6
Fakaleleiʻi ʻo e Ngaahi Palopalemá
-
Fakakaukauloto:Ko e hā ʻoku tau ongoʻi ai ʻoku fakaʻatā ʻe he Tamai Hēvaní kitautolu ke tau fehangahangai mo e palopalemá mo e faingataʻá?
-
Mamata:“Solve Problems and Make Decisions” [Fakaleleiʻi ʻo e Ngaahi Palopalemá mo Fai ha Ngaahi Fili] (ʻIkai ha foʻi vitiō? Lau ʻa e peesi hono hokó.)
-
Aleaʻi:Ko e hā naʻe fai ʻe Sipi ke tokoni kia Puaka ke fakaleleiʻi ʻene palopalemá? (Fakakaukau ki he founga ʻo ʻene tokoniʻi ia ke ʻiloʻi ʻene palopalema moʻoní, vakai ki he ngaahi meʻa ke fili mei aí, pea fakapapauʻi leva pea ngāueʻí.
-
Lau ʻa e: ʻEta 2 mo e 3 (lau ʻataʻatā pē ʻa e ngaahi konga ʻi toʻomataʻú)
-
Aleaʻi:Ko e hā naʻe fai ʻe he tokoua ʻo Sēletí ke fakaleleiʻi ʻaki ʻene palopalemá?
-
Akoako Fakahoko:ʻOku ʻi laló ni ha ngaahi sitepu ʻe tolu te ke lava ʻo fai ke fakaleleiʻi ʻaki ha faʻahinga palopalema pē ʻaki ʻa e lotu mo e tuí. Lau pea aleaʻi kinautolu mo ha mēmipa ʻo e kulupú. ʻOku totonu ke mou takitaha fakahaaʻi ha palopalema pau ʻoku mou fehangahangai mo ia pea fou ʻi he ngaahi sitepú.
Fakaleleiʻi ʻo e Ngaahi Palopalemá
❶
ʻIloʻi
Ko e hā ʻa e palopalema totonú?
❷
Ngaahi Fili ki he Akó
Ko e hā ha ngaahi founga fakaleleiʻi ʻe ala faí?
Ko e fē ʻa e lelei tahá?
❸
Fakapapauʻi pea Ngāueʻi
Lotua ha fakahinohino. Fakapapauʻi. Pea toki ngāue ʻi he tui. Lelei e ngaahi olá? Kapau ʻoku ʻikai, pea toe feinga fakahoko e sitepu 1–3.
ʻOua e foʻi!
-
Akoako Fakahoko:Fili ha palopalema ʻoku mou lolotonga fehangahangai fakafāmili mo ia pea hiki ia ʻi heni:
Ngāueʻi ʻa e palopalema ko ʻení mo ho fāmilí, ʻi he lolotonga ʻo e uiké. Manatuʻi, ʻoua te ke foʻi! ʻOku fie maʻu ha taimi ke fakaleleiʻi ai ʻa e ngaahi palopalemá mo fai ha ngaahi liliu.
-
Tukupā:Tukupā ke fakahoko ʻa e ngaahi ngāue ko ʻení he lolotonga ʻo e uiké. Fakaʻilongaʻi ʻa e fanga kiʻi puhá ʻi he taimi kuó ke fakakakato ai e ngāué takitaha:
-
Ako fakahoko ʻa e ngaahi sitepu ki hono fakaleleiʻi ʻo e palopalema kuó ke hiki ʻi ʻolungá.
-
Akoʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ki ho fāmilí.
-
Hokohoko atu hono akoako fakahoko ʻo e tefitoʻi moʻoni fakavaʻe kimuʻá.
-
Tokoni ʻa e Taki e Kulupú
To e fakamālohia ʻa e ngaahi fealēleaʻakí. ʻAi ke kau ʻa e tokotaha kotoa.
Fakaleleiʻi ʻa e Ngaahi Palopalemá pea Fai ʻa e Ngaahi Filí
Kapau ʻoku ʻikai ke mou lava ʻo mamata ʻi he foʻi vitioó, pea fili e ngaahi kongá pea lau e fakamatala ko ʻení.
PUAKA: ʻOku ou mate au he fiekaiá! ʻAlu e tangata fāmá ia. Fakapikopiko ʻene tamasiʻí pea ʻoku ʻikai ke ʻomi haʻaku meʻakai! Ko e hā ʻa e meʻa te u faí?
SIPI: Puaka? Puaka! Ko e hā e palopalemá?
PUAKA: Palopalema? Palopalemá? He ʻoku ʻikai ke mahino? ʻOku ou mate he fiekaiá!
SIPI: ʻOooi. ʻOku ʻikai ko hoʻo palopalemá ia.
PUAKA: Ko e hā? Ko e hā hoʻo ʻuhingá? ʻOku ou fiekaia! Pea ʻoku ʻikai fai ʻe he kiʻi tamasiʻi fakapikopiko ko iá ʻene ngāué.
SIPI: Ko ia, ka ko e palopalema ia ʻaʻana. Ko hoʻo palopalemá, Ko e fē ha feituʻu te ke lava ʻo kumi meʻakai ki ai?
PUAKA: ʻA au? Kumi meʻakai?
SIPI: Tonu pasika. Ko e hā hoʻo ngaahi fili?
PUAKA: ʻOi, te u lava pē ʻo nofo heni ʻo talitali!
SIPI: Ko e taha ia. ʻOku fēfē ia?
PUAKA: ʻIo. … Hooi. … Kapau te u lava ʻo hū ki tuʻa, mahalo te u maʻu ha meʻakai ʻi he tuʻunga vevé.
SIPI: Ko e meʻa ia ʻe taha. ʻOku ou fakatokangaʻi naʻe fakaava pē ʻe he tamasiʻí e matapā ho ʻaá.
PUAKA: ʻIo, ka kuo teʻeki ai ke u hū noa pē ki tuʻa mei heni. Pea mahalo pē ʻoku ʻikai ha meʻakai ia ai.
SIPI: ʻOi, mahalo kuo taimi ke ke fili pea fai ha meʻa—nofo pe ko e ʻalu.
PUAKA: Sai. Ko e palopalema ia ʻaʻaku, ko ia?
SIPI: Ko ia.
PUAKA: Ko ʻeku fili lelei tahá ʻa e tuʻunga vevé.
SIPI: Kapau ko hoʻo fakakaukau ia.
PUAKA: ʻOku fie maʻu ia ke u fili pea ngāue.
SIPI: Ngali ko ia.
PUAKA: Ta ʻoku sai. … Sai ia. … ʻIo, … ko ʻeni ia. [Kamata kai.] Hei, Sipi, ko e meʻa lelei ʻeni.
SIPI: Tō atu, Puaka!