikoya o Jisu Karisito ni qaravi ira na tamata ena Nona siga. “Na cakacaka oqo ni veivukei ena sala ni Turaga e sega ni dua walega na cakacaka ena ituvatuva ni parokaramu ni Lotu,” e tinia o Peresitedi Uchtdorf. “Ena sega ni rawa me vakawaleni se biu vakatikitiki. Sa iusutu ki na noda vunau; sai koya na gacagaca ni noda lotu.”7