iTukutuku Makawa ni Lotu
Wase 8: Veivakalougatataki ni Matabete vei Keda Kece: Na iSema Sega ni Cavuka Rawa ki na Matabete

Wase 8

Veivakalougatataki ni Matabete Vei Keda Kece

Na iSema Sega ni Cavuka Rawa ki na Matabete

Sa vakalesui tale mai ki vuravura ena kena taucoko na matabete ni Kalou mai vua na Parofita o Josefa Simici. Na matabete sai koya na kaukauwa tawamudu ni Kalou ka vakalougatataki, sereki, ka vakacerecerei ira kina na Luvena ko Koya, me rawati kina na “tucake tale mai na mate kei na bula tawamudu ni tamata.”1

Era na tabaki ki na veitutu ni matabete na luvena tagane bula kilikili na Tamada Vakalomalagi ka lesi vei ira na itavi kei na ilesilesi duidui eso. Sa vakadonui vei ira me ra cakacaka ena vuku ni Yacana me ra vakatawai ira na Luvena ka vukei ira me ra ciqoma na veicakacaka vakalotu ka cakava ka rokova na kena veiyalayalati. Era na vakalougatataki vakatautauvata o ira kece na luvena tagane kei na luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi ni ra vakayagataka na kaukauwa ni matabete.

Ena dua na nona vosa ni koniferedi raraba, e vakavuvulitaka kina vaqo o Elder Dallin H. Oaks ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: “Ena so na gauna eda dau tukuna ni o ira era taura tu na matabete me ‘o ira na matabete,’ me da kakua sara ni guilecava ni matabete era sega ni taukena se muloni tu e yagodra o ira era taura tu. E tauri ena vuku ni dua na veivakabauti bibi me na vakayagataki vakatautauvata me yaga vei ira na tagane, yalewa, kei ira na gone.”2 A qai cavuta o Elder Oaks na vosa nei Elder John A. Widtsoe, ka a veiqaravi talega vakalewe ni Kuoramu ni Tinikarua: “E sega ni levu cake na nodra na tagane mai vei ira na yalewa ena veivakalougatataki e vu mai na matabete kei na kena tauri tu.”3

“Vakaivotavota Taucoko ena Veivakalougatataki Vakayalo ni Matabete”

E vuqa na marama ni Yalododonu Edaidai era sa wasea na nodra ivakadinadina ena veivakalougatataki ni matabete ki na nodra bula. E vakaraitaka o Sisita Elaine L. Jack, na ikatinikarua ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, na nodra nanuma na marama tale eso ena iSoqosoqo ni Veivukei. “Au taukena e dua na ivakadinadina tudei me baleta na kaukauwa ni matabete ena nodra bula na lewenilotu kece sara,” e kaya kina o koya. “E tukuni vei keda ena Vunau kei na Veiyalayalati … ni tu ena Matabete i Melikiseteki ‘na lewa ni veivakalougatataki kei na cakacaka vakayalo ena Lotu’ (V&V 107:18). Au kila ni oqo na nona kaukauwa kei na veivakadonui na Kalou e vuravura me vakalougatataka na noda bula ka vukei keda me da semata vata na veika eda sotava tiko oqo e vuravura ki na veigauna tawamudu. Ni da ciqoma na veivakalougatataki ni matabete, eda sa tatara tiko ki na nona kaukauwa kei na loloma soli wale na Kalou.” E tomana o Sisita Jack:

“Sa ka bibi kina vei au na nodra tauyavutaki na marama ena veivakadonui ni matabete. Eda tokona na matabete ka tokoni mai na kena kaukauwa. Oi keimami na marama ena Lotu … keimami vakamareqeta na neimami madigi me keimami vakaivotavota ena taucoko ni veivakalougatataki vakayalo ni matabete.

“Ena rawa vei keda yadua me da dusimaki ka vakalougatataki ena noda itosotoso tawamudu ena noda ciqoma na veivakalougatataki oqo. Na veicakacaka vakalotu, veiyalayalati, veivauci, kei na isolisoli ni Yalo Tabu era yaga ki na noda bula vakacerecerei. Ka vuqa talega na veivakalougatataki ni matabete ni tamata yadua. Na veivakalougatataki ni matabete ena dusimaki keda, ena laveta cake na ivakarau ni noda rai; ena vakayaloqaqataki keda ka vakauqeti keda, ena vakauqeta me da yalodina. Eda rawa ni vakaivotavota kece ena veivakalougatataki vakayalo oqo.”4

A vakavoqataka o Sisita Sheri L. Dew na ivakavuvuli oqo: “Kemuni na marama, eso era na tovolea me ra vakayarayarataki iko baleta ni o sega ni tabaki ki na matabete, o sa lawakitaki. Era cala o ira oqori, ka ra sega ni kila na kosipeli i Jisu Karisito. Na veivakalougatataki ni matabete e vakarautaki tu me baleti ira na tagane kei na yalewa buladodonu. Eda na ciqoma kece na Yalo Tabu, rawata na ivakatakila yadua, ka ciqoma na edaumeni ena valetabu, eda na curu mai kina ka ‘vakaiyaragi’ tu ena kaukauwa. Na kaukauwa ni matabete e veivakabulai, veitaqomaki, ka vakaukauwataka na veika dodonu kecega me vorata na kaukauwa ni butobuto. Na ka bibi duadua, ni rau na ciqoma ga na taucoko ni matabete ka lewe tu ni cakacaka vakalotu cecere duadua ena vale ni Turaga na tagane kei na yalewa erau sa duavata.”5

Cakacaka Vakalotu, Veiyalayalati, kei na Veivakalougatataki

Ni tauyavutaka o Josefa Simici na iSoqosoqo ni Veivukei mai Nauvoo e Illinois, ena vulaitubutubu ni 1842, era lewena na marama ka ra sa vakalougatataki oti ena so na cakacaka vakalotu ni matabete kei na veiyalayalati. Era sa papitaiso oti me baleta na vakabokoci ni ivalavala ca. Era sa ciqoma na iSolisoli ni Yalo Tabu, sa soli kina vei ira na dodonu ki na veitokani ni Yalotabu ka vakakina me ra rawa ni tuberi ena ivakatakila yadua. Era sa vakaivotavota ena sakaramede me ivakananumi kei Jisu Karisito kei na nodra veiyalayalati. Era sa rawata na isolisoli ni Yalotabu. Eso era sa ciqoma na nodra veivakalougatataki vakapeteriaki, ka ra kila kina na nodra dui isolisoli yadua kei na veika era rawa ni rawata kei na nodra lewena na yavusa i Isireli. Sa vakabulai ira na Turaga, vakacegui ira, ka dusimaki ira me vaka na nodra gagadre, nodra vakabauta, kei na Lomana.

Elizabeth Ann Whitney

Elizabeth Ann Whitney

O Sisita Elizabeth Ann Whitney, ka a tiko ena imatai ni Soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei, a vulica me baleta na kosipeli vakalesui mai ena 12 na yabaki yani e liu, ena 1830. A qai kaya e muri, “ena gauna au rogoca kina na Kosipeli ena nodra vunautaka na iTalatala,” “Au sa kila sara ni oqo na domona na iVakatawa Vinaka.” “A papitaiso ena gauna vata ga,” ka papitaiso ena vica na siga ki muri na watina, o Newel K. Whitney.6 Ni vakananuma lesu na veika oqo, a tukuna na veivakalougatataki a ciqoma mai na cakacaka vakalotu ni matabete ni papitaiso kei na veivakadeitaki:

“Kevaka e dua na ivakavuvuli e solia vei au na igu, kau sa vulica mai kina meu bulataka vakaidina sara e dua na bula ni gugumatua, e vaka vei au ni rawa niu nuitaka meu wasea na reki kei na igu oqo vei ira tale eso; meu tukuna vei ira na ibalebale ni Kosipeli vei au ena veigauna sa oti kei na gauna oqo, me tekivu mai na gauna au ciqoma kina ka vulica meu bulataka na kena lawa. Na ivakatakila vovou mai vua na Yalotabu e veisiga yadua, na kena cereki na veika tawakilai ka ra a butobuto, titobu, sega ni vakamacalataki ka sega ni vakasamataki rawa; e dua na vakabauta tudei ena dua na kaukauwa vakalou, ena dina tawavakaiyalayala ka vu mai vua na Kalou na Tamada.”7

iSolisoli ni Yalotabu

Ena ika 28 ni Epereli, 1842, a vosa o Josefa Simici ena dua na nodra soqoni na iSoqosoqo ni Veivukei ni Marama e Nauvoo. E dua na tiki ni ivunau oqo a yavutaki ena nona ivakavuvuli na iApositolo o Paula ena 1 Korinica 12–13 me baleta na isolisoli ni Yalotabu. A vakabibitaka kina o Josefa Simici ni “ivakatakilakila eso oqo, me vaka na nodra vakabulai na tauvimate, nodra vakasevi na tevoro kei na so tale e dodonu me dau muri ira kece era vakabauta.”8

Ni ra sa ciqoma oti na marama Yalododonu Edaidai na isolisoli ni Yalo Tabu, e rawa ni ra vakasaqara ka vakalougatataki ena veisolisoli vakayalo me vaka “na vosataka na vosa tani eso, na parofisai, na ivakatakila, na raivotu, na veivakabulai, na vakadewataki ni vosa kei na veika vakaoqori.”9 Ena itukutuku taucoko ni Lotu, era sa dau ciqoma na marama Yalododonu Edaidai na isolisoli ni Yalotabu ka vakayagataka me ra vakalougatataka kina na nodra matavuvale kei ira tale eso.

A tiko o Amanda Barnes Smith ena ika 28 ni Epereli ni 1842, ena nona vakavuvulitaka vei ira na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei o Josefa Simici me baleta na isolisoli ni Yalotabu. A kila o Amanda na dina ni nona ivakavuvuli, ni sa vakalougatataki tu ena isolisoli ni ivakatakila rauta ni va na yabaki yani ki liu ena dua na gauna a gadreva kina na veivuke ni Turaga me vakabula na luvena tagane.

Ena mua ni Okotova ni 1838, era lako tiko ena ilakolako ki Far West e Missouri o Amanda kei na watina o Warren, vata kei ira na luvedrau kei ira tale eso na lewe ni Lotu. Era a laki tao ena dua na iqaqi me vakavinakataki na nodra qiqidreti ena ose. Ni ra tiko voli e kea era qai kabai ira na Yalododonu Edaidai era cakacaka tiko ena iqaqi e dua na ilawalawa dauvakacaca, ka ra vakamatea kina e 17 na tagane kei na gonetagane ka vakamavoataka e 15. A lesu mai o Amanda ena nona vuni voli, ka raica ni rau sa oka vata kei ira na mate o Warren kei na luvedrau tagane o Sardius. Sa mavoa sara tu vakaca o Alma e dua tale na luvedrau tagane. Sa kau laivi na dibina mai na gasau ni dakai. A qai tukuna e muri o Amanda na ivakatakila a ciqoma me vakabulai kina na luvena Tagane:

“Au tu e kea, ena gauna kece oqori, na bogi rarawataki, kei ira na noqu mate kei na mavoa, ka sega tale ia na Kalou duadua na neimami vuniwai ka dauveivukei.

“Au tagi ka vaka, Isa Tamaqu mai Lomalagi, na cava beka meu cakava? O ni raica tu mai na luvequ gonetagane vakaloloma oqo ka kila na noqu lecaika. Isa Tamaqu mai Lomalagi ni dusimaki au ena ka me caka!

“Oti ga oya au qai dusimaki me vaka e dua na domo e vosa tiko mai vei au.”

A dusimaki o Amanda me cakava e dua na wainimate, se wainimate ni savasava, mai na dravusa ni nodratou matadravu me sava kina na mavoa. Oti qai dusimaki me cakava e dua na ibulu ni mavoa mai na isulu kei na draunikau weliwelia. Ena siga ka tarava a raica eso na dranikau ka sova ki na mavoa me vakamalumutaka na mosi nei Alama.

“‘I Alama, na luvequ,’ Au kaya, ‘o vakabauta ni vakabula na dibimu na Turaga?’

“‘Io, tinaqu.’

“‘Io, e rawa ni cakava e keri e dua na ka na Turaga me sosomitaka na dibimu, o vakabauta li ni rawa vua, Alama?’

“‘O nanuma ni rawa vua na Turaga, tinaqu?’ e taroga na gone, ena rawarawa ni nona vakasama.

“‘Io, na luvequ,’ Au sauma, ‘sa vakaraitaka kece vei au ko koya ena dua na raivotu.’

“Au sa qai vukici koya vakatoboicu, ka kaya: ‘Davo tu vaqori ka kakua ni yavala, ena qai cakava na Turaga e dua tale na dibimu.’

“A qai davo tu vakatoboicu o Alama me lima na macawa, me yacova ni sa bula vinaka sara—sa tubu mai me sosomitaka na isema kei na sokete sa yali e dua na sui malumu rawa ni veitosoyaki, … e dua na ka qoroi vei ira na vuniwai.

“Ena siga sa lako tale kina au a laki taki wai mai tuba, au qai rogoca na nodra kaila na gone. Au cici lesu mai ena domobula, au curu yani, ka raici Alama ni sa tucake ka meke wavoki, ka ra kaila na gone ena kurabui kei na reki.”10

Ena isolisoli vakayalo ni ivakatakila, a vakavulica kina na Turaga vei Sisita Smith na ivakarau me qarava kina na luvena tagane. Me vakataki Elizabeth Ann Whitney kei ira tale eso e sega ni wiliki rawa, a rawata na “reki kei na igu” kei na “ivakatakila vovou ni Yalotabu”11 ena vuku ni nona yalodina.

Veivakalougatataki ni Valetabu

E dua na nona inaki na Turaga ena kena tauyavutaki na iSoqosoqo ni Veivukei sai koya me ra vakarautaki kina na Luvena yalewa me baleta na veivakalougatataki cecere cake ni matabete ka kunei ena cakacaka vakalotu kei na veiyalayalati ni valetabu. Era a nanamaki na marama taumada mai Nauvoo ena kena vakacavari na valetabu, ni ra kila, me vaka sa yalataka na Parofita o Josefa Simici vei Mercy Fielding Thompson, ni na kauti “ira tani mai na butobuto ki na rarama vakasakiti” na edaumeni.”12

A vakatakila na Turaga na veika oqo vei ira na Yalododonu Edaidai mai Kirtland e Ohio mai vua na Parofita o Josefa Simici: “Au sa vakaroti kemudou mo dou tara e dua na vale, io na vale au sa lewa me ra vakalougatataki kina ena kaukauwa mai lomalagi ko ira au sa digitaka.”13 Sa yalataka ko Koya ni na “vakalougatataki ira ena veika e vuqa” na Yalododonu yalodina,”14 ka tukuna ni na “nodra vale ni vakavinavinaka na lewe ni lotu, me ra tuberi kina ko ira sa kacivi ki na cakacaka ni kaulotu, kei ira sa kacivi ki na veicakacaka tale eso, io me ra tuberi kina me ra kila vinaka sara na nodra itavi; io na nodra ilesilesi kei na kena cakacaka, kei na ivakavuvuli kece sa baleta na matanitu ni Kalou e vuravura” na valetabu.15

A vakaroti ira tale na Yalododonu mai Nauvoo na Turaga, me ra tara e dua na valetabu, ka kaya ni na vakalesuya mai na “taucoko ni matabete” ka “vakatakila na [Nona] cakacaka vakalotu” mai kea.16

Era a veivukei vakataki ira na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei me ra vakavakarau ki na veicakacaka vakalotu oqo kei na kena veiyalayalati e sala vata kaya. Era cau ki na tara ni valetabu, era vuli mai vua na Parofita ka vakakina mai vei ira vakataki ira ena veisoqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei, era veiqaravi vei ira vakataki ira ena yalo ni loloma cecere, ka ra segata me ra bula savasava vakalevu cake.

Ni sa voleka ni oti na tara valetabu, era a kacivi e 36 na marama me ra liganicakacaka vakalotu ni valetabu. A nanuma lesu kina vaqo o Elizabeth Ann Whitney, e dua vei ira na imatai ni liganicakacaka vakalotu oqori: “Au a soli au, na noqu gauna kei na noqu vakasama ki na veiqaravi vakalotu oya. Au dau cakacaka e veisiga ena valetabu ka sega ni cegu me yacova ni sa sogo.”17

Ena veicakacaka vakalotu ni matabete cecere era ciqoma na Yalododonu ena Valetabu e Nauvoo, sa “vakatakilai mai kina na kaukauwa ni Kalou.”18 Ni ra sa rokova tiko na Yalododonu na nodra veiyalayalati, sa vaqaqacotaki ira ka tokoni ira na kaukauwa oqo ena nodra veivakatovolei ena veisiga kei na veiyabaki sa tu mai liu (raica na wase 3).

Peresitedi Joseph Fielding Smith

Joseph Fielding Smith

Ena Lotu ena gauna nikua, era sa ia tikoga na veiqaravi ena valetabu na yalewa kei na tagane yalodina e vuravura taucoko ka ra kunea na igu ena veivakalougatataki ka rawa ni rawati duadua ga ena cakacaka vakalotu ni valetabu. Me vaka e tukuna o Peresitedi Joseph Fielding Smith, na ikatini ni Peresitedi ni Lotu, “Sa tu vei ira na marama ena Lotu oqo na galala me ra ciqoma na bula vakacerecerei ena matanitu ni Kalou ka rawata na veivakadonui kei na kaukauwa me vaka ni ra ranadi ka marama bete.”19

Matabete ena Vuvale

Na iSoqosoqo ni Veivukei e vukei ira na marama me ra vaqaqacotaka na vuvale kei na matavuvale, sa vukei tiko kina me rawati e dua na inaki bibi ni matabete. “sa vakalesui mai na dodonu ni Matabete,” e kaya o Elder Russell M. Nelson ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, “me rawa ni vauci kina me tawamudu na matavuvuale.”20 E vakavuvulitaka o Elder Richard G. Scott, ena Kuoramu talega ni iApositolo Le Tinikarua: “Na matavuvale kei na vuvale erau yavu ni bula dodonu. Na matabete na kaukauwa, kei na laini e veisolitaki mai kina na matabete, na sala e vakarautaka na Turaga me tokoni kina na matavuvale.”21 E veivuke ena cakacaka oqo na iSoqosoqo ni Veivukei ena nodra vukei na marama kei na nodra matavuvale me ra bulataka na kosipeli ena dua na kena ivakarau me rawa ni ra ciqoma kina na veivakalougatataki ni matabete sa yalataki tu.

Tagane kei na Watina

E kaya vaqo o Elder Dallin H. Oaks ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua: “Na ulumatua ka ivakamacala cecere duadua ni bula vakayalewa kei na bula vakatagane e koto ena veiyalayalati vou ka tawamudu ni nodrau vakamau e dua na tagane kei na yalewa. Na isema duadua ni veiwekani oqo ena yacova yani na bula vakacerecerei. Me vaka e vakavuvulitaka na iApositolo o Paula, ‘Ia sa sega ni tu duadua ga na tagane ka me tu tani na yalewa, se tu duadua ga na yalewa me tu tani na tagane, ena Turaga.’”22 Na ivolanikalou makawa e vakadeitaka oqo ena itukutuku ni vakamau ena loma ni veiyalayalati vei iratou o Eparaama kei Serai, Aisake kei Repeka, kei Jekope kei Rejieli. Na cakacaka vakalotu ni veiyalayalati e vauci rau vata na tagane kei na watina, vei ira na luvedrau, ka vakakina vua na Tamadrau Vakalomalagi. “Oqori,” e tomana o Elder Oaks, “na inaki era duavata kina … na veikuoramu ni matabete kei … na iSoqosoqo ni Veivukei me ra vakaduavatataki kina na tagane kei na yalewa ena isema tabu vakaveiwatini kei na matavuvale ka na basika yani ki na bula tawamudu, ‘ka cecere duadua ena nona isolisoli kece na Kalou.’”23

Ni rau sa vakalougatataki e dua na veiwatini ena madigi me rau yaco me itubutubu, erau na wasea vata e dua na itavi bibi me rau vukei ira na luvedrau me ra kila ka ciqoma na cakacaka vakalotu ni matabete kei na veiyalayalati.24 Oi rau na noda itubutubu taumada, o Atama kei Ivi, erau sa biuta toka e dua na ivakaraitaki ni dua na isema ni veivakabauti kei na duavata ena nodrau vakavulici ira na luvedrau. E vakavuvulitaka o Elder Bruce R. McConkie ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua:

“E sega ni o Atama duadua ga, a vakaitavi ena veika oqo. …

“A vakaitavi kina vakavinaka o Ivi. A rogoca na veika kece e tukuna o Atama. A tukuna me baleta na ‘noda ivalavala ca,’ me baleta ‘na reki ni noda sa sereki,’ me baleta na ‘kawa’ e dodonu me rau na vakacadrava, ka vakakina baleta na ‘bula tawamudu’ ka na sega ni rawa ni yaco ga mai vua e dua vei rau, ia sa dau maroroi tu ga me baleta e dua na tagane kei na dua na yalewa rau sa duavata.

“Erau a masu ruarua o koya kei Atama; erau vakalougatataka ruarua na yaca ni Turaga; erau vakavulici ira vata na luvedrau; erau ciqoma vata na ivakatakila ka vakaroti rau ruarua na Turaga me rau sokalou ka qaravi Koya ena yacai Jisu Karisito me tawamudu.”25

Era sa veivakayaloqaqataki tiko na parofita kei na iapositolo ni gauna oqo vei ira na tagane vakawati kei na watidra me ra muria na ivakarau oqo ena nodra veivale: “Ena ituvatuva vakalou, me ra dabe ka vakatulewa na tama ena nodra matavuvale ena loloma kei na buladodonu ka sa nodra itavi me ra vakarautaka na veika ni bula kei na veitaqomaki me baleta na nodra matavuvale. Sa nodra itavi taumada na tina me ra susugi ira cake na luvedra. Ena itavi tabu oqo, sa nodrau icolacola na tama kei na tina me rau dau veivukei vakataki rau ni rau veitokani ka duabau. Ena yaga me so beka na veisau ni yaco na leqa ni bula vakayago se na mate. Sa dodonu me ra veitokoni na lewe ni matavuvale voleka kevaka e gadrevi.”26

Era dau muria na Yalododonu Edaidai e vuravura raraba na ivakasala oqo ena veisala rawarawa ka qaqa. Era dau sokumuni ira na luvedra o ira na veiwatini me ra masu ka wilika na ivolanikalou. Ena vuqa na veivale, era dau vakarautaka na itubutubu e dua na vanua—e dua beka na vata rawarawa ga—me maroroi kina na ivolanikalou kei na ivurevure eso ni Lotu. Era vakavuvulitaka na kosipeli mai na nodra vosa kei na nodra ivakaraitaki. Era vukei ira na luvedra me ra vakarautaki ira me ra ciqoma na veivakalougatataki ni valetabu, laki kaulotu tudei, tauyavutaka na nodra dui vuvale, ka veiqaravi tiko ga ena Lotu. Me vakataki Atama kei Ivi, era wasea na itavi ni veivakavulici, ni masu, ni veiqaravi, kei na sokalou vua na Turaga.

Ena so na gauna, ena galili beka e dua na tagane se yalewa vakawati ena itavi oqo baleta ni se bera ni veiyalayalati na watina se sa lako tani mai na veiyalayalati sa vakayacori oti. Ena veigauna sara mada ga vakaoqori, mo ni kakua ni dau yalo galili na lewe ni matavuvale yalodina. Era sa vakalougatataki ka vaqaqacotaki mai na cakacaka vakalotu ni matabete era sa ciqoma kei na veiyalayalati era sa vakarokorokotaka tiko. E rawa talega ni ra kerea na nodra veitokoni na lewe ni matavuale kei ira eso tale na Yalododonu Edaidai.

Marama Sega ni Vakawati kei na Matabete

E vuqa na Yalododonu Edaidai era se sega sara mada ga ni bau vakawati. Eso tale era tu duadua ga ni sa mate na watidra, veibiu, se veisere. Me vakataki ira kecega na lewe ni Lotu, era na vakalougatataki na lewenilotu oqo ni ra yalodina tikoga ki na nodra veiyalayalati ka cakava na veika kece era rawata me ra vakasaqara kina na vakasama cecere ni laki bula ena dua na matavuvale tawamudu. E rawa ni ra marautaka na veivakalougatataki, na igu, kei na veivakauqeti ni matabete ena nodra bula kei na nodra vuvale mai na cakacaka vakalotu era sa ciqoma kei na veiyalayalati era sa vakarokorokotaka tiko.

E tukuna o Elder Dallin H. Oaks na yalodina nei tinana, ka a yada ni se gone toka ga. Ni sa vauci oti vei watina ena valetabu, a sega ni bau raici koya ni sega ni vakawati; ia me susugi iratou duadua cake na luvena e le tolu. E nanuma lesu vaqo o Elder Oaks:

“A mate o tamaqu niu yabaki vitu tiko. Au qase duadua vei keitou na tolu na gone ka a saga dredre na tinai keitou me susugi keitou cake. Ena gauna au tabaki kina meu dikoni, e tukuna na nona marautaka me tiko e dua na matabete e vale. Ia e liutaka tikoga na matavuvale o Tinaqu, oka kina na nona lewa o koya me masu ni keitou dau tekiduru vata e veimataka. …

“Ena gauna e mate kina na tamaqu, a vakatulewa na tinaqu ena neitou matavuvale. E sega tu na nona itutu vakamatabete, ia ni itubutubu ga sa bula tiko ena nona vakawati sa yaco o koya me vakaitutu vakatulewa ena nona matavuvale. Ena gauna vata oqori, sa dau vakarokorokotaka sara o koya na dodonu ni matabete e tu vua na bisopi kei ira na veiliutaki tale eso ni Lotu. E vakatulewa o koya ena nona matavuvale, ka ra vakatulewa o ira ena Lotu. …

“E sega vakadua ni bau lomalomarua na tina yada yalodina ka susugi keitou cake me baleta na tawamudu ni matavuvale. E dau rokova tu ga na nona itutu na tamai keitou sa mate. A vakayacora o koya me vakilai na kena iserau e vale. E dau tukuna me baleta na tawamudu ni nodrau vakamau ena valetabu. A dau vakananuma lesu wasoma vei keitou na veika ena vinakata o ta me keitou cakava me rawa kina ni keitou kila na nona yalayala na iVakabula ni rawa ni keitou matavuvale me tawamudu.”27

A tukuna e dua tale na tagane na nona vakatulewa e vale na tinana: “Ni vakarau tiko meu lako ki kaulotu, a biuti keitou kei na Lotu na tamai keitou. Ena vuku ni ka oqo, sa dredre kina vei au meu biuta na neitou vale me rua na yabaki, ia au lako ga. Ia niu qarava tiko na Turaga ena dua na vanua vakayawa, au rogoca na nona igu na tinaqu e vale. E gadreva ka marautaka na veikauwaitaki bibi e dau ciqoma mai vei ira na tagane ka ra taura tu na matabete—na tamana kei ira na ganena, na nodratou dauveituberi vakavuvale, eso tale na tagane ena tabanalevu. Ia, na nona kaukauwa levu duadua e drodro mai vua na Turaga sara ga vakataki Koya. E sega ni dau waraka me yaco mai na veisiko me rawa ni qai tiko kina ena nona vale na veivakalougatataki ni matabete, ia ni ra lesu na vulagi, e sega ni lesu vata kei ira na veivakalougatataki oqori. Baleta ni dau yalodina ki na veiyalayalati a vakayacora ena wai ni veipapitaisotaki kei na valetabu, sa dau tu ga kina ena nona bula na veivakalougatataki ni matabete. A solia vua na Turaga na veivakauqeti kei na igu ka sivia sara na nona kaukauwa, ka susugi ira cake kina na gone era sa dau maroroya tu ena gauna oqo na veiyalayalati vata ga a vakabulai koya voli.”28

Era kila na marama oqo ni ra a ciqoma na ikuri ni igu kei na veivuke mai na veiyalayalati era a cakava ka dau vakarokorokotaka.

Veiqaravi ena Lotu

O ira kece era vakaitutu ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai era veiqaravi ena nodra veidusimaki kei na nodra veivakadonui o ira era taura tu na idola ni matabete, me vaka na bisopi kei na peresitedi ni iteki. Ena iSoqosoqo ni Veivukei, na ivalavala oqo a tauyavutaki ena imatai ni soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei. Me vaka na nona veidusimaki na Parofita o Josefa Simici, a vakotora o Elder John Taylor ena Kuoramu ni iApositolo le Tinikarua na ligana ena uludratou o Sisita Emma Smith kei rau na nona daunivakasala o Sisita Sarah M. Cleveland kei Sisita Elizabeth Ann Whitney, yadua ena dua na gauna. A vakalougatataki iratou me ratou tuberi ena nodratou veiqaravi. Me tekivu mai na gauna oya, era sa veiqaravi voli kina o ira na marama era veiqaravi ena veikacivi eso ni iSoqosoqo ni Veivukei, kei na veikacivi tale eso ena Lotu, vakakina o ira na dausiko vuvale ena nodra veivakadonui o ira era taura tu na idola ni matabete.

E kaya o Peresitedi Boyd K. Packer, Peresitedi ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua:

“Na iSoqosoqo ni Veivukei e cakacaka ena ruku ni nodra veidusimaki na Matabete i Melikiseteki, ni ‘ilesilesi kei na itavi kece tale eso vakalotu, era sa okati kecega ki na itutu ni matabete oqo.’ …

“O iratou na Veitacini iLiuliu eratou kila ni ratou lewena e dua na kuoramu ena matabete. E sa rui lewelevu na marama era nanuma, ni iSoqosoqo ni Veivukei e dua ga na kalasi me ra lakova. Na vakanananu vata ga oqori ni da lewena na iSoqosoqo ni Veivukei ka sega ni dua ga na kalasi me lakovi sa dodonu me vakoti tu e yalodra na marama kecega.”29

O ira na veikuoramu ni matabete era cokonaki kina na tagane ki na dua na mataveitacini me ra dau veiqaravi, me ra vulica ka vakayacora na nodra itavi, ka me ra vulica na ivunau ni kosipeli. Na iSoqosoqo ni Veivukei e qarava na itavi vata oqo me baleti ira na marama ena Lotu. Na marama kece ena Lotu era okati ki na iSoqosoqo ni Veivukei, kevaka sara mada e tu na nodra itavi ka na dredre kina vei ira me ra dau tiko ena veisoqoni kece sara ni iSoqosoqo ni Veivukei. Era na dau vakatawani ka vakavulici ena mataveitacini marama ni iSoqosoqo ni Veivukei.

Duavata: “Me da Cakacaka Vata Kece”

Me ra veivaqaqacotaki ka veivakaukauwataki ka cakacaka vata ena duavata na tagane kei na yalewa ena Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. E kaya vaqo na Turaga, “Mo dou duavata sara; kevaka dou sa sega ni duavata dou sa sega ni noqu.”30

E vakavuvulitaka na Parofita o Josefa Simici, “Me da cakacaka vata kecega, ke sega ena sega ni caka rawa e dua na ka.”31 ka biuta koto e dua na ivakaraitaki ena noda cakacaka vata kei ira na tani. Sa dau vakamareqeta ena nona bula taucoko o Sisita Eliza R. Snow na ivakaraitaki oqo. A wasea vei ira na veiliutaki ni Lotu ena gauna a tauyavutaki tale kina mai Utah na iSoqosoqo ni Veivukei. E vakavuvulitaka o koya ni dodonu me tu vei ira na bisopi na “mataqali veiwekani vakaoqo” kei ira na iSoqosoqo ni Veivukei ena tabanalevu me vakataki Josefa Simici vata kei ira na iSoqosoqo ni Veivukei mai Nauvoo. E vakavuvulitaka talega ni “isoqosoqo yadua … ena sega ni rawa ni bula ke sega na nona ivakasala na bisopi.”32

A nanuma o Sisita Bathsheba W. Smith na ivakavuvuli kei na ivakaraitaki nei Josefa Simici ena gauna a veiqaravi kina vaka ikava ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei. A vakaroti ira na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei me ra cakacaka ena yalovata kei ira na veiliutaki ni matabete. E kaya kina vaqo: “Eda gadreva ena yalomalumalumu me da vakalevulevuya na veikacivi e solia mai vei keda na Turaga, ia me rawa ni da vakayacora vakadodonu, eda na gadreva na nodra vakabauta kei na nodra veitokoni na Mataveiliutaki Taumada ni Lotu, o ira na iApositolo, peresitedi ni iTeki kei ira na Bisopi, o ira eda dau gadreva tikoga me da tokona, kei ira eda gadreva me da cakacaka vata ena yalovata.”33

Na ivakarau oqo sa lako sivita mai e vicasagavulu na yabaki. E kaya vaqo o Peresitedi Henry B. Eyring, e dua na daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada, “E dua na tiki talei ni nodra iyau na iSoqosoqo ni Veivukei e vakadinadinataki ena ivakarau era dau vakaraitaka kina na matabete na nodra rokova ka ciqoma mai vei ira na iSoqosoqo ni Veivukei.”34

Ni tekivutaka o Sisita Barbara W. Winder na nona veiqaravi vakaikatinikadua ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, a kerei koya o Peresitedi Gordon B. Hinckley, ka a veiqaravi voli vakadaunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada me vakaduavatataki ira na marama era veiqaravi tiko ena iSoqosoqo ni Veivukei, na Goneyalewa, kei na Lalai ena ruku ni matabete. E kila kina o Sisita Winder ni duavata “e sega walega ni nodra cakacaka vata na marama, ia eda sa itokani vakabisinisi kei ira na tagane ena matabete. Eda veitokani ena cakacaka.”35

E tukuna o Sisita Winder ni oti ga vakalailai na nona kacivi me veiqaravi vakaperesitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei, a kerea o Elder Dallin H. Oaks me rau sota. A kerei me vakarautaka e dua na itukutuku me baleta na Lotu ena dua na ka bibi, ka vakila ni dodonu me rogoci kina na nodra vakasama na iliuliu marama ena Lotu. A vakaraitaka na nona doka kei na vakavinavinaka ena nona kila ka, vakasama, kei na veivakauqeti o Sisita Winder ena nona kerea ka vakayagataka na nona veivuke.

A qai vakavuvulitaka e muri o Sisita Winder ni ra gadreva na tagane kei na marama ena Lotu me ra dau veivukei vakataki ira ena cakacaka. “Au vulica ni gauna o sureti kina ki na dua na soqoni,” qai vakamacalataka, “o sega ni sureti mo mai tukuna kina na leqa kece o sotava tiko, ia o sureti mo kauta mai na iwali eso ni leqa. Oti mo ni qai veitalanoataka na veivakasama eso ka raica na cava me caka. Era na namaka ka gadreva na veitacini ena matabete na noda rai na marama ena Lotu. Eda na gadreva me da vakavakarau ka vukei ira.”36

E vakadinadinataki na vakaduavatataki ni inaki ena veimatabose eso ena Lotu. Ni ra veirogorogoci na tagane kei na marama ena veimatabose oqori, vakasaqara na yalotabu, ka cakacaka ena duavata, era na ciqoma na veivakauqeti me ra kila na ivakarau me ra sotava kina na nodra gagadre na tamata yadua kei na veimatavuvale. E kaya na Turaga, “Na tikina sa soqoni vata kina e lewe rua se lewe tolu ka kerea e dua na ka ena yacaqu, au na tiko kina ena kedratou maliwa.”37

A vakaraitaka o Peresitedi Thomas S. Monson, na ikatinikaono ni Peresitedi ni Lotu, e dua na ivakaraitaki ni veika e rawa ni yaco ni ra sa cakacaka vata na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei kei na veitacini ni matabete ena veiqaravi vua na Turaga:

“Ena ika 24 ni Okosita, [1992,] a samuta kina na baravi kei Florida ena ceva kei Miami na Cava o Adriu. E sivia na ruanadrau na maile ena dua na auwa na kaukauwa ni batinicagi. … a vakarusai e Walusagavulu kavitu na udolu na itikotiko, sa mai sega toka kina na nodra vale e 150,000. …

“Era cokonaki ira vakatotolo na veiliutaki ni matabete kei na iSoqosoqo ni Veivukei me kilai na levu ni mavoa kei na vakacaca ka ra veivuke ena sasaga ni sasamaki. E tolu na ilawalawa lelevu ni lewenilotu voladia, ka tiko na kedra iwiliwili ena sivia na lima na udolu, era cakacaka vakaveivolekati ena veitikotiko sa vakacacani tu, era veivuke ena kena vakavinakataki e tolu na udolu na itikotiko, dua na valenilotu ni Jiu, dua na valenilotu ni Penitiko, kei na rua na koronivuli.”38

“Veitauriliga kei Ira na Matabete”: iVakasala Vakauqeti mai vei Ira na Parofita ni Gauna Oqo

Era sa tukuna na parofita ni gauna oqo na veivakalougatataki ena yaco mai ki na Lotu ka vakakina ena veimatavuvale ni ra cakacaka vata na veitacini ena matabete yalodina kei ira na marama yalodina ena iSoqosoqo ni Veivukei.

E kaya vaqo o Peresitedi Spencer W. Kimball, na ikatinikarua ni Peresitedi ni Lotu, “E tiko e dua na kaukauwa ena isoqosoqo oqo [ni iSoqosoqo ni Veivukei] ka se bera tiko ni vakayagataki sara vakavinaka me vaqaqacotaka na veivuvale kei Saioni ka tara na Matanitu ni Kalou—ena sega tikoga me yacova ni ra sa toboka rawa na rai ni iSoqosoqo ni Veivukei o ira na marama kei na matabete.”39

E vakalekalekataka o Peresitedi Joseph Fielding Smith na isema e tiko ena maliwa ni iSoqosoqo ni Veivukei kei na veikuoramu ni matabete:

“O ira [na marama] e tu ga na nodra soqoni, me vaka ena iSoqosoqo ni Veivukei, sa soli kina vei ira na kaukauwa kei na veivakadonui me ra cakava e vuqa sara na ka. …

“Ena nona vuku na Turaga sa kacivi ira kina na marama me ra ivukevuke vei ira na Matabete. Ena vuku ni nodra dau loloma, na malumalumu ni yalodra, kei na yalovinaka, sa raici ira kina na Turaga ka solia vei ira na itavi kei na ilesilesi me ra dauveiqaravi vei ira era vakaleqai kei ira era kune rarawa. Sa dusia o Koya na sala me ra muria, ka solia vei ira na isoqosoqo cecere oqo ena tu kina vei ira na dodonu me ra veiqaravi ena ruku ni nodra veidusimaki na bisopi ni veitabanalevu ka vakakina ena duavata kei ira na bisopi ni veitabanalevu, ena kena qarauni na nodra tiko vinaka vakayalo ka vakayago na tamata.”40

A wasea na veika oqo o Peresitedi Gordon B. Hinckley vei ira na marama ena iSoqosoqo ni Veivukei ena gauna e veiaqaravi voli kina vakaikatinikalima ni Peresitedi ni Lotu:

“Meu tukuna mada vei kemuni na marama ni o sega ni tu ena ikarua ni itutu ena nona ituvatuva na Tamada me baleta na nodra marau tawamudu kei na nodra tiko vinaka na Luvena. O ni sa tikina dina ka yaga vakalevu na ituvatuva oya.

“Kevaka e sega o kemuni ena sega ni vakavotukana na ituvatuva. Kevaka e sega o kemuni ena veilecayaki na ituvatuva. …

“O kemuni yadua o ni luvena yalewa na Kalou, o ni sa vakalougatataki ena nomuni sucu mai ena lewa vakalou. E sega ni dua ena veiqatitaka kei kemuni na itutu oqori. …

“… E tu na igu kei na kaukauwa levu vei ira na marama ena Lotu oqo. E tu kina na veiliutaki kei na veidusimaki, e dua na yalo ni tu vakataki koya, ia na vakacegu cecere ni da tiki ni veika oqo, na matanitu ni Turaga, kei na noda veitauriliga vata kei ira na matabete me baleta na kena tosoi ki liu.”41

Wase 8

  1. Mosese 1:39.

  2. Dallin H. Oaks, ena Conference Report, Epe. 1992, 51; se Ensign, Me 1992, 36.

  3. John A. Widtsoe, Priesthood and Church Government (1939), 83.

  4. Elaine L. Jack, ena Conference Report, Okot. 1996, 105; se Ensign, Nove. 1996, 76–77.

  5. Sheri L. Dew, ena Conference Report, Okot. 2001, 13; se Ensign, Nove. 2001, 13; cavuti Vunau kei na Veiyalayalati 109:22.

  6. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 1 ni Sepi, 1878, 51.

  7. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 1 ni Okosi, 1878, 33.

  8. Joseph Smith, ena Relief Society Minute Book, Nauvoo, Illinois, 28 ni Epe, 1842, Valenivola ni iTukutuku ni Lotu, 36.

  9. Yavu ni Vakabauta 1:7.

  10. Amanda Barnes Smith, ena Edward W. Tullidge, The Women of Mormondom (1877), 124, 128; raica talega Our Heritage: A Brief History of The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (1996), 47–48; na itaukei ni iqaqi e dua na turaga na yacana o Jacob Hawn.

  11. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 1 ni Okosi, 1878, 33.

  12. Joseph Smith, cavuta o Mercy Fielding Thompson, ena“Recollections of the Prophet Joseph Smith,” Juvenile Instructor, 1 ni Julai, 1892, 400.

  13. Vunau kei na Veiyalayalati 95:8.

  14. Vunau kei na Veiyalayalati 97:28.

  15. Vunau kei na Veiyalayalati 97:13–14.

  16. Vunau kei na Veiyalayalati 124:28, 40.

  17. Elizabeth Ann Whitney, “A Leaf from an Autobiography,” Woman’s Exponent, 15 ni Fepe, 1879, 191.

  18. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 84:19–22.

  19. Joseph Fielding Smith, “Relief Society—an Aid to the Priesthood,” Relief Society Magazine, Janu. 1959, 5–6.

  20. Russell M. Nelson, ena Conference Report, Epe. 2006, 38; se Ensign, Me 2006, 37.

  21. Richard G. Scott, “The Doctrinal Foundation of the Auxiliaries,” Soqoni ni Vuli Veiliutaki e Vuravura Raraba, 10 ni Janu, 2004, 5.

  22. Dallin H. Oaks, ena Conference Report, Epe. 1992, 51; se Ensign, Me 1992, 37; cavuti 1 Korinica 11:11.

  23. Dallin H. Oaks, ena Conference Report, Epe. 1992, 51; se Ensign, Me 1992, 37; cavuti Vunau kei na Veiyalayalati 14:7.

  24. Raica na Vunau kei na Veiyalayalati 68:25–28.

  25. Bruce R. McConkie, ena Conference Report, Sydney Australia Area Conference 1976, 34; cavuti na Mosese 5:11.

  26. “Na Matavuvale: Ai Vakaro ki Vuravura Raraba,” tabana 167 ena ivola oqo.

  27. Dallin H. Oaks, ena Conference Report, Okot. 2005, 24, 26, 28; se Ensign, Nove. 2005, 24, 26–27.

  28. iTukutuku sega ni tabaki; sega ni tukuni na yacana e vola.

  29. Boyd K. Packer, ena Conference Report, Epe. 1998, 95–96; se Ensign, Me 1998, 72–73; cavuti Vunau kei na Veiyalayalati 107:5kei Joseph Smith, ena Sarah M. Kimball, “Auto-biography,” Woman’s Exponent, 1 ni Sepi, 1883, 51.

  30. Vunau kei na Veiyalayalati 38:27.

  31. Joseph Smith, ena Relief Society Minute Book, Nauvoo, Illinois, 30 ni Maji, 1842, 22.

  32. Eliza R. Snow, ena Relief Society Minutes, Eleventh Ward, Salt Lake Stake, 3 ni Maji, 1869, Valenivola ni iTukutuku ni Lotu.

  33. Bathsheba W. Smith, “Official Announcement,” Woman’s Exponent, 1 ni Janu., 1902, 68.

  34. Henry B. Eyring, “Na iYaunibula Tudei ni iSoqosoqo ni Veivukei,” Liaona, Nove. 2009, 123.

  35. Barbara W. Winder, vakatarogi mai vei Susan W. Tanner, 3 ni Janu., 2011, ilavelavevolai se katoni, Valenivola ni iTukutuku ni Lotu, 1.

  36. Barbara W. Winder, vakatarogi mai vei Susan W. Tanner, 3 ni Janu, 2011, 1.

  37. Vunau kei na Veiyalayalati 6:32

  38. Thomas S. Monson, ena Conference Report, Okot. 1992, 68; se Ensign, Nove. 1992, 48–49.

  39. Spencer W. Kimball, “Relief Society—Its Promise and Potential,” Ensign, Maji 1976, 4.

  40. Joseph Fielding Smith, “Relief Society—an Aid to the Priesthood,” 5.

  41. Gordon B. Hinckley, ena Conference Report, Okot. 1996, 90–91; se Ensign, Nove. 1996, 67–68.

E masuta o Amanda Smith na veivuke me qarava kina na luvena tagane.

Valetabu e Nauvoo Illinois

O ira na liganicakacaka vakalotu ni valetabu ena ikabakaba ni Valetabu e Salt Lake, 1917

E duavata na kedrau isema ni veiyalayalati o Atama kei Ivi.

Ni ra veiyalayalati ka rokova tiko na marama Yalododonu Edaidai, ena vaqaqacotaki ira na Turaga me ra veiqaravi ena Nona matanitu.

Na iSoqosoqo ni Veivukei ena tokoni ira na marama ena nodra susugi ira na luvedra.

“Me vakadeitaki e yalodra na marama yadua” na yalo ni ra lewena na iSoqosoqo ni Veivukei” (Boyd K. Packer).

Era dau cakacaka vata na tagane kei na yalewa ena Lotu ena yalo ni duavata.

“O ira na marama ena Lotu oqo era qaqaco vinaka ka levu na nodra kaukauwa” (Gordon B. Hinckley).