Faamaloloina mai le Mailei o Ponokalafi
O i tatou uma e tatau ona tatou aoao e tali atu ma le talafeagai i le ala o faasalalauga e i ai feusuaiga.
I le sefulu tausaga ua mavae, na ou lauga ai i le konafesi aoao i le mataupu o le ponokalafi. Sa ou faaopoopoina loʼu leo i siufofoga o isi taitai o e ua lapataia e tetee atu i aafiaga faaleagaga e faataumaoi o ponokalafi. Sa ou lapataia le tele naua o alii ma tama talavou sa manunua e ala i le mea sa ou ta‘ua o le “tusitusiga e faaosofia ai feusuaiga e le faatagaina.”1 le faaaogaina o ponokalafi o soo se ituaiga e leaga—e faataumaoia ai lagona faaleagaga, e faavaivaia le gafatia e faaaoga le mana o le perisitua, ma e faaleagaina ai foi sootaga taua.
O le taimi nei, i le silia ma le 10 tausaga mulimuli ane, ou te faafetai ona ua toatele, ua faalogo ma usitai i lapataiga, aloese mai ai ma tumau i le mama ma le le pisipisia mai le mea ua matuai pisipisia o ponokalafi. Ou te faafetai foi ua toatele ua gaua‘i atu i valaaulia faaperofeta e liliu ese mai le ponokalafi, fonofonoina loto ma sootaga ua nutimomoia, ma agai i luma i le ala o le avea ai ma soo. Ae ua sili atu ona ou popole nai lo se isi lava taimi i isi i totonu o i tatou o loo faaauau pea le faapologaina i ponokalafi, ae maise lava o tatou alii talavou ma e oo lava i se aofaiga faateleina o tamaitai talavou.
O se pogai autu mo le faatupulaia o le faafitauli o ponokalafi i le taimi nei i le lalolagi, o upu ma ata i anotusi o feusuaiga ma faatosinaga ua i soo se mea: e mafai ona maua i ata tifaga, pololokalama o TV, ala faasalalau faaagafesootai, feau tusitusia, polokalama i telefoni, faasalalauga i nusipepa, tusi, musika, ma talanoaga i aso uma. O se taunuuga, e le maalofia o i tatou uma ua aafia i savali taufeusuaiga i se tulaga fai soo.
1. Tulaga o le Aafia
Ina ia fesoasoani ia tatou taulimaina lenei leaga ua faatupulaia, ou te manao e faailoa atu ni nai tulaga eseese o le aafia ai i ponokalafi, ma fautua atu ni auala e tatau ona tatou tali atu ai ia i latou taitoatasi.
I taimi muamua ma tulaga na i ai, o a matou fautuaga e uiga i ponokalafi na taulai faapitoa lava i le fesoasoani atu i tagata taitoatasi e aloese mai le taimi muamua e aafia ai po o le faamaloloina mai se vaisu. A o taua pea na taumafaiga, o aafiaga ua tuanai ma tulaga o loo i ai nei ua faaalia ai le manaomia o le fautuaga e faatatau i le tulaga o le faaaogaina o ponokalafi i le va o le matuai aloese lava mai ai ma le fai ma vaisu. O le a fesoasoani le taulai atu i tulaga eseese e fa o le aafia ai i ponokalafi: (1) faafuaseia le vaaia, (2) nisi taimi o le faaaogaina, (3) faateleina le faaaogaina, ma (4) le mafai ona puleaina (fai ma vaisu).
-
Faafuasei ona Vaaia. Ou te talitonu o tagata uma na faafuasei le vaaia o ponokalafi. E leai se agasala i lenei mea pe a tatou liliu ese ma aua le tulimatai atu i ai. E pei lava o se mea sese, lea e manaomia ai le faasa‘oga nai lo le salamo.2
-
Faaaoga i Nisi Taimi. O lenei faaaogaina o ponokalafi e mafai ona e fai soo, po o nisi taimi foi ae e masani foi ona fai ma le manatu i ai, ma o lona leaga lena.
O ponokalafi e totogo a‘e ma faateleina ai lagona feusuai malolosi. Sa tuuina mai e le Foafoa nei lagona mo Ona faamoemoega poto, ae na Ia tuuina mai foi poloaiga e faatapulaa ai lo latou faaaogaina i se alii ma se tamaitai ua faaipoipoina. O ponokalafi e faaleagaina le faaaogaina talafeagai o feusuaiga ma uunaia ai le faaaogaina o lagona feusuai i fafo atu o tuaoi o le faaipoipoga. O i latou e faaaogaina ponokalafi e faaalia le leai o se faaaloalo i malosiaga mamana e mafai ona latou foafoa ai le ola po o le faaumatia foi. Aua e te alu iina!
O le matautia i soo se faamoemoeina o le faaaogaina o ponokalafi, e tusa lava pe faasamasamanoa po o le faatele, o taimi uma na te faaosoina ai le toe faia soo lava pea, lea o le a faateleina ai le taimi e alu i lagona feusuai ma amioga. Ua iloa e saienitisi o ata o feusuaiga e faaoso ai ni vailaau i le faiai lena e maua mai ai lagona feusuai, lea e uunaia atili ai amioga feusuai.3 O amioga feusuai le mama o soo se ituaiga po o se tulaga e maua ai lagona o le maasiasi, lea o le a, i le aluga o taimi, e mafai ona faatumauina maumaututu i totonu o se tagata.
-
Faateleina le Faaaogaina. O le faaaogaina soo ma le manatu i ai o ponokalafi e mafai ona avea lona faaaogaina o se mausa, “o se mamanu o amioga e masani lava ona mulimuli i ai seia oo ina toeitiiti lava a faia ma le le manatu i ai.”4 Faatasi ai ma le faaaogaina o se masani, e aafia tagata i se manaoga o se uunaiga sili atu ina ia toe maua le lagona lava lea e tasi ina ia mafai ona faamalieina ai.
-
Le Mafai ona Puleaina le Faaaogaina (Vaisu). E fai ma vaisu se amioga a se tagata pe afai ua “faalagolago i ai” (se faaupuga faafomai e faatatau i le faaaogaina o fualaau faasaina, ava malosi, taaloga faitupe le taupulea, ma isi) e taunuu atu i se “manaoga e le mafai ona teenaina” lea “e avea o se faamuamua i le toetoe lava o mea uma i le olaga.”5
II. O le Taua o le Malamalama i Nei Tulaga
O le taimi lava tatou te iloa ai nei tulaga eseese, tatou te iloa ai foi e le o tagata uma e faaaogaina ponokalafi ma le loto i ai e avea na mea ma ana vaisu. O le mea moni, o le tele o alii ma tamaitai talavou o loo tauivi ma ponokalafi e le o faia ma ana vaisu. O se eseesega taua tele lena e faia—e le mo na o matua, taitoalua, ma taitai o e ua mananao e fesoasoani, ae faapea foi mo i latou o e tauivi ma lenei faafitauli. O le mafuaaga lenei.
Muamua, o le loloto lava o le tulaga ua aafia ai se tasi—mai le faafuasei ona vaaia, i nisi taimi pe ua fai soo le faaaogaina ma le manatu i ai, i le faateleina o le faaaogaina, i le le mafai ona puleaina (ua fai ma vaisu) le faaaogaina—o le faigata foi lea ona toe faaleleia. Afai o loo sese ona faatulagaina amioga o se vaisu, o le tagata e faaaogaina atonu e manatu ua leai sana faitalia ma le malosi e faatoilalo ai le faafitauli. O lenei mea e mafai ona faavaivaia ai le faaiuga e toe faaleleia ma salamo. I le isi itu, o le mauaina o se malamalama manino atu i le loloto o se faafitauli—e faapea atonu e le o loloto tele e pei ona manatu i ai pe ua ogaoga e pei ona fefe i ai—e mafai ona tuuina atu le faamoemoe ma se malosi faateleina e faaaoga ai le faitalia e faamuta ai ma salamo.
Lona lua, e pei lava o soo se amioga agasala, o le faaaogaina o ponokalafi e tulieseina ai le Agaga Paia. O nisi o e ua oo i lenei mea o le a lagona le uunaiga e salamo. O isi, e ui i lea, atonu e lagona le ma ma taumafai e nanā lo latou nofosala e ala i le faafoliga. E mafai foi ona amata ona latou lagonaina le maasiasi, lea e mafai ona taitai atu ai i le feita ia i latou-lava. Afai e tupu lenei mea, e mafai ona amata e tagata ona talitonu i se tasi o pepelo sili a Satani: o le mea na latou faia pe faaauau pea ona faia ua avea ai i latou ma se tagata leaga, e le agavaa mo le alofa tunoa o le Faaola ma e le mafai ona salamo. E matuai le moni lava lena. Tatou te le o mamao ese mai le Faaola ma Lana Togiola.
O le mea mulimuli, e taua le aua nei faailogaina e tusa lava pe tele pe o se masani le faaaogaina o ponokalafi i le avea ai ma se vaisu, aua e le sao ona faamatala ai le tulaga po o le natura atoatoa o le manaomia o le salamo ma le toe faaleleia. O le mauaina o se malamalama sili atu po o fea o i ai se tagata i le faagasologa o le a faatagaina ai foi se malamalama sili atu po o le a se gaoioiga e manaomia ona toe faaleleia ai.
III. Solaese mai Ponokalafi
O lenei sei o tatou mafaufau pe faapefea ona mafai e tagata taitoatasi ona sosola ese ma toe faaleleia mai le mailei o ponokalafi. O le a fesoasoani lenei mea e le gata ia i latou o loo tauivi e manumalo i le faaaogaina o ponokalafi, ae faapea foi i matua, ma taitai o loo fesoasoani ia i latou. O le a faamanuiaina atili tagata taitoatasi i le aloese ma le toe faaleleia mai le ponokalafi a o latou talanoaina nei mataupu ma matua, ma taitai.6
E tusa lava po o lea le tulaga o le aafia ai i lou matamata i ata mataga ma le manatu i ai, o le auala e toe faaleleia, mama a‘ia‘i, ma le salamo ma e manaomia ai le mataupu faavae autu lava lea e tasi: o le lotomaualalo, o le avea ai ma soo, o le tuuto atu i se fuafuaga patino mo se suiga, o le tali atu ma le lagolago, ma tumau i le faatuatua.
A. Lotomaualalo
Ina ia faatoilaloina moni lava le ponokalafi ma ona uiga masani, e tatau ona atiina ae e tagata taitoatasi le lotomaualalo (tagai i le Eteru 12:27). O le liliu atu i le Alii i le lotomaualalo e taitai atu ai se tasi e talia ni upumoni patino, ia, afai e malamalama atoatoa i ai, e tuuina atu le malosi ma aveesea le maasiasi. O nisi o nei upu moni e aofia ai:
-
O i tatou taitoatasi o se atalii faapelepele o se Tama Faalelagi alofa.
-
E alofa lo tatou Faaola, o Iesu Keriso, ma silafia i tatou taitoatasi.
-
E aoga le Togiola a lo tatou Faaola i fanau uma a le Atua.
-
E ala atu i le alofa tunoa o Iesu Keriso, e mafai e tagata uma ona faamagaloina ma maua le mana e suia ai.
-
E i ai ia i tatou taitoatasi le meaalofa e le mafaatauina o le saolotoga, lea e faatagaina ai i tatou e maua mai ai le mana ma le malosi o le Togiola.
-
E mafai e tagata taitoatasi o loo tauivi ma ponokalafi ona maua le faamoemoe mai le mea moni e faapea o isi foi na faamanuiaina i lenei taua.
-
O ponokalafi e leaga, ae o le auai i ai e le faia ai le tagata ia leaga.
-
Soo se tagata lava e mafai ona sola ese mai le mailei o ponokalafi ma toe faaleleia atoatoa, ae o lenei mea e faatoa mafai lava i le mauaina o le mana o le Togiola.
-
O le salamo moni mai le ponokalafi e manaomia ai le sili atu nai lo le na o le faamutaina o le faaaogaina. O lena ituaiga o salamo e manaomia ai se suiga o le loto e ala i le Togiola a Keriso.
O le taliaina o nei upumoni e saunia ai se tasi faaleagaga e faatino ai, lea e tatalaina le faitotoa i le mauaina o le fesoasoani a le Alii e faia suiga manaomia ina ia salamo ma toe faaleleia.
E. Avea ma Soo
O le faaaogaina o nei upumoni e manaomia ai tagata taitoatasi e toe tautino atu i le ola ai e pei o se soo o le Alii o Iesu Keriso, ma fai na mea e faamamaina ma faamalosia ai i latou e tetee atu i faaosoosoga i le lumanai. O lona uiga o le tautinoga i amioga faalelotu patino: tatalo anoa i aso taitasi ma suesuega i tusitusiga paia, auai i sauniga a le ekalesia, auauna atu, anapogi, ma (pe a faamaonia e le epikopo) aai ma feinu i le faamanatuga ma tapuai atu i le malumalu.
I. Tautinoga i se Fuafuaga Patino
O soo faamaulalo o Iesu Keriso o le a maua le malamalama i le iloa o lagona loloto, o mafutaga faamasani, ma siosiomaga faaletino e faaoso ai le faaosoosoga o le faaaogaina o ponokalafi. O le iloiloina o na mea taufaaoso, o le a latou atiina ae ai se fuafuaga patino e sola ese mai ai e fesoasoani ia i latou:
-
Iloa mea taufaaoso ma faananauga pe a tulai mai.
-
Faavae ni faatinoga faapitoa e fesoasoani ia i latou e alu ese ai mai le faaosoosoga.
-
Toe tuusao atu manatu ma le malosi e agai atu i le Alii.
-
Otooto ni gaoioiga patino i aso uma e faamalosia ai a latou tautinoga patino ina ia ola amiotonu.
Pe a atiina ae se fuafuaga patino, e tatau i tagata taitoatasi ona faaaoga punaoa e sili ona lelei ua saunia e le Ekalesia. Mo se faataitaiga, o le uepisaite a le Ekalesia overcomingpornography.org e i ai tusiga mo tagata taitoatasi faapea foi ma tagata o le aiga ma taitai perisitua o loo lagolagoina i latou. E le gata i lea, o Polokalama o le toe Faaleleia o Vaisu o loo avanoa mo tagata uma o loo tauivi ma soo se amioga ua fai ma vaisu, ma o le a fesoasoani foi i tagata o o latou aiga.
O. Tali Atu ma le Lagolago
O soo lotomaualalalo o Iesu Keriso o e faailoa mai latou te manaomia le Faaola o le a saili le fesoasoani a lo latou epikopo, o le sa valaaulia e le Alii e avea ma lo latou taitai perisitua ma o loo umia ia ki e manaomia ina ia mafai ai ona latou salamo. Faatasi ai ma le maliega a le tagata sa aofia ai ma pe a lagona le matua musuia e le epikopo, o le epikopo e mafai foi ona valaauina se isi tagata e galulue faatasi ma fesoasoani ia i latou. E tusa lava po o a tulaga o i ai, o lenei fautuaga mai ia Peresitene Gordon B. Hinckley (1910–2008) e aoga:
“Ole atu lea i le Alii mai le taele o lou agaga ina ia aveeseina e Ia mai ia te oe le mea ua fai ma au masani lea ua faapologaina ai oe. Ma ia e maua le lototele e saili ai le taitaiga alofa a lau epikopo, afai e talafeagai ai, o le fautuaga a ni tagata atamamai manatu popole.”7
E faalagolago i le loloto o le faafitauli, o tagata taitoatasi e ono manaomia le lagolago a se tagata faatuatuaina, e poto masani po o se faufautua faapolofesa e mafai ona latou liliu atu i ai i soo se taimi e tatau ona faamalosia i taimi o le vaivai, ma o se e mafai ona faamasinoina i latou lava ia ia latou fuafuaga.
U. Tumau i le Faatuatua
O tagata o e salamo ma ua faamanuiaina e faatoilalo ai le manao e faaaoga ai ponokalafi e tatau lava ona mataala, ona o loo saili pea le fili e na te faaaogaina o latou vaivaiga faaletagata. E mafai ona tupu pea le faafuasei ona vaai i ai e ui i taumafaiga uma ina ia aloese mai ai. I o latou olaga atoa, e tatau i tagata taitoatasi ona aoao e pulea o latou lagona feusuai ua tuuina mai e le Atua ma tausia a latou taumafaiga ina ia mama.
IV. Agalelei i Tagata Uma
O lenei o se upu e faatatau i le auala tatou te taulimaina ai i latou o e ua faaseseina e ponokalafi. O i tatou uma e manaomia le Togiola a Iesu Keriso. O i latou o loo tauivi ma ponokalafi e manaomia lo tatou agaalofa ma le alolofa ao latou mulimuli i mataupu faavae e manaomia ma laasaga o le toe faaleleia. Faamolemole aua le tausalaina i latou. E le leaga i latou pe ua aunoa ma le faamoemoe. O i latou o atalii ma afafine o lo tatou Tama Faalelagi. E ala i le salamo e tatau ai ma le atoatoa, e mafai ona latou mama, mama aiai, ma agavaa mo feagaiga ma faamanuiaga uma o le malumalu ua folafola mai e le Atua.
Pe a oo mai le taimi mo se faaipoipoga, ou te uunaia tamaitai ma alii talavou ina ia faaeteete e filifili se soa e avea ma a latou soa e ala i le faavavau e mama ma mama aiai i luma o le Alii ma agavaa e ulu atu i le malumalu. E agavaa mo nei faamanuiaga tagata taitoatasi o e salamo atoatoa mai ponokalafi.
V. Faaiuga
I o tatou olaga atoa, o i tatou uma o le a fetaiai ma mea e faaaoga i anotusi o feusuaiga. Faatasi ai ma le taitaiga a lo tatou Faaola alofa, e aofia ai le faamautinoaga mai feagaiga o le faamanatuga e mafai ona tatou maua pea lona Agaga e faatasi ma i tatou (tagai i le MF&F 20:77), e mafai i taimi uma ona tatou tali atu ma le talafeagai. Ou te molimau atu o le mea lenei e tatau ona tatou faia ina ia olioli ai i faamanuiaga mai ia te Ia o loo tatou tapuai i ai. A o tatou faia, o le a sili atu ona tatou maua le filemu o le Faaola ma o le a tatou tumau i le ala i lo tatou taunuuga e faavavau o le faaeaga.