Prison Ministry
Fakatomalá mo e Fakalakalaka ʻi he Hala ki he Fakamoʻuí


“Fakatomalá mo e Fakalakalaka ʻi he Hala ki he Fakamoʻuí,” Ngāue Fakaetauhi ʻi he ʻApi Pōpulá (2023)

“Fakatomalá mo e Fakalakalaka ʻi he Hala ki he Fakamoʻuí,” Ngāue Fakaetauhi ʻi he ʻApi Pōpulá

ʻĪmisi
nima ʻokú ne pukepuke ha tohi ʻoku fakaava

Fakatomalá mo e Fakalakalaka ʻi he Hala ki he Fakamoʻuí

ʻOku hoko ʻa e konga lahi taha ʻo e fakatomalá ʻi he vahaʻa ʻo ha taha fakafoʻituitui, ʻOtuá, mo kinautolu kuo uesia ʻe ha faiangahala ʻa e fakafoʻituituí. Neongo ia, ʻoku ʻi ai ʻa e taimi ʻe niʻihi ʻoku fiemaʻu ai ʻe he pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ke tokoni ki he kāingalotu ʻo e Siasí ʻi heʻenau feinga ke fakatomalá. ʻI hono tokoniʻi ʻa e kāingalotú ʻi he halanga ʻo e fakatomalá, ʻoku ʻofa mo tokanga ʻa e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí. Te nau muimui ʻi he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí, ʻa ia naʻá Ne hiki hake mo tokoniʻi ʻa e fakafoʻituituí ke tafoki mei he angahalá pea hanga ki he ʻOtuá. (Vakai, Mātiu 9:10–13; Sione 8:3–11; vakai foki, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.1.)

ʻOku fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni tatau ko ʻení ʻi he taimi ʻoku tokoniʻi ai ha niʻihi fakafoʻituitui ʻoku nau lolotonga ngāue pōpula pe naʻe ʻosi ngāue pōpula kimuʻa. ʻOku totonu ke muimui ʻa e kau takí ki he ngaahi ueʻi ʻa e Laumālié pea fakaʻaongaʻi ʻa e fakahinohino ʻoku ʻomi ʻi he ngaahi folofolá pea ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, vahe 32. ʻI heʻenau fai iá, ʻe tataki kinautolu ke nau tokoniʻi ʻa e fānau ʻa e ʻOtuá ke foki ki he hala ʻo e fuakavá.

Ko Hono Tokoniʻi ha Tokotaha Lahi ʻoku Tauhi Fakalao

ʻOku poupouʻi ʻa e kau takí ke nau tokoniʻi ʻa e kakai lalahi ʻoku tauhi fakalaó ke nau fakatomala, fakamolemoleʻi kinautolu mo e niʻihi kehé, pea maʻu ha fakamoʻoni kia Sīsū Kalaisi ko honau Fakamoʻuí. ʻOku totonu ke akoʻi ʻe he kau takí ʻe ala foaki ʻe he ʻEikí ha fakamolemole ki ha taha pē, neongo pe ko e hā honau tūkungá.

ʻE lava ke nau fakamamafaʻi “ko ia ia kuó ne fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá, ʻoku fakamolemoleʻi ia, pea ko au ko e ʻEikí, ʻoku ʻikai te u toe manatu ki ai” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakavá 58:42).

ʻOku totonu foki ke akoʻi ʻe he kau takí he ʻikai kakato ʻa e hala foki ki he tuʻunga kakato ʻo e mēmipasipi ʻi he Siasí kae ʻoua kuo tukuange ʻa e tokotahá mei he ngāue pōpulá mo hono toe fakafoki ia ki ha uooti. ʻE lava ke fakatupu puputuʻu ʻa e tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí ki he kau faifekau mo e kau ʻōfisa fakatonutonú pea ʻoku ʻikai totonu ke ne uesia ʻa e ngāue fakaetauhi ʻi he feituʻu ko iá.

Ko e niʻihi fakafoʻituitui ko ia naʻe teʻeki ai ke papitaiso ko ha mēmipa ʻo e Siasí ka ʻoku nau ʻiloʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí lolotonga ʻenau ngāue pōpulá, te nau lava ʻo teuteu ke papitaiso hili hono tukuange kinautolú.

Ngaahi Fakataha Alēlea ki he Tuʻunga Mēmipasipí

Ko e fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí ko ha sitepu mahuʻinga ia ʻi hono tokoniʻi ha taha kuó ne kau ʻi ha tōʻonga faihia mamafa ke fakatomala pea foki ki he hala ʻo e fuakavá (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.6, 32.9–32.14). ʻE ala kau ʻi he tokoni ko ʻení hano fakangatangata totonu ha ngaahi faingamālie ʻo e tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí pe toʻo ʻa e mēmipasipi ʻo ha taha ʻi ha vahaʻataimi (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.11.3, 32.11.4). Ko e taha ʻo e ngaahi taumuʻa ʻo e ngaahi fakangatangata ki he tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí pe toʻo ʻa e mēmipasipí ko hono tokoniʻi ha taha ke ne maʻu ʻa e mālohi huhuʻi ʻo Sīsū Kalaisí ʻo fakafou ʻi he fakatomalá.

ʻOku fiemaʻu ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí ʻi he taimi ʻoku ngāue pōpula ai ha mēmipa ki ha fakapō, tohotoho, fakamālohi fakasekisuale, ngaohikovia ʻo ha fānau pe toʻu tupu, ngaohikovia ʻo ha mali pe kakai lalahi kehe, tōʻonga fakamālohi (fakamamahi, fakasekisuale, pe fakapaʻanga), angahala fakamalaʻia, ponokalafi ʻo e fānaú, mali tokolahí, angahala mamafa lolotonga hono maʻu ha tuʻunga māʻolunga ʻi he Siasí, mo e lahi taha ʻo e ngaahi tautea ki he faihiá (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.6.1).

ʻE ala fiemaʻu ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí ʻi he taimi ʻoku ngāue pōpula ai ha mēmipa ki ha ngaahi tōʻonga fakamālohi, ngaahi founga siʻi ange ʻo e ngaohikoviá, angaʻuli fakasekisuale, anga kākaá, maumauʻi ʻo e falalá, mo ha ngaahi ngāue kehe (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.6.2).

ʻE fakahoko ʻe he pīsope pe palesiteni fakasiteiki ʻo e ʻiuniti naʻe nofo ai ʻa e tokotahá ʻi he taimi naʻe fai ai ʻa e hiá, ha faʻahinga ngāue pē ʻe fiemaʻu ke fakahoko ha ngaahi fakangatangata totonu pe toʻo ʻa e mēmipasipí. Kapau naʻe fakangatangata ʻa e ngaahi faingamālie ki he tuʻunga mēmipasipí, ʻe ʻave ʻe he takí (pe kalaké kapau naʻe fakamafaiʻi) ʻa e lekooti mēmipasipí ki he ʻiuniti ʻokú ne tokangaʻi ʻa e feituʻu ʻoku ngāue pōpula ai ʻa e tokotahá. Kapau naʻe toʻo ʻa e mēmipasipí, ʻe fetuʻutaki ʻa e pīsopé pe palesiteni fakasiteikí ki he taki ʻo e ʻiuniti ko iá (vakai, Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, 32.14.8, 32.15).

ʻOku ʻikai ko ha meʻa foʻou ia ke ʻoua ʻe fakahoko ha fakataha alēlea kimuʻa pea ngāue pōpula ha mēmipá. ʻI he taimi ʻe niʻihi, ʻe fiemaʻu ke fakahoko ʻe he kau taki ʻoku nau fatongia ʻaki ʻa e mēmipa ʻoku ngāue pōpulá ʻa e fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí.

Ko Hono Poupouʻi ʻa e Niʻihi Fakafoʻituitui naʻe Moʻua ʻi ha Ngaahi Hia Fakasekisualé

ʻOku totonu ke fakataha ʻa e kau takí mo kinautolu naʻe moʻua ʻi ha hia fakasekisuale ke ako pe ʻoku ʻi ai ha faʻahinga tuʻunga fakalao ʻokú ne fakangatangata ʻenau malava ke ʻalu ki he Lotú pe ngaahi ʻekitivitī kehé. ʻOku totonu foki ke fetuʻutaki ʻa e kau takí ki he laine tokoni ʻa e Siasí ke maʻu ha fakahinohino ki he ngaahi tūkunga ko ʻení. ʻOku ʻatā ʻa e laine tokoní maʻá e kau pīsopé mo e kau palesiteni fakasiteikí.

ʻOku totonu ke talatalaifale ʻa e kau takí mo e faleʻi fakalao ʻa e Siasí ki he founga lelei taha ke fai ai ha fokotuʻutuʻu lelei ke tokoniʻi ʻa e fakafoʻituituí ke fakalakalaka ʻi he hala foki ki he Fakamoʻuí lolotonga hono fakapapauʻi ʻoku malu ʻa e kāingalotu kotoa ʻo e uōtí.

ʻE lava ke hoko ʻa e fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipi ʻi he Siasí ko ha sitepu mahuʻinga ke tokoniʻi ha taha kuo kau ʻi ha tōʻonga faihia mamafa ke fakatomala pea foki ki he hala ʻo e fuakavá.

ʻOku tauhi ʻe ha ngaahi fonua ʻe niʻihi ha fakamatala fakafonua ʻo kinautolu kuo halaia ʻi ha hia fakasekisuale ki ha taha taʻu siʻi. ʻE lava ke ʻi ai ha ngaahi fakangatangata ʻa e puleʻangá ki he kau faihia fakasekisuale ʻoku maluʻi ki tuʻa pe maluʻi angaleleí ki he kau atu ki he ngaahi polokalama fakasōsialé ʻo hangē ko e ngaahi fakatahaʻanga fakasiasí. ʻOku fakaʻapaʻapaʻi ʻe he Siasí ʻa e ngaahi fakangatangata ko ʻení. ʻE lava ke kehekehe ʻa e ngaahi fakangatangata fakalaó hili hano tukuange ha taha, pea ʻe lava ke toʻo ʻa e ngaahi fakangatangatá hili ha ngaahi taimi. Fakatatau mo e ngaahi tūkungá, ʻe lava ke fakahoko ʻe he Siasí ha ngaahi founga maluʻi kehe ʻo laka ange ʻi he ngaahi fakangatangata fakalao ʻa e fakafoʻituituí.

Kāmeni Fakatemipalé

ʻOku ʻikai taʻofi ʻe he Siasí ha tokotaha lahi ʻoku tauhi fakalao mei hono tui ʻo e kāmeni temipalé. Ka neongo ia, ʻoku totonu ke vakavakaiʻi ʻi he faʻa lotu ʻe he palesiteni fakasiteikí ʻa e tūkungá pea fai ʻa e tuʻutuʻuni aofangatukú. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e tuʻutuʻuni ʻa e palesiteni fakasiteikí, ʻe fiemaʻu ke ngāue ʻa e tokotaha lahi ʻoku tauhi fakalaó mo e kau ngāue mo e faifekau ʻo e ʻapi pōpulá ke fakapapauʻi pe te ne lava ʻo tui ʻa e kāmeni temipalé ʻi he founga totonú.

Ko Hono Tokoniʻi ʻo e Fakafoʻituituí ke Teuteu ki he Tukuangé

ʻE lava ke fai ʻe he kau takí ʻa e tokoni ko ia te ne tāpuekina ʻa e moʻui ʻa e fakafoʻituituí hili hono tukuange ʻi he ngaahi māhina kimuʻa pea tukuange mei ha ʻapi pōpulá. ʻE lava ke nau fakakaukau ki he ngaahi meʻá ni:

  • Tokoniʻi ʻa e fakafoʻituituí ke faʻu ha palani ngāue ki he ʻuluaki ʻaho ʻe 90 hili hono tukuangé. ʻE lava ke kau ʻi he palani ko ʻení ʻa hono kumi ha feituʻu ke nofo ai, kumi ngāue, pea fetuʻutaki mo e fāmilí mo e kau taki fakalotofonua ʻo e Siasí ki he hokohoko atu hpoupouʻí.

  • Fetuʻutaki ki he kau taki fakauooti foʻoú, pea tokoni ʻi hono teuteuʻi kinautolu ke hokohoko atu ʻenau poupoú. Poupouʻi kinautolu ke vahe ha ongomātuʻa ngāue fakaetauhi pea ke na fakahoko maʻu pē ha ngaahi ʻinitaviu mo e tokotaha fakafoʻituitui kuo tukuangé.

  • Fakatatau mo e ngaahi fakahinohino ki he ʻapi pōpula, ʻoange ki he fakafoʻituituí ʻa e fakamatala fetuʻutaki mahuʻinga ki he ngaahi kautaha tokoní, ngaahi maʻuʻanga tokoni ki he kakaí, pe ngaahi fetuʻutaki kehe ʻoku ʻaongá.

  • Tokoni ʻi hono aleaʻi ʻa e founga fefonongaʻakí hangē ko e heka meʻalelé pe heka pasí. (Vakai ki he ngaahi fakahinohino ki he “Tuʻunga Malú”.)

  • Talanoa fekauʻaki mo e ngaahi tailiili mo e ngaahi hohaʻa ʻe ala maʻu ʻe he fakafoʻituituí fekauʻaki mo hono tukuangé. Tokoni ke fakaleleiʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fai ki ai ʻa e hohaʻá, fai ha faleʻi, mo foaki ha ngaahi tāpuaki lakanga fakataulaʻeiki.

  • ʻI he feituʻu ʻoku maʻu aí, tomuʻa fetuʻutaki ki he ʻŌfisi ʻa e Siasí ki he Ngaahi Tokoni ki he Liliú (Church Transitional Services Office) ʻi he 1-801-240-7340.

Ko Hono Tokoniʻi ʻa e Fakafoʻituituí hili hono Tukuangé

ʻE lava ke mātuʻaki faingataʻa ʻaupito ʻa e ngaahi ʻuluaki ʻahó, uiké, pea naʻa mo e ngaahi māhina hili hono tukuange mei he ngāue pōpulá. ʻI he taimi lahi, ʻoku ʻikai maʻu ʻe he fakafoʻituituí ha feituʻu malu ke nofo pe maʻu ai ha ngāue lelei. ʻOku fakaongosia fakaeloto ʻa e feinga ke feangai mo e moʻui ʻi tuʻa ʻi he ngāue pōpulá, pea ʻe lava ke tohoakiʻi ʻe he ngaahi sīpinga motuʻa ʻo e maʻunimaá mo e ngaahi tōʻonga kehé ʻene tokangá. ʻOku mahuʻinga ʻa e poupou ʻa e fāmilí, kaungāmeʻá, mo e kāingalotu ʻo e Siasí lolotonga ʻa e taimi ko ʻení.

ʻE ala ʻaonga ʻa e ngaahi fehuʻi ko ʻení ke toe vakaiʻi ʻi he taimi ʻoku fai ai ha tokoní:

  • ʻOku nofo ʻa e tokotahá ʻi fē? ʻOkú ne malu nai mo feinga ki ha ngāue maʻuʻanga moʻui pea mo fetuʻutaki mo e fāmilí mo e kāingalotu fakalotofonua ʻo e Siasí?

  • Ko e hā ʻa e ngaahi sitepu hoko ʻi he feinga ʻa e tokotahá ke toe fokotuʻu ha moʻui ʻoku malu mo ʻaongá?

  • ʻOku ʻi ai nai ha ngaahi ʻapoinimeni fakafaitoʻo pe ngaahi fiemaʻu fakaemoʻui lelei kehe?

  • Ko e hā ʻe lava ke fai ʻe he fāmilí, kaungāmeʻá, mo e Siasí ke tokoni ke ongoʻi ʻe he tokotahá ʻoku ʻofaʻi mo fakalakalaká?

  • Ko e hā ha ngaahi kautaha fakafofonga fakakolo mo ha ngaahi maʻuʻanga tokoni ʻe lava ke tokoni?

  • ʻOku fiemaʻu nai ha faitoʻo mo ha faleʻi? ʻOku fēfē ʻa e fakalakalaka ʻa e tokotahá? ʻOku founga fēfē hono totongi ia ʻe he tokotahá? ʻOku fiemaʻu nai ke fai ha ngaahi liliu ʻi he tokoní pe faleʻí?

  • ʻOku fiemaʻu nai ke ke tokoni ke mahino ki he tokotahá ha faʻahinga liliu pe fakamatala ki hono lekooti mēmipasipí?

ʻIkai ngata aí, ʻi hono fakahoko ʻe he kau takí ha fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipi ʻo ha taha lahi naʻe ngāue pōpula kimuʻa, ʻoku poupouʻi kinautolu ke nau fakakaukauʻi ʻa e ʻuhinga ʻo e ngāue pōpula ʻa e fakafoʻituituí, lōloa ʻo e ngāue pōpulá, pea mo e ngaahi tōʻonga fakalaumālie kuo fakatupulaki ʻe he fakafoʻituituí. Ko e lahi tahá, kuo fakaʻaongaʻi ʻe he tokotaha ngāue pōpulá ha ngaahi taʻu lahi ke fakatomala, ʻalu ki he ngaahi houalotu ʻa e Siasí, ako, mo tokoni ki he niʻihi kehé ʻi he lelei taha te ne lavá. ʻI he ngaahi meʻa peheé, mahalo naʻa taau mo e ngaahi fakataha alēlea ki he tuʻunga mēmipasipí, ke muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ʻi he Tohi Tuʻutuʻuni Fakakātoá, vahe 32, ke fakavaveʻi hono toe vakaiʻí mo tokoniʻi ʻa e fakafoʻituituí ke vave ʻene foki ki he hala ʻo e fuakavá mo e tuʻunga kakato ʻo e mēmipasipí.

ʻE ala tokoni tatau pē ʻa e ngaahi polokalama ʻa e Siasí hangē ko e Ngaahi Tokoni ki he Fāmilí, ngaahi kulupu fakaakeake mei he maʻunimaá, pe ngaahi kalasi moʻui fakafalala pē kiate kitá. ʻE lava ke fetuʻutaki ʻa e kau takí mo e kāingalotú ki he ʻŌfisi ʻo e Ngaahi Tokoni ki he Liliú ʻa e Siasí ki ha tokoni lahi ange ʻi he 1-801-240-7340.

Paaki